Αγαπητοί φίλοι και φίλες, συντρόφισσες και σύντροφοι,

Πολλές φορές ακούμε από ανθρώπους που μας συναντάνε στους αγώνες, που έστω περιστασιακά μπαίνουν στους αγώνες - καμιά φορά και ο αντίπαλος λέει και καμιά καλή κουβέντα - μας αναγνωρίζουν π.χ. ότι το ΚΚΕ είναι συνώνυμο με την αγωνιστικότητα και τη σταθερότητα. Θα έλεγα ότι αυτό δεν είναι το μοναδικό ή το πιο αποφασιστικό γνώρισμά μας. Γιατί η ιστορία έχει δείξει ότι στον αγώνα έχασαν τη ζωή τους και μη κομμουνιστές. Οτι ο λαός - άλλωστε και εμείς κομμάτι του λαού είμαστε - μπορεί να αναδείξει δεκάδες χιλιάδες σε κάθε φάση, που με ανιδιοτέλεια ρίχνονται στον αγώνα, χωρίς να σκέφτονται αν θα χάσουν τη ζωή τους.

Βεβαίως, μέσα απ' το ΚΚΕ ξεπήδησε μαζικός ηρωισμός, είχε μαζικά χαρακτηριστικά. Αυτό που θα έλεγα ότι διακρίνει τον κομμουνιστή, είναι κυρίως πως ξέρει, αγωνίζεται για τα καθημερινά προβλήματα, τα οξυμένα προβλήματα. 94 χρόνια που υπάρχουμε, αυτό το επιβεβαιώνουμε. Αλλά η διαφορά μας, αν θέλετε, με άλλους αγωνιστές, όχι ανταγωνιστική διαφορά ή διαφορά αντιπάλων, είναι ότι ξέρουμε προς τα πού πρέπει να βαδίσουν οι αγώνες - και γι' αυτό βεβαίως δεν παραλείπουμε, πολύ περισσότερο τώρα που έχουμε και προγραμματικό συνέδριο, να μελετάμε τη στρατηγική μας - στον αγώνα για το σοσιαλισμό.

Κι αυτό δεν είναι επιμέρους διαφορά. Σημαίνει ότι ξέρουμε σε βάθος τι σημαίνει καπιταλισμός και κυρίως πώς λειτουργεί ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής. Εχουμε τη δυνατότητα, αυτό που λέμε, της ιστορικής συνέχειας. Βέβαια, μέσα απ' τη διαδοχή των γενεών. Δηλαδή, να μπορούμε να βγάζουμε συμπεράσματα από το προχτές, το χτες, το σήμερα και έτσι προσπαθούμε να φωτίσουμε καλύτερα το αύριο.

Τώρα, γιατί τα λέω αυτά... Γιατί σήμερα, που η επίθεση είναι βάρβαρη, αποκρουστική, αν θέλετε και πρωτόγνωρη για ορισμένους, σήμερα θεωρούμε ότι αυτό που θέτει το ΚΚΕ, τι αγώνες χρειάζονται σήμερα και προς τα πού πρέπει να οδηγήσουν οι αγώνες, είναι απόλυτα επίκαιρο ζήτημα. Εμείς π.χ. δεν είμαστε το Κόμμα που αντιπολιτεύεται την εκάστοτε αντιλαϊκή κυβέρνηση. Βεβαίως είμαστε και αυτό, εννοείται. Η διαφορά μας απ' τα άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι ότι εμείς είμαστε αντίπαλοι του καπιταλιστικού συστήματος. Κι αυτή δεν είναι μικρή διαφορά. Κι αν θέλετε, την εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, αυτό πρέπει να την ενδιαφέρει πολύ, ανεξάρτητα αν συμφωνεί σε όλα μαζί μας, ή αν έχει διαφωνίες, ενδεχομένως περισσότερες απ' τις συμφωνίες.

Σήμερα π.χ., αυτό που κυριαρχεί μέσα στο λαό, με διαβαθμίσεις βεβαίως, είναι «να μπορούσα να ανατρέψω τις επιλογές της κυβέρνησης, την πολιτική της κυβέρνησης» π.χ. στο χώρο των ναυτεργατών. Να ανατρέψω την πολιτική της κυβέρνησης στο φορολογικό, στο αγροτικό. Αλλοι λένε δε φτάνει αυτό, πρέπει να ανατρέψουμε την ίδια την κυβέρνηση, ως εκεί. Μπορεί αυτές οι θέσεις να τις ακούτε απ' όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ανατροπή, ακόμα και ρήξη, αντεπίθεση. Δεν είναι λέξεις που τις λέει μόνο το ΚΚΕ, τις λένε πολλοί.

Εμείς λέμε, εντάξει σαν συνθήματα, τα συνθήματα έχουν μεγάλη αφαιρετική ικανότητα, το σύνθημα όμως δεν μπορεί να δώσει την ουσία. Καθόλου δε φτάνει αυτό σήμερα, όχι μόνο για να πάμε στο σοσιαλισμό, που εμείς θεωρούμε ότι αυτή είναι η εναλλακτική λύση για το λαό, αλλά και για να έχουμε την ικανότητα να αποκρούσουμε τα χειρότερα, να τα περιορίσουμε και να κερδίζουμε έστω και κάτι.

Δείτε αυτό το σύνθημα, το οποίο είναι ολόσωστο: «Τα λιμάνια στην υπηρεσία του λαού για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών». Εγώ σας λέω σήμερα, αν φέρετε εκπροσώπους όλων των κομμάτων και των συνδικαλιστικών παρατάξεων, μπορούν να το υπογράψουν. Οχι ότι είναι λάθος το σύνθημα. Το σύνθημά μας εκφράζει αυτό που εμείς θέλουμε και θέλουμε να είναι και κατανοητό για τον κόσμο, δεν μπορούμε να λέμε συνθήματα με ιδεολογικούς όρους. Αλλά η μεγάλη, η συντριπτική πλειοψηφία του λαού, θα πει «ναι» και την ίδια ώρα θα επηρεάζεται απ' την πολιτική της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ ή θα συγκεντρώσουν τις ελπίδες τους στον ΣΥΡΙΖΑ ή θα ακολουθούν τους «Ανεξάρτητους Ελληνες», μέχρι δυστυχώς και τη «Χρυσή Αυγή».

Βλέπετε, λοιπόν, ότι ζούμε μια περίοδο όπου συναντιόμαστε το μεγαλύτερο μέρος του λαού, μέσα εκεί και κομμουνιστές και άνθρωποι που ανήκουν σε όλα τα κόμματα, συναντιόμαστε στη διαπίστωση «δεν πάει άλλο» κι από εκεί και πέρα αρχίζουν οι αντικειμενικοί διαχωρισμοί. Διότι, νομίζω ότι στην ομιλία που έκανε ο Γ. Τούσσας απέδειξε ότι σε έναν τομέα - και υπάρχουν πολλοί τομείς - που η Ελλάδα έχει σοβαρές δυνατότητες, στον τομέα της ναυτιλίας, όπως έχει σοβαρές δυνατότητες ανάπτυξης στην αγροτική παραγωγή, σε πολλούς βιομηχανικούς κλάδους, σε πολλούς που παράγουν είδη πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης, ακόμα και σε κατασκευή μηχανών.

Κι όμως, ζούμε σε μια Ελλάδα με ανεργία, με θάλασσα εισαγωγών και μας λένε κιόλας οι κρατούντες ότι η Ελλάδα δεν είναι χώρα ανταγωνιστική, δεν μπορεί να σταθεί διεθνώς. Και πως η μόνη ανάπτυξη που μπορεί να έχει, είναι στον τομέα του τουρισμού για τα μεγάλα ξενοδοχειακά συγκροτήματα, στον τομέα του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, ως χώρα που θα διεκδικήσει να περάσει ένας αγωγός και να παράγουμε κάποια αγροτικά προϊόντα από καπιταλιστικές επιχειρήσεις που θα συγκεντρώνονται από μεγάλες εξαγωγικές εταιρείες για το εξωτερικό. Κατά τα άλλα, όλα θα μείνουν τα ίδια.

Αρα εδώ υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που χρειάζεται πολύ περισσότερη συζήτηση μέσα στο λαό και δράση. Δε μιλάμε για συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας. Και αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία και εμείς οι κομμουνιστές πρέπει να συμβάλουμε, είναι σ' αυτό που λέμε τι κίνημα χρειάζεται σήμερα. Σήμερα συζητάτε για το ναυτεργατικό, αλλά τηρουμένων των αναλογιών, λίγο πολύ ισχύει για όλα τα κινήματα.

Το ΚΚΕ, με τις Θέσεις του στο 19ο Συνέδριο, θέτει ορισμένα ζητήματα που είναι του σήμερα, για να μην πει κανείς ότι είναι του χτες. Και θα ήθελα σ' αυτά να σταθώ - σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να μιλήσω ολοκληρωμένα για τις Θέσεις μας για το 19ο Συνέδριο - επειδή είναι επίκαιρα, δηλαδή αναδεικνύονται καθημερινά.

Ενα ζήτημα: Πώς ο λαός θα αποκτήσει δύναμη; Απαντάμε, ένα απ' τα μέσα του δυναμώματός του είναι η συμμαχία, η συνεργασία. Και μάλιστα, είναι κεντρικό ζήτημα στις Θέσεις του 19ου Συνεδρίου η συμμαχία. Ξέρω, θα πουν άλλοι μα πώς εσείς είστε κατεξοχήν το Κόμμα που καταγράφεστε ως του πολιτικού απομονωτισμού, που δεν μπορείτε να κάνετε με κανένα συμμαχία, γιατί δε συμφωνείτε. Σημασία δεν έχει αν θέλεις ή δε θέλεις, αλλά αν συμφωνείς, αλλά εν πάση περιπτώσει.

Κι εδώ είναι μια ουσιαστική διαφορά του ΚΚΕ, να μην πω θεμελιακή, με όλα τα άλλα κόμματα. Ολα τα άλλα κόμματα, όταν λένε συμμαχία, τι εννοούν; Συνεργασία σε πολιτικό επίπεδο, για να σχηματίσουν κυβέρνηση ή για να ανατρέψουν μια κυβέρνηση. Στέκονται μόνο σ' αυτό. Εμείς λέμε συμμαχία, ανεξάρτητα αν υπήρχαν, υπάρχουν ή θα υπάρξουν κόμματα που μπορεί σε κάποια στιγμή να συμφωνήσουμε. Σήμερα δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε, αλλά θεωρητικά δεν μπορείς να το αποκλείσεις για το μέλλον να υπάρξουν. Σε μερικά πράγματα στην πολιτική δεν μπορείς να λες «ποτέ» όταν πρόκειται για ανακατατάξεις.

Αλλά εμείς πριν απ' όλα βάση της συμμαχίας τι εννοούμε; Την ενότητα δράσης της εργατικής τάξης και τη συμμαχία της με τα φτωχά τμήματα των ενδιάμεσων στρωμάτων. Γιατί τα ενδιάμεσα κοινωνικά στρώματα έχουν μεγάλη διαστρωμάτωση. Εχεις ανώτερα μεσαία στρώματα, υπάρχει πολύ μεγάλη διαστρωμάτωση και σοβαρές διαφορές μέσα εκεί. Βεβαίως, η μεγάλη πλειοψηφία είναι φτωχή, μικρομεσαία να το πω έτσι. Και εννοούμε και αγρότες και βιοτέχνες και εμπόρους και επαγγελματίες κ.λπ.

Πολιτική συνεργασίας και συμμαχία σημαίνει πριν απ' όλα αυτό. Κι αν υπήρχαν σήμερα κόμματα που θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε σε μια σειρά ζητήματα, εάν δεν υπάρχει ενότητα δράσης της εργατικής τάξης - βεβαίως σε όσο γίνεται μεγαλύτερο μέρος, πλήρης δεν μπορεί να υπάρξει, γιατί η κυρίαρχη πολιτική τη διαιρεί, την κομματιάζει, αλλά εν πάση περιπτώσει - αν δεν υπάρχει και συμμαχία με αυτά τα στρώματα, καμία πολιτική συνεργασίας δεν μπορεί να σταθεί.

Θυμάμαι, μάλιστα, χαρακτηριστικά την περίοδο του 1989, όταν έγινε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και έγινε με πρωτοβουλία του Κόμματος, κάτω στα κινήματα κατεβαίναμε στους περισσότερους χώρους με χωριστές παρατάξεις, που σήμαινε δηλαδή ότι ήταν μια συνεργασία. Δεν μπαίνω στην ουσία να την εξετάσω πώς κατέληξε, αλλά δεν ήταν εδραιωμένη, δεν ξεκίνησε δηλαδή απ' το κοινωνικό επίπεδο. Εμείς επιμένουμε και επιμένουμε γιατί η ιστορική πείρα έχει δείξει αυτό το πράγμα.

Π.χ. χτες (σ.σ. προχτές) στο λιμάνι εκφράστηκε κοινωνική συμμαχία. Υπήρχαν εργάτες, δεν έχει σημασία αν το μεγαλύτερο μέρος ήταν κάτω απ' την επιρροή του ΚΚΕ, εκεί κλήθηκαν όχι σαν κομμουνιστές, αλλά σαν εργάτες. Βεβαίως ήταν κομμουνιστές ή αν θέλετε οι κομμουνιστές καταλαβαίνουν ακόμα περισσότερο την αξία της κοινωνικής συμμαχίας. Αλλά αν χτες στο λιμάνι υπήρχαν κλάδοι, με σωματεία όπου δεν πλειοψηφεί το ΚΚΕ, και ήταν 100.000 κόσμος και εξέφραζε αυτήν την κοινωνική συμμαχία, θα ανατρέπονταν η πολιτική της κυβέρνησης στο συγκεκριμένο θέμα; Δεν μπορεί να ξέρεις τι θα έκανε ένα πιο ισχυρό κίνημα. Τώρα, να ανατρέψει ριζικά τη στρατηγική της κυβέρνησης δεν γίνεται. Αλλά θα ήταν κάπως διαφορετικά.

Στα αγροτικά μπλόκα εκφράζεται συμμαχία. Κι αν θέλετε για πρώτη φορά φέτος έχουμε τόσο αυτή τη συμμαχία. Δεν το κρύβουμε, την προωθεί το ΚΚΕ, αλλά δεν θέλουμε να μείνει μόνο σαν κατεύθυνση του ΚΚΕ. Αν π.χ. δεν πέρναγε η πολιτική της κυβέρνησης - γιατί ο κοινωνικός αυτοματισμός που προβάλλει η κυβέρνηση, τώρα έχει λιγότερα επιτεύγματα, επειδή ο κόσμος υποφέρει, αλλά δεν είναι όμως και η συμμαχία στο επίπεδο που χρειάζεται -, αν στα αγροτικά μπλόκα υπήρχε αυτή η κοινωνική συμμαχία σε μαζικό επίπεδο και στην πιο πλήρη μορφή της, να περνάει κάτω, όχι μόνο στο πιο προωθημένο τμήμα πολιτικά του κάθε κινήματος, τότε θα ήταν διαφορετικά.

Ο κοινωνικός αυτοματισμός περνάει, γιατί δεν υπάρχει κοινωνική συμμαχία. Γιατί σήμερα κατεβαίνουν κλάδοι σε αγώνα και εμείς τους στηρίζουμε αυτούς τους αγώνες. Αλλά πού μένουν; Ο δικός μου κλάδος, να εξαιρεθεί ο δικός μου κλάδος απ' αυτή τη ρύθμιση, να εξαιρεθεί ο άλλος απ' τη ρύθμιση. Το ΚΚΕ, λοιπόν, θεωρεί ότι η πολιτική συμμαχιών και συνεργασίας πριν απ' όλα πρέπει να δεθεί στο επίπεδο του κινήματος. Από εκεί μπορεί να επέλθουν και πολιτικές ανακατατάξεις.

Κι εδώ βεβαίως δεν είναι μια πολιτική που θεωρούμε ότι αφορά μόνο τους κομμουνιστές. Την καταλαβαίνουμε ενδεχομένως καλύτερα, γιατί ξέρουμε την ταξική διάσταση της κοινωνίας, γιατί ξέρουμε την αντίθεση με το κεφάλαιο και τα μονοπώλια. Αλλά αν αυτή δεν προχωρήσει, αγώνες θα υπάρχουν, δεν θα έχεις όμως τα απαιτούμενα αποτελέσματα, δε θα συγκεντρώνονται δυνάμεις.

Κι αν θέλετε, μπορεί να καλλιεργήσουν απογοήτευση οι αγώνες, στο βαθμό που δε θα έχουν άμεση αποτελεσματικότητα. Και σήμερα δεν μπορεί να φέρουν άμεση αποτελεσματικότητα, γιατί ο καπιταλισμός είναι σε κρίση και δεν μπορεί να κάνει παραχωρήσεις - έχουμε την καπιταλιστική κρίση - και γιατί και τα ιστορικά όρια του καπιταλισμού να κάνει παραχωρήσεις έχουν μειωθεί. Δεν είμαστε στα πρώτα χρόνια της μεταπολεμικής ανάπτυξης. Τότε αυτοί οι αγώνες μπορεί να οδηγούν στην απογοήτευση και να μπαίνουν νέες δυνάμεις στον αγώνα, να βγαίνουν οι παλιότερες δυνάμεις που κουράστηκαν και να έχεις μία ανακύκλωση και το κίνημα να μην μπορεί να προχωρήσει.

Θεωρούμε λοιπόν ότι η πολιτική πρόταση του ΚΚΕ για τη λαϊκή συμμαχία - και δεν είναι τυχαίο ότι της έχουμε δώσει και αυτόν τον τίτλο, που είναι πιο απλός - που αποτελείται από την εργατική τάξη, από τα μικρομεσαία στρώματα της πόλης και της υπαίθρου - και εδώ πρέπει κανείς να δει ότι και νέες δυνάμεις έχουν μπει στην εργατική τάξη και σε αυτά τα στρώματα και θα μπουν περισσότερα στην πορεία, με την έννοια ότι δε θα μπορούν να ζήσουν όπως ζούσαν πριν -, αυτή η συμμαχία πρέπει να ισχυροποιηθεί, να αλλάξουν οι συσχετισμοί δύναμης στις διοικήσεις των Ομοσπονδιών, γιατί αυτή η συμμαχία πρέπει να εδράζεται στις ριζοσπαστικοποιημένες οργανώσεις του κινήματος, οπότε διαμορφώνεται και ριζοσπαστικός προσανατολισμός.

Και ταυτόχρονα, το κίνημα στη βάση δε διαχωρίζεται σε συμμαχία «αριστερή», «προοδευτική», «δημοκρατική». Στη βάση το κίνημα απευθύνεται σε όλους. Εχει βάση την εργατική συνέλευση, τη συνέλευση του κλάδου, απευθύνεται σε όλους, είτε νεοδημοκράτες, είτε είναι ό,τι θες. Αυτό που τους ενώνει είναι η κοινή τους θέση ως εργατική τάξη, ως φτωχά λαϊκά στρώματα. Αυτή η συμμαχία είναι που μπορεί πραγματικά να δημιουργήσει ένα κίνημα που δε θα έχει ίσως και αυτό ευθύγραμμη πορεία, θα έχει και νίκες, θα έχει και ήττες, αλλά εν πάση περιπτώσει θα συγκεντρώνει σταθερά δυνάμεις, θα ανεβάζει την πολιτική πείρα για να κάνεις την αντεπίθεση.

Δεύτερο ζήτημα. Εμείς θεωρούμε ότι το κίνημα, για να το πω έτσι, το εργατικό κίνημα και οι σύμμαχοί του, βεβαίως δεν μπορεί να ταυτιστεί με ένα κόμμα. Αν θέλετε, το ίδιο το λέμε και με το εργατικό κίνημα, που αν θέλετε η εργατική τάξη είναι η τάξη εκείνη που δεν μπορεί παρά να επιλέξει το ΚΚΕ. Αλλωστε, το λέμε, είμαστε το Κόμμα της εργατικής τάξης, το πρωτοπόρο εργατικό κίνημα της εργατικής τάξης. Παρόλο που το καταλαβαίνω, μέσα στις συνθήκες του καπιταλισμού δεν είναι εύκολο να ευθυγραμμιστεί όλη η εργατική τάξη με το πολιτικό πρόγραμμα του Κόμματος και ούτε είναι και φυσικό.

Το μαζικό κίνημα πάντα θα συγκεντρώνει στις γραμμές του ανθρώπους και με διαφορετικούς πολιτικούς προσανατολισμούς, διαφορετική πείρα κλπ. Αλλά ωστόσο, το κίνημα δεν μπορεί να περιορίζεται απλώς να πηγαίνει να κάνει κινητοποιήσεις, απεργίες, αποκλεισμούς δρόμων, καταλήψεις. Εμείς υιοθετούμε όλες τις μορφές πάλης, αρκεί να μπορείς να τις χειρίζεσαι σωστά, να τις περιφρουρείς, να έχουν σωστή κατεύθυνση αιτημάτων, να έχουν αλληλεγγύη. Αλλά εν πάση περιπτώσει, δεν μπορείς να περιορίζεσαι σε αυτό. Τώρα, γίνεται μία κινητοποίηση. Πας το υπόμνημά σου στην κυβέρνηση και το απορρίπτει, κάνεις και μια άλλη, στο ξανααπορρίπτει.

Από ένα σημείο και μετά, πρέπει να αμφισβητήσει το κίνημα και την κυβέρνηση και την πολιτική της. Αλλά πρέπει να αμφισβητήσει και αυτό που εμείς λέμε τα κοινωνικά στηρίγματα της κυβέρνησης, ή των κυβερνήσεων. Παραδείγματος χάρη, μπορείς να έχεις κίνημα που πραγματικά να ασκήσει ουσιαστική πίεση, αν στρέφεται μόνο κατά της κυβέρνησης της ΝΔ, της ΔΗΜΑΡ και του ΠΑΣΟΚ και αν δε βάλει στο στόχαστρο τους εφοπλιστές; Δε γίνεται. Γιατί η κυβέρνηση, είναι το πολιτικό προσωπικό, οι κυβερνήσεις, της αστικής τάξης που λέμε εμείς. Αντε να υπηρετεί και τους συμμάχους της αστικής τάξης κάποια τμήματα μεσαίων στρωμάτων. Δεν μπορεί να έχει αποτελεσματικότητα αυτό το κίνημα. Δεν μπορεί δηλαδή, γιατί αλλιώς θα ανεβοκατεβάζεις κυβερνήσεις και τέλειωσε.

Να γιατί εμείς λέμε στο λαό ότι, κοίταξε να δεις, έχεις εμπειρία. Δεν μπορεί να περιμένεις να δεις πότε θα γίνουν εκλογές για να αλλάξεις την κυβέρνηση. 'Η να ψάξεις να δεις, επειδή τώρα τέλειωσαν οι αυτοδυναμίες ενός κόμματος, ποιες πολιτικές συνεργασίες θα γίνουν. Θα μου πείτε, είναι αποτέλεσμα των λαϊκών αγώνων, βεβαίως και της βάρβαρης πολιτικής, το γεγονός ότι ο κλασικός δικομματισμός στην Ελλάδα δεν μπορεί να ισχύσει; Ναι, αλλά εδώ που τα λέμε έχει ξεπεραστεί στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια, ας μην πούμε πια ότι είναι και η μεγάλη κατάκτηση.

Είναι σημαντικό ότι απεγκλωβίστηκε ένας κόσμος από τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ. Ναι. Στην Ευρώπη έχει συμβεί προ πολλού. Στην Ελλάδα και την Αγγλία και στις ΗΠΑ υπάρχει το κλασικό δικομματικό σύστημα. Στη συντριπτική πλειοψηφία των καπιταλιστικών χωρών δεν υπάρχει τέτοιο σύστημα. Υπάρχουν κυβερνήσεις συνεργασίας, το πρώτο κόμμα έρχεται με 20%, 25% - θα διαβάζετε για τις εκλογές και στη δυτική και την ανατολική Ευρώπη.

Σου λέει, πρώτο κόμμα που σχηματίζει κυβέρνηση μπορεί να είναι 23%, 24%, 25%... Τέλειωσαν πια τα σαρανταπεντάρια και τα σαρανταεφτάρια. Γι' αυτό δεν αποκλείεται αύριο να δεχτούν και την απλή αναλογική, τους διευκολύνει να βγουν περισσότερα κόμματα και κομματίδια για να κάνουν κυβερνήσεις. Δεν τους βοηθάει η ενισχυμένη, γιατί δεν τους φτάνει για αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Αρα, σήμερα, αν θέλουμε το κίνημα να έχει κάποιο αποτέλεσμα ή να συγκεντρώσει δυνάμεις και να έχει αποτελέσματα στο άμεσο μέλλον, πρέπει να ξεπεράσει, η μεγάλη πλειοψηφία των εργαζομένων - και αυτοί που αγωνίζονται, αλλά και αυτοί που δεν έρχονται στους αγώνες - πρέπει να ξεπεράσει αυτό το ζήτημα. Δηλαδή, έξω η κυβέρνηση, για να περιμένω εκλογές. Και να μην κρυβόμαστε, για να 'ρθει η κυβέρνηση της κεντροαριστεράς ή κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ. Τα έχουμε χάσει κιόλας τι λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Ξεκίνησε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, μετά λέει κυβέρνηση αριστερών δυνάμεων, μετά λέει κυβέρνηση με κορμό το ΣΥΡΙΖΑ, μετά λέει μέχρι και δυνάμεις της λαϊκής δεξιάς να συμμετέχουν στην κυβέρνηση... Είναι λάστιχο ανάλογα με τα γκάλοπ.

Και επομένως δεν μπορούμε να συμφωνήσουν όλοι με αυτό που λέμε εμείς σοσιαλισμός. Εμείς θα παλεύουμε για να πείσουμε το λαό για το σοσιαλισμό, αλλά εν πάση περιπτώσει, καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι εύκολο να πειστεί, ούτε που θα πατήσουμε κουμπιά, ούτε που θα ανοίξουμε το κεφάλι κάποιου για να του βάλουμε μέσα την ιδέα του σοσιαλισμού. Δε γίνεται.

Αλλά λέμε, αυτό που λέμε δικιά σου εξουσία, δηλαδή μία εξουσία που θα είναι του λαού, της εργατικής τάξης, των συμμάχων, και δεν θα είναι τα μονοπώλια και οι καπιταλιστές. Αυτό σήμερα δεν είναι κάτι που δεν μπορεί στην πορεία να υιοθετήσει και το ίδιο το λαϊκό κίνημα. Βεβαίως, με την εμπειρία της λαϊκής συμμαχίας, της ταξικής πάλης κλπ. Πρέπει να έχεις πού να πας. Αν δεν έχεις πού να πας, αν δεν έχεις ένα στόχο πολιτικό -και το μαζικό είναι άλλο πράγμα, δεν μπορεί το μαζικό κίνημα να υιοθετήσει το Πρόγραμμα του Κόμματος, ούτε έχουμε τέτοια απαίτηση- αλλά δεν μπορεί στο όνομα αυτό να μην έχει ούτε ένα στόχο πολιτικό.

Και ο στόχος ο πολιτικός δεν είναι μία άλλη κυβέρνηση, αλλά πρέπει να είναι μία άλλη εξουσία. Γιατί η κυβέρνηση, μέσα από την εκλογική διαδικασία, είναι το πολιτικό προσωπικό της κυρίαρχης τάξης. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Και επομένως, αυτό το ζήτημα θέτουμε στο 19ο Συνέδριο, βεβαίως ολοκληρώνοντας πώς βλέπουμε το σοσιαλισμό κτλ. Και αν θέλετε, και την εργατική τάξη με τους συμμάχους, τους βλέπουμε και σαν συνέχεια στο σοσιαλισμό. Δεν μπορεί να ομογενοποιηθεί η κοινωνία και να γίνει μία τάξη, γιατί ο σοσιαλισμός είναι μία ατελής κοινωνία.

Και εκεί, αν θα διαβάσετε τις Θέσεις, θα δείτε ότι μιλάμε και για τους συμμάχους της εργατικής τάξης και μάλιστα προβάλλουμε και το πώς οι σύμμαχοι της εργατικής τάξης θα παίρνουν μέρος θα εκφράζονται τα συμφέροντά τους μέσα από την εξουσία. Γιατί δεν μπορείς να τους αγνοήσεις. Γι' αυτό προτείνουμε τον παραγωγικό συνεταιρισμό, την ύπαρξη αυτοαπασχολουμένων χωρίς βέβαια ξένη εργατική δύναμη, αλλά που μπορούν, δεν είναι υποχρεωτικό να ενταχτούν στο συνεταιρισμό ή στην κοινωνικοποιημένη παραγωγή κλπ, εφόσον αυτά όλα δεν μπορούν να γίνουν και αυτόματα.

Καταλαβαίνετε τι σημασία έχει αυτή η συμμαχία σήμερα, αυτό που λέμε «ένας για όλους και όλοι για έναν». Και εδώ μπορεί να αναπτύξει κανείς και πολλές μορφές πάλης. Πραγματικά, αν είναι κάτι που θα φοβίσει σήμερα το σύστημα είναι η συγκρότηση της λαϊκής συμμαχίας - φύτρα υπάρχουν σήμερα, θέλει πολλή δουλειά για να συγκροτηθεί - και η κατεύθυνση του κινήματος για λαϊκή εξουσία, ανεξάρτητα από το αν όλοι συμφωνούμε ή συμπίπτουμε από τώρα σε όλα.

Αλλά να μην υποτιμήσουμε ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια και η λαϊκή αγανάκτηση είναι το υλικό εκείνο - και η φτώχεια - που θα βάλει μυαλό σε οποιαδήποτε κυβέρνηση. Είτε αυτή λέγεται τρικομματική σήμερα, είτε αύριο λέγεται κυβέρνηση της αριστεράς κ.λπ. Εδώ, να σας πω καθαρά, είναι αδύνατο να υπάρχει κοινή πολιτική που να συμφέρει και το λαό και τα μονοπώλια. Δε γίνεται.

Αυτό δεν έγινε ούτε μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη, όπου είχες την ευνοϊκή συγκυρία ανάπτυξης του καπιταλισμού και όπου απλούστατα τότε ο καπιταλισμός, με τη βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ, σε αντιπαράθεση με το σοσιαλιστικό σύστημα - ο καπιταλισμός ο οποίος έπρεπε να ανοικοδομηθεί και απ' τις καταστροφές του πολέμου -, μπορούσε να δίνει αυξήσεις, να κάνει κοινωνικές παροχές, που δεν ήταν καθολικές και πάντα ετεροχρονισμένες, και να ανεβάζει και την κερδοφορία του.

Αν θα δείτε, μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και στην Ελλάδα και στη Γαλλία και στη Σουηδία και στη Φινλανδία, που ήταν οι χώρες με το πιο προωθημένο κοινωνικό σύστημα, συνυπήρχε το εξής πράγμα: Και η κερδοφορία και η αύξηση των μισθών, αλλά μεγάλωνε ο βαθμός εκμετάλλευσης. Δε μειωνόταν η κερδοφορία. Δε φαινόταν αυτό γιατί οι ονομαστικοί μισθοί ανέβαιναν. Αλλά, αν θέλετε, αυτή η καπιταλιστική ανάπτυξη ήταν προσωρινή, με ιστορικά, με χρονικά όρια προσδιορισμένα.

Αρχισε μετά το '70 σιγά σιγά να ξηλώνεται - μετά την κρίση του '70 - στις αρχές της δεκαετίας του '80 άρχισε να ξηλώνεται στις ΗΠΑ, και φτάσαμε στο σήμερα, όπου μια σειρά κοινωνικές κατακτήσεις και δικαιώματα έχουν φύγει σε όλη την Ευρώπη. Επομένως, δεν μπορεί σήμερα οι εργαζόμενοι να έχουν την ανάμνηση της δεκαετίας του '70 και του '80. Ούτε καν της δεκαετίας του '90. Τότε το χτύπημα ήταν σταδιακό, υπήρχαν αγώνες που αναχαίτιζαν κάπως. Το χτύπημα ήταν σταδιακό, τώρα είναι καθολικό. Δημόσιοι υπάλληλοι και ιδιωτικοί βράζουν στο ίδιο καζάνι.

Θα έλεγα, λοιπόν, ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία να προβληματιστούν όλοι όσοι μελετήσουν τις Θέσεις του 19ου Συνεδρίου, να τις μελετήσουν όλες, αλλά να συγκεντρώσουν την προσοχή τους: Αυτό που λέμε τι είδους συνεργασία σήμερα, συσπείρωση σε ποια πολιτική γραμμή, πολιτική - κοινωνική γραμμή, με επίκεντρο τα προβλήματα βεβαίως, και πού πρέπει να κατευθυνθεί το κίνημα. Αλλιώς η κυρίαρχη τάξη της χώρας μας σήμερα, και σε όλη την Ευρώπη, έχει εφεδρείες πολλές όταν το σύστημα εγκαταλείψει τα κόμματά της να χρησιμοποιήσει άλλα: Διαλείμματα με κυβερνήσεις της αριστεράς - άλλωστε το έχει κάνει και στο παρελθόν.

Κι ακόμα και κόμματα που μπορεί να μην τα θεωρεί δικά της παιδιά, όπως το ΣΥΡΙΖΑ, αλλά μπορεί ωστόσο να τα χρησιμοποιήσει και να τα αξιοποιήσει. Ακόμα και τη Χρυσή Αυγή, παιδί του συστήματος είναι. Εναλλάξ, είτε τα αριστερά, είτε τα ναζιστικά να τα χρησιμοποιήσει για να εγκλωβίσει το κίνημα και να μην υποτιμήσουμε.

Και εδώ τελειώνω: Τι είναι αυτό που εμείς σαν ΚΚΕ, ενώ έχουμε σαφή αντίληψη, θέλει, όμως, αξίζει και ιστορική μελέτη; Πώς ήταν το κίνημα στο τέλος του 19ου αιώνα, πού ήταν πιο δυνατό το κίνημα; Στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι τυχαίο η Πρωτομαγιά του Σικάγου; Είναι τυχαίο ότι η 8 του Μάρτη, που έρχεται τώρα για τις γυναίκες, έγινε στις ΗΠΑ; Στην πρώτη δεκαετία, μέχρι το 1917, ήταν ένα πανίσχυρο κίνημα. Πού είχαμε ισχυρό κίνημα; Και την περίοδο του Μαρξ, δεν είναι τυχαίο ότι ο Μαρξ, ο Ενγκελς και ο Λένιν περίμεναν ότι η επανάσταση θα γίνει στην Αγγλία και στη Γερμανία, μάντης κανείς δεν μπορεί να γίνει.

Αυτά τα κινήματα, δηλαδή, στις ηγετικές χώρες του καπιταλισμού, τέλειωσαν. Αλλά σήμερα περνάνε τα μέτρα, οι αντιστάσεις είναι ελάχιστες. Θα ήταν διαφορετική η κατάσταση και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αν είχαμε ισχυρό ταξικό κίνημα στη Γερμανία, στη Μ. Βρετανία, στη Γαλλία. Κάτι έγινε στη Γαλλία και στην Ιταλία, κι αυτό αλλοιωμένο. Και δεν είναι τυχαίο ότι βεβαίως η γενικότερη ήττα επέδρασε και στην Ελλάδα, αλλά διατηρήθηκε μια πρωτοπορία σημαντική. Και οι αγώνες στην Ελλάδα ήταν και πιο δυνατοί συγκριτικά με την Ευρώπη.

Και εδώ δεν είναι άσχετο με την αντοχή που έδειξε το ΚΚΕ στις αρχές της δεκαετίας του '90. Εμείς δε φοβόμαστε τον αντίπαλο. Δεν τον υποτιμάμε όμως. Το κίνημα το διέλυσε, το ενσωμάτωσε σε εκείνες τις χώρες που αν είχαμε ένα άλλο κίνημα θα ήταν άλλη η κατάσταση στην Ευρώπη. Τώρα η Ελλάδα δεν μπορεί να αλλάξει το συσχετισμό στην Ευρώπη από μόνη της στο κίνημα, και έχουμε και το βάρος μιας παγκόσμιας υποχώρησης που επιδρά και στην Ελλάδα και στις γραμμές και των ανθρώπων που είναι αγωνιστές, επιδρά η απογοήτευση κ.λπ.

Επομένως, έχουμε αυτή την εμπειρία και στις σημερινές συνθήκες που είναι ακόμα πιο δύσκολες και χρειάζεται πολύ πιο αποφασιστική ρήξη και σύγκρουση. Δεν έχουμε το δικαίωμα να επιτρέψουμε την ενσωμάτωση του κινήματος σε νέο κύκλο και νέο γύρο αυταπατών. Γιατί σήμερα τέτοιοι κίνδυνοι υπάρχουν. Είτε αλλού να χτυπήσει η απογοήτευση και ο φόβος, αλλού οι αυταπάτες, η λογική του μικρότερου κακού.

Σήμερα το κίνημα πρέπει να έχει πρόγραμμα ρήξης μπροστά, μέσα από τους αγώνες φυσικά. Κάθε φορά, πολύ σωστά οι ναυτεργάτες συγκέντρωσαν την προσοχή σε 4 - 5 άμεσα αιτήματα, συλλογική σύμβαση κ.λπ. Η απεργία που γίνεται στις 20 του μήνα έχει στο επίκεντρο τη Συλλογική Σύμβαση, οι ναυτεργάτες έχουν το νομοσχέδιο, τέσσερα βασικά αιτήματα έχεις. Θα οργανώσεις τους αγώνες με επίκεντρο και συγκεκριμένα αιτήματα, ασφαλιστικά, μέτρα για την ανεργία, που είναι αμυντικά αιτήματα.

Αλλά αν μείνεις σε αυτά, από χέρι είσαι χαμένος. Γιατί θα σου πει η κυβέρνηση αυτό που λέει, «μα κοιτάξτε, δεν έχει περιθώριο ο προϋπολογισμός», έχει χίλια επιχειρήματα η κυβέρνηση: «Δε με αφήνει η τρόικα, δε με αφήνει η ΕΕ». `Η σου έρχεται ο ΣΥΡΙΖΑ και σου λέει μέσα στην ΕΕ, σε καμία περίπτωση έξω. Αν το κίνημα λοιπόν εγκλωβιστεί σε τέτοια διλήμματα, θα ηττηθεί. Και αυτή τη φορά η ήττα θα κρατήσει περισσότερο ίσως - λέω ίσως, δεν μπορεί κανείς να προβλέψει. Αλλά σήμερα δεν είναι πάλη για να μην ηττηθείς, είναι πάλη για να νικήσεις. Αυτό έχει σημασία.

Και από αυτή την άποψη, εμείς βάζουμε σε ιδιαίτερη συζήτηση το θέμα της λαϊκής συμμαχίας, σε ποια κατεύθυνση, με ποια συσπείρωση, με ποια αντίθεση και με ποιο σκοπό. Προς τα πού πρέπει να πας, ανεξάρτητα αν μπορεί να περάσεις ανηφόρες, κάπου μπορεί να κάνει ένα βήμα πίσω, να ετοιμάσεις το επόμενο. Ολες οι άλλες προτάσεις συμμαχίας και συνεργασίας είναι προτάσεις που έχουν αιχμή μόνο την ανατροπή μιας κυβέρνησης. Μακάρι να ανατραπεί μια ώρα αρχύτερα η σημερινή κυβέρνηση, δεν έχουμε τέτοιο πρόβλημα. Αλλά αν το κίνημα έχει αυτόν τον αυτοσκοπό ή περιμένει μέσα από την Α ή Β' μορφή πάλης ή από κάποια στιγμιότυπα να βάλει η κυβέρνηση μυαλό, να φοβηθεί και να πάρει πίσω μέτρα, είναι αυταπάτη.

Η κοινωνική συμμαχία, η πολιτική της κατεύθυνση κατά των μονοπωλίων, κατά του κεφαλαίου, κατά της ΕΕ, με αποδέσμευση - να μη το φοβηθεί ο λαός - και μονομερή διαγραφή του χρέους, εν πάση περιπτώσει μια τέτοια κατεύθυνση είναι αυτή που μπορεί να αλλάξει συσχετισμό δύναμης και να έχει και ορισμένα αποτελέσματα, που σήμερα δεν μπορεί κανείς να τα προκαθορίσει. Διαφορετικά, το κίνημα θα δουλεύει για να περνάνε τα εναλλακτικά σενάρια της αστικής τάξης της χώρας μας και της ΕΕ.

Και πρέπει να «κάψουμε» όχι μόνο την κύρια δύναμη αλλά και τις εφεδρείες της. Το ΚΚΕ δε δέχεται να γίνει εφεδρεία. Αυτό δε το δεχόμαστε, εφεδρεία του συστήματος, με οποιοδήποτε κόστος. Αυτή τη γραμμή, λοιπόν, της λαϊκής συμμαχίας καλούμε να τη μελετήσουν μέσα από την πείρα τους. Και νομίζουμε ότι βοηθάει ο χώρος της ναυτιλίας, που έχει να κάνει με τον πιο σκληρό πυρήνα του κεφαλαίου και το πιο παλιό τμήμα της αστικής τάξης της χώρας μας και του κεφαλαίου.

Γιατί, μην ξεχνάτε ότι η ελληνική ναυτιλία και το εφοπλιστικό κεφάλαιο αναπτύχθηκε πριν ακόμα αναπτυχθεί η μεγάλη βιομηχανία στην Ελλάδα. Γιατί αναπτύχθηκε και έξω από τα γεωγραφικά όρια. Και έχουν εμπειρία πολύ περισσότερη οι εφοπλιστές από ό,τι έχουν οι βιομήχανοι και τα άλλα τμήματα, όπως το εμπορικό κεφάλαιο. Κυρίως το εφοπλιστικό κεφάλαιο έχει τεράστια εμπειρία και αναπτύχθηκε και έγινε και ο φορέας των καπιταλιστικών σχέσεων στην Ελλάδα. Επομένως, έχουν να κάνουν οι ναυτεργάτες - να το πω - και με το πιο αιματοβαμμένο τμήμα του κεφαλαίου.