Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τη δημιουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας πρέπει να σημάνει συναγερμό. Η ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα, η ποιότητα των αποφοίτων και της έρευνας που παράγει είναι κάτι που αφορά τους πάντες. Και οι δωρεάν σπουδές, υψηλού επιπέδου, για όλους, είναι δικαίωμα, δεν είναι «τοτέμ» και «ιδεοληψία», όπως θέλει να εμφανίσει η κυβέρνηση.

Με γνωμοδοτήσεις συνταγματολόγων για μια διαφορετική ματιά στο άρθρο 16 του Συντάγματος, με επίκληση του ευρωενωσιακού δικαίου, επιχειρεί η κυβέρνηση να παρακάμψει ουσιαστικά τη συνταγματική απαγόρευση για ιδιωτικά πανεπιστήμια, με πρώτο βήμα την ίδρυση παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων «μη κρατικών μη κερδοσκοπικών». Γιατί, λέει, η απαγόρευση του άρθρου 16 αφορά αμιγώς ιδιωτικές πρωτοβουλίες (προσώπων ή ομίλων), δεν μπορεί όμως να αφορά υφιστάμενα ξένα ιδρύματα. Σε αυτό το πλαίσιο ανακοινώνει τη δημιουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων με δίδακτρα που θα ορίζουν τα ίδια τα πανεπιστήμια και θα ρυθμίζει από μόνη της η ίδια η αγορά.

Γιατί έτσι βλέπουν την Ανώτατη Εκπαίδευση κι έτσι θέλουν να την... αναπτύξουν, ως μια τεράστια αγορά που θα πωλούνται και θα αγοράζονται τίτλοι σπουδών πολλαπλών ταχυτήτων και επιπέδων, που θα ανοιγοκλείνουν τμήματα και προγράμματα σπουδών ανάλογα με τη βιωσιμότητά τους, που ο καθένας θα προχωρά και θα συγκεντρώνει τίτλους και προσόντα στο καλάθι του ανάλογα με την τσέπη του και που τόσο τα ιδρύματα όσο και οι φοιτητές και οι απόφοιτοι θα προσπαθούν να επιβιώσουν σε μια αρένα άγριου ανταγωνισμού.

Αυτός ο δρόμος, βέβαια, έχει χαραχθεί για την Ανώτατη Εκπαίδευση εδώ και χρόνια με τους νόμους και τις αναδιαρθρώσεις όλων των κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες. Εχει δείξει τις συνέπειές του για τις σπουδές και τα δικαιώματα των παιδιών του λαού που συνεχώς υποβαθμίζονται. Τώρα θέλουν να τον βαθύνουν ρίχνοντας στο παιχνίδι και νέους «παίχτες», τα ιδρύματα του εξωτερικού σε πρώτη φάση και άλλους ομίλους και επιχειρήσεις μετά την αναθεώρηση και την οριστική κατάργηση του άρθρου 16 που οραματίζονται. Δεν πρέπει να το αφήσουμε να περάσει! Το έχουμε ξανακάνει εξάλλου. Το παλλαϊκό κίνημα που ξεσηκώθηκε το 2006 - 2007 ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, με διαρκείς κινητοποιήσεις για μήνες, εμπόδισε τότε την αναθεώρηση κι έκλεισε την πόρτα στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Ετσι μπορούμε και τώρα.

Γιατί είναι άδικο άλλοι να μοχθούν πραγματικά στο διάβασμα και να ματώνουν οικονομικά για να καταφέρουν να περάσουν σε ένα πανεπιστήμιο κι άλλοι να περνούν την πόρτα του χωρίς κόπο ανεμίζοντας απλά τα ευρώ τους. Κι αυτή η αδικία θα μεγαλώσει, γιατί για να εξασφαλίζονται πελάτες στα ιδιωτικά η κυβέρνηση θα αυξήσει κι άλλο τα φίλτρα και τους «κόφτες» στην πρόσβαση στα δημόσια και δωρεάν ΑΕΙ. Ηδη έχει σκιαγραφηθεί εξάλλου το σχέδιο για Εθνικό Απολυτήριο, που προβλέπει (με προσμέτρηση των βαθμών όλων των τάξεων του Λυκείου στην πρόσβαση για τα ΑΕΙ) να μειώσει τη μάζα των παιδιών που κατευθύνονται προς το Γενικό Λύκειο και να κάνει ακόμα πιο δύσκολη την πρόσβασή τους στο πανεπιστήμιο.

Σ' αυτές τις συνθήκες και με δεδομένες τις ελλείψεις, την υποβάθμιση και την υποχρηματοδότηση, οι επικείμενες αλλαγές θα εντείνουν αυτές τις συνέπειες για τα δημόσια ΑΕΙ, πόσο μάλλον που θα κληθούν να γίνουν «δούρειος ίππος» για να φέρουν τα ίδια μέσα τους ξένα παραρτήματα, διαφόρων προγραμμάτων και επιπέδων, προκειμένου να εξοικονομήσουν λίγα παραπάνω κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης. Γιατί από τον προϋπολογισμό δεν έχουν να περιμένουν κάτι παραπάνω, το γνωρίζουν. Από τον προϋπολογισμό του 2024 μόλις 127 εκατ. ευρώ είναι να παίρνουν και η κυβέρνηση με θράσος το εμφανίζει αυτό ως αύξηση της χρηματοδότησής τους, όταν το 2009 πήραν 380 εκατ. ευρώ. Τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαφημίζει η κυβέρνηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ, κατά βάση κατευθύνονται για να επεκτείνουν τις μπίζνες τους είτε αυτοτελώς είτε μαζί με ξένα πανεπιστήμια, ενώ ανοιχτό παραμένει αν θα χρηματοδοτούνται απευθείας από αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τα αυτοτελή ξένα παραρτήματα, οπότε θα μειωθεί ακόμα περισσότερο η «πίτα» για τα δημόσια ΑΕΙ...

Αυτές οι εξελίξεις κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και για τις ίδιες τις σπουδές και τα πτυχία των φοιτητών. Γιατί στο όνομα της επιχειρηματικότητας και της εξεύρεσης πόρων, τα ιδρύματα ήδη έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία μια σειρά από ταχύρρυθμα προγράμματα επί πληρωμή (θερινά, εξ αποστάσεως κ.λπ.), που ο νόμος - πλαίσιο ήδη έχει δώσει τη δυνατότητα επέκτασής τους, ενώ τώρα με το επικείμενο νομοσχέδιο για τα ξένα παραρτήματα θα τους δώσει τη δυνατότητα να τα πολλαπλασιάσουν και μέσω εμπορικών συμφωνιών. Η αφαίρεση γνώσεων από τα πτυχία για να παρέχονται προς πώληση σε ξεχωριστά μεταπτυχιακά προγράμματα κι έπειτα σε προγράμματα κατάρτισης και διαφόρων πιστοποιήσεων συνιστά εξόφθαλμη υποβάθμιση των πτυχίων. Είναι εξάλλου ενδεικτικό ότι σήμερα, με την ένταση της εμπορευματοποίησης της Ανώτατης Εκπαίδευσης που προώθησαν όλες οι κυβερνήσεις - ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ - πλέον ένας στους τέσσερις κατόχους πτυχίων ΑΕΙ είναι άνεργος, ένας στους τρεις πτυχιούχους δουλεύει σε επάγγελμα άσχετο με το αντικείμενο που σπούδασε και ένας στους έξι πτυχιούχους αμείβεται με 400 έως 800 ευρώ.

Παράλληλα, για πολλούς φοιτητές η ύπαρξη πολλών και διαφορετικών ειδών πτυχίων στο ίδιο επιστημονικό αντικείμενο θα οδηγήσει σε νέες, πιο δύσκολες εξετάσεις και «κόφτες» για την απόκτηση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος, όπως ήδη ετοιμάζεται για τους μηχανικούς. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι στην τελευταία Σύνοδο Πρυτάνεων οι αντιπρυτάνεις Ακαδημαϊκών Υποθέσεων ζήτησαν στο πόρισμά τους να τροποποιηθεί η απονομή επαγγελματικών δικαιωμάτων σε κατόχους αλλοδαπών τίτλων σπουδών από το Αυτοτελές Τμήμα Εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας (ΑΤΕΕΝ), κατά τρόπο που να εμπλέκονται οι αντίστοιχες επαγγελματικές οργανώσεις. Είναι ξεκάθαρο μήνυμα ότι με την πανσπερμία τίτλων που θα διοχετεύεται στην αγορά θα μπουν νέα φίλτρα ανάμεσα στο πτυχίο και την πρόσβαση στο επάγγελμα. Αποτελεί πρόκληση, μάλιστα, ότι αυτήν τη στιγμή απόφοιτοι 78 πανεπιστημιακών τμημάτων δεν έχουν κανένα απολύτως κατοχυρωμένο επαγγελματικό δικαίωμα. Αντιθέτως, οι μελλοντικοί απόφοιτοι των ξένων παραρτημάτων θα έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα με το «καλημέρα».

«Ελεύθερο πανεπιστήμιο» βαφτίζει η κυβέρνηση το νομοσχέδιό της, παραπλανώντας προκλητικά, καθώς στρώνει το χαλί για ένα πανεπιστήμιο το οποίο θα είναι πλήρως εγκλωβισμένο και εξαρτημένο από την αναζήτηση χρηματοδότησης για να είναι βιώσιμο, κερδοφόρο (κι ας μην ονομάζεται κερδοσκοπικό), ώστε να ανεβαίνει σκαλοπάτια στην κατάταξη του ανταγωνισμού με κριτήρια που ορίζει, αλλάζει, επιβάλλει η αγορά για τις ανάγκες αύξησης της κερδοφορίας του κεφαλαίου.

Το δημόσιο πανεπιστήμιο ρίχνεται ακόμα πιο βαθιά στον αδυσώπητο ανταγωνισμό με την ενίσχυση των στοιχείων επιχειρηματικής και εμπορευματικής λειτουργίας του. Είναι χαρακτηριστικό ότι το παράδειγμα της Κύπρου, που «φοριέται» πολύ στην επιχειρηματολογία της κυβέρνησης, αποδεικνύει την κατεύθυνση που θα κινηθούν τα δημόσια πανεπιστήμια στον ανταγωνισμό με τα ιδιωτικά: Στην επιβολή διδάκτρων παντού.

Παράλληλα, ήδη η εμπορευματοποιημένη λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων «σπρώχνει» περαιτέρω την ιδιωτικοποίηση των σπουδών, όπως, για παράδειγμα, μέσω των ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων που ήδη λειτουργούν σε δημόσια πανεπιστήμια - με νόμο της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ - και τα οποία στόχο έχουν να προσελκύσουν ξένους φοιτητές, ενώ έχουν ανοίξει τον δρόμο για τη γενίκευση των διδάκτρων.

Εξάλλου, το είπε ξεκάθαρα σε πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη ο υπουργός Παιδείας, Κυρ. Πιερρακάκης: «Κάνουμε μια πολιτική διεθνοποίησης του δημόσιου πανεπιστημίου (...) Τα πολύ μεγάλα ξένα πανεπιστήμια θα έρθουν μέσω των δημοσίων πανεπιστημίων. Τους δίνουμε μια θεσμική δυνατότητα και ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, για να μπορέσει για παράδειγμα ένα μεγάλο πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, το Yale, να κάνει μεταπτυχιακό δικό του εντός του ΕΚΠΑ. Αυτό δηλαδή θα πάει μαζί (...) Η ναυαρχίδα της στρατηγικής, για να πούμε ότι διεθνοποιούμε το σύστημα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, να πούμε ότι θέλουμε να φέρουμε 100.000 ξένους φοιτητές στην Ελλάδα πρωτίστως θα γίνει μέσα από τα δημόσια πανεπιστήμια».

«Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ένα περιφερειακό κέντρο Εκπαίδευσης», είπε ο υπουργός Παιδείας, τονίζοντας ότι «είναι απέναντι στο εθνικό συμφέρον της χώρας να μπορεί να σπουδάσει στη Βουλγαρία, στην Κύπρο και να μην μπορεί να σπουδάσει εδώ», αναφερόμενους στους περίπου 40.000 Ελληνες φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό.

Παραθέτοντας τα οφέλη για την οικονομία από την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, αναφέρει, μεταξύ άλλων, «τις δαπάνες διαβίωσης των ξένων φοιτητών στη χώρα υποδοχής», «τη δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας, εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού», «την ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων», «τον εκπαιδευτικό τουρισμό των ίδιων των φοιτητών, καθώς και συγγενών, φίλων τους», «την ανάσχεση σε μεγάλο βαθμό της τάσης εκπατρισμού» των νέων σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, «τις επενδύσεις στην Εκπαίδευση και στην Ερευνα, οι οποίες σε πολλές χώρες συναγωνίζονται ή και ξεπερνούν τις επενδύσεις στη βιομηχανία, στις νέες τεχνολογίες, στην Ενέργεια, στον τουρισμό κ.λπ.». Συνεπώς στους «πελάτες» φοιτητές και στους επενδυτές που θα ρίξουν «ζεστό» χρήμα στα κατά παραγγελία ερευνητικά και εκπαιδευτικά προγράμματα κλείνει το μάτι η κυβέρνηση.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο υπουργός Παιδείας επικαλέστηκε τους 4.000 περίπου Αμερικανούς φοιτητές που σπουδάζουν στη χώρα μας, σε κολέγια είτε σε μικρά προγράμματα των 6 μηνών και υποσχέθηκε ότι «θα ανοίξουμε και τα δημόσια πανεπιστήμια» σε περισσότερους τέτοιους φοιτητές και προγράμματα και... «θα έχουν κι ένα εισόδημα τα δημόσια πανεπιστήμια».

Απέναντι σε όλα αυτά, φοιτητικοί σύλλογοι σε όλη τη χώρα βρίσκονται σε θέση μάχης, προκειμένου να οργανώσουν την πάλη τους για να αποκρούσουν το νέο χτύπημα που ετοιμάζει η κυβέρνηση στις σπουδές και τα πτυχία τους, να αγωνιστούν για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Ανώτατη Εκπαίδευση με σπουδές και πτυχία με αξία.

Ηδη, πριν ακόμα παρουσιαστεί το σχέδιο της κυβέρνησης, στην εισήγηση του ΜΑΣ στον πανελλαδικό συντονισμό δεκάδων φοιτητικών συλλόγων απ' όλη τη χώρα, το περασμένο Σάββατο, ξεκαθαριζόταν: Μην τολμήσετε να φέρετε αυτό το απαράδεκτο νομοσχέδιο - αντιδραστική τομή που χτυπά πρώτα απ' όλα τα πτυχία μας. Τα σχέδια για ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων είναι εδώ και χρόνια στον «πάγο» και εκεί θα τα αφήσουμε.

Μάλιστα, με κοινό ψήφισμά τους, 115 φοιτητικοί σύλλογοι που συμμετείχαν στη συνάντηση πανελλαδικού συντονισμού, υπογραμμίζουν: «Οχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Θέλουμε πτυχία με αξία και δωρεάν σπουδές». Καλούν δε όλους τους φοιτητές και τις φοιτήτριες, όλους τους φοιτητικούς συλλόγους σε «Γενικές Συνελεύσεις - συλλαλητήρια - καταλήψεις».

Παράλληλα, και η Συντονιστική Επιτροπή Μαθητών Αθήνας δηλώνει ότι οι μαθητές στέκονται απέναντι στις επιδιώξεις της κυβέρνησης που θεσπίζει «πιο πολλές εξετάσεις για τους πολλούς και πρόσβαση στα ΑΕΙ χωρίς εξετάσεις για τους λίγους που τα έχουν!», ενώ ετοιμάζουν αγωνιστική απάντηση μαζί με τους φοιτητές.