«Κόκκινο χρυσό» χαρακτήριζε τη φράουλα της Μανωλάδας ο Γ. Παπανδρέου το 2011
Eurokinissi |
Σ αυτούς τους χώρους ζουν δεκάδες μετανάστες στοιβαγμένοι μετά την εξαντλητική δουλειά |
Μόνο έτσι μπορεί να κατανοηθεί το ...«περιστατικό» της Μανωλάδας και ο νόμος της καραμπίνας για τον εργάτη που ζήτησε τα δεδουλευμένα, που μας παραπέμπει σε άλλες εποχές, αλλά, ταυτόχρονα μας δίνει οσμές και από το μέλλον που απεργάζεται η οικονομική ολιγαρχία. Γιατί οι φράουλες της Μανωλάδας δεν είναι μια τυχαία περίπτωση. Είναι το πρότυπο που εδώ και χρόνια προβάλλεται ως η αντίσταση και η απάντηση στις παγκόσμιες οικονομικές ανακατατάξεις.
Η Μανωλάδα ήταν το παράδειγμα των παραδειγμάτων που παρουσίασε ο Γ. Παπανδρέου, το Μάρτη του 2011, σε ημερίδα με θέμα «Η ελληνική γεωργία καινοτομεί», μεταξύ των παραδειγμάτων προς μίμηση που ανέφερε, ήταν και αυτό της παραγωγής φράουλας στην ευρύτερη περιοχή της Μανωλάδας.
Είπε τότε χαρακτηριστικά: «Οι νέοι άνθρωποι αναρωτιούνται: Υπάρχει προοπτική γι' αυτό τον τομέα ή πρέπει να τον εγκαταλείψουμε; Το δικό σας παράδειγμα αποδεικνύει ότι μπορούμε να προχωρήσουμε. (...) Η φράουλα στην Ηλεία, ο κόκκινος χρυσός της Μανωλάδας και της Βάρδας, κρύβει ανθρώπους πρωτοπόρους, αφού αναπτύχθηκε και επεκτάθηκε, και οργανώθηκαν συλλογικά οι παραγωγοί σε Ομάδα».
Οι «πρωτοπόροι άνθρωποι» στους οποίους αναφερόταν τότε ο πρωθυπουργός είναι οι μεγαλοεπιχειρηματίες, τα συμφέροντα των οποίων είναι εκ διαμέτρου αντίθετα με των μικροπαραγωγών της φράουλας, αλλά και των χιλιάδων εργατών που απασχολούν στις φυτείες τους.
Οι εργάτες γης στην καλλιέργεια φράουλας απασχολούνται περίπου για 5-6 μήνες, κατά την περίοδο κυρίως της συγκομιδής. Στη χώρα μας φέτος καλλιεργήθηκαν γύρω στα 12.000 στρέμματα με φράουλα με το 95% των καλλιεργούμενων εκτάσεων να βρίσκονται συγκεντρωμένες στην Ηλεία και την Αχαΐα, ενώ πέρσι εξήχθησαν 26.000 τόνοι κυρίως στη Ρωσία, την Ιταλία, τη Γερμανία και την Ουκρανία, από το σύνολο της παραγωγής που κυμάνθηκε περί τους 40.000 τόνους.
Η συγκομιδή γίνεται χειρωνακτικά και απαιτεί 80 ημερομίσθια ανά στρέμμα το χρόνο. Το μεροκάματο στην περιοχή ανέρχεται το πολύ στα 23 ευρώ και σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνουν οι τοπικές ομάδες παραγωγών το ετήσιο κόστος εργασίας συμμετέχει κατά 40% στο συνολικό κόστος της καλλιέργειας. Με δεδομένο ότι ολόκληρη η επιχειρηματική δραστηριότητα της φράουλας (γεγονός που υποστηρίζουν και οι ίδιοι οι παραγωγοί), στηρίζεται στην παράνομη μετανάστευση, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το συνολικό αριθμό των εργατών γης στις καλλιέργειες, με τις ανεπίσημες εκτιμήσεις να κάνουν λόγο ακόμη και για 5.000 εργάτες όταν η εποχή της συγκομιδής βρίσκεται στο ζενίθ.
Η τιμή του πρώιμου προϊόντος τον περασμένο Μάρτη ξεπέρασε τα 2 ευρώ το κιλό, σήμερα κυμαίνεται περί τα 1,6 ευρώ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις γεωτεχνικών η εγκατάσταση θερμοκηπιακής καλλιέργειας φράουλας φτάνει τα 8.500 ευρώ το στρέμμα την πρώτη χρονιά και στην συνέχεια υπολογίζεται στα 5.500 με 6.000 ευρώ κάθε χρόνο. Το καλλιεργητικό κόστος (το οποίο δεν περιλαμβάνει ασφαλιστικές εισφορές των εργοδοτών καθώς, όπως είπαμε, το σύνολο της καλλιέργειας βασίζεται στην παράνομη εργασία) για έναν παραγωγό βρίσκεται γύρω από το 1 ευρώ για κάθε κιλό προϊόντος, ενώ η μέση τιμή πέρσι έφτασε περίπου το 1,45 ευρώ το κιλό.
Κυνικές παραδοχές για τον τρόπο που λειτουργεί ο κλάδος
Πάντως, από την επιστολή τους προκύπτει ότι η περιβόητη παραγωγή φράουλας, οι φοβερές εξαγωγές του προϊόντος και τα συνεχώς αυξανόμενα κέρδη όλων όσοι απασχολούνται με το είδος, στηρίζονται σε αρχές, που είναι κοινές για όλες τις επιχειρήσεις, ενώ αποτελούν ενιαία αντίληψη για τον τρόπο δημιουργίας και λειτουργίας του κλάδου. Ετσι, λοιπόν, αυτοί που «με αφορμή το θλιβερό περιστατικό» της Μανωλάδας, θέλουν, όπως λένε, «την προστασία της οικονομικής βιωσιμότητας της περιοχής», θεωρούν ότι πρέπει να αποδεχτούμε το καθεστώς που τους επιτρέπει να έχουν κέρδη, ένα καθεστώς που στηρίζεται στις παραδοχές ότι:
Επειδή, λοιπόν, συμβαίνουν όλα αυτά, οι εκπρόσωποι των συνεταιρισμών «Υρμίνη» και «Ηλιδα», προτείνουν στο Δημόσιο να... κατασκευάσει με κονδύλια του ΕΣΠΑ τους αναγκαίους καταυλισμούς, όπου θα στεγάζονται οι εργάτες γης όσο χρόνο θα πρέπει να εργάζονται στα χωράφια τους, ενώ δεν αποκλείουν εντελώς και το ενδεχόμενο να συμμετάσχουν κάπως και αυτοί στη σχετική δαπάνη...
Είναι ολοφάνερο, ότι και για τους συγκεκριμένους επιχειρηματίες, η ένοπλη δολοφονική επίθεση στους εργάτες γης αποτέλεσε την αφορμή, όχι για να εκφράσουν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός, όχι για να δηλώσουν ότι εκεί που δούλεψαν οι καραμπίνες είναι η κόλαση της εξαίρεσης, αλλά για να εξηγήσουν ότι χωρίς μετανάστες, χωρίς παράνομη και ανασφάλιστη εργασία, χωρίς συνθήκες διαβίωσης που να θυμίζουν άλλες εποχές, δεν πρόκειται να συνεχιστεί η επιχειρηματική τους δραστηριότητα στον κλάδο της φράουλας. 'Η, για να συνεχιστεί, πρέπει κι αυτούς να τους πληρώσει το Δημόσιο με κονδύλια που στόχο θα έχουν τη στήριξη της αυξημένης κερδοφορίας τους.
«Καταδικάζω με τον πιο απερίφραστο τρόπο τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, τη βία και την ανθρώπινη εκμετάλλευση. Η νομιμότητα στην αγορά εργασίας και η τήρηση των νόμων είναι αδιαπραγμάτευτη. Αλλωστε, έχω κατ' επανάληψη τονίσει ότι η αδήλωτη και η ανασφάλιστη εργασία αποτελούν κοινωνικό και οικονομικό έγκλημα».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον υπουργό Εργασίας, Γ. Βρούτση, ο οποίος υποτίθεται πως «βγήκε από τα ρούχα του» με όσα έγιναν και ανακάλυψε τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας που «ξεφεύγουν» από τη νομιμότητα. Φώναξε λίγο παραπάνω για να δείξει πως τάχα η Μανωλάδα είναι κάποια κουκκίδα κόλασης μέσα στον παράδεισο των εργασιακών συνθηκών. Για να κρύψει το απόλυτα ταξικό (και γι' αυτό απάνθρωπο για τους εργάτες) περιεχόμενο της «ανταγωνιστικότητας» που υπηρετούν και στην οποία είναι υποταγμένη και η νομιμότητά τους.
Η δική τους ανάπτυξη οδηγεί σε μια πραγματικότητα όπου:
- Η ανασφάλιστη εργασία το 2012 έφτασε το 36%. Δεν αφορά δε μόνο τους εξαθλιωμένους αλλοδαπούς εργάτες. Από τους ανασφάλιστους το 42% είναι αλλοδαποί και το 58% ντόπιοι εργαζόμενοι.
- Χιλιάδες νέοι με μοναδικό κριτήριο την ηλικία αμείβονται με 511 ευρώ μεικτά, χιλιάδες νέοι με το καθεστώς της πρακτικής άσκησης και με συμβάσεις μαθητείας εργάζονται για 100 - 200 ευρώ το μήνα.
- Το πρόγραμμα για ανέργους ηλικίας 18 έως 26 ετών που θα απασχοληθούν σε δημοτικές υπηρεσίες, κοινωνικές δομές και άλλα και θα είναι για ένα χρόνο ανασφάλιστοι.
- Οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης το 2012 ήταν 35,4%, όταν το 2011 ήταν 32%, το 2010 26,5% και το 2009 ήταν 16,7%.
- Οι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι μέσω ΜΚΟ παραμένουν απλήρωτοι για μήνες και μόνο μετά από διεκδικητικούς αγώνες καταβάλλονται τα δεδουλευμένα.
- Στους εργαζόμενους στα δημόσια νοσοκομεία οφείλονται χιλιάδες ρεπό, εφημερίες και αργίες και δεν πληρώνονται οι υπερωρίες.
- Το μεγαλύτερο ποσοστό (55,81%) των 21.520 εργατικών διαφορών που εξέτασε το 2012 το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας αφορούσαν στην καθυστέρηση καταβολής δεδουλευμένων.
- Την ίδια ώρα ο συνδικαλισμός, η απεργία, η διεκδίκηση των εργαζομένων τιμωρείται ακόμη και με απόλυση.
Οι «Μανωλάδες», λοιπόν, δεν είναι ούτε εξαίρεση ούτε καμιά «παρατυπία», όπως θέλουν να πείσουν. Είναι απόρροια της πολιτικής και της οικονομίας που στηρίζουν και υπηρετούν.