Το γράμμα είναι το εξής: «Αγαπητέ κύριε υπουργέ, μετά από δώδεκα χρόνια προϋπηρεσίας ως συμβασιούχος αρχαιολόγος του ΥΠΠΟ (συνολικά 103 μήνες ομηρίας με διαδοχικές συμβάσεις έργου - εργασίας), με μεταπτυχιακό και ανακοινώσεις στα Αρχαιολογικά Συνέδρια, τελικά πληρώ τις "πάγιες και διαρκείς ανάγκες" ή δεν τις πληρώ;»...

Η εικόνα είναι η παρακάτω: Οι έγκυες και οι ηλικιωμένοι συμβασιούχοι αρχαιολόγοι που προσέρχονταν μεταξύ των εκατοντάδων συναδέλφων τους, από όλη τη χώρα, το Σαββατοκύριακο 19 και 20/6 στη Φιλοσοφική Σχολή στις 7 το πρωί για να δώσουν εξετάσεις και να διεκδικήσουν μία από τις 85 θέσεις αρχαιολόγων αορίστου χρόνου που είχε προκηρύξει η προηγούμενη κυβέρνηση.

Δεν ξέρουμε αν είδε αυτή την εικόνα η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, ή η προηγούμενη που την «εμπνεύστηκε» κιόλας, ούτε αν διάβασαν το γράμμα της αρχαιολόγου. Φανταζόμαστε όμως πως δε θα τους έκανε εντύπωση, αφού πρόκειται για αποτελέσματα της ίδιας πολιτικής, η οποία θέλει τους εργαζόμενους στον πολιτισμό, εκτός από «απασχολήσιμους», και «αξιοποιήσιμους», συχνά και απλήρωτους.

Eurokinissi

Στου Μακρυγιάννη...

Eurokinissi

Από τις εαρινές κινητοποιήσεις των συμβασιούχων του ΥΠΠΟ

Τα... «πολιτιστικά διαπιστευτήριά» της τα έδωσε η ΝΔ πριν ακόμη γίνει κυβέρνηση, μέσα από το πρόγραμμά της: και ο πολιτισμός είναι υπόθεση του κεφαλαίου. Από την άλλη, η κίνηση του αρχηγού της, Κώστα Καραμανλή, να αναλάβει και το υπουργείο Πολιτισμού εκτός από την πρωθυπουργία, αρχικά είχε όλα τα στοιχεία του εντυπωσιασμού, όπως και η δήλωσή του το βράδυ των εκλογών ότι ο πολιτισμός και η παιδεία θα είναι οι πρώτες προτεραιότητές του.

Ωστόσο, οι επόμενες κινήσεις και οι επαφές με γνωστούς και επιφανείς εκπροσώπους του καλλιτεχνικού χώρου, ενίοτε και παραγνωρισμένους από την πολιτεία, δείχνουν ότι πιθανόν να συμβαίνει αυτό που περιέγραψε ο Γεράσιμος Αραβανής, υπεύθυνος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ στην εκδήλωση στο θέατρο «Βέμπο» πριν τις ευρωεκλογές: «Κάνει (σ.σ. η ΝΔ) ανοίγματα σε προοδευτικούς δημιουργούς και καλλιτέχνες, τοποθετεί στα ΔΣ θεσμών και οργανισμών ανθρώπους πέραν του πολιτικού της χώρου, τονίζοντας ότι επιδιώκει μια συστράτευση όλων, χωρίς αποκλεισμούς, για την ανάπτυξη του πολιτισμού.

Δε χωράνε αυταπάτες. Οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να πέσουν στην παγίδα. Η ΝΔ άμεσο στόχο της έχει να διαμορφώσει το δικό της κύκλο επιρροής στο χώρο, τους δικούς της εκπροσώπους σ' ένα χώρο που τα ερείσματά της ήταν παραδοσιακά αδύναμα. Θέλει να εμπεδώσει την εικόνα μιας ήρεμης δύναμης που κινείται στην εξυπηρέτηση του κοινωνικού συνόλου, μακριά από στενά κομματικές και αυταρχικές επιλογές, ιδιαίτερα σε ευαίσθητα θέματα, όπως το θέμα του πολιτισμού. Παράλληλα, θέλει να δημιουργήσει τις καλύτερες προϋποθέσεις για να προωθήσει την πολιτική της στον πολιτισμό, μια πολιτική με προωθημένα ταξικά χαρακτηριστικά».

Η ΝΔ αναπαράγει όλα τα αντιδραστικά ιδεολογήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΠΑΣΟΚ για τον πολιτισμό, μιλώντας για «σφυρηλάτηση της κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας». Η ΝΔ «θεωρεί την ιδιωτική πρωτοβουλία σημαντικό παράγοντα παραγωγής και προώθησης του πολιτισμού», «πιστεύει ότι τα ιδρύματα του πολιτισμού είναι σημαντικοί παράγοντες παραγωγής πολιτισμού» και «τιμά τους χορηγούς και ευεργέτες του πολιτισμού και θα καταβάλει προσπάθεια για να επικρατήσει πνεύμα προσφοράς στη χώρα». Θεωρεί ότι «οι συλλέκτες και οι νόμιμοι κάτοχοι αντικειμένων - δημιουργημάτων της κληρονομιάς μας συμβάλλουν στη διάσωσή της», άρα θεωρεί ως «μεγάλη τομή» τη μείωση της «βαριάς φορολογίας επί των χορηγιών» για να «λυθούν» ακόμη πιο πολύ τα «χέρια» του κεφαλαίου. Μιλάει για «αποκέντρωση των πολιτιστικών θεσμών και ιδρυμάτων» και των «Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων» μέσω των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κάτι που επανέλαβε και ο υφυπουργός Πολιτισμού, Πέτρος Τατούλης, κατά τη συνάντησή του με τους πολιτιστικούς συντάκτες την άνοιξη.

Από τα λεγόμενα του υφυπουργού προέκυπτε ότι η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει σε ιδιωτικοποίηση ακόμη και του βασικού αντικειμένου του υπουργείου Πολιτισμού, τη συντήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και μάλιστα του «σκληρού πυρήνα» της, δηλαδή του αντικειμένου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, πάλι με «όχημα» την ΤΑ, τους ιδιωτικούς φορείς κλπ. Τότε ήταν που «ανακοίνωσε» και αλλαγές στον, πρόσφατο (2002), αρχαιολογικό νόμο, αλλά και στον, επίσης πρόσφατο, Οργανισμό του ΥΠΠΟ. Αλλαγές που θα αφορούν στη μεγαλύτερη «επαφή» του «πολίτη» (βλ. ιδιώτη) με το αρχαιολογικό έργο, από την ανασκαφή μέχρι την ανάδειξη. Οσο για τα κονδύλια για τον πολιτισμό από τον τακτικό προϋπολογισμό, που ως γνωστόν παραμένουν επί χρόνια καθηλωμένα κάτω του 1%, ο υφυπουργός είπε ότι το θέμα δεν είναι τα χρήματα και το αν θα αυξηθεί ή όχι ο προϋπολογισμός!

Γενικά, ο νέος υφυπουργός είναι περισσότερο «λαλίστατος» για τις κυβερνητικές προθέσεις από όσο φαίνεται. Ο ίδιος είναι που στο «καυτό» θέμα των συμβασιούχων του υπουργείου παραδέχτηκε, μιλώντας στους συμβασιούχους της Διεύθυνσης Συντήρησης, ότι «μπορεί και να μη μονιμοποιηθούν» μέσω του γνωστού Προεδρικού Διατάγματος για τη μετατροπή των συμβάσεων σε αορίστου χρόνου. Ωστόσο, τους είπε ότι τους θεωρεί «αξιοποιήσιμους» λόγω της πείρας τους, ξεκαθαρίζοντας, ουσιαστικά, ότι και η ΝΔ, όπως το ΠΑΣΟΚ, θεωρεί το άριστα εξειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό του ΥΠΠΟ ως «αναλώσιμο υλικό». Το θέμα των συμβασιούχων ήρθε «κουτί» στο ΠΑΣΟΚ που μίλησε για «5.000 απολύσεις» στο ΥΠΠΟ, χωρίς καν να «κοκκινίζει» από ντροπή, αφού επρόκειτο για το ίδιο κόμμα, η κυβέρνηση του οποίου πέρσι, διά στόματος Ε. Βενιζέλου, αλλά και του τότε πρωθυπουργού Κ. Σημίτη «εγκάλεσαν» τους διαμαρτυρόμενους συμβασιούχους για «ζημιές» στα μνημεία, επειδή συγκεντρώθηκαν στην είσοδο της Ακρόπολης! Για να μην πούμε ποιος ήταν κυβέρνηση όσο απλωνόταν η έκτακτη εργασία στο υπουργείο. Σε αυτό το θέμα έγινε ακόμη ένας δικομματικός «καυγάς» άνευ ουσίας.

Την ίδια στιγμή - και παρά τις διαβεβαιώσεις του υφυπουργού ότι δεν υπάρχει τέτοιο θέμα - οι συμβασιούχοι σε ορισμένες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ παρέμεναν, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού, απλήρωτοι επί πολλούς μήνες, αντιμετωπίζοντας ανοιχτά ζήτημα επιβίωσης. Ακόμη όμως και τα χρωστούμενα οδοιπορικά σε μόνιμους και συμβασιούχους που τα άφησε απλήρωτα η προηγούμενη κυβέρνηση, εξακολουθούσαν να είναι χρωστούμενα. Μέχρι και στη Βουλή τέθηκε το θέμα από το ΚΚΕ με σχετική Ερώτηση που αφορούσε τους εργαζόμενους της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, χωρίς να είναι η μοναδική.

Παράλληλα, ο ίδιος, όλο αυτό το διάστημα επισκέφτηκε σειρά αρχαιολογικών χώρων και μουσείων ανά τη χώρα και είχε σειρά επαφών και με τοπικούς φορείς. Επρόκειτο για «ενημερωτικές» επαφές, οι οποίες ενίοτε χρησίμευσαν και για δηκτικά σχόλια για τη διαχείριση της προηγούμενης πολιτικής ηγεσίας. Οπως στην περίπτωση της Πάτρας και των έργων για την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» το 2006, με τον Π. Τατούλη να εκτιμά πως δεν έχει γίνει τίποτα και τον Ε. Βενιζέλο να απαντά ξεσηκώνοντας ακόμη έναν δικομματικό «καυγά». Εν μέσω αυτών των περιοδειών, το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών) θα δημοσιεύσει μια μακροσκελή ανακοίνωση για τα μεγάλα προβλήματα των μνημείων της Αττικής, αλλά και του περιβάλλοντός τους ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων. Ξεκινώντας από την καταστροφή των αρχαιοτήτων του Μακρυγιάννη μέχρι το Σούνιο, ο έγκυρος αυτός επιστημονικός φορέας θα χαλάσει τη «σούπα» της κυβερνητικής «πολιτιστικής αντεπίθεσης», χωρίς φυσικά να λάβει απάντηση από το ΥΠΠΟ.

Την ίδια στιγμή το ΚΚΕ συνέχιζε να αποκαλύπτει με Ερωτήσεις και την κατάσταση των μνημείων (π.χ. στο Χορτιάτη), αλλά και τις ταξικές επιλογές στη χρηματοδότηση για τον πολιτισμό, όπως στην περίπτωση του πολιτιστικού συλλόγου «ΠΗΛΑΙΟΝ».

Ενδιαφέρουσα είναι και η αντίληψη της κυβέρνησης για το ρόλο του ΥΠΠΟ, με τον Π. Τατούλη να επαναλαμβάνει με διάφορες αφορμές ότι κατεύθυνση της νέας πολιτικής ηγεσίας είναι «να μετατραπεί το υπουργείο Πολιτισμού σταδιακά και να φύγει από τα όρια μιας γραφειοκρατικής δομής και να προσεγγίσει τον κύριο στόχο του, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά το υπουργείο Πολιτισμού να είναι μια επιστημονική δύναμη που θα τεκμηριώνει με τον καλύτερο τρόπο τα αποτελέσματα που το ίδιο παράγει». Πρόκειται, πράγματι, για «ρηξικέλευθη» θέση, αφού ουδέποτε και από κανέναν δεν έχει αμφισβητηθεί ότι τα υπουργεία είναι φορείς υλοποίησης πολιτικής και, στον κάθε φορά επιτρεπόμενο βαθμό, παράγουν πολιτική. Είναι κατεξοχήν γραφειοκρατικές δομές και δε θα πάψουν να είναι τέτοιες όσο υπάρχει κράτος. Φυσικά, στη ΝΔ δεν είναι αφελείς. Η μετατροπή του ΥΠΠΟ σε... επιστημονικό «ινστιτούτο» θα αφήσει το κεφάλαιο να καλύψει με ακόμη πιο «εξωστρεφείς» τρόπους το κενό άσκησης πολιτικής στον πολιτισμό. Εδώ επανερχόμαστε πάλι στον αυξημένο ρόλο του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Κατά τ' άλλα, η νέα πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ κατάφερε να καταστήσει «λαλίστατο» ακόμη και το Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων με τις επιλογές της. Οπως για παράδειγμα με τη διεξαγωγή του αθλήματος της σφαιροβολίας στο αρχαίο στάδιο της Ολυμπίας, ή τη «νομιμοποίηση» και χρηματοδότηση από το ΥΠΠΟ της ναυπήγησης ενός «μινωικού» πλοίου με συζητήσιμη, τουλάχιστον, επιστημονική εγκυρότητα.

Στον τομέα των υποσχέσεων ξεχωρίζει η πρωθυπουργική «δέσμευση» για ίδρυση τριών ακαδημιών τεχνών, μεταξύ αυτών και του κινηματογράφου. Για το τελευταίο είχε μιλήσει ακόμη από το Μάρτη ο υφυπουργός Πολιτισμού, λέγοντας πως «σύντομα» θα ανακοίνωνε συγκεκριμένο σχέδιο. Αναμένουμε να δούμε τι ακριβώς εννοεί η κυβέρνηση με τον όρο «σύντομα», αλλά και με τον όρο «Ακαδημία Κινηματογράφου».

Εκεί όμως που η διγλωσσία της κυβέρνησης φάνηκε σε όλο της το «μεγαλείο» ήταν στην περίπτωση του Νέου Μουσείου Ακρόπολης. Το οφθαλμοφανές ήταν ότι ο νυν υφυπουργός Πολιτισμού είχε καταθέσει ως βουλευτής της αντιπολίτευσης μηνυτήρια αναφορά κατά πάντων όσων εμπλέκονται στην καταστροφή των σημαντικών αρχαιοτήτων του Μακρυγιάννη, λόγω της γνωστής χωροθέτησης του ΝΜΑ στο συγκεκριμένο χώρο. Το θέμα αποτέλεσε και την πρώτη «πολιτιστική κόντρα» κυβέρνησης - αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Βουλή, η οποία φυσικά ανέδειξε τη «σύμπνοια» και των κομμάτων. Αλλωστε, στο παραπάνω οφθαλμοφανές «πάτησε» το ΠΑΣΟΚ για να μην μπει στην ουσία του θέματος. Ο Π. Τατούλης πάντως ήταν ξεκάθαρος και στη Βουλή, αλλά και όταν προέκυψε η, μετεκλογική, ενεργοποίηση της μηνυτήριας αναφοράς του και η άσκηση διώξεων από τον εισαγγελέα: Το ΝΜΑ θα γίνει στου Μακρυγιάννη.

Θα μπορούσε κανείς να βρει πλήθος λεπτομερειών από τη μέχρι σήμερα πολιτική της κυβέρνησης στον πολιτισμό που να αναδεικνύουν τον αντιδραστικό, αντιλαϊκό της χαρακτήρα. Αυτός όμως αναμένεται να αρχίσει να αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο από το ερχόμενο φθινόπωρο, όπως είπαμε αρχικά. Οπως θα αναδεικνύεται και η ανάγκη συσπείρωσης της προοδευτικής διανόησης, των επιστημόνων, των καλλιτεχνών, για να μην τεθεί η λαϊκή πολιτιστική κληρονομιά στην υπηρεσία του κεφαλαίου.

Δεν πέρασε, όμως, και τόσο πολύς καιρός από τότε που το Ελληνικό Εθνος απανταχού της Γης ξέχασε όλες τις δυστυχίες και τα βάσανά του. Οι απόδημοι το πικρό ψωμί της ξενιτιάς και οι «ένδημοι» την πικρή γεύση της ανεργίας, και να οι νέοι αλαλαγμοί, τα νέα δάκρυα από τα συγκινημένα μάτια του μπαλαδόρου Πελέ, μέχρι εκείνα του καλλικέλαδου Αντώνη Ρέμου. Αλλος πανελλήνιος ξεσηκωμός. Από κοντά και οι εθνικοί χοροί, τα δημοτικά τραγούδια που τα θυμόμαστε μόνο στα πραξικοπήματα και στις εθνικές γιορτές, οι συγκινημένοι δημοτικοί άρχοντες, οι πολύπαθες ελληνικές σημαίες (στην περίπτωση του «γιούρο» τις μοίραζαν με τα καλάθια στη Θεσσαλονίκη, δημοσία δαπάνη, που λένε και στις κηδείες των επωνύμων). Τώρα, όμως, με μια άλλη αφορμή, που ακούει στο όνομα «φλόγα». Ναι. Το νέο ξεσηκωμό τον προκαλεί η ολυμπιακή φλόγα, όχι βέβαια με την ίδια ένταση, εννοώ εκείνη του ποδοσφαιρικού άθλου, αλλά ωστόσο με παρόμοια συναισθηματική φόρτιση, η οποία δυσκολεύεται να εκδηλωθεί με την ίδια εθνική «αλαζονεία», γιατί δεν είμαστε μόνοι στο «κόλπο». Αλλά με το ίδιο μυστήριο πάθος.