Προσαρμοσμένοι στα νέα τηλεοπτικά δεδομένα είναι οι κώδικες δεοντολογίας ειδησεογραφικών και άλλων δημοσιογραφικών και πολιτικών εκπομπών που ήδη λίγο πριν το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης πάει "διακοπές", εγκρίθηκαν από την Ολομέλειά του. Το σχέδιο των κωδίκων έχει σταλεί στους αρμόδιους φορείς, όπως, μεταξύ άλλων, στην ΠΟΕΣΥ, στους διαφημιστές και διαφημιζόμενους, στην ΕΣΗΕΑ, στους τηλεοπτικούς σταθμούς οι οποίοι εντός δυο μηνών θα πρέπει να έχουν υποβάλει τις προτάσεις και παρατηρήσεις τους. Το σχέδιο των κωδίκων στηρίζεται στη νομοθεσία και στους κώδικες ειδησεογραφικών εκπομπών που είχαν συνταχθεί επί προεδρίας του Πρόδρομου Δαγτόγλου. Η τηλεοπτική εικόνα, όμως, από τη δημιουργία των πρώτων κωδίκων, έχει αλλάξει, έγινε πιο προβληματική και το σχέδιο του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης στα 26 άρθρα, περιλαμβάνει διατάξεις που επιχειρούν να "καλύψουν" τη σημερινή"εικόνα" της ενημέρωσης. "Εικόνα" που πολλές φορές μέσα από τα δελτία ειδήσεων και από τις ενημερωτικές εκπομπές, παραμορφώνει και δραματοποιεί την πραγματικότητα, "παίζει" ρόλο δικαστή και εισαγγελέα αντικαθιστώντας κρατικές και αρμόδιες αρχές, παραβιάζοντας με αυτό τον τρόπο κάθε αρχή δεοντολογίας. Στις βασικές διατάξεις των κωδίκων δεοντολογίας, περιλαμβάνονται η προστασία του κοινού, των ανηλίκων, η μη παραβίαση του ιδιωτικού βίου. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στον τρόπο παρουσίασης αξιόποινων πράξεων σε περίπτωση που επιδοκιμάζονται ή ενθαρρύνονται. Στην περίπτωση αυτή μάλιστα, προβλέπονται ποινές που φθάνουν μέχρι και την αφαίρεση της άδειας του σταθμού.

Αξιοσημείωτο είναι το πρώτο άρθρο των κωδίκων που αναφέρεται στο στόχο της ενημέρωσης και στη μη "εμπλοκή" της με επιχειρηματικές και εμπορευματικές επιδιώξεις. Σύμφωνα με το άρθρο, η ελεύθερη, ακριβής, αμερόληπτη και πολυμερής υπεύθυνη ενημέρωση των πολιτών, αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση των τηλεοπτικών σταθμών στις ενημερωτικές και άλλες πολιτικές εκπομπές και κατισχύει από κάθε επιχειρηματική ή εμπορευματική επιδίωξη.

Το τρίτο άρθρο αναφέρεται στον ανταγωνισμό των καναλιών, ένα πλέον καθημερινό φαινόμενο στις τηλεοπτικές οθόνες, υπογραμμίζοντας ότι τα δελτία ειδήσεων "δε μεταδίδονται ούτε παρουσιάζονται κατά τρόπο ώστε να παρέχουν την εντύπωση ότι ανταγωνίζονται τα δελτία ειδήσεων άλλων ραδιοτηλεοπτικών σταθμών σε βάρος των αρχών της ενημέρωσης".

Στην παρουσίαση αξιόποινων πράξεων οι κώδικες υπογραμμίζουν ότι δεν πρέπει με κανένα τρόπο να δίνεται στο κοινό η εντύπωση ότι οι συντελεστές ειδησεογραφικής εκπομπής ή οποιοσδήποτε άλλος εκπρόσωπος ραδιοτηλεοπτικού σταθμού υποκινεί, ενθαρρύνει ή επιδοκιμάζει την τέλεση ή τη συνέχιση αξιόποινων πράξεων. Αν αποδειχθεί ότι κίνητρο της υποκίνησης, ενθάρρυνσης ή επιδοκιμασίας, είναι η ραδιοτηλεοπτική κάλυψη των εν λόγω πράξεων, επιβάλλεται η προσωρινή ή οριστική αφαίρεση της άδειας του σταθμού.Σε καμία δε περίπτωση οι ενημερωτικές εκπομπές δεν πρέπει να παρέχουν βήμα προς εκθίαση αξιόποινων πράξεων.Οι ενημερωτικές, επίσης εκπομπές, οφείλουν να μην αντικαθιστούν, παρεμποδίζουν ή υπονομεύουν το έργο αστυνομικών, δικαστικών και άλλων αρχών. Ιδιαίτερη πρόνοια πρέπει να λαμβάνεται στις απευθείας καλύψεις γεγονότων αστυνομικού ενδιαφέροντος, ώστε να μη παρακωλύεται το έργο των αρμοδίων αρχών και να μη καθίστανται οι εν λόγω εκπομπές μέσο για την πραγμάτωση εγκλημάτων.

Οι κώδικες αναφέρονται και στις προεκλογικές περιόδους, υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια για την τήρηση των διατάξεων του νόμου και των συμφωνιών που αφορούν την κάλυψη προεκλογικών περιόδων, προκειμένου να διασφαλίζονται οι αρχές της ισοτιμίας και της πολυφωνίας.

Στο κεφάλαιο που εστιάζεται στην προστασία του κοινού, γίνεται λόγος για την αποφυγή αδικαιολόγητης διέγερσης του κοινού. Τα γεγονότα πρέπει να παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μη δημιουργούν σύγχυση ή πανικό, ιδιαίτερα πληροφορίες που σχετίζονται με θέματα υγείας πρέπει να μεταδίδονται με ιδιαίτερη προσοχή και αίσθημα ευθύνης και ν' αποφεύγεται κάθε μορφή εκμετάλλευσης του πόνου, της αγωνίας, της ελπίδας ή της απόγνωσης των ασθενών και των συγγενών τους.Δεν επιτρέπεται η εξαπάτηση ή παραπλάνηση του κοινού. Ειδικότερα δεν επιτρέπεται η χρήση παραπλανητικών σκηνοθετικών τεχνασμάτων καθώς και η χρησιμοποίηση μεθόδων ή τεχνικών που απευθύνονται στο υποσυνείδητο ή εγγίζουν τα όρια του συνειδητού. Το άρθρο 18 αναφέρεται στην αναπαράσταση γεγονότων, τονίζοντας ότι δεν επιτρέπεται η δραματοποιημένη αναπαράσταση εγκληματικών ενεργειών και ατυχημάτων που παρουσιάζονται στις τηλεοπτικές ειδησεογραφικές εκπομπές.

Οι κώδικες "προστατεύουν" και τα εμφανιζόμενα και αναφερόμενα πρόσωπα στις εκπομπές, καθώς και τον ιδιωτικό βίο. Δεν πρέπει να καταγράφονται και να δημοσιοποιούνται ιδιωτικές στιγμές ή συνομιλίες πολιτών χωρίς την άδειά τους. Πρέπει, επίσης, ν' αποφεύγεται κάθε αδιάκριτη παρέμβαση σε προσωπικό πένθος ή πόνο. Στα πρόσωπα που καλούνται να συμμετάσχουν σε ειδησεογραφικές εκπομπές πρέπει να παρέχονται όλες οι αναγκαίες πληροφορίες προκειμένου ν' αποφασίσουν εάν θα αποδεχτούν την πρόσκληση. Δεν επιτρέπεται, ακόμα, η προβολή μειωτικών, ρατσιστικών, ξενοφοβικών και σεξιστικών μηνυμάτων και χαρακτηρισμών, καθώς και μισαλλόδοξων θέσεων.

Στο τελευταίο άρθρο περιλαμβάνονται διατάξεις σχετικές με την τέλεση εγκλημάτων. Σύμφωνα με αυτές οι κατηγορούμενοι δε θα πρέπει ν' αναφέρονται ούτε ν' αντιμετωπίζονται ως ένοχοι. Η αρχή ότι ο "κατηγορούμενος τεκμαίρεται αθώος μέχρι την καταδίκη του, γίνεται σεβαστή". Σε καμία επίσης, περίπτωση δεν επιτρέπεται η αναφορά σε κατηγορουμένους ή καταδικασθέντες με μοναδικό προσδιορισμό την εθνοτική καταγωγή ή το θρήσκευμα χωρίς το όνομά τους.Γενικά πρέπει ν' αποφεύγεται η αναφορά στην εθνοτική καταγωγή ή το θρήσκευμα υπόπτων για αξιόποινες πράξεις, εκτός εάν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις οι οποίες δηλώνονται στην είδηση.

Κ. Α.