Στην εκδήλωση του Σαββάτου 22 Απρίλη συνδιοργανωτής ήταν και η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου, ενώ είχε ως θέμα την «Ευρώπη των Επαναστάσεων».

Παρουσιάστηκαν οι εκδόσεις «Ο κόσμος της Αναγέννησης. Το προοίμιο του καπιταλισμού στην Ευρώπη» του Λάσλο Μάκαϊ, «Η Ευρώπη στο προσκήνιο. Η γέννηση του καπιταλισμού από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα» του Ιστβαν Μάρκους και «Η Μεγάλη Γαλλική Επανάσταση» του Σάντορ Φέκετε.

Μίλησαν ο Δημήτρης Κοιλάκος, Δρ. Ιστορίας και Φιλοσοφίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ΠΤΔΕ ΕΚΠΑ, επίσης στο Κέντρο Φιλοσοφικών Μελετών της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Oulu και συνεργάτης του Ινστιτούτου Φιλοσοφικών Μελετών του Πανεπιστημίου της Coimbra, και ο Γιώργος Σαραντόπουλος, διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο ΕΚΠΑ.

«Πρόκειται για βιβλία που έχουν γραφτεί εξαρχής με στόχο να αποτελέσουν ιστορικά βοηθήματα για νέους, κάτι που ήδη τα ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες σχετικές εκδόσεις. Αυτή η ιδιαίτερη στόχευση έχει σημασία, καθώς είναι γενικά διαπιστωμένο ότι υπάρχει σημαντικό σχετικό έλλειμμα, που θα πρέπει να το δούμε και σε σχέση με το πώς τα συγκεκριμένα θέματα αποτυπώνονται και στα σχολικά βιβλία Ιστορίας, αφού αυτά αποτελούν μάλλον την πρώτη επαφή που έχει ένας νέος αναγνώστης με τις συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους», σημείωσε ο Δ. Κοιλάκος. Πρόσθεσε ότι «παρουσιάζουν με ιδιαίτερα εύληπτο, κατανοητό, συνεκτικό και συνάμα γλαφυρό τρόπο το πώς συντελείται η αρχική εμφάνιση και μετέπειτα ανάπτυξη των καπιταλιστικών σχέσεων, το πώς όλες οι πλευρές της κοινωνικής ζωής, της οικονομικής και πνευματικής ζωής της κοινωνίας συγκλονίζονται από τις αλλαγές αυτές, αλλάζοντας κυριολεκτικά και μεταφορικά την εικόνα - αλλά και τον χάρτη - της Ευρώπης, στην ιστορική διαδρομή από τον 14ο μέχρι τον 18ο αιώνα, μέχρι δηλαδή να φτάσουμε στο γκρέμισμα της φεουδαρχίας και σε μια σειρά γεγονότα που συγκλονίζουν την Ευρώπη έως και τα τέλη του 19ου αιώνα».

Από την πλευρά του ο Γ. Σαραντόπουλος ανέφερε ότι οι τρεις αυτές εκδόσεις «επιτρέπουν, στην ενότητά τους, να εξεταστεί η σύνθετη ιστορικά περίοδος του προοιμίου και της γέννησης των κεφαλαιοκρατικών σχέσεων παραγωγής και της αστικής τάξης. Με επίκεντρο τις οικονομικές και κοινωνικές νομοτέλειες, οι εκδόσεις αυτές φωτίζουν τις διεργασίες που σωρεύονται ως αθεράπευτες αντιθέσεις, που προετοιμάζουν την επαναστατική θύελλα σε ολόκληρη την Ευρώπη. (...) Φωτίζουν το πώς η ιστορική κυριαρχία της αστικής τάξης δεν αποτέλεσε μια ευθύγραμμη και, σίγουρα, ούτε μια ομαλή πορεία. Αντιθέτως, από την εμφάνιση των πρώτων εμπορευματικών σχέσεων έως την εμφάνιση και τελικώς εδραίωση των κεφαλαιοκρατικών σχέσεων παραγωγής και συγκρότησης των πρώτων εθνών - κρατών, μεσολάβησαν αρκετοί αιώνες σκληρών ταξικών αγώνων».

«Ο κόσμος του βιβλίου στις συμπληγάδες της αγοράς» ήταν το θέμα της δεύτερης εκδήλωσης, που έγινε το απόγευμα της Δευτέρας. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο Μάκης Παπαδόπουλος, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Λουκάς Αναστασόπουλος, μέλος της ΚΕ, και ο Αντώνης Δαβανέλος, υποψήφιος βουλευτής Νότιου Τομέα Αθηνών.

Ομιλητής ήταν ο Δημήτρης Ξεκαλάκης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και διευθυντής της «Σύγχρονης Εποχής», ο οποίος σημείωσε μεταξύ άλλων:

«Στις σημερινές συνθήκες του καπιταλισμού, που διανύει το τελευταίο του, ιμπεριαλιστικό στάδιο, σε συνθήκες που κυριαρχούν τα μονοπώλια, η επιβολή της κυρίαρχης ιδεολογίας αποκτά νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά, που αφορούν την προσπάθεια ελέγχου της συνείδησης, κι αυτό εκφράζεται και με την εκδοτική δραστηριότητα και το βιβλίο.

Οι αστοί γνωρίζουν καλά ότι το διάβασμα αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης και καλλιέργειας του ανθρώπου, των συναισθημάτων, της φαντασίας, της ευαισθησίας, της έξαρσης και εν δυνάμει της θέλησης να πραγματοποιηθεί η κοινωνική αλλαγή. (...)

Ευθύς εξαρχής πρέπει να κάνουμε σαφές ότι η καπιταλιστική οικονομία και παραγωγή είναι εχθρική απέναντι στην ανάπτυξη της δημιουργίας γενικά, της Τέχνης και της λογοτεχνίας ειδικότερα, αλλά και στους ίδιους τους δημιουργούς.

Βασικό στοιχείο που αποδεικνύει αυτήν την εκτίμηση είναι η αντιμετώπιση της δημιουργίας ως εμπορεύματος. Το συγγραφικό και μεταφραστικό έργο, η γνώση, η επιστήμη και η δημιουργία γενικά αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα τα οποία θα διατεθούν στον καταναλωτή - αναγνώστη μέσω του μηχανισμού της αγοράς. Προϋποθέτουν τον επενδυτή χρηματοδότη, ο οποίος με τα δικά του κριτήρια επιλέγει τι θα χρηματοδοτήσει, συνυπολογίζοντας ανάμεσα στα άλλα την οικονομική αποδοτικότητα του εγχειρήματος.

Σ' αυτήν τη διαδικασία εμπλέκονται μια σειρά από παράγοντες που αντικειμενικά δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για την ίδια τη δημιουργία και πολλά εμπόδια προκειμένου αυτή να φτάσει στον φυσικό αποδέκτη, τον αναγνώστη εν προκειμένω. (...)

Στον καπιταλισμό το βιβλίο, η γνώση, ο πολιτισμός, οι τέχνες, η επιστήμη είναι εμπορεύματα, όπως βέβαια και η Παιδεία, η Υγεία, η Ενέργεια, το νερό και το σύνολο των υλικών και πνευματικών αγαθών που είναι απαραίτητα για την επιβίωση και την ανάπτυξη του ανθρώπου, γιατί εμπόρευμα είναι πρώτα και κύρια η ίδια η εργατική δύναμη που δημιουργεί όλο τον πλούτο που υπάρχει στην κοινωνία. Αυτή είναι η πραγματικότητα, εκεί κρύβεται καλά η αιτία που εξηγεί γιατί η μέγγενη του κέρδους και της υποταγής στους νόμους της αγοράς συμπιέζει όλες τις πτυχές της ζωής των εργαζομένων, ενώ ταυτόχρονα στήνει μηχανισμούς ενσωμάτωσης και χειραγώγησης προκειμένου να διαιωνίζεται το σύστημα της εκμετάλλευσης.

Υπάρχει διέξοδος. Στον αντίποδα των συμπληγάδων που θέτει ο καπιταλισμός βρίσκεται η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται η παραγωγή, η οικονομία και όλες οι κοινωνικές σχέσεις. Η οριστική διέξοδος βρίσκεται στην κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, που διασφαλίζει τη δυνατότητα να σχεδιάζεται κεντρικά για όλη την κοινωνία με επιστημονικό τρόπο η παραγωγή όλων των υλικών και πνευματικών αγαθών, κάτω από τον έλεγχο αυτών που παράγουν τον πλούτο, της ίδιας της κοινωνίας. Σε τέτοιες συνθήκες το βιβλίο, η γνώση, ο πολιτισμός και οι τέχνες δεν είναι εμπόρευμα, η επιστήμη σταματά να υπηρετεί τις ανάγκες της κερδοφορίας του κεφαλαίου, υποτάσσεται στην προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής της συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού.

Ο συγγραφέας, ο δημιουργός δεν αξιολογείται από τον επενδυτή επιχειρηματία που αξιολογεί με βάση την κερδοφορία της όποιας επιλογής. Πολύ περισσότερο, η τύχη της όποιας δημιουργίας δεν θα εξαρτάται από την τρέχουσα εμπορικότητα του έργου και την προσαρμοστικότητα του όποιου εγχειρήματος στις ιδεολογικές προτεραιότητες της κυρίαρχης τάξης.

Κριτής και αξιολογητής θα είναι οι ανάγκες της κοινωνίας, η άνοδος του γενικού μορφωτικού επιπέδου, η γνωριμία με τον παγκόσμιο πολιτισμό, με ό,τι πιο προοδευτικό έχει δημιουργήσει και δημιουργεί ο ανθρώπινος πολιτισμός. Ξεχωριστή σημασία έχει η δημιουργία πολύπλευρων προσωπικοτήτων που θα γνωρίζουν τους νόμους της κοινωνικής εξέλιξης, θα υιοθετούν ως τρόπο ζωής τη συντροφικότητα, τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, απέναντι στον ατομισμό και τον ανταγωνισμό.

Τέτοια δείγματα γραφής έδωσε η σοσιαλιστική οικοδόμηση στον 20ό αιώνα, με την άνθιση που γνώρισαν η βιβλιοπαραγωγή, οι Τέχνες και ο Πολιτισμός».

Ακολούθησε σειρά παρεμβάσεων.

Η Αφροδίτη Κτενά, καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ, επισκέπτρια καθηγήτρια στο ΕΜΠ και υποψήφια βουλευτής του ΚΚΕ, αναφέρθηκε στα πανεπιστημιακά συγγράμματα, που είναι συνδεδεμένα με «τις εξελίξεις στην αρχιτεκτονική του σημερινού πανεπιστημίου συνολικά, τις στοχεύσεις του, τις αλλαγές στα προγράμματα σπουδών». Τόνισε μεταξύ άλλων ότι «το πανεπιστημιακό σύγγραμμα θα ανθίσει όταν απελευθερωθεί από το κυνήγι του εμπορικού κέρδους και θα προσφέρεται στο πλαίσιο ενός πανεπιστημίου στην υπηρεσία της κοινωνικής πλειοψηφίας».

Ο Γιώργος Μηλιώνης, δημοσιογράφος, στάθηκε στη λογοτεχνία και ιδιαίτερα στο κομμάτι της που έχει «αρχή, μέση και τέλος», δηλαδή αποτελεί «μεγεθυντικό φακό των κοινωνικών σχέσεων, των κοινωνικών μεταβολών, ευαίσθητο αυτί ακουμπισμένο στο έδαφος των κοινωνικών σχέσεων, που αφουγκράζεται τις εσωτερικές κινήσεις κάτω από την επιφάνεια των πραγμάτων και αναδεικνύει την αναγκαιότητα μιας ανώτερης κοινωνικής οργάνωσης. Αυτή είναι η λογοτεχνία που εξανθρωπίζει τον άνθρωπο, ανοίγει ορίζοντες, κινητοποιεί το συναίσθημα, τη σκέψη και τη βούληση για δράση, για την αλλαγή του κόσμου. Αυτήν τη λογοτεχνία επιχειρούν να συνθλίψουν οι συμπληγάδες της αγοράς».

Η συγγραφέας Εύη Κοντόρα παρουσίασε τη δυσχερή θέση των συγγραφέων μέσα στο εκδοτικό τοπίο, με τους περισσότερους εκδοτικούς οίκους να αποτελούν μεγάλες επιχειρήσεις. Οπως εξήγησε, «ήταν πιο σπάνιο στο παρελθόν να πληρώνουν οι ίδιοι οι λογοτέχνες για να εκδοθεί ένα έργο τους που απευθύνεται σε παιδιά, ενώ σήμερα όλο και περισσότεροι πρέπει να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Το πρώτο πράγμα που μαθαίνεις αν εκδώσει έργο σου μία από τις μεγάλες επιχειρήσεις του χώρου είναι ότι αναγκάζεσαι να πουλήσεις κάτι, για το οποίο μόχθησες, με τους χειρότερους για σένα όρους, σε μια αγορά όπου σχεδόν πάντα τα δικαιώματα για τον δημιουργό είναι ελάχιστα ή ανύπαρκτα, ενώ τα κέρδη για τον εκδότη, μικρά ή μεγάλα, είναι δεδομένα».

Η Ελλη Καλαμαρά, μέλος του ΔΣ της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών, επεσήμανε ότι το βιβλίο στον καπιταλισμό «είναι ένα ακόμα εμπορικό προϊόν» και ως τέτοιο «υπάγεται σε όλους τους νόμους της αγοράς: Ανταγωνισμός, μονοπωλιακού τύπου συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου και αντίστοιχες πρακτικές». Από αυτήν τη σκοπιά αναφέρθηκε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα μικρά βιβλιοπωλεία και οι μικρομεσαίες εκδοτικές επιχειρήσεις.

Η Ιωάννα Παπαγεωργάκη, εργαζόμενη σε εκδοτικό οίκο, αναφέρθηκε στην αγάπη για το βιβλίο που έχει η πλειονότητα των εργαζομένων στον χώρο, αλλά και στη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν, με τα εξαντλητικά ωράρια, την εντατικοποίηση και την εξουθένωση. Ως παράδειγμα που αποδεικνύει τι σημαίνει η ανάπτυξη των μονοπωλιακών ομίλων για τα εργατικά δικαιώματα έφερε τις «συγχωνεύσεις των δύο γιγάντων που κατέχουν ανάμεσα στα άλλα σημαντικό κομμάτι στις πωλήσεις βιβλίων. Ενώθηκαν για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, οδηγώντας στο κλείσιμο παραρτημάτων στο Αργος, στο Αγρίνιο, στην Καλλιθέα και στο Χαλάνδρι, αφήνοντας από τη μία μέρα στην άλλη εργαζόμενους στην ανεργία».

Τέλος, η Δανάη Χέλμη, μεταφράστρια, στάθηκε ειδικότερα στον χώρο της μετάφρασης και επιμέλειας - διόρθωσης, όπου με τον τρόπο πληρωμής και τα χρονικά περιθώρια, στα οποία οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι ταυτίζονται, δημιουργείται ασφυκτική κατάσταση.

Υπογράμμισε ότι οι μεταφραστές και οι επιμελητές υπόκεινται και σε επιπλέον λειτουργικές δαπάνες, όπως «εξοπλισμού, γρήγορου ίντερνετ και μεταφραστικού λογισμικού. Συνδρομές σε λεξικά, περιοδικά, βάσεις δεδομένων. Επίσης, ασφαλιστικές εισφορές και τη βαρβάτη φορολογία ενός ελεύθερου επαγγελματία, καθώς αυτή είναι και η μόνη εργασιακή επιλογή για τους μεταφραστές και επιμελητές εκδόσεων».