ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 24 Ιούλη 2005
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΚΗ
«ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΜΟΥ ΧΡΟΝΟΥ»
Φθείρει ανεπανόρθωτα την υγεία του εργάτη

«Η εργάσιμη μέρα είναι η φυσική μονάδα μέτρησης για τη λειτουργία της εργατικής δύναμης...» (ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ «Το Κεφάλαιο», τ. 2ος σελ. 153).

Στη Βουλή συζητιέται ήδη το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας» εντείνοντας την ολομετωπη επίθεση κατά της εργατικης τάξης. Που οδηγεί στην πλήρη κατάργηση του σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, του 8ώρου και του 7ωρου, στη δραστική μείωση της πληρωμής των υπερωριών, ακόμη και την κατάργηση της πληρωμής τους, στην αύξηση της ανεργίας. Οι εργοδότες θα χρησιμοποιούν τους εργάτες όσο έχουν ανάγκη, δε θα τους πληρώνουν για την παραπάνω δουλιά, ενώ θα καταστρέφεται η υγεία τους από τη συνεχή 10ωρη ή 12ωρη εργασία για 6 ή 7 μέρες τη βδομάδα - δηλαδή εργάσιμη βδομάδα πάνω από 65 ώρες. Αυτή η μεθοδικά οργανωμένη επίθεση γίνεται στο όνομα δήθεν της αντιμετώπισης των προβλημάτων της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Το κεφάλαιο,λένε, δεν αντέχει το «υψηλό εργατικό κόστος». Την εργατική τάξη που παράγει τον πλούτο, το κεφάλαιο τη μετρά σαν κόστος, από το οποίο πρέπει να απαλλάσσεται για να μεγαλώνει το κέρδος του.

Τι σημαίνει όμως ανταγωνιστικότητα της οικονομίας; Σημαίνει να παράγουν οι εργάτες ολοένα και περισσότερο πλούτο και να παίρνουν ολοένα και λιγότερο απ' αυτό που παράγουν. Είναι μύθος ότι αν γίνει πιο ανταγωνιστική η οικονομία, θα λυθούν λαϊκά προβλήματα. Η καπιταλιστική οικονομία δε λειτουργεί για όλους ωφέλιμα, οφελεί μόνο τους μεγαλοεπιχειρηματίες. Για να δυναμώσει πρέπει να ξεζουμίζονται οι εργάτες. Η οικονομία, ή καπιταλιστική μπορεί να είναι, οπότε είναι για τους πλουτοκράτες, ή λαϊκή, οπότε είναι για το λαό.

Το κεφάλαιο έχει ανάγκη να δυναμώνει, αλλά δεν μπορεί να δυναμώνει, χωρίς να γίνεται πιο φτηνός ο εργάτης, αυτό επιδιώκεται με τη «διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου», που μειώνει την τιμή της εργατικής δύναμης, άρα αυξάνει τα κέρδη, συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.

Δεν είναι καινούριο ζήτημα. Ο Κ. Μαρξ στο «Κεφάλαιο» αναφέρει ότι, «μόλις η εργάσιμη μέρα παύσει να 'χει έναν καθορισμένο αριθμό ωρών, καταργείται η σχέση ανάμεσα στην πληρωμένη και απλήρωτη εργασία. Ο κεφαλαιοκράτης μπορεί τώρα να βγάζει από τον εργάτη μιαν ορισμένη ποσότητα υπερεργασίας, χωρίς να του παραχωρεί τον αναγκαίο για την αυτοσυντήρησή του χρόνο εργασίας. Μπορεί να εκμηδενίζει κάθε κανονικότητα στην απασχόληση και, απόλυτα σύμφωνα με την ευκολία, την αυθαιρεσία και το συμφέρον του της στιγμής, να εναλλάσσει την πιο τρομερή υπερβολική εργασία με τη σχετική ή ολοκληρωτική ανεργία. Με το πρόσχημα ότι πληρώνει την "κανονική τιμή της εργασίας", μπορεί να παρατείνει αφύσικα την εργάσιμη μέρα, χωρίς καμιά αντίστοιχη ισοστάθμιση για τον εργάτη... Η αξία της εργατικής δύναμης, εξαιτίας της φθοράς της, μεγαλώνει όταν μεγαλώνει η διάρκεια της λειτουργίας της και μεγαλώνει σε μεγαλύτερη αναλογία από την αύξηση της διάρκειας της λειτουργίας της» (σελ. 562 - 564).

Αργός θάνατος για τους εργάτες

Οι συνέπειες όμως για την εργατική τάξη δεν είναι μόνο το φτήναιμα της εργατικής δύναμης με την αύξηση του απλήρωτου χρόνου δουλιάς ή της δραστικής μείωσης της πληρωμής της υπερωρίας. Η παράταση του εργάσιμου χρόνου, προκαλεί φθορά στην εργατικη δυναμη που δεν αναπληρώνεται. Επομένως έχουμε μόνιμη και μη αναστρέψιμη φθορά της υγείας του εργάτη, ενώ αυξάνονται κατακόρυφα τα εργατικά δυστυχήματα. «Η πιθανότητα εργατικού ατυχήματος αυξάνεται μαζί με την αύξηση των ωρών απασχόλησης, σε καθημερινή βάση (μετά τις 9 ώρες η αύξηση είναι ραγδαία), αλλά και εβδομαδιαία («Scandinavian Journal of work, enviroment and health», 1998). Η υπερωριακή απασχόληση, τα ευέλικτα ωράρια εργασίας και η αδυναμία να καθορίσει κανείς πότε ακριβώς θα πρέπει να βρίσκεται στην εργασία του, επιδεινώνουν γενικά το επίπεδο υγείας (3η Ευρωπαϊκή Ερευνα σχετικά με τις συνθήκες Εργασίας, 2000)». («Ρ», 3/7/2005)

Επομένως η εργατική τάξη πρέπει να διεκδικεί σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο, 35ωρο-7ωρο-5νθήμερο με μισθό που να καλύπτει όλες τις ανάγκες της και να εναντιώνεται στην υπερωριακή απασχόληση, γιατί δεν αναπληρώνεται η ανεπανόρθωτη καταστροφή στην υγεία των εργατών και εργατριών.

Ο Μαρξ απέδειξε αυτές τις αβάσταχτες συνέπειες για τους εργάτες από τη μη κανονικότητα στην εργασία στη διάρκεια της εργάσιμης μέρας, που οδηγούν στον αργό θάνατό τους. Ας το παρακολουθήσουμε:

«"Τι είναι μια εργάσιμη ημέρα;". Πόσος είναι ο χρόνος που στη διάρκειά του το κεφάλαιο επιτρέπεται να καταναλώνει την εργατική δύναμη που πληρώνει την ημερήσια αξία της; Πόσο μπορεί να παραταθεί η εργάσιμη ημέρα πέρα από το χρόνο εργασίας που είναι αναγκαίος για την αναπαραγωγή της ίδιας της εργατικής δύναμης; Σ' αυτά τα ερωτήματα, όπως είδαμε, το κεφάλαιο απαντάει: η εργάσιμη ημέρα αριθμεί καθημερινά 24 ολόκληρες ώρες, εκτός από λίγες ώρες ανάπαυσης, που χωρίς αυτές η εργατική δύναμη είναι απολύτως ανίκανη να επαναλάβει την υπηρεσία της. Πρώτα - πρώτα είναι αυτονόητο πως σ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ο εργάτης δεν είναι τίποτ' άλλο από εργατική δύναμη, ότι επομένως όλος ο χρόνος που διαθέτει είναι φύσει και νόμω χρόνος εργασίας και γι' αυτό ανήκει στην αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου. Ο χρόνος για τη μόρφωση του ανθρώπου, για την πνευματική ανάπτυξη, για την εκπλήρωση κοινωνικών λειτουργιών, για την κοινωνική συναναστροφή, για το ελεύθερο παιχνίδι των φυσικών και πνευματικών δυνάμεων, ακόμα και ο ελεύθερος χρόνος της Κυριακής - κι ας είναι στη χώρα που γιορτάζουν ακόμα και το Σάββατο - όλα αυτά είναι καθαρή ανοησία! Το κεφάλαιο όμως, με το απεριόριστα τυφλό πάθος του και με την πείνα δράκου για υπερεργασία, σπάει όχι μόνο τα ηθικά, μα και τα φυσικά ανώτατα όρια της εργάσιμης ημέρας. Σφετερίζεται το χρόνο που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη διατήρηση της υγείας του σώματος. Ληστεύει το χρόνο που είναι απαραίτητος για την κατανάλωση καθαρού αέρα και ηλιακού φωτός. Τσιγκουνεύεται το χρόνο που είναι απαραίτητος για το φαγητό και, όπου μπορεί, τον ενσωματώνει στο ίδιο το προτσές παραγωγής, έτσι που τον εργάτη τον τροφοδοτούν με φαγητό σαν απλό μέσο παραγωγής, όπως τροφοδοτούν με κάρβουνο το ατμοκάζανο και με γράσο ή λάδι τις μηχανές. Τον υγιεινό ύπνο που είναι απαραίτητος για τη συγκέντρωση, την ανανέωση και το φρεσκάρισμα της ζωικής δύναμης, τον περιορίζει το κεφάλαιο σε τόσες ώρες απονάρκωσης, όσες είναι οπωσδήποτε απαραίτητες για να ξαναζωντανέψει ένας απόλυτα εξαντλημένος οργανισμός. Αντί τα όρια της εργάσιμης ημέρας να τα καθορίζει εδώ η φυσιολογική συντήρηση της εργατικής δύναμης, αντίστροφα η μεγαλύτερη δυνατή ημερήσια κατανάλωση της εργατικής δύναμης - όσο νοσηρά βίαιη και επίπονη κι αν είναι η κατανάλωση αυτή - καθορίζει τα όρια για το χρόνο ανάπαυσης του εργάτη. Το κεφάλαιο δε ρωτάει πόσο διαρκεί η ζωή της εργατικής δύναμης. Αυτό που το ενδιαφέρει είναι αποκλειστικά και μόνο το ανώτατο όριο εργατικής δύναμης που μπορεί να ρευστοποιηθεί μέσα σε μια εργάσιμη ημέρα...

Ετσι, με την παράταση της εργάσιμης ημέρας η κεφαλαιοκρατική παραγωγή... προκαλεί την πρόωρη εξάντληση και θανάτωση αυτής της ίδιας της εργατικής δύναμης. Παρατείνει για ένα ορισμένο διάστημα τον παραγωγικό χρόνο του εργάτη, συντομεύοντας το χρόνο της ζωής του.

...Αν λοιπόν η παράταση της εργάσιμης ημέρας πέρα από τα φυσικά της όρια, που επιδιώκει κατ' ανάγκην το κεφάλαιο με την απεριόριστη τάση του ν' αυτοαξιοποιείται, συντομεύει τη διάρκεια της ζωής των ξεχωριστών εργατών και επομένως τη διάρκεια λειτουργίας της εργατικής τους δύναμης, γίνεται απαραίτητη η γρηγορότερη αναπλήρωση των φθαρμένων εργατικών δυνάμεων και επομένως η διάθεση μεγαλύτερων εξόδων φθοράς για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης... Θα νόμιζε λοιπόν κανένας ότι το κεφάλαιο απ' αυτό το ίδιο του το συμφέρον τείνει προς μια κανονική εργάσιμη ημέρα...

...Το κεφάλαιο, όμως, που έχει τόσο "σοβαρούς λόγους" ν' αρνιέται τα βάσανα της εργατικής γενιάς που το περιβάλλει σήμερα, καθορίζεται τόσο λίγο στην πραχτική κίνησή του από την προοπτική του μελλοντικού σαπίσματος της ανθρωπότητας, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση από το ασυγκράτητο ξεκλήρισμα του πληθυσμού, όσο και από την ενδεχόμενη πτώση της Γης πάνω στον ήλιο... Γι' αυτό το λόγο το κεφάλαιο είναι ανελέητο απέναντι στην υγεία και στη διάρκεια ζωής του εργάτη, παντού όπου δεν το υποχρεώνει η κοινωνία να τις υπολογίζει. Στην κατηγορία για σωματικό και πνευματικό μαρασμό, για πρόωρο θάνατο και για το μαρτύριο της υπερβολικής εργασίας, απαντάει: Μήπως θα 'πρεπε να μας βασανίζει αυτό το βάσανο μια και αυξάνει τις απολαύσεις (τα κέρδη) μας;» («Το Κεφάλαιο», τ. 1ος, σελ. 277 - 279 και 282 - 283).


Λ.



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ