ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 25 Δεκέμβρη 1999 - Κυριακή 26 Δεκέμβρη 1999
Σελ. /48
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Μιλένιουμ
Πλαστική δυτικότροπη εφεύρεση

Το τέλος της 2ης χιλιετηρίδας απασχολεί ζωηρά τους κυρίαρχους κύκλους του δυτικού κόσμου, επιχειρώντας να εκμεταλλευτούν πολύμορφα τη σχετική επέτειο. Ξεδιπλώνεται, έτσι, μια πρωτοφανής φιλολογία και κατασκευάζεται ένα ολόκληρη οικοδόμημα, με πολλούς και διάφορους στόχους, από το ξαναγράψιμο και διαστρέβλωση της ιστορίας, μέχρι την προδιαγραφή του μέλλοντος. Πρόκειται ουσιαστικά, για μια ακόμη, ύπουλη επιχείρηση επιβολής ιδεών, προτύπων και τρόπου ζωής. Υπουλη, γιατί δεν εμφανίζει το πραγματικό της, τραγικό πρόσωπο του πολέμου ή της στυγνής καταπίεσης κι εκμετάλλευσης, αλλά το κρύβει πίσω από τη μάσκα μιας επιφανειακής και τεχνητής ευημερίας, μιας στρεβλής και δήθεν πολύχρωμης κατανάλωσης, που αποκοιμίζουν το πνεύμα και τη συνείδηση. Κι όλ' αυτά, γιατί; Επειδή θα περάσει άλλος ένας χρόνος και το ημερολόγιο του δυτικού κόσμου θα αναγράψει το έτος 2000. Ας δούμε, επομένως, τι κρύβει μέσα της η έννοια ημερολόγιο.

Βασικός παράγοντας, για την επικράτηση του ενός ή του άλλου ημερολογίου στους λαούς, υπήρξαν οι διάφορες θρησκευτικές δοξασίες και Θρησκείες. Η ματαιοδοξία τους δεν προκάλεσε μόνο θρησκευτικούς πολέμους και ίντριγκες εξουσίας, αλλά και ασυμβατότητα στις χρονολογίες, αφού κάθε θρησκεία διεκδικεί την ιερότητα της χρονολόγησης, αρχίζοντας τη μέτρηση από τη δική της «σημαδιακή μέρα».

Το Γρηγοριανό χριστιανικό ημερολόγιο, επέβαλε ο πάπας Γρηγόριος ΙΓ` τη δεκαετία του 1580 στα ρωμαιοκαθολικά κράτη. Οι Διαμαρτυρόμενοι το αποδέχτηκαν, με καθυστέρηση δυο περίπου αιώνων, οι δε ισχυρές Ορθόδοξες Εκκλησίες έπαιξαν το καλύτερο μεσαιωνικό τους χαρτί, για να αντισταθούν στη μεταρρύθμιση της εχθρικής Δύσης: αφόριζαν όσους το υιοθετούσαν. Μόλις τα τελευταία ογδόντα χρόνια υποχώρησαν, εγκαταλείποντας το Ιουλιανό που θέσπισε ο Ιούλιος Καίσαρας την Ελληνιστική περίοδο υπό την καθοδήγηση του Ελληνα αστρονόμου Σωσιγένη. Ομως, όσον αφορά την ακρίβεια του Γρηγοριανού ημερολογίου υπάρχουν αντιγνωμίες, αφού ο Ηρώδης πέθανε την άνοιξη του 4 π.Χ. και επομένως, ο Ιησούς γεννήθηκε τον προ Χριστού αιώνα. Αν, λοιπόν, η αρχή της χρονολογίας στο δυτικό κόσμο θέλει να τοποθετείται στη γέννηση του Ιησού, τότε το 2000 έχει έρθει και παρέλθει εδώ και τρία χρόνια. Ολα αυτά κατά προσέγγιση, αφού εκτός από το έτος, ούτε η μέρα γέννησης του Ιησού είναι απολύτως γνωστή: για τους Ιουδαίους δεν ήταν σημαντικά τα γενέθλια και δεν τα σημείωναν. Το σίγουρο είναι πως δε γεννήθηκε στις 25 Δεκεμβρίου. Την ημερομηνία αντέγραψαν οι χριστιανοί από τη μεγαλειώδη ρωμαϊκή ειδωλολατρική εορτή του Θεού Ηλιου. Φαίνεται παράλογο, εκ πρώτης όψεως, που γιόρταζαν οι Ρωμαίοι τη γέννηση του Ηλιου καταχείμωνα, αλλά δεν είναι έτσι. Γνώριζαν πως μεταξύ 21 και 23 Δεκέμβρη είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο, που σηματοδοτεί το χειμώνα στο Βόρειο ημισφαίριο, άρα, πως στα μέρη τους άρχιζε να μεγαλώνει σταδιακά, να ξαναγεννιέται, η μέρα.

Οι ανά τον κόσμο Ιουδαίοι πάλι, στηρίζουν το θρησκευτικό τους ημερολόγιο στο παλιό εβραϊκό καλαντάρι, που θεμελιώνεται στην Παλαιά Διαθήκη. Σαν περιούσιος λαός του Θεού που θεωρούν ότι είναι, πιστεύουν πως γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον, την Ημέρα της Δημιουργίας και την έχουν τοποθετήσει το Σεπτέμβριο του δικού μας 3761 π.Χ. - οπότε κάθε Σεπτέμβρη έχουν πρωτοχρονιά. Βάσει αυτής της μέτρησης, διανύουν σήμερα το 5760ό έτος της χρονολογίας τους - άρα υπολογίστε πόσα «Μιλένιουμ» έχουν στο ενεργητικό τους οι Εβραίοι...

Οι αυτόχθονες στην Κεντρική Αμερική της προκολομβιανής περιόδου, Μάγιας, Αζτέκοι και Τολτέκοι, είχαν ακριβέστατες αστρονομικές γνώσεις, παρακολουθώντας τη διαδρομή του Ηλιου, και μετρούσαν αρχίζοντας από το 3113 π.Χ., χρονιά που προσεγγίζει το Ετος Κτήσεως του Κόσμου των Εβραίων. Αλλά οι Ευρωπαίοι κατακτητές του 16ου αιώνα, αφού τους αιματοκύλησαν, τους επέβαλαν σαν επιστέγασμα - ανάμεσα σε διάφορα άλλα - και το Γρηγοριανό ημερολόγιο.

Οι Μουσουλμάνοι, πιστοί στις δικές τους θρησκευτικές παραδόσεις, μετρούν από άλλη αφετηρία τη χρονολογία, από το Ετος της Εγείρας που αντιστοιχεί στο χριστιανικό 622 μ. Χ.«Εγείρα», στα αραβικά, σημαίνει μετανάστευση, και αναφέρεται στη χρονιά που ο Μωάμεθ έφυγε κρυφά, νύχτα της 16ης Ιουλίου, από τη γενέτειρά του, τη Μέκκα - γιατί κινδύνευε από τους πολυθεϊστές -, και μετανάστευσε στη Μεδίνα όπου κήρυξε ανενόχλητος τον ένα και αληθινό Αλλάχ. Το μουσουλμανικό ημερολόγιο λοιπόν, που συστηματοποίησε ο χαλίφης Ομάρ Α` το 639 μ. Χ., υπολογίζει το τέλος της δεύτερης χιλιετηρίδας σε 600 περίπου χρόνια.

Οι Βουδιστές, μετρούν τη χρονολογία τους από την έναρξη δράσης του Βούδα (Βούδας σημαίνει φωτισμένος). Ο Βούδας, πρόσωπο υπαρκτό με το πραγματικό όνομα Σιντάρτα, πρίγκιπας μιας μικρής περιοχής κοντά στο Νεπάλ, «φωτίστηκε» το 533 π.Χ. κι άρχισε να κηρύττει ως απώτερο σκοπό της ανθρώπινηςφύσης την κατάσταση «Νιρβάνα». Η σανσκριτική αυτή λέξη σημαίνει«σβήσιμο», υπονοώντας το βύθισμα στην απόλυτη γαλήνη. Αφού, λοιπόν, αρχίζουν τη μέτρηση από το 533 π. Χ., 300 εκατομμύρια βουδιστές διανύουν σήμερα την τρίτη χιλιετηρίδα.

Στα σύνορα της ιστορίας και του θρύλου χάνεται η έναρξη της κινέζικης χρονολογίας, ήτοι το έτος 2697 π. Χ. που, κατά την παράδοση, άρχισε το σύστημα των 60χρονων κύκλων. Είναι η εποχή που υποστηρίζονται οι επιστήμες από τον αυτοκράτορα Γιάου. Την πρωτοχρονιά τους γιορτάζουν τη Νέα Σελήνη μετά το πέρασμα του Ηλιου στον Υδροχόο, άρα τέλος Γενάρη με μέσα Φλεβάρη θα περάσουν στο Ετος του Δράκου. Ο Κινέζος αγαπάει περισσότερο το περίβλημα των συμβόλων παρά το περιεχόμενό τους - ίσως γιατί είναι ο πιο ορθολογιστής θρησκευτικός οπαδός. Για τους Θεούς του τρέφει μια ευσεβή αδιαφορία, και στις προσευχές ζητά μια μικρή ευτυχία στην επίγεια ζωή, παρά τη μεγάλη ευδαιμονία στον Παράδεισο. Γι' αυτό δεν προσχώρησε με πάθος ούτε στον Ισλαμισμό ούτε στον Χριστιανισμό, ούτε βάλθηκε να διαλευκάνει ποιος είναι ο αληθινός Θεός της Κίνας, ο Κομφούκιος, ο Βούδας ή ο Λάο Τσε.

Οχρόνος βέβαια είναι σχετικός και τα ημερολόγια συμβατικά, αλλά οριοθετούν τη ζωή μας - έτσι οι επιστήμονες αναζητούν τους ακριβέστερους δυνατούς τρόπους χρονομέτρησης. Το ατομικό ρολόι που χρησιμοποιείται σε συστήματα πλοήγησης, μετράει την περιστροφή της γης με διαφοροποίηση μόνο 5 με 6 χιλιοστά του δευτερολέπτου, από μέρα σε μέρα. Αλλά τη σταθερότερη μέτρηση δίνει το ατομικό ρολόι με βάση ένα αλκάλιο, το Κέσιο: ένα τέτοιο ρολόι λανθάνει μόλις ένα δευτερόλεπτο σε ένα εκατομμύριο χρόνια. Η ανάγκη ενός Ημερολογίου Παγκόσμιου - ίσως από την Ολόκαινο Εποχή, που διανύουμε εδώ και 12.000 χρόνια και μετράει την αντικειμενική δράση του Ανθρώπου στο εδαφικό ανάγλυφο της γης - που θα βοηθούσε και στην προσέγγιση των λαών του πλανήτη, οδήγησε στην ανάλογη πρόταση του 1954 από τα Ηνωμένα Εθνη, αλλά δεν υιοθετήθηκε. Σκόνταψε - πού αλλού; - στα κατά τόπους Ιερατεία, γιατί καθώς δε θα αναδεικνύει επαρκώς τα αντίστοιχα θρησκευτικά έθιμα, θα περιορίσει την επιρροή της Θρησκείας.

Τ ο Μιλένιουμ, η πλαστική δυτικότροπη εφεύρεση, δεν αφορά τόσο πολύ κόσμο όσο προσπαθούν να μας πείσουν. Οι άλλες φυλές, που άλλωστε υπερτερούν αριθμητικάτης λευκής, ασπάζονται διαφορετική κουλτούρα. Επιπλέον, οι εμπνευστές του «προσπέρασαν» τα στοιχειώδη μαθηματικά: πρόκειται για ανακόλουθη αριθμητικά χρονολογία, αφού μια χιλιετηρίδα δεν τελειώνει στο '99, αλλά στο '00. Γι' αυτό, από στατιστικές, στην Αμερική για παράδειγμα, ένα 69% αναμένεται να το γιορτάσει φέτος, ενώ οι υπόλοιποι, του χρόνου. Κι απ' όσους το γιορτάσουν, οι μισοί έχουν εισόδημα πάνω από 45.000 δολάρια ετησίως. Αρα, έχουμε μια μειοψηφία της μειοψηφίας να παραληρεί, για να μας προϊδεάζει, σεσυνεργασία με τους διαφημιστές που συμβουλεύουν «χλιδάτες» αποδράσεις, διευκολύνοντας το κατασκευασμένο πνεύμα της εποχής. Τα γυαλιστερά αγαθά της δυτικήςκοινωνίας αναμένουν τους «ντοπαρισμένους» αταναλωτές, όταν ασιατικοί και αφρικανικοί λαοί στερούνται ακόμη και στοιχειωδών δικαιωμάτων και αγαθών. Προκλητική δυσαναλογία, αλλά οι«ρυθμιστές» του κόσμου, δεν πτοούνται. Ετοιμάζονται για εμετικές επιδείξεις πλούτου και εξουσίας, σε φιέστες αστρονομικού κόστους, που αν ρευστοποιηθούν, εξασφαλίζουν τροφή και ένδυση σε πάμπολλους άπορους του πλανήτη.

Το σίγουρο, πάντως, είναι πως η Φύση δε θα αισθανθεί την ιδιαιτερότητα της αλλαγής του χρόνου, όποιο αριθμό ή όνομα κι αν θελήσουμε να του δώσουμε. Ουσιαστικά είναι μόνο μια φυσική πορεία, κι εκείνη το ξέρει, γι' αυτό παρακολουθεί με βλέμμα ειρωνικό την έπαρση της ανθρώπινης χλιδής. Κάτι θα είχε να μας πει πάνω σ' αυτό - μην ξεχνάμε, είμαστε απλώς παιδιά της. Και ίσως χρειάζεται να πάρουμε μαθήματα απλότητας από τη Μεγάλη Μητέρα.


Καλλιόπη ΠΑΥΛΗ



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ