Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβρη του 1973, ασφαλώς δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αν και πολλοί αιφνιδιάστηκαν από το ραγδαίο των εξελίξεων.

Οταν ξέσπασε, το καθεστώς της 21ης Απριλίου βρισκόταν στη δίνη μιας βαθιάς και παρατεταμένης κρίσης, παρόλο που το ίδιο επιχειρούσε, με μια σειρά μέτρα που έπαιρνε, να δείξει ότι ήταν στο ζενίθ της σταθερότητάς του. Για παράδειγμα το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του '73 η χούντα πήρε μια σειρά μέτρα που επιφανειακά αν τα εξετάσει κανείς σχηματίζει την εντύπωση ότι το καθεστώς ήταν στην καλύτερη στιγμή του: Παραχωρήθηκε πολιτική αμνηστία, πραγματοποιήθηκε το ψευτοδημοψήφισμα για τη "Δημοκρατία", όπου υπερίσχυσε το "ΝΑΙ στην αβασίλευτο", μπήκε σε εφαρμογή η "φιλελευθεροποίηση" του καθεστώτος και ανέλαβε πρωθυπουργός ο Σπ. Μαρκεζίνης, ο οποίος υποσχέθηκε εκλογές για το Φλεβάρη του '74. Ολα αυτά όμως στην πραγματικότητα υποδήλωναν την αδυναμία και όχι τη δύναμη της δικτατορίας, μια αδυναμία που όσο περνούσε ο καιρός γινόταν όλο και μεγαλύτερη, υποχρεώνοντας τους δικτάτορες και τους ξένους προστάτες τους, τους Αμερικανούς, να προετοιμάσουν μια διάδοχη ελεγχόμενη πολιτική λύση.

Οι φοιτητικές εκδηλώσεις πριν το Πολυτεχνείο, το κίνημα του ναυτικού και μια σειρά άλλα γεγονότα, όπως για παράδειγμα η διακοπή των αναβολών στράτευσης των φοιτητών, φανερώνουν την κρίση που περνούσε το καθεστώς. Μια κρίση που οξυνόταν ακόμη περισσότερο, αν υπολογίσει κανείς το γεγονός ότι καθημερινά χειροτέρευε το βιοτικό επίπεδο του λαού. Ηδη από τα τέλη του '72 έκανε την εμφάνισή του ο πληθωρισμός, η άνοδος του οποίου στην αρχή ήταν βραδεία, αλλά μέσα στο 1973 μετατράπηκε σε ραγδαία. Ακόμη, από το 1971-72 παρουσιάζεται μια επιδείνωση στον τομέα της αγοράς εργασίας και η ανεργία κάνει την εμφάνισή της απειλητικά, ενισχυόμενη και από τη σημαντική συρρίκνωση των οικοδομικών δραστηριοτήτων. Επίσης, μεταξύ άλλων, τα οικονομικά σκάνδαλα, όπως αυτό με τα κρέατα του Μπαλόπουλου, καθώς και η ασύδοτη δράση στη χώρα του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου προκαλούν αναταραχή ανάμεσα στους εργαζόμενους και την κατακραυγή προς το καθεστώς.

Την κρίση του καθεστώτος επιδεινώνουν και οι διεθνείς εξελίξεις. Ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος που ξέσπασε τον Οκτώβρη του '73, οι αμερικανικές απειλές για άμεση επέμβαση στις αραβικές πετρελαιοπηγές, η απόφαση του Προέδρου Νίξον στις 23 Οκτωβρίου 1973 να θέσει τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις ανά τον κόσμο - και αυτές που στάθμευαν στην Ελλάδα - "εις συναγερμόν πυρηνικού πολέμου" και εν τέλει ο άμεσος κίνδυνος να μετατραπεί το ελληνικό έδαφος σε πολεμικό ορμητήριο των αμερικανικών δυνάμεων, έφερναν τη χούντα σε δεινή θέση, αν και αυτή για να καθησυχάσει τα πνεύματα και να κάμψει τις λαϊκές αντιδράσεις έσπευσε να δηλώσει "ουδετερότητα" της χώρας μπρος στο διαγραφόμενο κίνδυνο του πολέμου. Είναι πάντως γεγονός ότι αυτή η κατάσταση ενίσχυε το μίσος των λαϊκών μαζών ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό που ήταν και το στήριγμα της χούντας.

Τα αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα του λαού και της νεολαίας ενίσχυαν επίσης η χοντροκομμένη αμερικανική επέμβαση στη Χιλή και η επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος του Πινοτσέτ, καθώς και οι παρεμβάσεις της χούντας στην Κύπρο, που στόχευαν στην υπονόμευση την ανεξαρτησίας του νησιού και στη μετατροπή του σε ΝΑΤΟική βάση. Από την άλλη, οι επιτυχίες μιας σειράς εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων ανά τον κόσμο (εξέγερση λαού και φοιτητών στην Ταϊλάνδη, νίκες της επανάστασης στο Βιετνάμ, άνοδος του κινήματος στην Αφρική κλπ.) δυνάμωναν την πίστη του λαού στις δυνάμεις του και ενίσχυαν μέσα στις τάξεις του τις αγωνιστικές διαθέσεις για την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος. Ας δούμε όμως πώς αυτές οι διεργασίες εμφανίζονται στο λαϊκό κίνημα και ιδιαίτερα στο κίνημα της σπουδάζουσας νεολαίας, που σήκωσε το κύριο βάρος της εξέγερσης.

Δε χωράει αμφισβήτηση ότι η επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος το 1967 αποτέλεσε ισχυρό χτύπημα για το προδικτατορικό λαϊκό - μαζικό κίνημα, το οποίο υποχρεώθηκε να αναδιοργανωθεί σε νέα βάση, λόγω των πολιτικών μεταβολών που συνέβησαν και αφού δεν μπόρεσε άμεσα και από την πρώτη στιγμή να αντιπαρατεθεί αποφασιστικά με τη δικτατορία και να την εμποδίσει, όσο ήταν δυνατό, να σταθεροποιηθεί. Ετσι η χούντα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, με την τρομοκρατία, το χαφιεδισμό, τη δράση των πρακτόρων της στις μαζικές οργανώσεις, αλλά και με επιμέρους παραχωρήσεις που έκανε, κατάφερε να εμποδίσει το ξέσπασμα μαζικών αγώνων που θα την έφερναν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση ή θα την απειλούσαν εκ βάθρων. Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι υπήρξε πλήρης απουσία αγώνων. Αντίθετα μαζικοί αγώνες υπήρξαν από την πρώτη στιγμή της εγκαθίδρυσης του καθεστώτος της 21ης Απριλίου, όπως η απεργία των ταξιτζήδων Αθήνας - Πειραιά για τη μη κατάργηση της περιμετρικής ζώνης (1967), η απεργία των τυπογράφων της εφημερίδας "Ακρόπολις" για αύξηση των αποδοχών τους, η απεργία στη ΒΙΑΜΑΞ, με αίτημα να σταματήσουν οι απολύσεις των εργαζομένων κ. ο. κ. Σε γενικές γραμμές οι εργαζόμενοι, παρά το γεγονός ότι η συνδικαλιστική δράση τελούσε υπό καθεστώς διωγμών και παρανομίας, κατάφεραν με κινητοποιήσεις, στάσεις εργασίας, διαμαρτυρίες κλπ. να αποκρούσουν πολλά αντεργατικά σχέδια της χούντας, όπως η εφαρμογή του ασφαλιστικού κώδικα που στόχευε στην καταλήστευση των ταμείων τους.

Η κατάσταση στο μαζικό - λαϊκό κίνημα αποκτάει νέα ποιοτικά χαρακτηριστικά στις αρχές της δεκαετίας του '70 και κορυφώνεται το 1973, όταν οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων δυναμώνουν, επεκτείνονται και αγκαλιάζουν όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομικής ζωής της χώρας. Μία μετά την άλλη οι ομοσπονδίες, ένας μετά τον άλλον οι κλάδοι των εργαζομένων καταγγέλλουν τις συμβάσεις εργασίας και ζητούν αυξήσεις των αποδοχών τους κατά 40-50%, απειλώντας ότι η μη αποδοχή των αιτημάτων τους θα αντιμετωπιστεί με απεργιακές κινητοποιήσεις. Ετσι το 1973 ξέσπασαν μια σειρά απεργίες, οι σημαντικότερες από τις οποίες ήταν η απεργία των αλιεργατών Καβάλας, των τυπογράφων Αθήνας, του τεχνικού προσωπικού της ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ, των συντακτών των πρωινών εφημερίδων Αθήνας, του προσωπικού των τρόλεϊ, των εργαζομένων στη ΔΕΗ κ. ο. κ.

Κινητοποιήσεις ενάντια στη χούντα έκανε και η αγροτιά. Αρχικά με ψηφίσματα, διαμαρτυρίες, παραστάσεις επιτροπών στους αρμοδίους και στη συνέχεια με συλλαλητήρια, όπως αυτά στα Καλύβια Τρικάλων, στα Μέγαρα, στα Σπάτα, στο Μενίδι, στο Σκαραμαγκά κ. α. Μέσα στο 1973 οι αγρότες προχωρούν σε μαζικότερες και οξύτερες μορφές πάλης. Ετσι για παράδειγμα αρνήθηκαν την παράδοση ή πώληση των προϊόντων τους, μέτρο που επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα.

Ισχυρό ήταν το χτύπημα που κατάφερε η χούντα και στο προδικτατορικό φοιτητικό κίνημα. Τα πιο μαχητικά στελέχη αυτού του κινήματος που ανήκαν κατά κανόνα στην Αριστερά και τη Νεολαία Λαμπράκη βρέθηκαν στις φυλακές, τις εξορίες ή στην παρανομία. Από την άλλη η βία, η συνεχής αστυνόμευση, ο χαφιεδισμός και η τρομοκρατία κυριαρχούν ανοιχτά στα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Ο φόβος της χούντας απέναντι στα πανεπιστήμια - ως χώρος που κυοφορούνται, αναπτύσσονται και ανταλλάσσονται οι ιδέες - είναι έντονος κι αυτό φαίνεται από τα μέτρα που παίρνει. Ετσι:

- Διαλύει τους περισσότερους φοιτητικούς συλλόγους και αναστέλλει τη λειτουργία άλλων. Ιδρύει καινούριους συλλόγους και τροποποιεί τα καταστατικά εκείνων που δε διέλυσε και, τέλος, διορίζει στους συλλόγους ελεγχόμενα απ' αυτήν ΔΣ, που καθοδηγούνται από τα όργανά της και κυρίως από το σπουδαστικό τμήμα της Ασφάλειας.

- Απολύει από τα πανεπιστήμια τους δημοκρατικούς καθηγητές και υπαλλήλους.

- Καταργεί την αυτοτέλεια και την αυτοδιοίκηση των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, απαγορεύει τις συγκεντρώσεις στα πανεπιστήμια και δίνει τη δυνατότητα στα πειθαρχικά συμβούλια των σχολών να αποβάλλουν από τις σχολές πρόσκαιρα ή οριστικά φοιτητές, δηλαδή εκείνους τους φοιτητές που θα υποδείξουν τα όργανα του καθεστώτος.

- Με νομοθετικό διάταγμα του 1970 ο υπουργός Αμυνας αποκτάει το δικαίωμα να διακόπτει κατά την κρίση του τις αναβολές στράτευσης των νέων και να καλεί στο στράτευμα τους φοιτητές εκείνους που θα υποδείκνυε η Ασφάλεια.

Το φοιτητικό κίνημα, που υπήρξε πρωταγωνιστής της εξέγερσης του Νοέμβρη, από το 1972, με κεντρικό του αίτημα τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών στους φοιτητικούς συλλόγους, δείχνει εμφανή στοιχεία ουσιαστικής ανάκαμψης. Η πορεία, όμως, προς την εξέγερση δεν ήταν μια απλή πορεία διεκδίκησης φοιτητικών αιτημάτων, όσο σοβαρά κι αν θεωρηθούν αυτά. Ηταν ταυτόχρονα μια πορεία προς την πολιτικοποίηση των φοιτητών και των αγώνων τους, προς την άρρηκτη εν τέλει σύνδεση των φοιτητικών προβλημάτων με το βασικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας. Ετσι, σιγά - σιγά το αίτημα για ελεύθερες εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους, συνδέεται με τα γενικότερα αιτήματα για πολιτικές και κοινωνικές ελευθερίες, με τα αιτήματα για πτώση του δικτατορικού καθεστώτος, αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών και κατοχύρωση της εθνικής ανεξαρτησίας ως βασική προϋπόθεση για να μπορεί ο λαός να ασκήσει τα κυριαρχικά δικαιώματά του και να είναι αφέντης στον τόπο του. Την πορεία αυτή της πολιτικοποίησης και "κοινωνικοποίησης" των φοιτητικών αγώνων μπορούμε να τη δούμε - ακόμη και στις λεπτομέρειές της - αν παρακολουθήσουμε όλες τις βασικές στιγμές που οι φοιτητές συγκρούονται με το καθεστώς (διεκδίκηση ελεύθερων φοιτητικών εκλογών, νόθες φοιτητικές εκλογές - Νοέμβρης του '72, γεγονότα της Νομικής - Μάρτης '73 κλπ.) και ως τη στιγμή της κορύφωσης, τότε που με κεντρικά συνθήματα την πτώση της χούντας και την απαλλαγή της χώρας από την εξάρτηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ θα εκδηλωθεί η εξέγερση με επίκεντρο το Πολυτεχνείο.

Η κατάσταση που περιγράψαμε, σε πολύ χοντρές γραμμές, παραπάνω, μπορεί να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε τις αιτίες και τους όρους εξέγερσης του Πολυτεχνείου, αν συνδυαστεί και με το γεγονός ότι η χούντα ουδέποτε απέκτησε τη λαϊκή ανοχή κι ότι από την πρώτη στιγμή που επιβλήθηκε ξεσήκωσε στην Ελλάδα και το εξωτερικό μια πλούσια και συνεχώς ογκούμενη αντιδικτατορική δραστηριότητα. Μια δραστηριότητα, στην οποία πρωταγωνίστησαν οι κομμουνιστές και που στο μεγαλύτερο μέρος της είχε ως συστατικό της στοιχείο και την πάλη ενάντια στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, χωρίς τη στήριξη του οποίου δεν ήταν δυνατό να επιβληθεί και να κρατηθεί στην εξουσία για εφτά ολόκληρα χρόνια το καθεστώς των συνταγματαρχών.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Αύριο: Από την αφύπνιση στην εξέγερση

Εμείς από τη δική μας πλευρά θα προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους.

Ετσι κι αλλιώς η εκπαίδευση είναι υπόθεση της εργατικής τάξης. Πολύ περισσότερο σήμερα, όταν οι αλλαγές δε χειροτερεύουν απλά τους όρους κατάκτησης της γνώσης των παιδιών των εργαζομένων, αλλά παραπέρα και κυρίως διαμορφώνουν τους όρους και τα χαρακτηριστικά της επόμενης βάρδιας της εργατικής τάξης, επηρεάζοντας και τις συνθήκες ζωής της, αλλά και της ταξικής συνειδητοποίησης, οργάνωσης κ. ά. Αυτό δεν είναι δική μας διαπίστωση: "Κύριος στόχος της συνολικής ευρωπαϊκής εκπαιδευτικής πολιτικής είναι η προετοιμασία για την αναθρώσκουσα νέα μορφή κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης που είναι γνωστή ως κοινωνία της γνώσης... όπου οι γνώσεις θα παλαιώνουν και θα αντικαθίστανται σε διαστήματα που θα κυμαίνονται μεταξύ πέντε και δέκα ετών, οι άνθρωποι θα αλλάζουν στις εφτά με δέκα φορές επάγγελμα (όχι απλώς εργασία) στη διάρκεια της οικονομικά ενεργού ζωής τους, η έννοια της εργασίας θα αντικατασταθεί από την έννοια της απασχόλησης και η εργασία θα χάσει οριστικά πια τον παραδοσιακό ρόλο της ως στοιχείο προσδιοριστικό της κοινωνικής θέσης και της κοινωνικής ταυτότητας του ατόμου". Αυτά επισημαίνει ο πανεπιστημιακός Δ. Τσαούσης.

Ακόμα σαφέστεροι οι εκπρόσωποι του ΟΟΣΑ λένε ότι "το εκπαιδευτικό σύστημα θα πρέπει να εξοικειώνει το αυριανό εργατικό δυναμικό σε μια πραγματικότητα που η σταθερότητα στην εργασία, στην οικογένεια, στο συνδικάτο, γενικά στην κοινωνική ζωή, θα αποτελεί παρέκκλιση".

Υποστηρίζουμε λοιπόν δικαίως ότι οι αλλαγές που συντελούνται δεν ξεπήδησαν αυθόρμητα, αλλά αποτελούν μέτρα γενικότερης στρατηγικής που χαράζεται από διεθνείς οργανισμούς του κεφαλαίου και εφαρμόζεται συνειδητά από την "εθνική" εκπαιδευτική πολιτική. Είναι πολιτικές επιλογές και όχι αντικειμενικές αλλαγές, που εκφράζουν το ενδιαφέρον και συμφέρον του κεφαλαίου για τη διαμόρφωση του εργατικού δυναμικού της επόμενης 20ετίας με τέτοια τεχνικά, αλλά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, που θα μπορούν να ενσωματωθούν στην εφιαλτική πραγματικότητα της "νέας τάξης πραγμάτων", της ολομέτωπης επίθεσης στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης. Αυτή η προετοιμασία έχει όπως αναφέραμε δυο πλευρές. Η μια έχει να κάνει με τα απαραίτητα σήμερα τεχνικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι του 2010 και η δεύτερη είναι η προετοιμασία για την ιδεολογική και πολιτική της ενσωμάτωση.

Σε αυριανό άρθρο θα ασχοληθούμε με αυτές ακριβώς τις πλευρές και τις επιπτώσεις τους. Πρώτα όμως, θα θέλαμε να αναφερθούμε στη συγκεκριμένη μορφή που παίρνει στη χώρα μας "η διεύρυνση", δηλαδή η επιχειρούμενη αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως προωθείται τελευταία με τα ΠΣΕ, που δεν είναι βέβαια κάποια εσωτερική υπόθεση ξεχωριστών ΑΕΙ αφού αποτελούν εφαρμογή του αντιεκπαιδευτικού νόμου 2525/97.

Πολύ πρόχειρα μπορούμε να χωρίσουμε τις προτάσεις σε τρεις κατηγορίες.

Α. Νέα τμήματα που φαίνεται να επικαλύπτουν ήδη υπάρχοντα. Για παράδειγμα Νομική σχολή στο Πάντειο, ή Ιατρική σχολή στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Είναι προφανές ότι μια τέτοια άναρχη ανάπτυξη τμημάτων δεν οφείλεται στις "ανάγκες της κοινωνίας" και ούτε έρχεται να συντελέσει στην αναβάθμιση των πανεπιστημίων. Το αντίθετο, ακριβώς γιατί δεν μπορεί να εξασφαλίσει προϋποθέσεις επιστημονικής λειτουργίας τους, κρύβει μεγάλους κινδύνους για την όλη δομή και το περιεχόμενο που έχει ανάγκη ο λαός μας.

Β. Τμήματα τα οποία προκύπτουν από κατατμήσεις ήδη υπαρχόντων τμημάτων. Για παράδειγμα η κατάτμηση του Βιολογικού σε τέσσερα τμήματα. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο από τη μια στενεύει τους επιστημονικούς ορίζοντες των φοιτητών - σπουδαστών και από την άλλη δημιουργεί προβλήματα και στην επαγγελματική τους προοπτική, στρέφοντας τον κόσμο που είναι σήμερα στα θρανία, τους αυριανούς ανέργους, σε συντεχνιακές αντιπαραθέσεις για το ποιος θα πρωτοπάρει από το στόμα του άλλου μια (από τις λίγες) θέσεις εργασίας.

Γ. Δημιουργία νέων τμημάτων σπουδών που δεν έχουν καμιά επιστημονική βάση, αλλά ούτε και στηρίζονται σε ανάγκες της κοινωνίας και της παραγωγής, όπως Εφαρμοσμένα Οικονομικά (λες και υπάρχουν και ανεφάρμοστα), Διαχείριση Ελεύθερου Χρόνου και Ψυχαγωγίας κ. ά. Εδώ έχουμε ανοιχτή διείσδυση προγραμμάτων χαμηλής επαγγελματικής κατάρτισης στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καλλιεργώντας το έδαφος για τη "διεύρυνση" μελλοντικά της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και με τα ΙΕΚ (βλέπε και επιθυμία των ιδιοκτητών ΙΕΚ).

Φυσικά εμείς δεν αρνούμαστε τη δημιουργία και νέων τμημάτων, όταν αυτά καλύπτουν ένα καλά προσδιορισμένο επιστημονικό πεδίο και ανταποκρίνονται στην κοινωνία και την παραγωγή (εξασφαλίζοντας ότι οι απόφοιτοί τους θα έχουν συγκεκριμένη επαγγελματική προοπτική). Ομως είναι φανερό ότι όσες προτάσεις ανήκουν στις κατηγορίες που παραπάνω αναφέρονται πρέπει να απορριφτούν από το λαϊκό κίνημα σαν απαράδεκτες και να εμποδιστούν.

Παραπέρα, μια ακόμα πτυχή της δημιουργίας των 70 νέων τμημάτων που προκήρυξε η κυβέρνηση είναι ο όλος μηχανισμός έγκρισης και χρηματοδότησής τους.

Οι προτάσεις αυτές θα εγκριθούν και θα χρηματοδοτηθούν από την ΕΕ και τους μηχανισμούς απορρόφησης των κονδυλίων του Β Πακέτου Ντελόρ. Αυτό σημαίνει:

Κριτής των εκπαιδευτικών αναγκών της χώρας μας γίνεται η ΕΕ, που σύμφωνα με τις προτεραιότητες των συνθηκών των Μάαστριχτ - Αμστερνταμ, σύμφωνα με τις προτεραιότητες της "Λευκής Βίβλου" θα αποφασίζει για τι είδους εκπαιδευτικά ιδρύματα θα μορφώνουν τα παιδιά του ελληνικού λαού.

Κάθε νέο τμήμα θα χρηματοδοτείται με τον όρο ότι μια επιτροπή "αξιολόγησης", όπου θα συμμετέχουν εκπρόσωποι της ΕΕ, της κυβέρνησης, των "παραγωγικών εταίρων" (βλέπε ΣΕΒ) κλπ., θα "αξιολογεί" το έργο των νέων αυτών τμημάτων και ανάλογα θα καθορίζει τη συνέχισή τους, αλλά και το ύψος της χρηματοδότησής τους. Δηλαδή τα "νέα τμήματα" όχι μόνο θα εγκρίνονται από την ΕΕ, αλλά πάνω από αυτά σαν "δαμόκλειος σπάθη" θα υπάρχουν οι εκπρόσωποι των συμφερόντων της αστικής τάξης που θα ορίζουν τα πάντα, ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

Το 2001 τελειώνει το Β Πακέτο Ντελόρ. Αυτό σημαίνει ότι με τα νέα τμήματα (τα οποία θα αποτελούν πάνω από το 20% των τμημάτων και θα έχουν στη δύναμή τους το 2001 πάνω από το 25% των φοιτητών - σπουδαστών) μπαίνει μια βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της δημόσιας και δωρεάν παιδείας. Το 2001 πάνω από 75.000 φοιτητές - σπουδαστές θα αναγκαστούν να αποδεχτούν τα δίδακτρα, την ιδιωτικοποίηση και τους σπόνσορες, ειδάλλως θα πάνε χαμένα τα 2-3 χρόνια σπουδών που ήδη θα έχουν κάνει. Το ίδιο θα ισχύσει και με το διδακτικό - ερευνητικό και διοικητικό προσωπικό, που είτε θα αποδεχτεί την κατάργηση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, είτε θα πρέπει να αποδεχτεί την απόλυσή του και την ανεργία.

Με το βλέμμα στραμμένο σε αυτήν την προοπτική προκηρύσσει τη δημιουργία νέων τμημάτων σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τα νέα τμήματα, συνεπώς, δε δημιουργούνται ούτε για να καλυφτούν υπαρκτές ανάγκες της κοινωνίας και της παραγωγής σε επιστημονικά μορφωμένο εργατικό δυναμικό, αλλά ούτε για την ανύψωση γενικά του μορφωτικού επιπέδου των Ελλήνων. Στο μυαλό της κυβέρνησης βρίσκεται το πώς θα υλοποιήσει τις επιταγές των βιομηχάνων. Το πώς θα δημιουργηθεί μια νέα πραγματικότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπου τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ θα διαμορφώνουν μαζικά στα πρώτα δυο χρόνια των σπουδών ένα μισομορφωμένο, ανειδίκευτο και ενσωματώσιμο εργατικό δυναμικό και θα ξεχωρίζουν μέσα από τα ταξικά φίλτρα των πολλαπλών κύκλων σπουδών μια ελίτ αυριανών στελεχών, στους οποίους και θα παρέχουν επιστημονική μόρφωση στους μεταπτυχιακούς κύκλους.

Πλευρές αυτών των στρατηγικών επιλογών θα εξετάσουμε στη συνέχεια.

Παναγιώτης ΠΑΛΑΒΟΣ

Μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ

(Αύριο το 2ο Μέρος)

Κάλεσμα σε όλους τους νέους και τους εργαζόμενους, σε όλο το λαό της Αθήνας, να συμμετάσχουν μαζικά και ενωτικά στο γιορτασμό του Πολυτεχνείου, απευθύνει η Συντονιστική Επιτροπή Σωματείων Αθήνας.Επισημαίνει πως το Πολυτεχνείο "ζει" στους καθημερινούς ταξικούς αγώνες για την καλυτέρευση της θέσης της εργατικής τάξης, την απόκρουση και ανατροπή της αντιλαϊκής κυβερνητικής πολιτικής.

"Ο λαός σήμερα βρίσκεται στο στόχαστρο μιας επίθεσης από την κυβέρνηση και την πλουτοκρατία. Ο κρατικός προϋπολογισμός για το 1999, ο χειρότερος προϋπολογισμός των τελευταίων χρόνων, προδιαγράφει νέα βαριά αντιλαϊκά μέτρα", επισημαίνει στην ανακοίνωσή της η Συντονιστική Επιτροπή των Σωματείων. Γι' αυτό, χαιρετίζει κάθε αγώνα που βοηθά στην αποκάλυψη της πολιτικής της κυβέρνησης και των βιομηχάνων: Τους αγώνες των μαθητών, φοιτητών, καθηγητών, ναυτεργατών, οικοδόμων, αγροτών και συνταξιούχων.

"Η απόκρουση αυτής της πολιτικής θα πραγματοποιείται, όσο θα προωθείται καθημερινά μέσα απ' τους αγώνες η αντιμονοπωλιακή - αντιιμπεριαλιστική συσπείρωση και το μέτωπο πάλης της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, όσο το δοκιμασμένο όπλο της ενότητας και του αγώνα θα εκφράζεται στη γραμμή της σύγκρουσης με τις επιλογές κυβέρνησης, εργοδοσίας και ΕΕ", υπογραμμίζει η Συντονιστική Επιτροπή Σωματείων Αθήνας και καταλήγει, προτρέποντας το λαό και τη νεολαία να συμμετάσχουν μαζικά στον τριήμερο γιορτασμό, να περιφρουρήσουν και να υπερασπίσουν το χαρακτήρα και το περιεχόμενο του Πολυτεχνείου.

Ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967 - 1974,με ανακοίνωσή του, καλεί τα μέλη του, όλους τους αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα, τη νεολαία και το λαό της Αθήνας να συμμετάσχουν μαζικά στον τριήμερο γιορτασμό του Πολυτεχνείου και στην πορεία προς την Αμερικάνικη Πρεσβεία. "Το σύνθημα "Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία - Εθνική Ανεξαρτησία", αναβαπτίζεται στους σημερινούς αγώνες του λαού μας και δίνει το μήνυμα της συνέχειας. Οι νέοι που δολοφονήθηκαν, γιατί αντιστάθηκαν στη βία, στην εξαθλίωση και την υποτέλεια, μάς δείχνουν το δρόμο", τονίζει ο Σύνδεσμος στην ανακοίνωσή του.

Μαζικά και μαχητικά θα γιορταστεί και φέτος η ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη. Σε σύσκεψη φορέων, που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη το βράδυ, με πρωτοβουλία του παραρτήματος Θεσσαλονίκης του Συνδέσμου Φυλακισθέντων Εξορίστων Αντιστασιακών (περιόδου 1967 - '74), αποφασίστηκε η συγκρότηση οργανωτικής επιτροπής για την οργάνωση των εκδηλώσεων της επετείου.

Στην επιτροπή συμμετέχουν εκπρόσωποι φοιτητικών συλλόγων, του Εργατικού Κέντρου, συνδικάτων και άλλων φορέων της πόλης. Αποφασίστηκε η συγκέντρωση να γίνει στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τρίτη 17 του Νοέμβρη, στις 4.30 μ.μ., όπου θα διαβαστούν όλα τα ψηφίσματα και θα γίνουν ομιλίες για τη σημασία και το ιστορικό της ημέρας, από έναν μαθητή και έναν φοιτητή. Στη συνέχεια θα γίνει η καθιερωμένη πορεία προς το αμερικάνικο προξενείο.

Στη διακήρυξή του, το παράρτημα Θεσσαλονίκης του ΣΦΕΑ καλεί τους εργαζόμενους, τους άνεργους, τη νεολαία, το συνδικαλιστικό κίνημα, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τις αντιστασιακές οργανώσεις, τους κοινωνικούς και πολιτικούς φορείς της πόλης να δώσουν μαζικό - παλλαϊκό χαρακτήρα στο γιορτασμό. Τους καλεί ακόμα να οργανώσουν εκδηλώσεις μνήμης και αγώνα στα σχολεία, στις σχολές, στους τόπους δουλιάς, στα στρατόπεδα, σε ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη, "ώστε να αναδειχτούν τα επίκαιρα μηνύματα της αντιδικτατορικής εξέγερσης του Νοέμβρη του '73, απέναντι σε κάθε απόπειρα να αφυδατωθεί από το ανατρεπτικό της περιεχόμενο".

Είκοσι πέντε χρόνια μετά, επισημαίνει ο ΣΦΕΑ, η ιστορική παρακαταθήκη που μας άφησε το Πολυτεχνείο για "Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία - Κοινωνική Δικαιοσύνη" ενσωματώνεται στους καθημερινούς αγώνες ενάντια στην οικονομική- κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης, στην υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης, στην καταπάτηση κοινωνικών δικαιωμάτων, στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων στο ΝΑΤΟ, στην απάτη του δήθεν "κοινωνικού διαλόγου". Ενσωματώνεται στους αγώνες για μια Ευρώπη των λαών και όχι των Χρηματιστηρίων.

Νοέμβρης 1973 - Νοέμβρης 1998. Είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια από το φωτεινό ορόσημο της αντιδικτατορικής πάλης του ελληνικού λαού, την εξέγερση που σημάδεψε την πορεία του λαϊκού μας κινήματος με στόχους, αξίες και ιδανικά, τα οποία παραμένουν ανεκπλήρωτα. Ο "Ρ" παρουσιάζει αφιέρωμα για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στην 25χρονη επέτειο αυτής της ηρωικής σελίδας του λαού μας.