Με φόντο τις πυκνές εξελίξεις σε όλη την περιοχή από τα Βαλκάνια και τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, όπου ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ προωθούν τα επικίνδυνα σχέδιά τους που οξύνουν τους ανταγωνισμούς με Ρωσία, Κίνα, Ιράν (π.χ. παρεμβάσεις για «ομαλοποίηση» των σχέσεων Σερβίας - Κοσόβου, για τις σχέσεις Ισραήλ - αραβικών κρατών, διεργασίες στη Λιβύη), εντείνονται οι διεργασίες γύρω από τα Ελληνοτουρκικά και το Αιγαίο, το Κυπριακό, όλη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Η επιστροφή του «Ορούτς Ρέις» στην Αττάλεια, που ακολούθησε το άρθρο Μητσοτάκη σε μεγάλες διεθνείς εφημερίδες (όπου ανάμεσα σε άλλα αποκάλυψε την ύπαρξη «έγγραφης συμφωνίας» με την Τουρκία η οποία δεν τηρήθηκε λόγω των εξελίξεων που ακολούθησαν, ενώ μίλησε και για ελληνοτουρκικές «διαφορές», ανοίγοντας το παράθυρο και στις υπόλοιπες διεκδικήσεις της Τουρκίας), έδωσε νέο σήμα για ένταση των διεργασιών.

Οι επαφές τρέχουν πυρετωδώς με στόχο ακόμα και μια συνάντηση μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας πριν ακόμα από την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ (24-25/9), και ενώ τη Δευτέρα θα έχει προηγηθεί σχετική συζήτηση των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ που θα προετοιμάσει τη Σύνοδο, δίνοντας και ένα πρώτο στίγμα.

Τα τελευταία 24ωρα καταγράφηκε νέα τηλεφωνική επικοινωνία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ - που μέσα στη βδομάδα βρέθηκε σε Αθήνα και Λευκωσία - με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρ. Τ. Ερντογάν, με θέμα και την πρόταση του πρώτου για διεθνή Σύνοδο για την Ανατολική Μεσόγειο, με τη συμμετοχή και της Τουρκίας. Είχαν προηγηθεί μέσα στη βδομάδα συνεχείς τηλεφωνικές επαφές της Γερμανίδας καγκελαρίου με τους Κυρ. Μητσοτάκη και Ρ. Τ. Ερντογάν, προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για να ξεκινήσει ο νέος γύρος των διερευνητικών επαφών.

Δίνοντας το επίδικο των ευρωατλαντικών παρεμβάσεων ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, από τη Λευκωσία όπου βρέθηκε το περασμένο Σάββατο, περιέγραψε πολύ καθαρά ότι συνεκμετάλλευση και διευθετήσεις που «εκκρεμούν» με την Τουρκία αποτελούν «κρίκο» των ευρύτερων σχεδιασμών απέναντι σε Ρωσία και Κίνα. «Οι αυξημένες στρατιωτικές εντάσεις δεν βοηθούν κανέναν παρά μόνο τους αντιπάλους μας, που θα ήθελαν να βλέπουν διαιρεμένη τη διατλαντική ενότητα», τόνισε, ενώ μίλησε και για την ανάγκη να μειωθεί το «στρατιωτικό αποτύπωμα» όλων των πλευρών στην περιοχή, σε μια διατύπωση που ερμηνεύτηκε ως «κλείσιμο του ματιού» στις τουρκικές διεκδικήσεις για αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών.

Με το ίδιο αντικείμενο, τη διατήρηση της ΝΑΤΟικής συνοχής απέναντι στα άλλα κέντρα και τη ΝΑΤΟική «πλατφόρμα» που στήνεται για τη «μείωση του κινδύνου περιστατικών στην Ανατολική Μεσόγειο», μέσα στη βδομάδα έγιναν δύο ακόμα συναντήσεις σε «τεχνικό επίπεδο» των αντιπροσώπων Ελλάδας και Τουρκίας με ΝΑΤΟικούς αξιωματούχους στις Βρυξέλλες, για τον σχετικό μηχανισμό που έχει προτείνει ο γγ του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ.

Ενδεικτικό είναι και δημοσίευμα του «Ρόιτερς» σύμφωνα με το οποίο το ΝΑΤΟ αποφάσισε να μη δώσει στη δημοσιότητα την έκθεση που έχει ετοιμαστεί για το «περιστατικό» το οποίο σημειώθηκε τον Ιούνη (όταν τουρκικά πολεμικά πλοία «λόκαραν» γαλλική φρεγάτα στα ανοιχτά της Λιβύης). Οπως εξήγησε ανώνυμα ΝΑΤΟικός αξιωματούχος, η λυκοσυμμαχία ιεραρχεί ψηλά την ανάγκη να διατηρηθεί η Τουρκία «εντός στρατοπέδου», εξαιτίας της στρατιωτικής της επιρροής και της στρατηγικής της θέσης, και γι' αυτό δεν θέλει να υψωθούν οι τόνοι.

Το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα αναπτυχθεί ο όποιος «διάλογος» - βάζοντας στο κρεβάτι του Προκρούστη τα κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου - περιέγραψε και ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ. Μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο σημείωσε ότι η Τουρκία «είναι βασικός εταίρος σε πολλούς τομείς», ανάμεσα στους οποίους ξεχώρισε το Μεταναστευτικό, και πρόσθεσε ότι πιστεύει «ακράδαντα στην ανάγκη για μια σταθερή σχέση, η οποία θα βασίζεται σε μια κοινή ατζέντα εταιρικής σχέσης που θα σέβεται τα αμοιβαία συμφέροντα και θα βασίζεται σε αξίες, αλλά αυτό απαιτεί από εμάς να εξετάσουμε την πλήρη σχέση με έναν ολοκληρωμένο τρόπο».

Αποκαλυπτικό ήταν και το ψήφισμα που ενέκρινε το Ευρωκοινουβούλιο και στο οποίο αναφέρεται στην περιοχή όπου σουλάτσαρε επί ένα μήνα το «Ορούτς Ρέις», εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, ως «ζώνη επί της οποίας διεκδικεί επίσης δικαιοδοσία η Τουρκία».

Επιπλέον, το Ευρωκοινοβούλιο θεώρησε σκόπιμο να επισημάνει - ως «ανεξάρτητος παρατηρητής» - ότι «το εξελισσόμενο Δίκαιο της Θάλασσας ερμηνεύεται διαφορετικά από την Ελλάδα και την Τουρκία, λαμβάνοντας υπόψη τούς εκατέρωθεν ισχυρισμούς ότι η ερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας από την άλλη πλευρά είναι αντίθετη προς το Διεθνές Δίκαιο και ότι οι δραστηριότητες της άλλης πλευράς είναι παράνομες». Ουσιαστικά έτσι νομιμοποιεί τους ισχυρισμούς της Αγκυρας ότι τα νησιά δεν έχουν δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, ενώ για άλλη μια φορά κομματιάζει «πανηγυρικά» τα ευρωατλαντικά παραμύθια κυβέρνησης και αστικών κομμάτων ότι οι «μεγάλοι σύμμαχοι» της ελληνικής αστικής τάξης αποτελούν τάχα ασπίδα για τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.

Χρήσιμες για να αντιληφθεί κανείς τι ετοιμάζεται ήταν και οι τοποθετήσεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων π.χ. της Γερμανίας. Ο πρέσβης της στην Αθήνα, Ερνστ Ράιχελ, δήλωσε ότι «η Γερμανία εξακολουθεί να έχει μια πολύ καλή σχέση με την Τουρκία, με την έννοια ότι η Τουρκία μάς τείνει ευήκοον ους όποτε μιλάμε». Συνέχισε λέγοντας ότι «είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας να έχει έναν διαπραγματευτή που έχει και την προεδρία της ΕΕ. Η Γερμανία έχει αναλάβει έναν περιοριστικό ρόλο. Δεν μπορούμε να απευθυνθούμε στην Τουρκία με τη μέγιστη δυνατή σκληρότητα, γιατί θα καταστρέψουμε τις δυνατότητές μας να διαμεσολαβήσουμε».

Αλλά και ο πρώην ΥΠΕΞ και αντικαγκελάριος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, μιλώντας στο συνέδριο του «Economist», επισήμανε ότι «η Τουρκία θα είναι η επόμενη πυρηνική δύναμη στη γειτονιά μας», σχετικά δε με το ενδεχόμενο κυρώσεων κατά της Αγκυρας είπε: «Σε περίπτωση κυρώσεων, ποια είναι η πρώτη χώρα που θα υποστεί τις συνέπειες; Η Ελλάδα. Και μετά η Γερμανία». Πρόσθεσε ότι «σε αυτήν τη σύγκρουση η Γερμανία προσπαθεί να βρεθούν ειρηνικές λύσεις. Αυτήν τη στιγμή μία λύση υπάρχει: Η στρατηγική υπομονή. Δεν θα βρούμε γρήγορη λύση με το να τον διώξουμε (σ.σ. τον Ερντογάν) από το ΝΑΤΟ, ή με κυρώσεις. Ο Ρούσβελτ είχε πει κάποτε: "Θα πρέπει να μιλάμε σοφά, αλλά να έχουμε και ένα μεγάλο ραβδί". Η Ευρώπη λειτουργεί διαφορετικά: Μιλά με βροντερή φωνή, αλλά έχουμε πολύ μικρό ραβδί».

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, η Αγκυρα διαμήνυσε εκ νέου ότι στο τραπέζι του παζαριού θα βάλει όλες τις αξιώσεις της, με τον υπουργό Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου σε άρθρο του στην «Καθημερινή» να υπογραμμίζει: «Ενας αμοιβαίος σεβασμός θα έπρεπε με τη σειρά του να εκδηλώνεται με μια αίσθηση υποχρέωσης να επιλυθούν όλα τα εκκρεμή ζητήματα ή διαφωνίες (...) Η Τουρκία αναμένει από την Ελλάδα να ανανεώσει όλα τα κανάλια διαλόγου με την Τουρκία χωρίς καμία προϋπόθεση (...) Οποιαδήποτε διαδικασία διαπραγμάτευσης πρέπει να περιλαμβάνει μια άσκηση δούναι και λαβείν». Την Παρασκευή, πάντως, ο Ερντογάν δήλωσε ότι «θέλω να συναντηθώ με τον Μητσοτάκη, αλλά με αυτά που κάνει στο Καστελόριζο...».

Σημειωτέον, ο Τσαβούσογλου αναφέρθηκε ξανά σε συναντήσεις που προχωρούν μεταξύ Αγκυρας και Καΐρου για μια πιθανή συμφωνία αντίστοιχη με αυτή που υπέγραψαν Ερντογάν - Σάρατζ. Επίσης, η κεμαλική αντιπολίτευση (το σοσιαλδημοκρατικό CHP) θέτει επίμονα την ανάγκη κλιμάκωσης των επαφών για ενίσχυση ή / και αποκατάσταση των διμερών σχέσεων με χώρες όπως η Συρία, η Αίγυπτος, αλλά και η Ιταλία, η Γαλλία κ.ά.

Δεν είναι τυχαία, τέλος, η νέα κινητικότητα που σημειώνεται γύρω από το Κυπριακό. Οπως δήλωσε ο γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, μόλις γίνουν οι «προεδρικές εκλογές» στα Κατεχόμενα «πρόθεσή μου είναι να συγκαλέσω ξανά τους πέντε βασικούς εταίρους - τις εγγυήτριες δυνάμεις και τις δύο κοινότητες - και επίσης να ξαναρχίσω το διάλογο με τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, σε συνέχεια του δείπνου που οργάνωσα στο Βερολίνο πριν από λίγους μήνες». Η συνάντηση στο Βερολίνο αφορά δείπνο που είχε οργανώσει ο Γκουτέρες το Νοέμβρη του 2019 με τους Αναστασιάδη - Ακιντζί, όπου όλοι τους συμφώνησαν στην «αίσθηση του κατεπείγοντος» για μια λύση στο Κυπριακό και στο ότι «το σημερινό στάτους κβο είναι μη βιώσιμο».