Οι χώρες που έλαβαν μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατάλαβαν πολύ γρήγορα ότι ο «ψυχολογικός πόλεμος πρέπει να συνοδεύει τον οικονομικό και τον στρατιωτικό πόλεμο»¹. Αν για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η οργανωμένη αυτή χρήση της ισχύος της πειθούς ως συστηματικού εργαλείου ήταν μία νέα εξέλιξη, σχεδόν έναν αιώνα μετά η συνταγή παραμένει η ίδια, οι τρόποι επιβολής και άσκησης έχουν διαφοροποιηθεί πολύ, εκσυγχρονίστηκαν «αναγκαστικά» εξαιτίας των εξελίξεων στη στρατιωτική και οικονομική τέχνη.

Η συνεργασία ανάμεσα στον ιεραπόστολο και τον έμπορο και η υποστήριξη και των δύο από τη στρατιωτική δύναμη που επικράτησε στο παρελθόν, εξακολουθεί να ισχύει υπό τον όρο ότι ο ιεραπόστολος έχει αντικατασταθεί εν καιρώ από τον Τύπο, τον κινηματογράφο και πιο σύνθετα κέντρα ελέγχου της κοινής γνώμης και «μόνο το κόστος περιορίζει την καθοδήγηση της κοινής γνώμης προς οποιαδήποτε κατεύθυνση και σε οποιοδήποτε θέμα»².

Οπου κόστος δεν είναι απαραίτητα οικονομικό... Αυτό ακριβώς προσπαθούν να αποφύγουν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι και προετοιμάζονται καταλλήλως.

Κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Κόλπου, ο Λευκός Οίκος και το Πεντάγωνο επέβαλαν απόλυτη σιωπή, με τη σύμφωνη γνώμη των μεγάλων επιχειρηματικών μέσων ενημέρωσης, όπου η δράση των Αμερικανών στρατιωτών ήταν απαγορευμένο θέμα για τους δημοσιογράφους. Οι αξιωματούχοι του υπουργείου Αμύνης των ΗΠΑ έκαναν την εκκαθάριση των φωτογραφιών, των βίντεο, αλλά και των ανταποκρίσεων από τα πεδία μαχών και δίνονταν κατόπιν στα ΜΜΕ, προς μαζική κατανάλωση.

Ο Πόλεμος του Κόλπου, που χαρακτηρίστηκε σε επίπεδο προπαγάνδας «ο καλύτερος πόλεμος που έγινε ποτέ» από τον τότε υπουργό Αμύνης και νυν αντιπρόεδρο Ντικ Τσένεϊ, μπορεί να απέκρυψε τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξαν οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, ωστόσο όχι για πολύ καιρό... Τα ολικά και καταληκτικά αποτελέσματα όμως δεν ευνοούσαν την αμερικανική πολιτική, που αποκαλύφθηκε γυμνή και άσχημη στα μάτια της οικουμένης. Αντιστοίχως, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, και ο πόλεμος του Αφγανιστάν, με την απόλυτη σιωπή πάλι που επιβλήθηκε, δε φάνηκε να ευνοεί τις αμερικανικές επιδιώξεις και πια «αυτό που ωθεί το Λευκό Οίκο είναι ο φόβος ότι το Ιράκ θα κερδίσει τον πόλεμο της προπαγάνδας, εάν οι δημοσιογράφοι δε βρεθούν μαζί με τα αμερικανικά στρατεύματα στα πεδία μαχών», σύμφωνα με το άρθρο του Ντέιβ Μόνιζ στην αμερικανική εφημερίδα «USA Today».

Και εάν οι Αμερικανοί έχουν εξασφαλίσει και αναπτύξει εδώ και καιρό την υποδομή για την «πλήρη απομόνωση του Ιράκ είτε με την ανάπτυξη ιών, χάκερς, ειδικών ηλεκτρομαγνητικών παλμικών βομβών, ώστε να διαλύσουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, πομπών, αλλά και άλλων ευαίσθητων ηλεκτρονικών μηχανημάτων»^3, το τελευταίο διάστημα επιδιώκουν να προσδιορίσουν μέχρι και στην τελευταία του λεπτομέρεια το τι θα δει η παγκόσμια κοινή γνώμη.

Στην πραγματικότητα, όπως στο παρελθόν, έτσι και τώρα οι επικεφαλής των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης βρίσκονται ακριβώς στην ίδια κατεύθυνση με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Οι δημοσιογράφοι έχουν ήδη λάβει εντολές να ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες και να αποφεύγουν αναφορές σε πληροφορίες που ενδεχομένως είναι επιβλαβείς στις πολεμικές επιχειρήσεις. Ηδη το CNN έχει εκδώσει συγκεκριμένη πολιτική⁴ που πρέπει να διέπει τις πληροφορίες και το πνεύμα των πολεμικών ανταποκρίσεων, αναλύσεων κλπ., ενώ πολεμοκάπηλοι της Ουάσιγκτον από κοινού με τους επικεφαλής των ΜΜΕ, προσπαθώντας να αναχαιτίσουν την αντίθεση και τις αντιδράσεις κατά του πολέμου που διογκώνονται και να παρέμβουν ώστε να διαμορφώσουν τη διεθνή κοινή γνώμη κατά τη διάρκεια του πολέμου, επέλεξαν περίπου 500 δημοσιογράφους από δυτικά μέσα ενημέρωσης, τους εκπαίδευσαν σε ειδικά στρατόπεδα, ώστε να τους «εμφυτεύσουν» στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, ενώ την ίδια στιγμή άλλοι θα μεταδίδουν τις «αποκλειστικές πληροφορίες» μέσα από το Πεντάγωνο ή ξένες πρωτεύουσες ή το θέατρο των εξελίξεων διά μέσου των συνδυαστικών κέντρων πληροφόρησης του Τύπου (Compined Press Information Centers -CPIC)⁵.

Φυσικά, θα δρουν υπό αυστηρούς όρους. Σύμφωνα με το ντοκουμέντο του Πενταγώνου, υπάρχουν δεκάδες όροι που επιτάσσουν στους δημοσιογράφους τι θα κάνουν ή τι δεν πρέπει να κάνουν, π.χ. εάν έρθει κατά λάθος στην κατοχή ενός μέσου πληροφορία που θεωρείται «ευαίσθητη», τότε θα πρέπει να το αναφέρει και να καθοδηγηθεί στο τι πρέπει να αποκαλύψει ή πρέπει να αποφύγει, ή όλες οι δηλώσεις και οι συνεντεύξεις θα πρέπει να είναι επίσημες και όχι οφ δε ρέκορντ, ενώ στρατιώτες και αξιωματικοί θα αντιμετωπίσουν πειθαρχικές ποινές στην περίπτωση που μιλήσουν «παραπάνω» ή ότι απαγορεύεται η χρήση προσωπικών μέσων επικοινωνίας εκ μέρους των δημοσιογράφων ούτως ώστε οι Ενοπλες Δυνάμεις να ελέγχουν από την πηγή τι ακριβώς μεταδίδουν κ.ά. Οπως τόνισε και στη συνέντευξή του ο αναπληρωτής υπουργός Αμύνης, υπεύθυνος για τα ΜΜΕ, Μπράιαν Γουίτμαν, η «ομορφιά της εμφύτευσης έγκειται στο γεγονός ότι θα μπορούμε να προστατεύσουμε όλες τις πληροφορίες που θα αποδειχθούν καθοριστικές για την επιτυχία του στόχου μας»...

Οι Βρετανοί και Αυστραλοί ανταποκριτές πιθανώς θα «εμφυτευτούν» στα δικά τους στρατεύματα στην «πρώτη γραμμή του πυρός», ενώ αντίθετα δημοσιογράφοι από άλλες χώρες όχι μόνο θα αποκλείονται, αλλά θα τους απαγορεύεται η πρόσβαση, με προφανή στόχο την απόλυτη εξάρτησή τους από τα μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία που θα μεταδίδουν τις «τηλεκατευθυνόμενες ειδήσεις».

Οσο για το Διαδίκτυο, το μόνο εναλλακτικό μέσο πληροφόρησης, αναμένεται να υποστεί και αυτό τις συνέπειες. Ισως και έναν ακόμη «πόλεμο»...

1. G.G. Bruntz: «Allied propaganda and the collapse of the German Empire» 2. J. Truslow Adams: «The epic of America» 3. «Unleasing the dogs of cyber-war in Iraq», by Brian Williams. www.salon.com 4. CNN: Reminder of Script Approval Policy 5. «In Bed with Pentagon», by Carol Brightman. The Nation, 17/03/2003