Τρία χρόνια, χωρίς το Χαρίλαο Φλωράκη. Τρία χρόνια πέρασαν από τότε που «έφυγε». Μα η ζωή του εμπνέει. Και θα εμπνέει. Τα λόγια του καθοδηγούν. Η δράση του, με ανεξίτηλα γράμματα, μένει χαραγμένη στην ιστορική μνήμη των εργαζομένων. Η αγάπη του για το λαό, για τη νεολαία, για τους ανθρώπους του μόχθου αυτού του τόπου, παραμένει άσβεστη. «Αυτός που πέρασε δεν είναι ένα / τραγούδι που τέλειωσε», έγραφε ο Χικμέτ στο Πένθιμο Εμβατήριο και ο Χαρίλαος Φλωράκης ενσαρκώνει αυτό το στίχο όσο λίγοι.

Η προσφορά του στο Κόμμα, «στο ΚΚΕ, με τα γνωστά σύμβολά του, τη Μαρξιστική - Λενινιστική ιδεολογία του, το πρόγραμμά του και τις αρχές του» - όπως ο ίδιος έγραφε σε εκείνο το «χαρτί» που έλεγε «δεν το ονοματίζω διαθήκη» - διακόπηκε μονάχα όταν η καρδιά του έπαψε να χτυπά, στις 22 Μάη 2005. Η πολιτική του δραστηριοποίηση, οι κοινωνικοί του αγώνες, οι μάχες για την αποτίναξη του φασιστικού ζυγού και στη συνέχεια στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας που φτάνει μέχρι το βαθμό του Υποστρατήγου και στη συνέχεια ως Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ του Κόμματος, είναι μερικές μόνο στιγμές από την αγωνιστική του πορεία.

Και τα λόγια του... Απλά και μεστά: «Οι ζευγάδες φεύγουν, μωρέ!», έλεγε. «Η σπορά μένει. Και φουντώνει. Και μεγαλώνει. Και καρπίζει. Και ρίχνει νέους σπόρους στη γη. Και οι κύκλοι επαναλαμβάνονται (...) Βλέπεις, μωρέ, αυτά τα νιάτα γύρω σου, που νομίζεις πως είναι ξεστρατισμένα και συμβιβασμένα; Κούνια που σε κούναγε. Μόλις υπάρξει μια σπίθα, αυτά τα νιάτα θα γίνουν πυρκαγιά, θα γίνουν ηφαίστειο. Και θα αποδειχθούν καλύτερα από τη γενιά των πατεράδων τους και των παππούδων τους. Και θα σηκώσουν τη σημαία του αγώνα μέχρι τον ήλιο. Είναι η σπορά, σου λέω...».

Στα δεκαπέντε του χρόνια - γεννήθηκε στις 21 Ιούλη 1914, στο Παλιοζογλώπι στα Αγραφα της Καρδίτσας - το 1929, στρατολογείται στους πρωτοπόρους της ΟΚΝΕ. Από εκείνο το σημείο, αρχίζει μια ζωή συνδεδεμένη με την πορεία του λαού και του τόπου. Και έμεινε πιστός μέχρι το τέλος. Ακόμη και στα δύσκολα χρόνια 1989 - '91, όταν η πλειοψηφία των ΚΚ της Ευρώπης και του κόσμου μιλούσαν για το τέλος της Ιστορίας και για την ήττα του Σοσιαλισμού.

«Ωστε, λοιπόν, "θρίαμβος της δημοκρατίας" οι ανατροπές στην Ανατολική Ευρώπη!», έγραφε ο Χαρ. Φλωράκης στην περίοδο της αντεπανάστασης. «Αλλά, ποιες δυνάμεις ενισχύθηκαν από τον "θρίαμβο"; Οι δημοκρατικές πράγματι δυνάμεις ή οι δυνάμεις εκείνες, οι οποίες στο όνομα της δημοκρατίας, έχουν ουσιαστικά ταχθεί ενάντια στο σοσιαλισμό; "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με το ΚΚ εκτός νόμου! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με νέες δυνατότητες για επέμβαση του ιμπεριαλισμού! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με ανεργία, εξαθλίωση, πείνα και έγκλημα! Φυσικά, είναι δύσκολος ο δρόμος. Εχει πολύ ανήφορο και δεν μπορούν όλοι να τον βγάλουν...».

Και σε άλλο σημείο: «Και αχάριστοι και ανιστόρητοι όσοι επιχαίρουν για τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αν ο κόσμος είχε γίνει λίγο πιο ανθρώπινος... Αν διατηρήθηκε η ειρήνη για μισό αιώνα... Αν ηττήθηκε κατά κράτος ο χιτλερισμός... Αν οι λαοί έσπασαν τις αλυσίδες της αποικιοκρατίας... Αν οι εργαζόμενοι των καπιταλιστικών χωρών απόκτησαν όσα απόκτησαν - αυτό αναμφισβήτητα οφείλεται και στην ύπαρξη και δράση των σοσιαλιστικών χωρών. Στο "αντίπαλον δέος"...».

Στην εισήγησή του, στο 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ (4 - 10 Δεκέμβρη 1973), σε μια κρίσιμη περίοδο, με το Κόμμα στην παρανομία και στη χώρα να έχουμε ακόμα χούντα, ο Χαρ. Φλωράκης αναφέρεται για την ανάγκη σωστής επιλογής, ανάδειξης και διαπαιδαγώγησης των στελεχών, βάζοντας τα σωστά, μαρξιστικά - λενινιστικά κριτήρια στην ανάδειξη των νέων στελεχών:

«Το πρόβλημα της σωστής επιλογής, ανάδειξης και διαπαιδαγώγησης των στελεχών είναι από τα ζωτικότερα προβλήματα που μπαίνουν μπροστά στο Κόμμα μας. Μέσα στα τελευταία τριάντα χρόνια είχαμε μεγάλη αιμορραγία, μεγάλες απώλειες σε στελέχη. Σοβαρά κενά δημιουργήθηκαν, λόγω της μακρόχρονης απουσίας Κομματικών Οργανώσεων, στην ανάδειξη νέων στελεχών. Αλλά, και στο διάστημα από το 8ο Συνέδριο του Κόμματος η πολιτική στελεχών ήταν βασικά λαθεμένη. Δεν ήταν, και δεν μπορούσε να είναι, φυσιολογική. Ελειπαν οι Κομματικές Οργανώσεις, από τις γραμμές των οποίων αναδείχνονται τα στελέχη. Δεν υπήρχαν, συνεπώς, για την ανάδειξή τους, τα σωστά κριτήρια, όπως η απόδοση στη δουλειά του Κόμματος, η προσήλωση στις κομματικές αρχές, η επαναστατική συνέπεια. Τη θέση τους την έπαιρναν η απόδοση στη μαζική δουλειά, στην ΕΔΑ και, όχι σπάνια, οι ωραίοι λόγοι. Ολα αυτά είχαν σαν συνέπεια να αναδειχτούν, μαζί με καλά στελέχη, και στελέχη που δεν τα χαρακτήριζαν τα παραπάνω κριτήρια, ορισμένα απ' αυτά με σαφείς οπορτουνιστικές απόψεις, ή και επηρεασμένα καθαρά από την αστική ιδεολογία. Το Κόμμα μας, βγάζοντας τα αναγκαία διδάγματα από τα λάθη, τις ελλείψεις και τις αδυναμίες του παρελθόντος, και παίρνοντας υπόψη την κομματικότητα και τις άλλες ικανότητες κάθε στελέχους, πρέπει να επιμένει στην ανάδειξη στελεχών νέων στην ηλικία, ιδιαίτερα εργατών. Το Κόμμα μας πρέπει να επιμένει στην κομματική τους διαπαιδαγώγηση, στον ιδεολογικό τους εξοπλισμό και τη συστηματική μαρξιστική - λενινιστική κατάρτισή τους, να διαμορφώσει εκατοντάδες στελέχη ικανά να καθοδηγήσουν το Κόμμα, και επίσης να πλαισιώσουν το συνδικαλιστικό, το συνεταιριστικό και το πλατύ μαζικό κίνημα. Κριτήριο για την ανάδειξή τους πρέπει να είναι η ετοιμότητα για προσφορά και θυσίες στο κίνημα, η αυστηρή προσήλωσή τους στις κομματικές αρχές, η συνεπής εφαρμογή της γραμμής του Κόμματος, η επαναστατική τους συνέπεια και το υψηλό αίσθημα ευθύνης».

Το 1978, πραγματοποιείται το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το πρώτο νόμιμο, μετά από τρεις δεκαετίες βαθιάς παρανομίας. Το ζήτημα της ιδεολογικής δουλειάς, έμπαινε στην πρώτη γραμμή. Στην εισήγησή του, τότε, είχε σημειώσει ανάμεσα στα άλλα:

«Η διαδικασία της ριζοσπαστικοποίησης των μαζών αναπτύσσεται σε συνθήκες βαθιάς κρίσης της ιδεολογίας της άρχουσας τάξης και ανόδου της ακτινοβολίας των προοδευτικών ιδανικών. Ακόμα και του σοβαρού πλήγματος που δέχτηκε η θεωρία και πρακτική του χυδαίου αντικομμουνισμού της "εθνικοφροσύνης" και της υποτέλειας, στην οποία στήριξε η άρχουσα τάξη ολόκληρη τη μεταπολεμική πορεία της Ελλάδας.

Θα ήταν όμως λάθος να υποθέσουμε ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές στις συνειδήσεις των μαζών βρίσκουν αυτόματα συνεπή προσανατολισμό, ότι όλες οδηγούν σε θετικά πολιτικά αποκρυσταλλώματα και τοποθετήσεις. Πέρα απ' αυτό τα νέα κοινωνικά στρώματα και δυνάμεις, που πυκνώνουν το μαζικό κίνημα, μπάζουν στο επαναστατικό κίνημα μιαν ολόκληρη κλίμακα αστικών και μικροαστικών ιδεών, ρεφορμιστικών ή δεξιών και "αριστερών" οπορτουνιστικών αντιλήψεων. Ακόμα, η άρχουσα τάξη καταβάλλει επίμονες προσπάθειες να εκτρέψει το ριζοσπαστισμό των μαζών σε λαθεμένες κατευθύνσεις, στο αδιέξοδο, να τον συγκρατήσει στα "όρια" της αστικής ιδεολογίας ή να τον σπρώξει στο μικροαστικό σοσιαλισμό ή και τον αναρχισμό (...)

Χρειάζεται ν' αντικρούσουμε τις θέσεις που αρνούνται τον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης στην πάλη για τη δημοκρατία και το σοσιαλισμό. Που μειώνουν τη σημασία της ταξικής πάλης και του αντιμονοπωλιακού αγώνα και την υποκαθιστούν είτε με το πνεύμα του συμβιβασμού και της ταξικής συνεργασίας, είτε μ' ένα αταξικό εθνικοαπελευθερωτικό εθνικισμό καλυμμένο πίσω από το αντιεπιστημονικό σχήμα της αντιπαράθεσης μητρόπολης - περιφέρειας. Χρειάζεται επίσης να αντιπαλεύουμε τις αντιλήψεις του λεγόμενου "ελληνικού σοσιαλισμού" στις διάφορες παραλλαγές τους, που απολυτοποιούν τις εθνικές ιδιομορφίες και μας καταλογίζουν πως μιμούμαστε τάχα ξένα πρότυπα, για να διαστρεβλώσουν την ουσία του σοσιαλισμού, ν' αγνοήσουν τις γενικές του νομοτέλειες, ν' αρνηθούν την πείρα της οικοδόμησης του υπαρκτού σοσιαλισμού κ.ά.».

Το 1990, οι μέρες ήταν κρίσιμες. Η επίθεση των οπορτουνιστών για να «αλώσουν» το Κόμμα, παίρνει ολομέτωπη έκταση. Σε εκείνες τις δύσκολες μέρες, ο Χ. Φλωράκης, υψώνει το ανάστημά του. Στην ομιλία του, στην Ευρεία Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Ιούνη του 1990 για το Προσχέδιο Θέσεων της ΚΕ για το 13ο Συνέδριο, ο ηγέτης του Κόμματος κάνει εκτενή αναφορά στο Διεθνισμό:

«Ερχομαι σ' ένα άλλο θέμα, σύντροφοι, βασικό χαρακτηριστικό ενός ΚΚ, που είναι ο προλεταριακός διεθνισμός. Ορισμένοι το διαμφισβητούν. Εδώ έχουμε στην εφημερίδα το σύνθημα "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε". Ο Λένιν το συμπλήρωσε. Οχι μονάχα αυτοί, αλλά και οι λαοί που παλεύουν για την εθνική τους απελευθέρωση. Αλλοι λεν ότι έχουν γίνει τόσες αλλαγές στον κόσμο, δε βλέπετε που εξελίσσεται ο καπιταλισμός; Οτι πάει τώρα να βρεθεί ένας μέσος όρος καπιταλισμού - σοσιαλισμού για ένα καινούριο σχήμα. Αλλοι λένε: "δε βλέπετε, συρρικνώνεται η εργατική τάξη;". Κι αυτοί δε βλέπουν ότι διευρύνεται η εργατική τάξη με την είσοδο στις γραμμές της όλων αυτών των επιστημόνων, των τεχνικών και των υπαλλήλων λόγω των εξελίξεων. Αντί για διεύρυνση της εργατικής τάξης, βλέπουν ότι συρρικνώνεται. (...) Ηθελα να ρωτήσω, σύντροφοι, για κείνους που τυχόν έχουν απόψεις ότι δε χρειάζεται ο προλεταριακός διεθνισμός σήμερα και πρέπει να τον καταργήσουμε. Θα υπάρξει συνεργασία ανάμεσα στους κομμουνιστές ή όχι; Θα υπάρχει ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα διάφορα ΚΚ, ανάμεσα στους κομμουνιστές των διαφόρων χωρών ή όχι; Θα υπάρχει ανταλλαγή πείρας, πρακτικής δράσης ή όχι; Θα υπάρχουν, αν θέλετε, συναντήσεις, συζητήσεις για την επεξεργασία θεωρητικών προβλημάτων, που απασχολούν τα διάφορα ΚΚ ή όχι; Σ' αυτά πρέπει ν' απαντήσουμε.

Ακούτε, τα ΚΚ θα υπάρχουν και θα δρουν. Οι λαοί οπωσδήποτε θ' αγωνίζονται, αφού υπάρχουν τα προβλήματα. Το θέμα είναι, θα σταματήσουν οι κοινές προσπάθειες και η διεθνιστική αλληλεγγύη ανάμεσα στα κόμματα; (...) Σταματήσαμε να έχουμε κοινά συμφέροντα με τους λαούς των άλλων χωρών; Αυτό είναι το ζήτημα. Πάψαμε να έχουμε κοινό αντίπαλο τον ιμπεριαλισμό, να έχουμε το κοινό πρόβλημα της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης; Θα παλέψουμε, θα συντονίσουμε τη δράση μας από κοινού για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων; Ή θα κοιτάξει ο καθένας τον εαυτούλη του και τίποτα παραπάνω»...