ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 23 Δεκέμβρη 2023 - Κυριακή 24 Δεκέμβρη 2023
Σελ. /40
Νέα στοιχεία ότι ο Εγκέλαδος θα μπορούσε να υποστηρίζει ζωή

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Κρόνου και δορυφόρων του με τον Εγκέλαδο στο προσκήνιο, βασισμένη σε φωτογραφίες της αποστολής «Κασίνι». Εμφανείς είναι οι πίδακες νερού, που δημιουργούν τα νέφη μέσα από τα οποία πέρασε η διαστημοσυσκευή. Στο βάθος ο Τιτάνας (μεγάλο μισοφέγγαρο πάνω αριστερά) και η Ρέα (μικρό μισοφέγγαρο), δύο άλλα από τα πολλά φεγγάρια του Κρόνου
Καλλιτεχνική απεικόνιση του Κρόνου και δορυφόρων του με τον Εγκέλαδο στο προσκήνιο, βασισμένη σε φωτογραφίες της αποστολής «Κασίνι». Εμφανείς είναι οι πίδακες νερού, που δημιουργούν τα νέφη μέσα από τα οποία πέρασε η διαστημοσυσκευή. Στο βάθος ο Τιτάνας (μεγάλο μισοφέγγαρο πάνω αριστερά) και η Ρέα (μικρό μισοφέγγαρο), δύο άλλα από τα πολλά φεγγάρια του Κρόνου
Ο δορυφόρος του Κρόνου Εγκέλαδος εκτοξεύει συνεχώς νερό στο Διάστημα, μέσα από ρωγμές στην παγωμένη επιφάνειά του. Η διαστημοσυσκευή «Κασίνι» ανέλυσε τη σύνθεση αυτών των πιδάκων στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του αιώνα και βρήκε μόρια που περιλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα και την αμμωνία, χημικές ενώσεις κρίσιμες για την εμφάνιση ζωής, όπως τη γνωρίζουμε στη Γη. Σε μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, επιστήμονες ανέλυσαν εκ νέου τις μετρήσεις του «Κασίνι» και αποκάλυψαν την πλούσια χημεία του Εγκέλαδου, κάνοντας αυτό το μικρό παγωμένο φεγγάρι έναν από τους κορυφαίους τόπους, όπου θα μπορούσε να ανακαλυφθεί εξωγήινη ζωή μέσα στο ηλιακό μας σύστημα.

Κατά τη διάρκεια της πολύχρονης αποστολής του, το «Κασίνι» είχε πετάξει επανειλημμένα μέσα από τα νέφη που σχηματίζουν οι πίδακες και το φασματόμετρο μάζας που διέθετε (όργανο που μπορεί να αναγνωρίσει τις ουσίες από το μοριακό τους βάρος) είχε αρχικά αποκαλύψει πέντε είδη μορίων: Νερό, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, αμμωνία και μοριακό υδρογόνο. Στη νέα ανάλυση, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια στατιστική τεχνική, για να συγκρίνουν τις μοριακές υπογραφές των πιδάκων με δισεκατομμύρια πιθανούς συνδυασμούς αυτών των ενώσεων. Ετσι μπόρεσαν να προσδιορίσουν τα πιθανότερα συστατικά των νεφών.

Η επιστημονική ομάδα κατέληξε ότι πέρα από τις πέντε χημικές ενώσεις, που είχαν εντοπιστεί με πιο άμεσο τρόπο, στα νέφη των πιδάκων υπήρχαν και βαρύτερες χημικές ενώσεις, μεταξύ αυτών και υδρογονάνθρακες, όπως το υδροκυάνιο και το αιθάνιο, καθώς και ίχνη μερικώς οξειδωμένων ενώσεων, όπως η μεθανόλη. Η διαστημοσυσκευή «Κασίνι» δεν είχε εξοπλιστεί με ειδικά όργανα για την απευθείας ανίχνευση τέτοιων ουσιών, επειδή κανείς δεν φανταζόταν ότι τα φεγγάρια του Κρόνου μπορούσαν να σχηματίσουν τόσο σύνθετες οργανικές ενώσεις. Αυτές οι ενώσεις, μαζί με το νερό και την αμμωνία, θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως δομικά υλικά, αλλά και ως καύσιμο - τροφή για μικρόβια, που ίσως αναπτύχθηκαν εκεί. Μετά την ανακάλυψη των ωκεανών κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου, αυτός ο δορυφόρος του Κρόνου έχει γίνει κύριος στόχος της έρευνας για τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία της ζωής.

Οι επιστήμονες θεωρούν ιδιαίτερα σημαντική την ύπαρξη του υδροκυανίου, που αν και είναι περισσότερο γνωστό ως ισχυρότατο δηλητήριο για τους ανώτερους οργανισμούς, αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά και πολύπλευρα δομικά στοιχεία της ζωής, καθώς συνδυαζόμενο με άλλα μόρια, μπορεί να σχηματίσει νουκλεϊνικές βάσεις και αμινοξέα, τους προδρόμους της πιο σύνθετης βιοχημείας, όπως είναι οι πρωτεΐνες και το RNA. Προσομοιώσεις σε εργαστήριο έδειξαν ότι αυτοί οι χημικοί μετασχηματισμοί είναι δυνατοί σε περιβάλλοντα παρόμοια με αυτά του Εγκέλαδου και στο παρελθόν του, αλλά ακόμη και σήμερα.

Η ποικίλη χημική σύνθεση των νεφών των πιδάκων είναι επίσης ένδειξη υψηλής ικανότητας για πραγματοποίηση οξειδοαναγωγικών χημικών αντιδράσεων, που θεωρούνται κλειδί για τη σύνθεση των δομικών στοιχείων της ζωής, αλλά και για τις βιοχημικές διεργασίες που επιτρέπουν στους ζωντανούς οργανισμούς να αναπνέουν οξυγόνο και να φωτοσυνθέτουν. Οξειδωμένες και ανηγμένες χημικές ενώσεις μπορεί να συναντώνται σε υδροθερμικές πηγές στον βυθό των ωκεανών, όπου θεωρητικά μπορεί να εμφανιστεί ζωή ή να συντηρηθεί ζωή, που εμφανίστηκε αλλού. Χαρακτηριστικά ανάλογα με αυτά του Εγκέλαδου έχει και ο δορυφόρος Ευρώπη του Δία, ο οποίος είναι από τα επίκεντρα του ενδιαφέροντος της αποστολής Juice του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που βρίσκεται καθ' οδόν προς τον Δία.


Επιμέλεια:
Σταύρος Ξενικουδάκης
Πηγή: «Scientific American»

Παραπληροφόρηση και από τις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο

Συχνά, όταν βρεθεί κανείς αντιμέτωπος με μια είδηση στο διαδίκτυο η οποία φαίνεται κάπως παράξενη ή εξωπραγματική, σκέφτεται να διερευνήσει το ζήτημα ο ίδιος, ώστε να προσδιορίσει την αξιοπιστία της πηγής και το ευρύτερο πλαίσιο που σχετίζεται με την είδηση. Μια έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό προειδοποιεί ότι αυτή η διαδικασία δεν οδηγεί πάντα στην αλήθεια, αντίθετα μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στην ψευδή είδηση και την παραπληροφόρηση. Ειδικά η αναζήτηση με κάποιες λέξεις - κλειδιά που προέρχονται από παραπλανητικές αναρτήσεις στο διαδίκτυο μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, και να εγκλωβίσει τον ερευνώντα σε μια «φούσκα» υποστήριξης της συγκεκριμένης ψευδούς ή αστήρικτης πληροφορίας. Το «γκουγκλάρισμα» ενός θέματος δεν είναι επαρκές, αν αυτός που το κάνει δεν έχει καθαρό τι ψάχνει και τους παράγοντες που καθορίζουν το αποτέλεσμα της αναζήτησης.

Σε πέντε διαφορετικά πειράματα που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2019 και 2022, οι ερευνητές ζήτησαν από χιλιάδες συμμετέχοντες να κατηγοριοποιήσουν άμεσα κάποιες αναρτήσεις ως αληθείς, ψευδείς ή ασαφείς ως προς την αλήθεια τους. Σε ένα μέρος των συμμετεχόντων υποδείχθηκε να χρησιμοποιήσουν μηχανή αναζήτησης για να κατηγοριοποιήσουν τις αναρτήσεις, ενώ μια ομάδα ελέγχου δεν χρησιμοποίησε μηχανή αναζήτησης. Παράλληλα, έξι επαγγελματίες ελεγκτές γεγονότων κατηγοριοποιούσαν και εκείνοι τις αναρτήσεις. Σε όλα τα πειράματα οι μη επαγγελματίες συμμετέχοντες που χρησιμοποίησαν μηχανή αναζήτησης είχαν 20% μεγαλύτερη πιθανότητα να κατηγοριοποιήσουν ψευδείς ή παραπλανητικές πληροφορίες ως αληθείς, συγκριτικά με εκείνους που δεν χρησιμοποίησαν.

Σε ένα από τα πειράματα οι ερευνητές παρατήρησαν τους όρους που αναζητήθηκαν και τα αποτελέσματα που έδωσε η μηχανή αναζήτησης της Google. Διαπίστωσαν ότι πάνω από το ένα τρίτο των συμμετεχόντων εκτέθηκαν σε παραπληροφόρηση όταν αναζήτησαν περισσότερες πληροφορίες για αμφισβητήσιμες αναρτήσεις. Συχνά ήταν οι όροι αναζήτησης εκείνοι που οδήγησαν στα παραπλανητικά αποτελέσματα. Το πρόβλημα με τα αποτελέσματα που ενισχύουν ψευδείς πληροφορίες είναι πιο έντονο στις περιπτώσεις που υπάρχει «κενό δεδομένων», δηλαδή ελάχιστες διαδικτυακές αναρτήσεις για κάποιο θέμα. Μάλιστα, εκείνοι που θέλουν να προωθήσουν τις ψευδείς πληροφορίες συχνά χρησιμοποιούν ορολογία που αποκλίνει της συνήθους χρησιμοποιούμενης από αξιόπιστες πηγές και επαναλαμβάνουν τις αναρτήσεις σε διάφορες πλατφόρμες, μέχρι η νέα ορολογία να εξασφαλίζει την πορεία προς την παραπληροφόρηση μέσω οποιασδήποτε αναζήτησης που τη χρησιμοποιεί.

Εκπρόσωπος της Google δήλωσε στους ερευνητές ότι προσπαθούν να καταπολεμήσουν το πρόβλημα, παραδεχόμενος εμμέσως ότι οι αλγόριθμοι αναζήτησης που χρησιμοποιούν οι μηχανές αναζήτησης των μονοπωλίων δεν δίνουν την πραγματική εικόνα του περιεχομένου του διαδικτύου, αλλά μια κατασκευασμένη εικόνα, καταπώς θεωρούν πολιτικώς ορθό και γενικά καταπώς είναι προς το συμφέρον τους να διαμορφώσουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων.

Η παγίδα των ψευδών πληροφοριών μπορεί να αποφευχθεί μόνο με εξονυχιστικό έλεγχο των πηγών τους (αναζήτηση πληροφοριών για τις πηγές και την αξιοπιστία τους), αποφυγή της ειδικά κατασκευασμένης ορολογίας, αναζήτηση με διαφοροποίηση των αναζητούμενων λέξεων - κλειδιών και, φυσικά, λογικό έλεγχο με βάση τις θεμελιώδεις γνώσεις που πρέπει να έχει κανείς για τον φυσικό κόσμο και την κοινωνία. Είναι καλύτερα να αφήσει κανείς προσωρινά «αδάγκωτο» κάτι που του προκαλεί έστω και ελάχιστη υποψία ότι μπορεί να είναι «δόλωμα», και να το ψάξει με τη βοήθεια έγκυρων πηγών και έγκυρων ανθρώπων.

Νέα αντιβιοτικά ανακαλύφθηκαν με τη βοήθεια Τεχνητής Νοημοσύνης

Η αντίσταση στα αντιβιοτικά αποτελεί μεγάλη απειλή για την ανθρώπινη υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Σχετίζεται άμεσα με τον θάνατο 1,27 εκατομμυρίων ανθρώπων το 2019, ενώ την ίδια χρονιά συνέβαλε στον θάνατο σχεδόν άλλων 5 εκατομμυρίων. Καμία νέα οικογένεια αντιβιοτικών δεν αναπτύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς το κόστος για την ανακάλυψη τέτοιων ουσιών είναι μεγάλο και τα φαρμακευτικά μονοπώλια δεν επενδύουν αρκετά ώστε να προχωρήσει πιο γρήγορα η σχετική έρευνα.

Ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) και του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, χρησιμοποιώντας ένα είδος Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) που ονομάζεται βαθιά μηχανική μάθηση, έλεγξε εκατομμύρια χημικές ενώσεις για ενδεχόμενη αντιβιοτική δράση. Από τα αποτελέσματα που έδωσε η ΤΝ διάλεξαν 283 υποσχόμενες ενώσεις και τις δοκίμασαν σε ποντίκια, βρίσκοντας αρκετές που ήταν αποτελεσματικές απέναντι στον ανθεκτικό στη μεθυκυλίνη Staphylococcus aureus (MRSA) και απέναντι στον ανθεκτικό στη βανκομυκίνη εντερόκοκκο, δύο από τα πιο δύσκολο να εξοντωθούν παθογόνα. Σε αντίθεση με τα τυπικά μοντέλα ΤΝ, που λειτουργούν σαν «μαύρα κουτιά», το μοντέλο που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές («εξηγήσιμη ΤΝ») τους επέτρεπε να δουν τη συλλογιστική του και να κατανοήσουν τη βιοχημεία πίσω από τις επιλογές του. Τέτοια μοντέλα μπορεί στο μέλλον να κάνουν την ΤΝ έναν νέο κλάδο της μηχανικής. Στη μηχανική μπορείς πάντα να αποσυναρμολογήσεις τα κομμάτια που απαρτίζουν ένα σύστημα και να κατανοήσεις τι κάνει το καθένα.

Οι ουσίες που ανακαλύφθηκαν αποτελούν μια ολόκληρη νέα οικογένεια αντιβιοτικών. Με τις συμβατικές μεθόδους χρειάζονται περίπου 12 χρόνια μέχρι την ανακάλυψη ενός νέου αντιβιοτικού, στα οποία πρέπει να προστεθούν 3 έως 6 χρόνια για την ανακάλυψη κλινικά αξιοποιήσιμων μορφών του, και μετά πρέπει να πραγματοποιηθούν οι τρεις φάσεις των κλινικών δοκιμών.



Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ