Βρίσκεσαι δικαιολογημένα μπροστά στο δίλημμα: Τι απ' όλα όσα είδες, τι απ' όλα όσα άκουσες πρέπει να μεταφέρεις, να περιγράψεις, και τι όχι; Κάποιοι απ' αυτούς, δεν μπορείς να το ξεχάσεις, κρεμάστηκαν κυριολεκτικά πάνω σου και παρακαλούσαν: «Μην γράψετε για μας, μην αναφέρετε το όνομά μας, ακόμα κι εδώ κινδυνεύουμε!». Ακόμα και δω... Μα ουσιαστικά από δω ξεκινά η πραγματική τους οδύσσεια. Κι αυτοί είναι ανυποψίαστοι, δεν μπορείς να ψαλιδίσεις τις τελευταίες τους ελπίδες, δεν μπορείς να πετσοκόψεις το ύστατο όνειρό τους.

Σε κοιτούν και σε πληγώνουν. Ζητούν βοήθεια κι εσύ στέκεσαι ανήμπορος, δεν ξέρεις αν πραγματικά μπορείς να τους τη δώσεις. Στο χέρι σου κρατάς μόνο μια πένα. Τίποτα άλλο. Πόσα μπορείς να κάνεις μόνο με αυτή; Και πώς οι λέξεις αυτή τη φορά θα κατορθώσουν να μεταφέρουν τόσο πόνο, τόση αδικία, τόση εγκατάλειψη και τέτοια αδιαφορία; Προκαταβολικά ξέρεις πως είσαι και είναι χαμένοι. Ανεπιθύμητοι αυτοί, εγκλωβισμένος εσύ. Απ' αυτά που είδες και πρέπει να πεις, απ' αυτά που άκουσες και πρέπει να αποσιωπήσεις. Ασχέτως αν οι περισσότερες καταγγελίες έχουν ονοματεπώνυμο, εσύ πρέπει να τους διαφυλάξεις. Είδες πώς ο αστυνομικός τους φέρθηκε μπροστά σου. Δεν ήταν άνθρωποι αυτοί που έβριζε, ζώα ήταν. Δεν ήταν ανήμπορες γυναίκες και αθώα παιδιά που αναζητούσαν μια τζούρα καθαρό αέρα, αριθμοί κυνηγημένων μουσουλμάνων ήταν και δεν τρέχει... μία αν πεθάνουν από ασφυξία. Οι εντολές, δυστυχώς, τις περισσότερες φορές είναι πάνω απ' τους ανθρώπους. Πολύ περισσότερο δε, όταν οι άνθρωποι αυτοί είναι εξαθλιωμένοι μετανάστες, κυνηγημένοι πολιτικοί πρόσφυγες που χτυπούν την πόρτα σου έχοντας πάνω τους μόνο τα ρούχα που φορούν! Κι ύστερα σου λένε για ανθρώπινα δικαιώματα...

Αυτό το ρεπορτάζ του «Ρ» ξεκινά, στα μέσα του προηγούμενου μήνα, απ' τα «ανυποψίαστα» τουριστικά σοκάκια της Κω. Εκεί όπου το αλισβερίσι του χρήματος κι οι εμπορικές συναλλαγές δίνουν καθημερινά το ραντεβού τους σε κάθε γωνιά αυτού του τόπου, παραμερίζοντας το ανθρώπινο πολλές φορές. Τα πάντα «στημένα» και φτιαγμένα για το κέρδος. Μαγαζιά, σπίτια, σκάφη, καΐκια, άνθρωποι, όλοι κυνηγοί ενός μάταιου θησαυρού. Μ' ένα δικό σου ψίθυρο όμως, θα εισπράξεις ατέλειωτες κραυγές απόγνωσης και αγωνίας. Κραυγές, που προς έκπληξή σου, δεν έρχονται μόνο απ' αυτούς που υποφέρουν, αλλά κι απ' τους άλλους που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν ένα τεράστιο ζήτημα, που αφορά ανθρώπους, αλλά η κυβέρνηση προκλητικά τους αντιμετωπίζει ως αντικείμενα.

Στην Κω, έως και τις 20 Σεπτέμβρη, βρίσκονταν συνολικά 307 λαθρομετανάστες. Η συντριπτική τους πλειοψηφία άνδρες, γυναίκες, αλλά και μικρά παιδιά απ' το Αφγανιστάν, που περπάτησαν επί μήνες για να σωθούν απ' το «αδίστακτο» - όπως το χαρακτηρίζουν - καθεστώς των Ταλιμπάν. Απ' αυτούς, οι 261 «φιλοξενούνται» σ' ένα παλιό νυχτερινό κέντρο του νησιού, το λεγόμενο «Αιγαίο», και ζουν κάτω από απαράδεκτες συνθήκες, (εδώ μάλλον κολλά το «εάν δε δεις, δεν μπορείς να το πιστέψεις»). Οι υπόλοιποι 46 - από τη Σιέρα Λεόνε και τη Ρουάντα κυρίως - πάτησαν το πόδι τους στην Ελλάδα στις 16 Σεπτέμβρη και κρατούνταν σ' ένα αποπνιχτικό δωμάτιο(!), στο Λιμεναρχείο της Κω.

Ο αριθμός αυτός ωστόσο, τις ημέρες που έχουν μεσολαβήσει, σαφώς και έχει αλλάξει. Γιατί όπως, πολύ εύστοχα, είπε ο δήμαρχος του νησιού Μιλτιάδης Φάκκος: «Κάθε πρωί που ξυπνάμε εδώ, ρωτάμε: "Πόσοι ήρθαν σήμερα;"». Ο έπαρχος απ' την άλλη, ο Βασίλης Ξυπολυτάς, δηλώνει πως το θέμα των λαθρομεταναστών «είναι ίσως το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στο νησί», αφού περίπου το 80% των μεταναστών που περνούν στην Ευρώπη απ' την Τουρκία πατούν για πρώτη φορά το πόδι τους στο συγκεκριμένο νησί. Το πρόβλημα, βέβαια, για τους αρμόδιους του νησιού δεν είναι αυτό, είναι ότι η κυβέρνηση έχει φορτώσει στις πλάτες τους όλα όσα δε θα έπρεπε. Σχεδόν όλοι - μας λένε οι αρμόδιοι - δηλώνουν πολιτικοί πρόσφυγες, λένε - κι έτσι ακριβώς είναι - πως η επιστροφή στην πατρίδα τους σημαίνει γι' αυτούς βέβαιο θάνατο. Ετσι τις αιτήσεις πολιτικού ασύλου δεν τις κάνουν στην Αθήνα, όπως κανονικά θα έπρεπε, αλλά στην Κω. Τα έξοδα για τα χαρτιά και τα παράβολα, για τις φωτογραφίες τους, για τα πάντα τα καλύπτει ο δήμος. Η μοναδική συμμετοχή της κεντρικής εξουσίας είναι το ποσό των 1.000 δραχμών την ημέρα, που δίνεται για το συσσίτιο του κάθε λαθρομετανάστη. «Με ένα χιλιάρικο τι να τους ταΐσεις;», είναι το ερώτημα που σου απευθύνεται. Και εκεί που απουσιάζει το κράτος, εμφανίζεται για παράδειγμα ο Ερυθρός Σταυρός (ο οποίος στην Κω έχει αναλάβει «επίσημα» το σιτισμό τους) ή μεμονωμένοι πολίτες που προσφέρουν απ' το πλεόνασμα ή το υστέρημά τους.

Ο έπαρχος στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι ξεκάθαρος: «Η κυβέρνηση δε βοηθά καθόλου. Κινητοποιούνται έτσι οι σύλλογοι, ο κόσμος, ο δήμος ή το Επαρχείο για να λύσει προβλήματα που θα 'πρεπε να 'ναι λυμένα από πάνω, απ' την κυβέρνηση. Εάν δεν υπήρχε το κτίριο του "Αιγαίου" πού θα τους βάζαμε τόσους μετανάστες; Παλιότερα τους μεταφέραμε σε ξενοδοχεία, πληρώναμε όμως τεράστια κονδύλια κι αναγκαστήκαμε να τα σταματήσουμε. Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να κρατήσει για καιρό»...

Το θέμα των λαθρομεταναστών, ως πρόβλημα, παρουσιάζεται στο νησί τα τελευταία 15 χρόνια. Ωστόσο, μέχρι και δύο χρόνια πριν, ο αριθμός των λαθρομεταναστών που καλούνταν το νησί να φιλοξενήσει δεν ξεπερνούσε τα 40 άτομα. Τώρα ο αριθμός αυτός είναι κάποιες εκατοντάδες. Κι όσο θα περνάει ο καιρός, λένε στο νησί, τα πράγματα θα γίνονται όλο και χειρότερα. «Ιδίως τώρα, μετά τις τελευταίες δραματικές εξελίξεις στην Αμερική, φαντάζεστε τι έχει να γίνει;», ρωτά ο έπαρχος.

Απ' τα αξιοσημείωτα της συζήτησης με τον Β. Ξυπολυτά είναι: Η εικόνα - δεν μπορεί να φύγει απ' το νου του - των γυναικών «που όταν βγήκαν απ' τις βάρκες γέννησαν αμέσως»! Ταξίδευαν, δηλαδή, κυριολεκτικά με την κοιλιά στο στόμα! Η πεποίθησή του - «επικοινωνώ καθημερινά με απέναντι (την Τουρκία, δηλαδή)» - ότι στην Κωνσταντινούπολη δρουν «οργανωμένα μαφιόζικα κυκλώματα» που εκμεταλλεύονται με το παραπάνω (3.000 δολάρια το κεφάλι) τον πόνο αυτών των ανθρώπων. Η διαδρομή των δουλεμπόρων για τον έπαρχο είναι ξεκάθαρη: Κωνσταντινούπολη, μετά μεταφορά των «θυμάτων» στο Μπουντρούμ, (σ.σ.Αλικαρνασσός), και αμέσως μετά το πέρασμά τους - ακόμα και με αυτοσχέδιες βάρκες - στην Κω. Η κατάφωρη άρνησή του να δημιουργηθεί στο νησί κέντρο υποδοχής των λαθρομεταναστών. «Μας είπαν να κάνουμε εδώ έναν οργανωμένο χώρο υποδοχής των λαθρομεταναστών. Δεν το δεχτήκαμε. Διότι αν αυτό γινόταν θα είχαμε χιλιάδες ανθρώπους εδώ, δε θα μπορούσαμε με τίποτα να τους διώξουμε. Ας το κάνουν αυτό στη Ρόδο, που συμφωνεί και ο δήμαρχος και ο νομάρχης. 'Η ας το κάνουν αυτό το κέντρο στην Αθήνα. Εμείς θέλουμε να συντομευτεί ο χρόνος παραμονής εδώ. Μέχρι μία βδομάδα εντάξει, αλλά όχι τέσσερις και πέντε μήνες», λέει χαρακτηριστικά, αν και η παραδοχή του - θέλοντας και μη - πως παρ' όλα όσα ακούστηκαν τόσα χρόνια για τους Αλβανούς «στον τόπο μας οι 3.000 περίπου που διαμένουν, κάθε άλλο παρά προβλήματα έχουν δημιουργήσει»...

Ο δήμαρχος του νησιού Μ. Φάκκος, που δείχνει να ενδιαφέρεται κυρίως για την εικόνα του τόπου του και να φοβάται πως αυτή η ιστορία με τους λαθρομετανάστες μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στην τουριστική κίνηση της Κω, καταθέτει τις προτάσεις του. Και πριν το κάνει αυτό, δηλώνει ανεπιφύλακτα πως μέχρι σήμερα το επίσημο κράτος λάμπει διά της απουσίας του.

Για τον Μ. Φάκκο η διαδικασία χορήγησης ασύλου δεν πρέπει να γίνεται στην Κω (και φυσικά έχει δίκιο). Ζητά άμεσα οι λαθρομετανάστες να παραλαμβάνονται από τις αρμόδιες αρχές, να μετακινούνται είτε προς Πειραιά, είτε προς τη βόρεια Ελλάδα και να γίνεται εκεί η όλη διαδικασία. «Εδώ δεν ξέρει κανείς ποιος έχει την ευθύνη, αλλά όλοι προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε, κινητοποιώντας τους συλλόγους του νησιού. Τις πρώτες ημέρες που κρατούνται στο Λιμεναρχείο, ο λιμενάρχης δεν έχει κανένα ποσό στη διάθεσή του για να τους σιτίσει κι αυτό το αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου ο δήμος. Ερχονται όλοι εξαθλιωμένοι, χρειάζονται φάρμακα, οι γιατροί αφιλοκερδώς προσφέρονται στο κάλεσμά μας και τους εξετάζουν, τα φάρμακα που χρειάζονται όμως τα αγοράζει κι αυτά ο δήμος. Ο φωτογράφος που βγάζει τις φωτογραφίες που απαιτούνται για το πολιτικό άσυλο, πληρώνεται επίσης απ' το δήμο. Η συμμετοχή της κυβέρνησης είναι μόνο στο ένα χιλιάρικο που δίνεται για τη σίτισή τους», λέει απαιτώντας εδώ και τώρα λύσεις.

Η πρότασή του είναι να οριστεί στην Κω κάποιος υπεύθυνος, για να έχει το γενικό συντονισμό των ενεργειών, κάποιος που θα μιλά δηλαδή με την κεντρική διοίκηση και την κυβέρνηση. Επίσης, θέλει να φεύγουν άμεσα οι λαθρομετανάστες, να μην παραμένουν στο νησί («αν είναι δυνατόν ούτε μια μέρα»). Να ενισχυθεί, επίσης, η αστυνομική δύναμη του νησιού, «ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει, γιατί είναι ξεκάθαρο ότι η αστυνομική δύναμη δε φτάνει να φυλάξει την πόλη μας, που σε περιόδους τουριστικής αιχμής αγγίζει τους 70.000 κατοίκους, επομένως - με βάση το συσχετισμό των αριθμών - μιλάμε για μια σχεδόν ανοχύρωτη πόλη». Και φυσικά απαιτεί η οικονομική επιβάρυνση για τη - ο Θεός να την κάνει - «φιλοξενία» αυτών των ανθρώπων, να μην πέφτει πάνω στο δήμο αλλά στην πολιτεία. «Δεν μπορεί ο δήμος να πληρώνει για τους λαθρομετανάστες μονίμως», είναι οι κουβέντες του δημάρχου.

Παραδέχεται ωστόσο κι αυτός πως δεν έχουν δημιουργηθεί ποτέ προβλήματα απ' τους λαθρομετανάστες, «είναι άνθρωποι φιλήσυχοι». Το πρόβλημα για τον Μ. Φάκκο είναι ότι «εξαιτίας τους είναι απαράδεκτη η εμφάνιση για έναν τουριστικό προορισμό, έτσι όπως κρατούνται μπροστά στο Λιμεναρχείο, σε χώρους που είναι στη θέα των τουριστών μας, που πηγαίνουν κι έρχονται με τα καραβάκια και βλέπουν αυτή την αθλιότητα που δε μας τιμά καθόλου»! Για το μέλλον δηλώνει απαισιόδοξος, αφού πιστεύει ότι «μετά τα τελευταία γεγονότα στην Αμερική το κλίμα δεν είναι πρόσφορο, αντίθετα το θέμα θα ενταθεί, ενώ οι Αφγανοί αλλά και οι Ιρακινοί - που είναι ο κύριος όγκος των μεταναστών - θα αυξηθούν στον τόπο μας».

Η τελευταία «επίσημη» επίσκεψη του «Ρ» ήταν στο Λιμεναρχείο της πόλης. Ο μόλις 10 ημερών, τότε, νέος λιμενάρχης, ο Γιάννης Αργυρίου, ένα πράγμα είπε - και ξανάπε, και ξανάπε - που καταδεικνύει πιστεύουμε το τι μέλλει γενέσθαι: «Η αποτροπή αυτών των ανθρώπων για να μην κατορθώνουν να εισέρχονται στο ελληνικό έδαφος, είναι πάγια εντολή της κυβέρνησης. Κι ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος κάνουν καθημερινές περιπολίες για να εντοπίσουν τα σκαφάκια αυτά που μεταφέρουν λαθρομετανάστες και να μην τα αφήσουν να εισέλθουν στην οριογραμμή και να περάσουν στα ελληνικά χωρικά ύδατα».

Ηδη τα λόγια του επιβεβαιώθηκαν, αφού ο αρχηγός του Λιμενικού Ανδρέας Συρίγος - μόλις πρόσφατα - ζήτησε την εντατικοποίηση της επιτήρησης των θαλασσίων συνόρων, μετά την «πληροφορία» ότι λόγω της έκρυθμης κατάστασης και της επίθεσης των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, χιλιάδες κάτοικοί του έχουν καταφύγει στα γειτονικά παράλια ζητώντας με κάθε τρόπο να περάσουν στην Ελλάδα. Στην ερώτησή μας προς τον Γ. Αργυρίου, εάν η «εντολή» αυτή παραβαίνει διεθνείς συνθήκες, αφού η Ελλάδα οφείλει να έχει ανοιχτές τις πόρτες της τουλάχιστον για τους πολιτικούς πρόσφυγες, ο λιμενάρχης ήταν κατηγορηματικός: «Η αποτροπή είναι πάγια εντολή, εμείς δε γνωρίζουμε εάν ανάμεσά τους είναι πολιτικοί πρόσφυγες, ούτε το μαθαίνουμε ποτέ. Αρμόδια να το μάθει είναι η Αστυνομική Διεύθυνση. Τα σκάφη του Λιμενικού Σώματος πρέπει να λειτουργούν ακριβώς σ' αυτή την κατεύθυνση, της καλύτερης προστασίας των συνόρων».

Κι ακριβώς σ' αυτό το σημείο είναι που γίνονται οι... παρεξηγήσεις. Η Αστυνομική Διεύθυνση, αρμόδια να ερευνήσει ποιος είναι τι, δυσκολεύεται να κατανοήσει πώς ένας πολιτικός πρόσφυγας για να ξεφύγει περνά στην Ευρώπη χωρίς να έχει μαζί του ταξιδιωτικά έγγραφα, ή ό,τι άλλο μπορεί να αποδείξει ποιος πραγματικά είναι και από πού έχει φύγει. Αποτέλεσμα αυτής της «κακής μελέτης», είναι άνθρωποι κυριολεκτικά καταζητούμενοι για τις ιδέες και τη στάση ζωής τους να στέλνονται στην Αλεξανδρούπουλη, κι από κει στην Τουρκία ή στην όποια άλλη χώρα τους. Αγνωστο, αλλά όχι έξω απ' τη σφαίρα της φαντασίας, το τι συμβαίνει μετά. Οπως, επίσης, τυχαίνει να δίνεται άσυλο σε ανθρώπους που μπορούν να αποδείξουν με έγγραφα ότι είναι πολιτικοί πρόσφυγες (πράγμα ύποπτο, για όσους γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα), με αποτέλεσμα η χώρα μας να έχει γεμίσει πράκτορες...