Τον τελευταίο χρόνο, που η ανεργία στους νέους χτυπάει κόκκινο, παίρνουν χαρακτήρα χιονοστιβάδας τα προγράμματα για νέους άνεργους, όπως είναι το πρόγραμμα «επιταγής εισόδου των νέων στην αγορά εργασίας» - voucher, τα προγράμματα «κοινωφελούς εργασίας».

Επίσης, το τελευταίο διάστημα, πυκνώνουν οι συνεδριάσεις γύρω από την ανεργία των νέων. Τους απασχολεί μήπως η αγανάκτηση εκφραστεί με αγωνιστική διάθεση και οργάνωση, κόντρα στις απαιτήσεις των εργοδοτών. Οπως λένε, «ταραχές και μαζικές κινητοποιήσεις προοιωνίζεται το άμεσο μέλλον για τις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες», από τη στιγμή που δε θα δοθεί απάντηση στο ζήτημα της ανεργίας.

Παρά τις δεκάδες συνεδριάσεις των οργάνων της ΕΕ που έχουν γίνει από το 2008, με θέμα τα προγράμματα απασχόλησης και μαθητείας των νέων, η ανεργία όχι μόνο δε μειώθηκε, αλλά μεγαλώνει. Τα ποσοστά ανεργίας των νέων στην Ελλάδα, στις αρχές του 2013, έφτασαν το 64,2% στις ηλικίες 15-24 ετών, από 24,1% που ήταν το 2008 στις αντίστοιχες ηλικίες. Η πλειοψηφία των νέων ανέργων δε δικαιούνται ούτε καν επίδομα ανεργίας και όσοι το παίρνουν είναι επίδομα φτώχειας.

Αξιοποιούν την αγωνία χιλιάδων νέων, που οι ίδιοι καταδικάζουν στην ανεργία, για να αποδεχτούν να δουλέψουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες και μισθό. Τα προγράμματα αυτά δεν είναι προσωρινή και έκτακτη λύση. Ηρθαν για να μείνουν. Πάνω σε αυτά οικοδομούν τις νέες εργασιακές σχέσεις. Πριμοδοτούν τον εργοδότη και όχι τον άνεργο.

Οι μονοπωλιακοί όμιλοι είναι οι πραγματικά ωφελούμενοι. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΕΕ θα δώσει τα επόμενα χρόνια 46 δισ. ευρώ σε μονοπωλιακούς ομίλους με τα διάφορα προγράμματα για την «απασχόληση και την κατάρτιση» των άνεργων νέων. Στην Ελλάδα, έφτασαν τα 517 εκατομμύρια ευρώ οι κοινοτικές επιδοτήσεις για την αντιμετώπιση δήθεν της ανεργίας των νέων.

Ο ΟΑΕΔ εξελίσσεται σε επίσημο κρατικό δουλέμπορο. Δίπλα του μπλέκουν διάφορα αρπαχτικά, όπως τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ) και διάφορες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), πλήθος εταιρειών που παρέχουν προσωρινά απασχόληση, οι λεγόμενες «εταιρείες επινοικίασης εργαζομένων» και κάνουν χρυσές δουλειές.

Με βάση τον αρνητικό συσχετισμό στο συνδικαλιστικό κίνημα, με τον εργατοπατερισμό, την έλλειψη εμπιστοσύνης των νέων στη συνδικαλιστική οργάνωση, θα αξιοποιήσουν τα ΚΕΚ, τις ΜΚΟ για να πλαγιοκοπήσουν τα συνδικάτα. Να απευθύνονται δηλαδή εκεί οι νέοι εργαζόμενοι και άνεργοι και όχι στη συνδικαλιστική τους οργάνωση. Αυτό σημαίνει ότι οι Ομοσπονδίες, τα Εργατικά Κέντρα, τα Σωματεία που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, χρειάζεται να καταβάλουν πολλαπλάσια προσπάθεια. Να είναι δίπλα στους άνεργους, να δείχνουν φροντίδα και αλληλεγγύη, με βάση τα οξυμένα προβλήματα που ζουν οι άνεργοι και οι οικογένειές τους.

Εξασφαλίζουν στις επιχειρήσεις νέους εργαζόμενους, με μισθούς πείνας, ανασφάλιστους ή και απλήρωτους. Καλύπτουν ελλείψεις και κενά σε δημόσιες δομές και υπηρεσίες, χωρίς να γίνονται προσλήψεις. Ανακυκλώνεται και μοιράζεται η ανεργία ανάμεσα στους ανέργους.

Αυτήν την περίοδο «τρέχουν» διάφορα προγράμματα απασχόλησης, είτε αυτά λέγονται προγράμματα κοινωφελούς εργασίας, είτε προγράμματα με «επιταγή εισόδου», είτε επιδότησης ασφαλιστικών εισφορών κ.ο.κ. Αυτά τα προγράμματα αφορούν κυρίως νέους έως 29 ετών. Υπολογίζεται ότι αυτή τη στιγμή, σε τέτοια προγράμματα, απασχολούνται πάνω από 100.000 νέοι σε διάφορους κλάδους στον ιδιωτικό τομέα, σε χώρους του Δημοσίου, δήμους και ΔΕΚΟ. Σε κάθε νέο πρόγραμμα που παρουσιάζουν, γίνονται χιλιάδες αιτήσεις, κάτι που αποτυπώνει το μέγεθος του προβλήματος.

Ολα τα παραπάνω αποτελούν μια περιγραφή της σημερινής κατάστασης, στο βαθμό που μπορούμε να έχουμε καλή και όσο το δυνατόν πιο ακριβή εικόνα. Το βασικό όμως που πρέπει να μας απασχολήσει, είναι η παρέμβαση των σωματείων, του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος σε αυτές τις εξελίξεις.

Πρέπει να κατανοηθεί από τα σωματεία το εξής: Μαζικοποίηση των σωματείων και ανασύνταξη του κινήματος δεν μπορεί να υπάρχει αν τα ΔΣ δεν παρεμβαίνουν στις εξελίξεις, στις αλλαγές των εργασιακών σχέσεων, στο κομμάτι των ανέργων, στις εσωτερικές μεταβολές του. Από τους αριθμούς που δόθηκαν, είναι εμφανές πως τα προγράμματα απασχόλησης έχουν μπει για τα καλά στη ζωή της εργατικής τάξης, αποτελούν πλέον μια από τις βασικές μορφές εργασίας.

Φαίνεται ότι ιεραρχούν κλάδους, όπως τις Τηλεπικοινωνίες, την Ενέργεια, τις Μεταφορές - Ναυτιλία, τον Τουρισμό, το Εμπόριο, την Υγεία. Βέβαια, θα συναντήσουμε νέους άνεργους με προγράμματα σχεδόν στο σύνολο των κλάδων. Από τη βιομηχανία, ως την εκπαίδευση, από την πληροφορική, ως γιατρούς, λογιστές και επιστημονικό προσωπικό.

Πρέπει το κάθε Σωματείο, οι τοπικές Γραμματείες να λάβουν μέτρα σε αυτήν την κατεύθυνση; Θεωρούμε το ερώτημα ρητορικό. Είναι ανάγκη που πηγάζει από την ίδια τη ζωή το Σωματείο να παρακολουθεί τα προγράμματα που βγαίνουν και αφορούν το συγκεκριμένο κλάδο, να ασχοληθεί με τις συμβάσεις που υπογράφουν οι νέοι που εντάσσονται σε αυτά, με τους όρους που δουλεύουν. Στις Ομοσπονδίες να οργανώσουμε μητρώο με τα προγράμματα, να οριστεί υπεύθυνος που θα τα παρακολουθεί.

Παράλληλα, το Σωματείο να επεξεργαστεί σχέδιο και τρόπο παρέμβασης στους χιλιάδες νέους που εμπλέκονται για 5 ή για 12 μήνες σε έναν κλάδο. Είναι δουλειά και για το σήμερα και προοπτικής. Είναι παρέμβαση που θα τονώσει πλευρές της συλλογικής δράσης, της διεκδίκησης, της ενότητας των εργαζομένων σε κάθε κλάδο, ανεξαρτήτως εργασιακής σχέσης. Το Σωματείο πρέπει να μπει μπροστά για να ενώσει τους εργάτες που είναι σε έναν τόπο δουλειάς, που μπορεί να εργάζονται με 3 και 4 διαφορετικές συμβάσεις, μόνιμοι, συμβασιούχοι, ενοικιαζόμενοι, με προγράμματα ή με πρακτική άσκηση.

Οι επιτροπές ανέργων που έχουν συγκροτηθεί σε αρκετά σωματεία και σε λαϊκές επιτροπές πρέπει να αποκτήσουν τέτοιο περιεχόμενο, να ενημερώνουν τα μέλη τους, τους άνεργους και εργαζόμενους του κλάδου. Ολοι έχουμε συναδέλφους, συγγενείς που βρίσκονται στο κατώφλι της ανεργίας. Παράλληλα να ασχοληθούν, να μάθουν πώς ζουν οι νέοι άνεργοι, αν έχουν ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη, αν μπορούν να εξασφαλίζουν το εισιτήριο για τη μετακίνησή τους.

Μόνο στο μήνα Δεκέμβρη θα τοποθετηθούν σε διάφορους κλάδους κοντά στους 50.000 εργαζόμενους. Χρειάζεται να εξασφαλίσουμε παρουσία με σκοπό να πιάσουμε επαφή με νέους από τα προγράμματα. Ειδικά στους δήμους που θα απορροφήσουν αυτήν την περίοδο χιλιάδες εργαζόμενους, πρέπει να είμαστε παρόντες από την πρώτη στιγμή. Παράλληλα, τα μάτια μας πρέπει να είναι ανοιχτά για κάθε επίθεση στα πλέον στοιχειώδη δικαιώματα που αφορούν έστω και αυτήν την κακοπληρωμένη και χωρίς δικαιώματα εργασία.

Να μην επιτρέψουμε το σκλαβοπάζαρο. Να μην επιτρέψουμε κάτι που πάει να γίνει κανόνας στα προγράμματα. Να εργάζονται τα παιδιά και να αμείβονται μετά το πέρας του 5μηνου. Να μπούμε μπροστά και να διεκδικήσουμε το αυτονόητο: Μισθό από τον πρώτο μήνα. Να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα που θέλουν να τα σβήσουν από το χάρτη των δικαιωμάτων μας. Πληρωμή επιδομάτων, υπερωριών, νυχτερινής εργασίας. Αγνωστες λέξεις αυτή τη στιγμή για τους «ωφελούμενους», όπως τους λένε, των προγραμμάτων.

Η εμπειρία αυτήν την περίοδο από τους εργαζόμενους μέσω ΜΚΟ στο υπουργείο Πολιτισμού είναι ενδεικτική. Κανένας νέος δεν πρέπει να μείνει ή να αισθανθεί μόνος τους. Γι' αυτό το λόγο πρέπει και επιβάλλεται να είμαστε παρόντες και αποτελεί η δουλειά αυτή όρο της ανασύνταξης του κινήματος.

Τέλος, θέλουμε να καλέσουμε κάθε νέο και νέα που θα δουλέψει μέσω προγραμμάτων, να μπει αγωνιστικά, με όρους διεκδίκησης, να αναζητήσει τις ταξικές δυνάμεις. Να μην πάρουν σαν δεδομένο ότι είναι φυσιολογικό να δουλεύουν υπ' αυτούς τους όρους. Αλλά να οργανωθούν και να δυναμώσουν τον αγώνα με τα σωματεία τους για μόνιμη δουλειά με πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.