Ενωσαν τις μουσικές τους δυνάμεις στηρίζοντας ένα όραμα, που ήλπιζαν ότι θα πάρει σάρκα και οστά μέσα από τη λειτουργία της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής (ΚΟΕΜ). Ο λόγος, για τους μουσικούς της ορχήστρας, που εδώ και τρία χρόνια υπέμεναν συνθήκες εργασίας ασυμβίβαστες προς το καλλιτεχνικό έργο, καθώς και μεγάλες καθυστερήσεις στους μισθούς, που σε κάποιες περιπτώσεις έφταναν ακόμη και τους τέσσερις μήνες. Το "ευχαριστώ" της ΚΟΕΜ σε αυτούς τους ανθρώπους ήταν μια απόφαση - κεραυνός του Διοικητικού της Συμβουλίου: Η αιφνίδια απόλυση όλων των μελών της ορχήστρας. Οι απολύσεις κοινοποιήθηκαν εξωδίκως στους δεκατρείς μουσικούς και σε τέσσερις διοικητικούς υπαλλήλους στις 21 Σεπτέμβρη, αφήνοντας την ΚΟΕΜ μόνο με τη "σφραγίδα", τους δύο διευθυντές (καλλιτεχνικό και διοικητικό) και κάποιους διοικητικούς υπαλλήλους. Οι ενέργειες του Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου (ΠΜΣ), που ακολούθησαν, με το αίτημα ν' ανακληθούν οι μαζικές απολύσεις, απέβησαν άκαρπες, καθώς η διοίκηση της ΚΟΕΜ εμμένει στην αρχική της απόφαση.

Στην τελευταία συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στο υπουργείο Εργασίας, οι εκπρόσωποι της ΚΟΕΜ όχι μόνο επανέλαβαν ότι "δεδομένων των οικονομικών προβλημάτων της η ορχήστρα δεν έχει τη δυνατότητα ν' ανακαλέσει τις απολύσεις",αλλά ακόμη δήλωσαν ότι "όταν εξασφαλιστούν οικονομικοί πόροι η ΚΟΕΜ θα επαναπροσλάβει μουσικούς ενδεχομένως με άλλες εργασιακές σχέσεις".Παρόλο που η διοίκηση της ΚΟΕΜ ζητά την ενίσχυση του ΥΠΠΟ, όχι μόνο δε δεσμεύεται ότι θα επαναπροσληφθούν οι ίδιοι μουσικοί, αλλά, όπως φαίνεται, οι νέες προσλήψεις (αν υπάρξουν τελικά) δε θα είναι με συμβάσεις αορίστου χρόνου όπως ίσχυε, αλλά με συμβάσεις έργου. Κι ενώ ο ΠΜΣ επιφυλάσσεται για κάθε νόμιμο δικαίωμα, το ΥΠΠΟ από την πλευρά του ζητά από τη διοίκηση της ΚΟΕΜ συγκροτημένη πρόταση για την οργάνωση της ορχήστρας, ίσως και από μηδενική βάση. Η εκπαραθύρωση ολόκληρης της ορχήστρας μπορεί, τελικά, να είναι βολική και για το ΥΠΠΟ, καθώς ανοίγει το πεδίο για αλλαγές στο καθεστώς εργασίας. Χαρακτηριστικές είναι οι προχτεσινές δηλώσεις του Ε. Βενιζέλου ότι η ΚΟΕΜ "προσπαθεί να ελαφρύνει τα λειτουργικά της έξοδα" και να παρουσιάσει πρόγραμμα δράσης (σ. σ. αλήθεια, χωρίς μουσικούς;). Ο ίδιος πάντως έχει αρνηθεί να πάρει θέση στο θέμα των απολύσεων, ισχυριζόμενος ότι είναι αρμοδιότητα του ΔΣ, ενώ από το ΥΠΠΟ συνεχίζουν να ρέουν οι δόσεις της επιχορήγησης προς την ανύπαρκτη, πλέον, ορχήστρα.Την περασμένη βδομάδα εκταμιεύτηκαν από τις πιστώσεις ΛΟΤΤΟ - ΠΡΟΤΟ ακόμη 50.000.000 δραχμές, ως τρίτη δόση της επιχορήγησης των 180.000.000 δρχ. για την "ενίσχυση των εκτάκτων και αυξημένων καλλιτεχνικών αναγκών της ΚΟΕΜ". Από το συνολικό ποσό υπολείπονται ακόμη 100.000.000 δρχ., τα οποία θα εισπράξει μέχρι το τέλος του χρόνου, σε δύο δόσεις.

"Ποιος ο λόγος να υπάρχει Νομικό Πρόσωπο τη στιγμή που δεν υπάρχει ορχήστρα; Ποιος ο λόγος να παραμένει στη θέση του ο καλλιτεχνικός διευθυντής τη στιγμή που δεν υπάρχουν μουσικοί; Ποιος ο λόγος να εκταμιεύονται συνεχώς χρήματα για ανελαστικά έξοδα του οργανισμού τη στιγμή που δεν υφίσταται μουσικό σύνολο και συνεπώς μισθοδοσία προσωπικού;". Τα παραπάνω είναι μερικά από τα ερωτήματα, που βασανίζουν τους απολυμένους μουσικούς, και όχι μόνο.

Οι μουσικοί της ΚΟΕΜ, ήδη, έχουν καταθέσει αγωγή ασφαλιστικών μέτρων προκειμένου να μην προσληφθούν άλλοι στην περίπτωση επανασύστασης της ορχήστρας, ενώ το θέμα των μαζικών απολύσεων στην ΚΟΕΜ, με πρωτοβουλία του ΠΜΣ, τέθηκε και στο συνέδριο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Μουσικών,στη Βέρνη.

Η "αυλαία" λειτουργίας της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής ανοίγει την 1 Μάρτη 1995, με την ίδρυση του οργανισμού και την πρόσληψη των μουσικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον Κανονισμό Εσωτερικής Λειτουργίας, με βάση τον οποίο οι μουσικοί υπέγραψαν τις συμβάσεις με την ΚΟΕΜ, υπήρχε παράγραφος που αφορούσε στα εκτελεστικά δικαιώματά τους από ηχογραφήσεις έργων. Παράγραφος, που, όπως δηλώνουν οι μουσικοί, έντεχνα παρακάμφθηκε την περίοδο ηχογράφησης του πρώτου έργου "Τσιτσάνη διάλογοι", για το οποίο χρειάστηκαν 70 ώρες ηχογράφησης. Η διοίκηση, όπως αναφέρουν, βρίσκοντας υπέρογκο το ποσό των εκτελεστικών δικαιωμάτων, ζήτησε από τους μουσικούς να υπογράψουν δήλωση (19/2/96), παραχωρώντας "στην ΚΟΕΜ την άδεια για αναπαραγωγή της ηχογράφησης του έργου σε δίσκους, κασέτες και CD, καθώς και την άδεια για τη θέση σε κυκλοφορία των παραπάνω υλικών φορέων ήχου, χωρίς πρόσθετη αμοιβή, κατ' εξαίρεση του όρου Γ3 του Κανονισμού Εσωτερικής Λειτουργίας της ΚΟΕΜ".

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΥΠΠΟ, που αναφέρονται στον Κανονισμό, για τη λειτουργία της ΚΟΕΜ απαιτούνταν 335 εκατ. ετησίως. Καθώς επρόκειτο για ΝΠΙΔ, το ΥΠΠΟ αναλάμβανε τη δέσμευση για επιχορήγηση 150 εκατ. το χρόνο, ενώ το υπόλοιπο ποσό η ΚΟΕΜ καλούνταν να το αναζητήσει σε χορηγίες, από πωλήσεις συναυλιών και εισιτηρίων κλπ.

Παρά το γεγονός ότι (σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε δώσει στο ΥΠΠΟ η ΚΟΕΜ), μόνο από τις 47 συναυλίες που πραγματοποίησε το 1995 στην Ελλάδα και το εξωτερικό είχε έσοδα 120.015.330 δρχ., τα προβλήματα στη μισθοδοσία των μουσικών άρχισαν να εμφανίζονται από το τέλος του 1995.

Αξιοσημείωτο, εξάλλου, είναι το γεγονός ότι η ορχήστρα εργαζόταν, όπως έχουν καταγγείλει οι μουσικοί, "σε άθλιο υπόγειο με εύφλεκτα υλικά, χωρίς από το νόμο προβλεπόμενη ασφάλεια. Ο χώρος θερμαίνεται με επικίνδυνα θερμαντικά σώματα, η εργασία κατά τους θερινούς μήνες διεξάγεται σε συνθήκες κάτεργου ελλείψει κλιματιστικών μηχανημάτων. Οι τουαλέτες είναι ανύπαρκτες".Οι καταγγελίες τους συνοδεύονται με τις πληροφορίες για τα "πολυτελή και κλιματιζόμενα γραφεία του 9μελούς διοικητικού προσωπικού" (αλήθεια, μια ορχήστρα 13 μουσικών είχε πράγματι την ανάγκη 9 διοικητικών υπαλλήλων;).

"Πώς είναι δυνατό", αναρωτιούνται οι μουσικοί της ΚΟΕΜ, "να παίρνονται από το ΔΣ και τον πρόεδρό του τόσο σκληρές αποφάσεις για το σύνολο των μουσικών, όπως αυτή των μαζικών απολύσεων, ενώ ποτέ δεν απάντησαν στις καταγγελίες για τις άθλιες συνθήκες εργασίας μας;".

Κι ενώ ουσιαστικό μέλημα των διοικούντων την ΚΟΕΜ είναι η εξασφάλιση νέων κονδυλίων από το ΥΠΠΟ, οι απολυμένοι μουσικοί, δεδομένου ότι στις 31 Δεκέμβρη λήγει η προγραμματική σύμβαση της ΚΟΕΜ με το υπουργείο, αναρωτιούνται αν τελικά είναι τα εξιλαστήρια θύματα μιας προσπάθειας από πλευράς ΔΣ να μειωθεί το έλλειμμα και να καλυφθούν χρέη.

Τα παραπάνω δεν ήταν τα μόνα προβλήματα, που υπήρξαν στην τρίχρονη λειτουργία της ΚΟΕΜ, καθώς αυτή σημαδεύτηκε από ακυρώσεις προαναγγελθέντων προγραμμάτων και συνεργασιών με γνωστούς συνθέτες (Ν. Μαμαγκάκη, Δ. Μούτση, Ν. Κυπουργό, Δ. Παπαδημητρίου), αλλά και από καταγγελίες γνωστών καλλιτεχνών (Λεοντή, Βενετσάνου), που συνεργάστηκαν με την ΚΟΕΜ, για "ΔΣ - μαϊμού", "δικτατορίσκους" και "παραβάσεις ηθικές, καλλιτεχνικές και οικονομικές".

Οσον αφορά στις σχέσεις μεταξύ διοίκησης και ορχήστρας, αυτές, όπως τονιζόταν σε υπόμνημα των μουσικών (9/5/97), περνούσαν "βαθιά κρίση λόγω μη δυναμένης της πρώτης να συνειδητοποιήσει τις ανάγκες και τον τρόπο αντιμετωπίσεως ενός τόσο ευαίσθητου τομέα όπως είναι ο καλλιτεχνικός... Η διοίκηση, παρόλο που κατ' επανάληψη έχει λάβει εγγράφως παράπονα για την παραβίαση του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας της ορχήστρας, εντούτοις κωφεύει, και όχι μόνο, αλλά εξακολουθεί με υπέρμετρο ζήλο να εφαρμόζει αυτόν μονομερώς εις όφελος των δικών της συμφερόντων, αγνοώντας παντελώς εάν θα θιγούν καλλιτεχνικές και εργασιακές σχέσεις, που η ίδια άλλωστε δέχτηκε από και διά της υπογραφής της συλλογικής συμβάσεως".

Κι ενώ τα προβλήματα στη μισθοδοσία συνεχίζονταν, ο πρόεδρος του ΔΣ της ΚΟΕΜ σε επιστολή του (26/3/98) προς το καλλιτεχνικό και διοικητικό προσωπικό ανέφερε ότι "το ΔΣ βρίσκεται σε συνεχή επαφή με το ΥΠΠΟ, στο οποίο έχουν υποβληθεί όλα τα σχέδια δράσης και επιχορηγήσεων, προκειμένου να επισπευσθεί η καταβολή των χρημάτων και να δοθεί τελική λύση σε όλα τα οικονομικά προβλήματα. Οπως αντιλαμβάνεσθε, αυτή η γραφειοκρατική διαδικασία είναι χρονοβόρος, έτσι ώστε να μην είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τη χρονική στιγμή κατά την οποία θα τακτοποιηθούν τα οικονομικά προβλήματα. Θα καταβληθεί εκ μέρους μας κάθε προσπάθεια ώστε αυτό να γίνει το συντομότερο δυνατόν. Ελπίζουμε ότι στη δύσκολη αυτή προσπάθεια θα έχουμε αρωγούς την κατανόηση και την υπομονή όλων".

Λίγες μέρες νωρίτερα (12/3) το ΥΠΠΟ είχε εγκρίνει την εκταμίευση 90 εκατ. δρχ. από τις πιστώσεις ΛΟΤΤΟ - ΠΡΟΤΟ για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες της ορχήστρας, ενώ με νέα απόφαση (19/3) του υπουργού Πολιτισμού δόθηκαν 14.500.000 για τις δύο συναυλίες στη Βοστόνη.

Τη συναυλία διαμαρτυρίας στο Μέγαρο Μουσικής της ΚΟΕΜ ακολούθησε η έγκριση 40 εκατ. από το ΥΠΠΟ (3/7/98), ενώ τέσσερις μέρες αργότερα, στις 7/7, εγκρίνονται άλλα 180 εκατ. για την "ενίσχυση των εκτάκτων και αυξημένων καλλιτεχνικών αναγκών" της ΚΟΕΜ.

Παρά τις επιχορηγήσεις και τα έσοδα από τις συναυλίες, τα οικονομικά προβλήματα της ΚΟΕΜ οξύνθηκαν, με αποκορύφωμα τις μαζικές απολύσεις. Τα ερωτήματα, που ζητούν απαντήσεις, πολλά:

- Θα υπάρξει παρέμβαση του υπουργού Πολιτισμού στο θέμα της διάλυσης ενός σχήματος που ο ίδιος έχει κατατάξει στο "βασικό κορμό των μουσικών μονάδων της χώρας";

- Τι έσοδα είχε η ορχήστρα σε αυτό το διάστημα;

- Υπήρξε σωστή διαχείριση των κονδυλίων της ΚΟΕΜ;

- Σε τι ποσά ανέρχονται οι οικονομικές απολαβές καλλιτεχνικού και διοικητικού διευθυντή;

- Πόσες συναυλίες της ΚΟΕΜ και με τι αμοιβές έχουν διευθύνει άλλοι μαέστροι ή συνθέτες, πλην του Στ. Ξαρχάκου;

- Σε τι ύψος ανέρχονται οι λογαριασμοί των πέντε κινητών τηλεφώνων, που είχαν οι διοικούντες την ΚΟΕΜ και ποιος τους έχει πληρώσει;

- Σε τι ποσό ανέρχονται τα έξοδα του ταξιδιού της ΚΟΕΜ στην Αυστρία;

Ρουμπίνη ΣΟΥΛΗ

Η Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής

Εισιτήριο από συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής στη Ν. Υόρκη, κόστους 55 δολαρίων (από τα πιο φτηνά)