"Ορφέας" του Μοντεβέρντι

Η στήλη θα επιμείνει στην άποψη ότι το Μέγαρο Μουσικής οφείλει να διαθέτει την επιχορήγησή του από το μόχθο του λαού, αν όχι αποκλειστικά, τουλάχιστον κατά κύριο λόγο, για την εκπαίδευση και ανάδειξη νέων Ελλήνων καλλιτεχνών (μουσικών, μαέστρων, λυρικών τραγουδιστών, σκηνοθετών, σκηνογράφων, χορογράφων), αναθέτοντάς τους τις παραγωγές του. Το καλό, έως και πολύ καλό αποτέλεσμα των λιγοστών ανάλογων εγχειρημάτων του απέδειξαν ότι κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Και αν δεν είναι πάντα και για όλες τις συνισταμένες μιας παράστασης, μιας συναυλίας κλπ, απολύτως εφικτό, η μείξη Ελλήνων καλλιτεχνών με διακεκριμένους ξένους μπορεί και πρέπει να αποσκοπεί στην ταχύτερη διδαχή και αυτάρκεια των Ελλήνων.

Τέτοια μείξη θα ήταν εφικτή, λ. χ., στον "Ορφέα" του Μοντεβέρντι, στα πλαίσια του κύκλου του Μεγάρου Μουσικής "Ο μύθος του Ορφέα". Εφικτή, λόγω της φύσης και των όχι τεράστιων ερμηνευτικών απαιτήσεων του έργου (η πρώτη, στην ιστορία του είδους, όπερα) στο επίπεδο της σκηνοθεσίας, σκηνογραφίας - ενδυματολογίας, χορογραφίας, στους δεύτερους ρόλους που ερμήνευσαν ξένοι. Εφικτή νομίζουμε θα ήταν και η μείξη Ελλήνων μουσικών με τους, ασφαλώς εξαίρετους "Σολίστι Βένετι", υπό τον έμπειρο και μελετημένο, ως προς το ενορχηστρωτικό πρόβλημα του "Ορφέα", μαέστρο Κλαούντιο Σιμόνε. Γιατί δεν μπορούσε Ελληνας σκηνοθέτης και Ελληνας σκηνογράφος - ενδυματολόγος να "συνθέσει" τη λιτά "κλασικίζουσα" παράσταση του Πιερ Λουίτζι Πίτσι;Να σημειώσουμε ότι ο σκηνοθέτης σχεδίασε και το αφαιρετικό σκηνικό (ένας διάδρομος - προσκήνιο πίσω από το οποίο βρίσκονταν μουσικοί, ενώ άλλοι μουσικοί αναγεννησιακά ντυμένοι "συμμετείχαν" στη δράση από τα δύο άκρα της σκηνής, όπου ένας τεράστιος, λευκός σπόνδυλος κίονα - σύμβολο του αρχαιοελληνικού μύθου του Ορφέα και της Ευριδίκης, που περιστρεφόμενος και ανοιγόμενος χωροθετούσε και εικονογραφούσε τη δράση) και τα παραπέμποντα στην εποχή που πρωτοπαίχτηκε το έργο (1607 στη Μάντοβα) υστεροαναγεννησιακά κοστούμια; Γιατί δε θα μπορούσε Ελληνας να διδάξει την ελαφρώς αναγεννησιακών κινήσεων χορογραφία του Λούκα Βετσέτι (δεν ξέρουμε αν στον ίδιο οφείλεται και η αφελής, αντιθεατρική και άτεχνη υπερβολή χειρονομιών των ερμηνευτών σε ορισμένους ρόλους (λ. χ. της Μουσικής, της Ελπίδας, ορισμένες του Ορφέα); Γιατί ο Λ. Βετσέτι να είναι βοηθός σκηνοθέτη και όχι ένας Ελληνας; Γιατί να είναι Ιταλοί και όχι Ελληνες ο φωτιστής, οι βοηθοί σκηνογραφίας και ενδυματολογίας; Γιατί χορευτές του Θεάτρου του Τορίνο και όχι Ελληνες για την απλούστατη χορογραφία; Γιατί Ιταλοί και όχι Ελληνες κατασκεύασαν το σκηνικό, τα κοστούμια, τις περούκες, τα παπούτσια; Ποιον ωφελεί η αποδοχή κάθε "πακέτου" των ξένων μάνατζερ; Και βέβαια δεν είναι αρκετό "άλλοθι" η καλού αποτελέσματος συμμετοχή Ελλήνων χορωδών υπό τον Αντώνη Κοντογεωργίου. Χωρίς να υποτιμούμε την παράσταση και τους άξιους ερμηνευτές Τσετσίλια Γκασντία (υψίφωνος με ευλύγιστη, λεπτών αποχρώσεων φωνή) που ερμήνευσε τη Μουσική, την Ελπίδα και την Ευριδίκη, τον μελωδικό τενόρο Γκρέγκορι Κούντε (Ορφέας), τον επιβλητικό βαθύφωνο Γκρεγκ Ρίερσον,τον τενόρος Αντονίνο Σιραγκούζα,την κοντράλτο Αννα Μαρία ντι Μίκο,πιστεύουμε ότι όπως ισάξια των ξένων στάθηκαν οι Ελληνες ερμηνευτές Κωνσταντίνος Παλιατσάρας, Χριστόφορος Σταμπόγλης, Μίνα Πολυχρόνου, Μαρίνα Γιδέλη,έτσι με Ελληνες κυρίως καλλιτέχνες θα ήταν δυνατή μια ανάλογη σεμνή και φροντισμένη παράσταση, που να υπηρετεί το έργο του Μοντεβέρντι. Του "μαγίστρου" των μαδριγαλίων (φωνητική σύνθεση για δύο φωνές το 14ο αιώνα, εμπλουτισμένη και πολυφωνική πλέον τον 16ο χάρη στον Ορλάντο ντι Λάσο και τον Μοντεβέρντι), ο οποίος με την πεποίθηση ότι "εν αρχή είν' ο λόγος", με στοιχεία του αναγεννησιακού 16ου αιώνα, με χορικά, με πλούτο οργάνων, με το μελωδικό ύφος της "αρς νουόβα" της εποχής του, αλλά και με ξενικές επιρροές, με τον "Ορφέα" του "σπαργάνωσε" το λυρικό είδος για να το "ανδρώσει" στη συνέχεια με άλλες 17 όπερές του. Συνθέτης "ανοιχτών οριζόντων", ο Μοντεβέρντι άντλησε "χρώματα" και από τη σλαβική και τούρκικη μουσική παράδοση. Στην εποχή του Μοντεβέρντι "Ανατολή" ήταν η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα. Παρακινδυνεύοντας, λοιπόν, θα πούμε ότι "πινελιές" αμανέ εμπλέκονται στην εξαίσια θρηνητική άρια του Ορφέα για τον αμετάκλητο θάνατο της αγαπημένης του Ευριδίκης, μετά το μοιραίο λάθος του να την αντικρίσει φέρνοντάς την από τον Αδη στη γη.

ΘΥΜΕΛΗ

Το "Θέατρο Τέχνης - Κάρολος Κουν" της οδού Φρυνίχου επαναλαμβάνει, από αύριο, το "Χάππυ Εντ" του Μπρεχτ.Ενα σπουδαίο έργο, που παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία κλείνοντας την περσινή θεατρική περίοδο. Εργο γοητευτικά και σαρκαστικά διδακτικό, με απρόοπτα επεισόδια στην πλοκή του, με χιούμορ και μερικά από τα ωραιότερα θεατρικά τραγούδια από τη συνεργασία των Μπρεχτ - Βάιλ. Μια θεατρική σπουδή τους με στοιχεία από το καμπαρέ του μεσοπολέμου, από το αστυνομικό φιλμ νουάρ του αμερικάνικου κινηματογράφου, με αυτοσχεδιασμούς, λάμψη και απροσδόκητη εξέλιξη. Το έργο παρουσιάζεται στη διασκευή του Μάικλ Φάινγκολντ (βασισμένη στο πρωτότυπο κείμενο της Ντόροθι Λέιν). Οι στίχοι είναι του Μπέρτολντ Μπρεχτ και η μουσική του Κουρτ Βάιλ,που αποδίδεται ζωντανά επί σκηνής. Η σκηνοθεσία είναι του Γιώργου Λαζάνη,η μετάφραση της Μαριλένας Παναγιωτοπούλου,τα σκηνικά του Κυριάκου Κατζουράκη,τα κοστούμια του Νίκου Νατσούλη και η χορογραφία του Κωνσταντίνου Ρήγου.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Κάτια Γέρου, Τάσος Αποστόλου, Γιάννης Δεγαϊτης, Περικλής Καρακωνσταντόγλου, Παντελής Παπαδόπουλος, Κωστής Καπελώνης, Θόδωρος Γράμψας κ. ά. Συμμετέχει το Χοροθέατρο "Οκτάνα".

• Το "Στοίχημα" του Κλίφορντ Οντέτς,που πέρσι σημείωσε μεγάλη επιτυχία, επαναλαμβάνεται στο θέατρο "Λαμπέτη" σε μετάφραση - σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή,σκηνικά - κοστούμια Γιώργου Πάτσα,μουσική επιμέλεια Ιάκωβου Δρόσου.Παίζουν: Γρηγόρης Βαλτινός, Πέμυ Ζούνη, Σταύρος Ζαλμάς, Αρτό Απαρτιάν, Νίκος Ζιάγκος, Βάσω Γουλιελμάκη, Σταμάτης Γκίκας, Γιάννης Μπίμης.Κορμός του δράματος είναι η ερωτική εξάρτηση. Πρόκειται για έργο που προκαλεί συγκίνηση, αλλά και γέλιο. Διαδραματίζεται στη σκηνή και στα καμαρίνια θεάτρου, συνδυάζοντας ρεαλιστικά στοιχεία με θεατρικά. Ενας μέθυσος πρωταγωνιστής παριστάνει τον επιτυχημένο, η πιστή και αφοσιωμένη γυναίκα του κανακεύει την εξάρτησή του και ένας ευαίσθητος, αλλά καριερίστας σκηνοθέτης, ερωτεύεται τη γυναίκα του ηθοποιού.
• Η "Δυσδαιμόνα, έργο για ένα μαντήλι" της βραβευμένης Αμερικανίδας συγγραφέα Πόλα Φόγκελ,είναι το πρώτο έργο που παρουσιάζει φέτος η θεατρική εταιρία "Πράξη",στη Β Σκηνή του "Θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας" σε μετάφραση Νίκου Χατζόπουλου - Κοσμά Φοντούκη,σκηνοθεσία Κοσμά Φοντούκη,σκηνικά - κοστούμια Γιώργου Βαφιά και μουσική Φωτεινής Μπαξεβάνη.Τους ρόλους ερμηνεύουν: Ελευθερία Σαπουντζή, Φωτεινή Ντεμίρη, Ελσα Πελαγίδου.Η Βόγκελ προσεγγίζει το μύθο του Οθέλου με μια σύγχρονη, τολμηρή και διεισδυτική, γυναικεία ματιά. Η Δυσδαιμόνα της δεν είναι ρομαντική ηρωίδα. Είναι ένα απόλυτα ερωτικό πλάσμα, που δε διστάζει να πάρει και τη θέση μιας πόρνης, προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανησυχίες της. Αλλά στο μοιραίο τέλος της θα οδηγηθεί - όπως και στη σαιξπηρική τραγωδία - από μια άδικη κατηγορία, μια κωμικοτραγική παρεξήγηση.
• Με το έργο "Ποιος ανακάλυψε την Αμερική" της Χρύσας Σπηλιώτη,άνοιξε το περασμένο Σάββατο, η αυλαία του θεάτρου "Αυλωνίτης".Το έργο, που παρουσιάστηκε πέρσι στο "Αμόρε", αναφέρεται σε δυο γυναίκες που αναζητούν το πρόσωπο της ελευθερίας τους. Το έργο παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου,σκηνικά - κοστούμια Κλερ Μπρέισγουελ,μουσική Μαρτίν Κριθαρά.Η Αννέτα Παπαθανασίου και η Χρύσα Σπηλιώτη ερμηνεύουν τους δύο ρόλους.

Εφτά έργα θα παρουσιάσει φέτος η Πειραματική Σκηνή της "Τέχνης",στο θέατρο "Αμαλία" της Θεσσαλονίκης, με το σύστημα του εναλλασσόμενου ρεπερτορίου. Η πρώτη πρεμιέρα θα δοθεί στις 29 του Οκτώβρη με την "Τελευταία πράξη" του Ιάκωβου Καμπανέλλη.Ο νεοελληνικός κύκλος "άπαιχτα νεοελληνικά έργα" θα συνεχιστεί με την επανάληψη του έργου "Η γυναίκα του Κανδαύλη" της Μαργαρίτας Λυμπεράκη και θα ολοκληρωθεί με μια παράσταση αφηγηματικού θεάτρου με τίτλο "Κυράνη του δάσους" της Φωτεινής Φραγκούλη.Επίσης για θεατές κάθε ηλικίας προορίζεται το έργο "Αισώπου μύθοι και παραμύθια της Ανατολής",μια παράσταση κολάζ. Θα παρουσιαστούν ακόμη οι "Τρεις αδελφές" του Τσέχωφ και το "Χορεύοντας στη Λουνάσα" του Μπράιαν Φρίελ,ενώ μέσα στο '98 θα πραγματοποιηθεί έκτακτη συνεργασία του θιάσου με την Αλέκα Παϊζη,με έργο που θα ανακοινωθεί σύντομα.