Ξεχωριστή θέση στην ειδησεογραφία της βδομάδας που πέρασε, αναμφισβήτητα, ανήκει στον Δ. Κοπελούζο και στη δημόσια τοποθέτηση που έκανε για τα τεκταινόμενα στο χώρο του φυσικού αερίου και της ενέργειας γενικότερα. Ο γνωστός και ως "μίστερ φυσικό αέριο" μεγαλοεπιχειρηματίας, ούτε λίγο - ούτε πολύ, εξήγησε με τον πλέον πολιτισμένο τρόπο ότι αφού σταθερή επιλογή της κυβέρνησης είναι η με κάθε τρόπο εξυπηρέτηση των δικών του συμφερόντων, καιρός είναι να παραμεριστούν τα όποια προσχήματα μπορεί να υπάρχουν και να προχωρήσει ένας επίσημος συνεταιρισμός, ο οποίος ουσιαστικά θα λειτουργεί για λογαριασμό του. Σε αντίθετη περίπτωση, εξήγησε, αυτό θα το κάνει από μόνος του, μια και όλες οι μέχρι σήμερα κυβερνητικές αποφάσεις έχουν δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο.

Μία από τις προϋποθέσεις που του έχει εξασφαλίσει η κυβέρνηση είναι και το σκάνδαλο της μονάδας της ΔΕΗ στη Φλώρινα, που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ενα σκάνδαλο, η ορατή πλευρά του οποίου είναι η υπερτιμημένη ανάθεση τουλάχιστον κατά 50 δισ. δρχ. σε κοινοπραξία του ομίλου Κοπελούζου. Ενα σκάνδαλο, οι ρίζες του οποίου βρίσκονται στην αναθεωρημένη, με δυσμενείς για τη χώρα όρους, διακρατική σύμβαση Ελλάδας - Ρωσίας για την εισαγωγή φυσικού αερίου. Αναθεώρηση που έγινε από τον σημερινό πρωθυπουργό Κ. Σημίτη, όταν ήταν υπουργός Ενέργειας, ενώ η υλοποίησή της συνδέεται, σε τελική ανάλυση, με τη μετατροπή της ΔΕΗ σε "αβανταδόρο" ώστε να εξυπηρετηθούν νέες ολιγοπωλιακές - μονοπωλιακές καταστάσεις και συγκεκριμένα συμφέροντα στον κλάδο της ενέργειας στην Ελλάδα και ευρύτερα στην περιοχή, στα πλαίσια του καθεστώτος της "απελευθέρωσης" της αγοράς ενέργειας.

Εξι μήνες μετά τη "συμβολαιοποίηση" της ανάθεσης της μονάδας της ΔΕΗ στη Φλώρινα έναντι του σκανδαλώδους τιμήματος των 179,5 δισ. δρχ. και ένα μήνα μετά την υποβολή προσφορών 23 συνολικά διεθνών οίκων, που υποτίθεται πως κλήθηκαν από την κυβέρνηση να παίξουν το ρόλο του ανεξάρτητου εκτιμητή του τιμήματος ανάθεσης της επένδυσης, οι αδιαφανείς εξελίξεις γύρω από το θέμα "τρέχουν" με γοργούς ρυθμούς στο παρασκήνιο.

Μόλις πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε η προεπιλογή των προσφορών, ενώ η ολοκλήρωση της επιλογής θα ολοκληρωθεί μετά το πρώτο δεκαήμερο του Νοέμβρη. Στην πραγματικότητα και από αυτές τις καθυστερήσεις προκύπτει ότι έχουμε να κάνουμε με τακτικές που επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις - πληροφορίες, περί "μαγειρέματος", προκειμένου να καταλήξουν σε τίμημα που θα δικαιολογεί τις επιλογές κυβέρνησης - ΔΕΗ. Στο μεταξύ, όλο αυτό το διάστημα οι πιέσεις από την ενδιαφερόμενη κοινοπραξία προς την κυβέρνηση γίνονται όλο και συχνότερες και όλο και πιο εκβιαστικές.

Το ιστορικό του "σκανδάλου της Φλώρινας", ξεκινά από την αναθεωρημένη διακρατική σύμβαση Ελλάδας - Ρωσίας, που υπογράφηκε μετά από συστηματικές διεργασίες και υπόγειες συναλλαγές, "προϊόν" των οποίων ήταν μια λεόντειος συμφωνία σε βάρος ολόκληρου του ενεργειακού τομέα της χώρας. Μια συμφωνία στην οποία αναζητούν και βρίσκουν έρεισμα για πιέσεις και διάφορες αξιώσεις οι ενδιαφερόμενοι κατασκευαστές. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση φαίνεται να "παίζει" το παιχνίδι των ξένων συμφερόντων, αγνοώντας τις δυνατότητες που, εάν ήθελε, θα μπορούσε να αξιοποιήσει και που πηγάζουν από το χαρακτήρα των διακρατικών συμφωνιών. Γνωρίζει, για παράδειγμα, πολύ καλά ότι οι διακρατικές συμφωνίες είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων και διέπονται από την αρχή του αμοιβαίου συμφέροντος. Οι διατάξεις τους είναι δεσμευτικές για τα συμβαλλόμενα μέρη και από την εφαρμογή τους πρέπει να προκύπτουν οφέλη και για τις δύο πλευρές. Οι συμβάσεις διέπονται από τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και σε κάθε περίπτωση, ανάλογα με τις εκτιμήσεις των συμβαλλόμενων μερών, μπορεί να τροποποιηθούν ή να καταγγελθούν.

Αντ' αυτού η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, - αμέσως μετά από άλλη ζημιογόνα για τη χώρα μας συμφωνία της ΝΔ - προχώρησε σε νέα διαπραγμάτευση της σύμβασης το 1994, συμφωνώντας σε νέους όρους επωφελείς για τους Ρώσους και δυσμενείς για μας. Ενας από τους όρους αυτούς αφορά και τη μονάδα της Φλώρινας. Συγκεκριμένα, επαναδιαπραγματευόμενος την προηγούμενη διαπραγμάτευση του Κ. Μητσοτάκη για ανάθεση στη ρωσική πλευρά σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με το σύστημα ΒΟΟ, ο σημερινός πρωθυπουργός συμφωνεί στην αντικατάστασή του με δύο έργα. Το ένα αφορά τα υδροηλεκτρικά έργα Συκιάς Πευκόφυτου,η διαπραγμάτευση του οποίου ανατίθεται στον τότε υπουργό Εθνικής Οικονομίας, Γ. Ρωμαίο.Το άλλο είναι η ατμοηλεκτρική μονάδα ισχύος 330 μεγαβάτ στη Φλώρινα,με ανταγωνιστικούς όρους, η διαπραγμάτευση του οποίου ανατίθεται στη ΔΕΗ. Την τελική συμφωνία υπέγραψε ο αρμόδιος γενικός διευθυντής της Επιχείρησης, Α. Κραβαρίτης,ο οποίος στη συνέχεια θα διαπραγματευτεί (μαζί με τους υπολοίπους αρμόδιους) και θα συμφωνήσει στο σκανδαλώδες τίμημα των 179,5 δισ. δρχ., το οποίο τελικά οδηγεί σε κόστος πάνω από 230 δισ. δρχ.! Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως σε δελτίο Τύπου στις 13/12/94, που διένειμε ο Κ. Σημίτης ως υπουργός Ενέργειας, το συνολικό κόστος και των δύο παραπάνω έργων προϋπολογιζόταν σε 125 δισ. δρχ.!

Αγνοώντας τη νομική δέσμευση για "ανταγωνιστικό τίμημα" οι αρμόδιοι της ΔΕΗ, προφανώς στα πλαίσια των κυβερνητικών εντολών, με καινοφανείς μεθοδολογίες, απαράδεκτες συγκρίσεις, παραλείψεις και αποσιωπήσεις δεδομένων και εμπορικών όρων, προχώρησαν στη συμβολαιοποίηση του έργου της Φλώρινας στο ποσό των 179,5 δισ. δρχ. όπως επισήμως ανακοίνωσαν, ενώ στην πραγματικότητα το ποσό ανέρχεται σε 230 δισ. δρχ. και πλέον. Σε αυτό κατέληξαν στις 22/4/97 όπου, σε μια πανηγυρική εκδήλωση, "έπεσαν" οι σχετικές υπογραφές, ενώ δύο μήνες νωρίτερα, οι ίδιες υπηρεσίες της ΔΕΗ είχαν καταλήξει σε τίμημα 130 δισ. δρχ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο συμβολαιοποιηθέν τίμημα δε συμπεριλαμβάνονται τμήματα του έργου, κάποια από τα οποία έχουν ήδη ανατεθεί στην εν λόγω κοινοπραξία, χωρίς να έχει συμφωνηθεί το κόστος ανάθεσης, ενώ δε συμβαδίζει με την κρατούσα κατάσταση στη διεθνή αγορά για αντίστοιχες μονάδες καύσης στερεών καυσίμων.

Επιπλέον πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει σύμβαση για την τροφοδοσία με καύσιμο (ξυλίτη) από τα τοπικά λιγνιτωρυχεία, γεγονός που θα οδηγήσει σε περαιτέρω "αντιοικονομικότητα" τη μονάδα. Θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι, όταν η μονάδα τεθεί σε λειτουργία, η ΔΕΗ θα υποχρεωθεί να υποκύψει σε πιέσεις για συμβολαιοποίηση υπέρογκων τιμών καυσίμου, με συνέπεια την εκτίναξη της τιμής της παραγόμενης κιλοβατώρας από τη συγκεκριμένη μονάδα πέραν των 20 δρχ/κιλοβατώρα, που αποτιμάται με τους πλέον συντηρητικούς υπολογισμούς σήμερα. Σύμφωνα με τους παραπάνω υπολογισμούς, στο διάστημα της προβλεπόμενης 25ετούς λειτουργίας της μονάδας με αντιοικονομικούς όρους, εκτιμάται ότι θα συσσωρευτεί ζημιά που θα ξεπερνά τα 100 δισ. δρχ. σε τιμές 1/1/97. Ενδεικτικά για το μέγεθος της αντιοικονομικότητας αναφέρουμε ότι το τιμολόγιο υψηλής τάσης της ΔΕΗ (βιομηχανικοί πελάτες), που είναι και το χαμηλότερο, είναι 13 δρχ/κιλοβατώρα, που σημαίνει ότι κάθε παραγόμενη μονάδα κιλοβατώρας από τη Φλώρινα θα προκαλεί ζημιά τουλάχιστον 7 δραχμές στη ΔΕΗ.

Η προκύπτουσα βλάβη των συμφερόντων της ΔΕΗ και κατ' επέκταση του ελληνικού λαού είναι προφανής. Η δυσμενής θέση στην οποία οδηγείται η ΔΕΗ με το να επωμιστεί το υπέρογκο κόστος της μονάδας της Φλώρινας θα οδηγήσει άμεσα:

• Στην ανάγκη μεταφοράς αυτού του υπέρογκου κόστους στα τιμολόγιά της. Το κόστος αυτό θα κληθούν να πληρώσουν οι "δεσμευμένοι καταναλωτές" της. Δηλαδή, εκείνοι που δεν έχουν από την κοινοτική οδηγία 96/92 της ΕΕ το δικαίωμα να αναζητήσουν άλλον, εκτός ΔΕΗ, προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας, δικαίωμα που θα έχουν οι λεγόμενοι "επιλέγοντες καταναλωτές" (βιομηχανίες, μεγάλες επιχειρήσεις). Ταυτόχρονα, θα αυξηθούν οι πιέσεις για μεγαλύτερο άνοιγμα της αγοράς, αφού οι καταναλωτές που θα είναι στα όρια της κατηγορίας των "δεσμευμένων καταναλωτών", θα διεκδικούν το δικαίωμα επιλογής άλλου φθηνότερου προμηθευτή.
• Σε αύξηση της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο και μάλιστα από ιδιώτες παραγωγούς, που μπορούν έτσι να αξιοποιούν προς όφελός τους το μεγάλο κόστος της κιλοβατώρας στη Φλώρινα, το υψηλό τίμημα που η ΔΕΗ προμηθεύεται το φυσικό αέριο από τη ΔΕΠΑ (άνω των 18 δολαρίων ανά γιγακαλορί), την κατώτερη θερμογόνο ικανότητα του καυσίμου και τη δυνατότητα προμήθειας φθηνότερου φυσικού αερίου απευθείας από τον εισαγωγέα "Γκαζ Προμ" (περίπου 10 δολάρια/γιγακαλορί) μέσα από τα δίκτυα της ΔΕΠΑ, όπως προβλέπει η διακρατική συμφωνία σε βάρος της ΔΕΗ και προς όφελος συγκεκριμένων συμφερόντων.

Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται ευνοούνται και από άλλες επιλογές, όπως είναι η μεταφορά κονδυλίων του επιχειρησιακού προγράμματος για το φυσικό αέριο, ύψους 70 δισ. δρχ., από τα δίκτυα διανομής στα δίκτυα μεταφοράς, η οικονομική στήριξη του αγωγού φυσικού αερίου προς Αλβανία με εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κλπ., που ουσιαστικά ανατρέπουν τα προγράμματα ανάπτυξης των ΔΕΗ και ΔΕΠΑ. Θεωρείται βέβαιο ότι η ΔΕΗ δε θα έχει πια πρόγραμμα ανάπτυξης, ενώ οι εξελίξεις ναρκοθετούν ακόμα και την επιλογή να διαδραματίσει η χώρα μας σημαντικό ρόλο στα διευρωπαϊκά δίκτυα με τον υποθαλάσσιο αγωγό σύνδεσης Ελλάδας - Ιταλίας. Οι εξελίξεις αυτές θα αναγκάσουν τη ΔΕΗ να αυξήσει ακόμα περισσότερο τα τιμολόγιά της στους "δεσμευμένους καταναλωτές", δηλαδή στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και την οικιακή κατανάλωση κυρίως. Μεσοπρόθεσμα η άνοδος των τιμών της ΔΕΗ, από ανάγκη επιβίωσης κατά μη ορθολογικό τρόπο, θα οδηγήσει σε στροφή των καταναλωτών προς το φυσικό αέριο.

Τέλος, η ΔΕΠΑ δε θα είναι σε θέση σ' ένα τέτοιο σκηνικό να παίξει ρυθμιστικό ρόλο στην αγορά και να καλύψει τις ανάγκες, αφού αυτές θα έχουν μονοπωληθεί από άλλους, που με τις μεθοδεύσεις τους συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή. Σε αυτό συντείνει και η κατανάλωση από την ίδια τη ΔΕΗ του μέγιστου μέρους της ποσότητας φυσικού αερίου, για την οποία έχει υπογράψει συμβόλαιο η ΔΕΠΑ με τη Ρωσία.

Η υπερτιμολόγηση της Μονάδας της Φλώρινας προκύπτει από στοιχεία της ίδιας της ΔΕΗ για το κόστος της συγκεκριμένης μονάδας και τα συγκριτικά στοιχεία της διεθνούς αγοράς. Οπως προκύπτει από το σχετικό πίνακα που αναφέρεται στις ακριβότερες τιμές από 23 παραδείγματα μονάδων - λαμβάνοντας υπόψη και τη διαφορά κλίμακας που υπάρχει σε σχέση με τη μονάδα της Φλώρινας - η τελευταία υπερβαίνει κατά πολύ τα διεθνή δεδομένα κόστη. Αν ληφθούν υπόψη οι φθηνότερες τιμές που προκύπτουν από τα παραπάνω 23 παραδείγματα μονάδων και συγκριθούν με το κόστος της μονάδας της Φλώρινας χωρίς την αρχική υποδομή πλήρους σταθμού (δηλαδή ως προσθήκης σε υφιστάμενο σταθμό και χωρίς αποθείωση), τότε η υπερτιμολόγηση φθάνει τα 53,9 δισ. δρχ. Αν συγκριθεί το κόστος της μονάδας της Φλώρινας με το κόστος της μονάδας του Αγ. Δημητρίου και της Αποθείωσης Μεγαλόπολης με μια συγκριτική μέθοδο που λαμβάνει υπόψη τη διαφορετική ισχύ των μονάδων, την προσθήκη εξοπλισμού και κτιρίων στη Φλώρινα, τη διαφορετική τεχνολογία του λέβητα της Φλώρινας και τη διαφορετική έκταση προμήθειας, καθώς και τη διαφορετική ποσότητα και σύσταση καυσαερίων στην αποθείωση της Φλώρινας, τότε η υπερτιμολόγηση υπολογίζεται σε 51,2 δισ. δρχ.

Από τα στοιχεία που έχει δώσει στη δημοσιότητα η ίδια η ΔΕΗ, προκύπτει ότι οι αρμόδιοι αποδέχτηκαν μια σειρά από δυσμενείς για την Επιχείρηση εμπορικούς όρους, οι οποίοι αν αποτιμηθούν οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη υπερτιμολόγηση, η οποία προκύπτει:

• Από την αγνόηση των τιμών της διεθνούς αγοράς, όπου προκύπτει ότι ανάλογοι σταθμοί δεν ξεπερνούν σε κόστος τα 985-1.600 δολ./κιλοβατώρα (σε μία μόνο μονάδα αναφέρεται 1.875 δολ./κιλοβατώρα) όταν για τη Φλώρινα το κόστος είναι 2.413 δολ./κιλοβατώρα.
• Από τη χρήση της αδόκιμης μεθόδου πλέγματος των πολλών συντελεστών τεχνικής διαφοροποίησης, μετά από την κατάτμηση του έργου σε πολλά επιμέρους τμήματα και την αντίστοιχη ενός πολλαπλασιαστή του κόστους μεγαλύτερου από τη μονάδα σε κάθε ένα από αυτά.
• Από την αγνόηση του γεγονότος ότι η μονάδα της Φλώρινας έχει ισχύ κατά 10% μικρότερη από εκείνη τη μονάδας του Αγ. Δημητρίου 5.
• Από το πρόσθετο χρηματοοικονομικό κόστος 4,0 δισ. δρχ. της αυξημένης προκαταβολής σε σχέση με την πάγια πρακτική της ΔΕΗ.
• Από την παραδοχή κατ' εξαίρεση για τη μονάδα της Φλώρινας επιτοκίου αναγωγής 6% αντί για 8% που ισχύει για όλες τις υπόλοιπες μονάδες της Επιχείρησης.
• Δε λαμβάνει υπόψη τους τόκους κατά τη διάρκεια κατασκευής, που είναι βασικό στοιχείο του κόστους και άρα της κιλοβατώρας και το οποίο - όπως προκύπτει από δημοσιευμένα στοιχεία ανάλογων έργων - κυμαίνεται μεταξύ 20%-25% επί του συνολικού κόστους επένδυσης.
• Εμφανίζει παραπλανητικά το κόστος του ξυλίτη φθηνότερο από το λιγνίτη, όταν κατ' εκτίμηση υπολογίζεται ότι είναι κατά 50% πιο ακριβό από το λιγνίτη. Υπολογίζεται θεωρητικά 6 δρχ./κιλό κόστος εξόρυξης ξυλίτη έναντι 4,2 δρχ./κιλό κόστος εξόρυξης λιγνίτη (Πτολεμαϊδας).
• Ξεκινάει με την παραδοχή επίδοσης 7.500 χιλιάδων ωρών ετησίως της μονάδας, απόδοση που επιτυγχάνεται μόνο από πυρηνικούς σταθμούς, για να εμφανίσει μειωμένη τιμή κιλοβατώρας. Είναι εξάλλου γνωστό ότι η μέγιστη απολογιστική απόδοση σταθμού στερεών καυσίμων τα τελευταία 5 χρόνια είναι 6.300 ώρες.
• Επίσης παραπλανητικά και προκειμένου να καταλήξει σε αυξημένο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΦΑ, προϋποθέτει 25ετή διάρκεια απόσβεσης, όταν η πραγματική διεθνώς είναι 15 χρόνια.
• Από την ανάθεση στον ανάδοχο τμημάτων του έργου χωρίς να έχει συμφωνηθεί ακόμη τίμημα, αν και με βάση το Ν. 2299/95 προϋπόθεση για να περιληφθούν αυτά τα τμήματα στη σύμβαση είναι η ύπαρξη ανταγωνιστικών όρων. Πρόκειται για τα τμήματα της αποκομιδής και απόθεσης τέφρας, καθώς και της αυλής λιγνίτη, για την οποία μάλιστα η ΔΕΗ δεν έχει δώσει στον ανάδοχο τεχνικές προδιαγραφές. Οι προδιαγραφές της αυλής λιγνίτη θα δοθούν 3 μήνες μετά τη θέση σε ισχύ της σύμβασης, ενώ οι τιμές για τα παραπάνω τμήματα του έργου θα συμφωνηθούν αντίστοιχα σε 12 και σε 15 μήνες, μετά τη θέση σε ισχύ της σύμβασης. Ομως η ΔΕΗ δεν έχει το δικαίωμα να αναιρέσει από τον ανάδοχο του έργου τα παραπάνω τμήματα στην περίπτωση που δε συμφωνήσει στις τιμές, καθώς δεν υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη στη σύμβαση. Αντίθετα είναι υποχρεωμένη να συμφωνήσει με τον ανάδοχο μέσα στις παραπάνω προθεσμίες. Ετσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για πρόσθετη υπερτιμολόγηση του έργου κατά παράβαση του Ν. 2299/95.
• Το τίμημα του έργου προσαυξάνεται κατά 0,25% του συναλλαγματικού του μέρους, δηλαδή κατά 288 εκατ. δρχ. περίπου για κάθε μήνα, μετά τις 10/6/97 (ημερομηνία υπογραφής), εφόσον δεν τίθεται σε ισχύ η σύμβαση.
• Επιπλέον ενδέχεται να προστεθεί στο τίμημα το κόστος του συστήματος φύλαξης εγκαταστάσεων, δηλ. 0,24 δισ. δρχ. και το κόστος του συστήματος τηλεθέρμανσης, εφόσον αυτά τα έργα ανατεθούν στον ίδιο ανάδοχο.

Από τα παραπάνω προκύπτει ξεκάθαρα ότι πρόκειται για τη μεθόδευση ενός ακόμη σκανδάλου στον τομέα της ενέργειας. Το πραγματικό τίμημα ξεπερνάει τα 230 δισ. δρχ., ενώ η τιμή της παραγόμενης κιλοβατώρας σύμφωνα με τα δικά τους νούμερα και χωρίς τις αλχημείες στις οποίες κατέφυγαν ανέρχεται σε 23,5 δραχμές, όταν το τιμολόγιο υψηλής τάσης της ΔΕΗ (φθηνότερο) χρεώνει την κιλοβατώρα 13 δραχμές. Αυτό σημαίνει πρακτικά άμεσο λουκέτο της μονάδας, υπερχρέωση της ΔΕΗ, επιβάρυνση της οικιακής κατανάλωσης και οφέλη για συγκεκριμένα συμφέροντα.

Κείμενα:

Χρύσα ΛΙΑΓΓΟΥ