«Συμφωνήσαμε ότι είναι αναγκαίο να υιοθετηθεί ένα ευρύ πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με μεγαλύτερη έμφαση σε συγκεκριμένα αποτελέσματα»... Σε αυτή τη φράση συνοψίζεται, σε μεγάλο βαθμό, η απόφαση των υπουργών Παιδείας των χωρών - μελών του ΟΟΣΑ (που συνεδρίασαν την περασμένη Τρίτη και Τετάρτη στο Λαγονήσι), για αναδιαρθρώσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, ώστε αυτή να εξυπηρετεί καλύτερα τις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Οι ίδιες οι αναδιαρθρώσεις, τα συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης και τα ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης θα ελέγχονται με βάση τα αποτελέσματά τους, την απόδοσή τους για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων. Δηλαδή, προοπτικά τα ιδρύματα βάσει «αποτελέσματος» θα χρηματοδοτούνται, βάσει «αποτελέσματος» θα αδειοδοτούνται, από το «αποτέλεσμα» θα εξαρτάται αν θα συνεχίσουν να υπάρχουν ή όχι.

Οταν, όμως, μιλούν για αποτέλεσμα και απόδοση, εννοούν συγκεκριμένες μελέτες σε συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία που αποφέρουν άμεσα κέρδη στις επιχειρήσεις, καθώς και απόφοιτους με συγκεκριμένες δεξιότητες που απαιτεί η αγορά. Είναι χαρακτηριστικό και φαίνεται στην Εκθεση Αναφοράς που έδωσε ο ΟΟΣΑ στη σύνοδο των υπουργών στο Λαγονήσι, ότι στις περισσότερες χώρες οι δαπάνες για έρευνα στις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες δε φτάνουν ούτε στο 10% της συνολικής χρηματοδότησης της έρευνας και της ανάπτυξης των ιδρυμάτων. Στην ουσία, η ανάγκη τους για «αποδοτικότητα» τους σπρώχνει να «θάβουν» μια σειρά επιστημονικά αντικείμενα που δεν έχουν άμεσο οικονομικό όφελος για τις επιχειρήσεις και την αγορά. Δηλαδή, η χρηματοδότηση των ιδρυμάτων είναι - και θα γίνει εντονότερα - επιλεκτική, ανάλογα με τις πρόσκαιρες απαιτήσεις των επιχειρήσεων.

Το κείμενο των συμπερασμάτων στο οποίο κατέληξαν οι υπουργοί Παιδείας του ΟΟΣΑ, σχετικά με τη χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης αναφέρει κατά λέξη: «Μερικές χώρες, ειδικά στην Ευρώπη, πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Για άλλες, το κεντρικό ζήτημα είναι η βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων πόρων. Η μεταρρύθμιση θα συνεισφέρει προς την ανάπτυξη νέων πηγών χρηματοδότησης. Αρκετές χώρες επιμένουν στην παροχή ανώτατης εκπαίδευσης χωρίς την επιβολή της οικονομικής συμμετοχής των φοιτητών, ενώ άλλες συμμερίζονται την άποψη του ΟΟΣΑ ότι αποτελεσματικός τρόπος αύξησης των πόρων είναι, μεταξύ άλλων, και η συνεισφορά των δικαιούχων στο κόστος σπουδών, υπό τον βασικό αντισταθμιστικό όρο της ύπαρξης μέτρων που θα αποσκοπούν στην ενίσχυση των αδύνατων οικονομικά κοινωνικών ομάδων».

Για να συμπληρωθεί η εικόνα των παραπάνω προτροπών προσθέτουμε ότι ανάμεσα σε 30 χώρες - μέλη του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα βρίσκεται στην 7η θέση (δηλαδή αρκετά ψηλά) στις δημόσιες δαπάνες για την ανώτατη εκπαίδευση, όπως αυτές καταγράφονται ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αυτό που δε φαίνεται να έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στη χώρα μας είναι οι ιδιωτικές δαπάνες και κυρίως τα δίδακτρα! Η προτροπή για ανάπτυξη νέων πηγών χρηματοδότησης και η ξεκάθαρη τοποθέτηση του ΟΟΣΑ για να πληρώνουν δίδακτρα οι φοιτητές, φαίνεται ότι απευθύνεται σε μια σειρά χώρες ανάμεσα στις οποίες και η Ελλάδα.

Εξάλλου, τα όσα λέγονται περί «αντισταθμιστικών μέτρων» για τις αδύναμες κοινωνικά ομάδες, έχουν ήδη προβλεφτεί από την κυβέρνηση στο προσχέδιο του νόμου - πλαίσιο, που μιλάει για ψευτοϋποτροφίες και φοιτητικά δάνεια.

Ο ΟΟΣΑ πιέζει συνεχώς, τα τελευταία χρόνια για επιβολή διδάκτρων. Σε μια ανάλυση του επικεφαλής του τμήματος δεικτών εκπαίδευσης και ανάλυσης του ΟΟΣΑ Α. Σλέιχερ, αναφέρει ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να μάθουν να είναι πιο εύκαμπτα και αποτελεσματικά στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων... και ότι πρέπει να σταματήσουν να φορολογούν τους φτωχούς για να επιχορηγήσουν την εκπαιδευτική ευκαιρία για τους πλούσιους! Αυτό μοιάζει πολύ με όσα είχε κατά καιρούς δηλώσει ο πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, Θ. Βερέμης, ότι δεν μπορεί να πληρώνουν όλοι για την ανώτατη εκπαίδευση όταν μόνο ένα ποσοστό του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε αυτή. Δηλαδή: Δίδακτρα!

Στο κείμενο που ψηφίστηκε από τους υπουργούς, το δεύτερο σημείο που ξεχωρίζουν ως προτεραιότητα για τις αναδιαρθρώσεις είναι το θέμα της λεγόμενης «ισοτιμίας πρόσβασης». Εκεί αναφέρουν: «Η πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση πρέπει να διευρυνθεί για να ωφεληθούν όλες οι κοινωνικές ομάδες. Αυτό αποτελεί πραγματική πρόκληση για τα συστήματα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης καθώς επίσης και για την Ανώτατη Εκπαίδευση». Εδώ χρειάζεται να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τους ορισμούς του ΟΟΣΑ για την ανώτατη εκπαίδευση (όπως αναφέρονται και στην Εκθεση Αναφοράς του ΟΟΣΑ), σ' αυτή συμπεριλαμβάνονται και διάφορα προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, διετή, τριετή... κάτι σαν τα δικά μας ΙΕΚ! Διεύρυνση, δηλαδή, σημαίνει: Κατάρτιση!

Αυτό φαίνεται και από το τρίτο σημείο των συμπερασμάτων των υπουργών Παιδείας κάτω από τον παραπλανητικό τίτλο «έμφαση στη μάθηση». «Είναι απαραίτητη η ανάπτυξη καλύτερων μεθόδων ανάλυσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων στην ανώτατη εκπαίδευση. Ο ΟΟΣΑ προτίθεται να συνδράμει προς αυτή την κατεύθυνση, αντλώντας από την εμπειρία του με την έρευνα PISA», λένε οι υπουργοί στο τρίτο σημείο. Η έρευνα PISA διεξάγεται μέχρι τώρα από τον ΟΟΣΑ σε δεκαπεντάχρονους μαθητές και μετράει τις δεξιότητές τους με τεστ του τύπου αν ξέρουν να διαβάσουν έναν τηλεφωνικό οδηγό... Με τέτοια τεστ αξιολογούν την ικανότητα των μαθητών για το αν μπορούν να κατανοούν ένα κείμενο!

Είναι φανερό ότι θέλουν να «αξιολογήσουν» τα συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης με βάση το αν οι απόφοιτοί τους ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες στενές και πρόσκαιρες δεξιότητες που απαιτεί η αγορά.

Ετσι, στο ζήτημα αξιολόγηση - αποτελεσματικότητα - αποδοτικότητα, είναι φανερό ότι τον πρώτο λόγο θα έχουν οι επιχειρηματίες, το κεφάλαιο. Ακόμα και όταν χρησιμοποιούν οι υπουργοί τον όρο «κοινωνική λογοδοσία των ιδρυμάτων», εννοούν λογοδοσία στο κεφάλαιο, τις επιχειρήσεις που είναι γι' αυτούς ο μοχλός ανάπτυξης της δικής τους κοινωνίας, του καπιταλισμού. Δηλαδή, τα ιδρύματα και τα συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης θα δίνουν διαρκώς εξετάσεις στο κεφάλαιο!

Πρόκειται για αναδιαρθρώσεις που οδηγούν την ανώτατη εκπαίδευση, μίλια μακριά από τις ανάγκες του λαού.