Οι εργαζόμενοι σε όλη την Ευρώπη έρχονται αντιμέτωποι με τις αρνητικές συνέπειες της πολιτικής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων που προωθούνται στην ΕΕ. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας, η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, η κινητικότητα των εργαζομένων, η επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας κ.ά. Δεν υπάρχει πλευρά των αναδιαρθρώσεων που να μη συνδέεται με τη φθορά της υγείας των εργαζομένων, κάτι που το ξέρουν πολύ καλά τα διάφορα επιτελεία των Βρυξελλών και το λαμβάνουν υπόψη τους στο σχεδιασμό της πολιτικής και της τακτικής τους. Ποιες είναι όμως οι στοχεύσεις της πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ);

Βασική κατεύθυνση της πολιτικής της ΕΕ αποτελεί η μείωση του «μη μισθολογικού κόστους» της εργατικής δύναμης. Σε αυτή τη μείωση συμπεριλαμβάνεται και το «κόστος» για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων μέσα στους χώρους εργασίας. Ο στόχος αυτός αποτελεί κεντρική επιδίωξη της αστικής τάξης αφού συνδέεται άμεσα με την αύξηση του ποσοστού υπεραξίας που θα απομυζούν οι εργοδότες από τους εργαζόμενους.

Σήμερα δεν αρκούνται στην προσπάθεια να μειώσουν το κόστος για υπηρεσίες και μέτρα που απαιτούνται για την προστασία της ΥΑΕ. Θέλουν να μειώσουν και το άμεσο «κόστος» από τις επαγγελματικές ασθένειες, τα εργατικά ατυχήματα, τις διάφορες αποζημιώσεις και τις χαμένες εργατοώρες. Προωθούν την παραπέρα διεύρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας στον χώρο των υπηρεσιών προστασίας και πρόληψης (ΕΞΥΠΠ), ακόμα και όταν οι ίδιοι διαπιστώνουν ότι το χαμηλότερο κόστος αυτών των υπηρεσιών συνοδεύεται με σημαντικές εκπτώσεις στην ποιότητα των υπηρεσιών που παρέχουν και που πολύ συχνά είναι ψευδεπίγραφες.

Στοχεύουν ουσιαστικά στην πλήρη αλλαγή προσανατολισμού στα ζητήματα προστασίας της ΥΑΕ. Επιδιώκουν να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους και το περιεχόμενο των υπηρεσιών για την προστασία της ΥΑΕ. Επιδιώκουν να απορριφθεί η κατεύθυνση της πρόληψης του κινδύνου, προβάλλοντάς τον ως «νομοτέλεια» που πρέπει να αποδεχτούν οι εργαζόμενοι. Περιορίζονται στη διαχείριση κάποιων συνεπειών στην υγεία και ασφάλεια, προσαρμόζοντας έτσι τις υπηρεσίες αυτές στο σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνεπειών της πολιτικής της ΕΕ στην ΥΑΕ των εργαζομένων, είναι οι ελαστικές σχέσεις εργασίας (ελαστικά ωράρια, υπεργολαβίες, ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι, προσωρινή και μερική απασχόληση, κυκλικά ωράρια κλπ.) και η πολιτική της ευελφάλειας που υποτίθεται ότι συνδυάζει την ευελιξία με την ασφάλεια. Ομως όλο και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν τις επιπτώσεις αυτών των μορφών εργασίας στην ΥΑΕ. Καταγράφεται αυξημένος κίνδυνος εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών σε αυτές τις κατηγορίες εργαζομένων και πρόωρη φθορά της υγείας τους. Παρότι όμως διαπιστώνουν την επιβάρυνση της ΥΑΕ, θεωρούν δεδομένη την αναγκαιότητα διεύρυνσης της εφαρμογής αυτών των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Ισχυρίζονται ότι θα λάβουν μέτρα για την διαχείριση των κινδύνων που δημιουργούν και πολλαπλασιάζουν αυτές οι μορφές και οι όροι απασχόλησης, ώστε δήθεν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειές τους στην ΥΑΕ. Ο παραπάνω παραλογισμός, που υποστηρίζει ότι υπάρχει πολιτική που αυξάνει τους κινδύνους για ΥΑΕ (ευελιξία) και ταυτόχρονα τους διασφαλίζει από αυτούς τους κινδύνους (ασφάλεια) ονομάζεται «αλά ευρωπαϊκά» ευελφάλεια...

Με επιθετικότητα χρειάζεται οι εργαζόμενοι να αντιπαρατεθούν σε αυτή την πολιτική, στο ιδεολόγημα της ευελφάλειας. Να συνδέουν διαλεκτικά την πάλη για πλήρη και σταθερή εργασία και μείωση του χρόνου εργασίας (άμεση κατάργηση των ελαστικών μορφών εργασίας, άμεση κατάργηση της διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου, περιορισμός στις απολύτως αναγκαίες περιπτώσεις των κυκλικών ωραρίων), με την πάλη για επιβολή της υποχρέωσης στους εργοδότες να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ΥΑΕ. Ιδιαίτερα των εργαζόμενων με ελαστικές σχέσεις και ωράρια, για όσο διάστημα υπάρχουν αυτές οι εργασιακές σχέσεις.

Η παράταση του εργάσιμου βίου αποτελεί επίσης στρατηγική επιδίωξη της αστικής τάξης, στα πλαίσια των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων (αύξηση ορίων συνταξιοδότησης, μείωση αναπηρικών συντάξεων, μεθόδευση για την κατάργηση του θεσμού των ΒΑΕ, αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στις γυναίκες κλπ). Για τους ηλικιωμένους εργαζόμενους όμως οι συνέπειες από την παράταση της έκθεσής τους σε επαγγελματικούς κινδύνους, αναμένεται να είναι δυσανάλογα μεγαλύτερες, αν λάβουμε υπόψη τη φυσική φθορά της υγείας, τη δυσκολία προσαρμογής σε άλλο επάγγελμα κλπ. Για πολλούς από αυτούς τους επαγγελματικούς κινδύνους δεν έχουν γίνει μελέτες και σε μεγάλο βαθμό είναι άγνωστες οι επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων γενικά, πόσο μάλλον στην υγεία των ηλικιωμένων εργαζομένων.

Μάταια προσπαθούν να προσδώσουν επιστημονικοφάνεια στη λογική «όποιος δεν είναι άρρωστος, να συνεχίσει να εργάζεται!». Σε αντιδιαμετρικά αποτελέσματα θα καταλήξουμε αν βάλουμε την επιστήμη με το κεφάλι προς τα πάνω. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει σαφής επιστημονική βάση και τεκμηρίωση ως προς τη συμβολή στην προστασία της ΥΑΕ των εργαζομένων, από τη μείωση του ημερήσιου και εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε όλα τα επαγγέλματα και πολύ περισσότερο στα ΒΑΕ. Παρά τις περί του αντιθέτου «επιστημονικές δηλώσεις» φερέφωνων του κεφαλαίου.

Οπως προαναφέρθηκε η επίθεση του κεφαλαίου, έτσι όπως σχεδιάζεται και υλοποιείται από την πολιτική της ΕΕ, στοχεύει στην συνολική αλλαγή του τοπίου σε ό,τι αφορά την συγκεκριμένη θεματολογία. Αυτήν ακριβώς τη μεθόδευση εξυπηρετούν και οι μεταβολές που γίνονται στην επιστημονική ορολογία που χρησιμοποιείται. Προωθείται η συρρίκνωση του περιεχομένου του όρου επαγγελματική υγεία, και η αντικατάστασή του με τον όρο «διατήρηση της ικανότητας για εργασία». Η μεθόδευση αυτή υπηρετεί ποικιλοτρόπως τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις της αστικής τάξης. Υπηρετεί την κατεύθυνση της θεώρησης της υγείας, σαν απουσία μίας ασθένειας, τέτοιας που να εμποδίζει την εργασία. Συμβάλλει στην ψευτο-επιστημονική στήριξη της αναγκαιότητας αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, μιας και αρκετοί συνταξιούχοι δεν είναι άρρωστοι και με αυτή την έννοια διατηρούν την ικανότητα για εργασία.

Αξίζει χαρακτηριστικά να επισημάνουμε, ότι με την συγκεκριμένη προσέγγιση, βγαίνουν εκ προοιμίου εκτός του επιστημονικού πεδίου της Ιατρικής της Εργασίας και των υπηρεσιών ΥΑΕ γενικότερα, όλοι εκείνοι οι παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε επαγγελματική ασθένεια ή και στο θάνατο, πολλά χρόνια μετά την έκθεση, ακόμα και μετά την συνταξιοδότηση του εργαζόμενου. Πολλοί καρκινογόνοι παράγοντες οδηγούν στην εκδήλωση καρκίνου 20, 30 ή και περισσότερα χρόνια μετά από την επαγγελματική έκθεση, με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα το μεσοθυλίωμα του υπεζωκότα από έκθεση σε αμίαντο. Αφού δεν έχει νόημα, για την πολιτική της ΕΕ, να μιλάμε για «διατήρηση της ικανότητας για εργασία» εργαζομένων που έχουν συνταξιοδοτηθεί, αντιλαμβανόμαστε ότι η λήψη μέτρων για την προστασία της επαγγελματικής υγείας από όλους αυτούς τους παράγοντες, θα κρίνεται ως μη ανταποδοτική με λογικές «κόστους»-εργοδοτικού οφέλους.

Βασική στόχευση της πολιτικής της ΕΕ αποτελεί η αποποίηση της εργοδοτικής ευθύνης για τον επαγγελματικό κίνδυνο και τις συνέπειές του.

Κάτι τέτοιο σημαίνει ουσιαστικά την αποποίηση της υποχρέωσης για λήψη μέτρων, για την πρόληψη και αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου όσο και την άρνηση αποζημίωσης των θυμάτων από την εργοδοτική εκμετάλλευση.

Τέτοιου είδους λογικές συνοδεύονται συχνά από εκτιμήσεις ότι είναι σημαντικότερο να προσανατολιστούν οι υπηρεσίες Ιατρικής της Εργασίας και ΥΑΕ γενικώς στην προαγωγή δεικτών υγείας (π.χ. αντιμετώπιση παχυσαρκίας, υπερλιπιδαιμίας, διακοπή καπνίσματος κλπ) και όχι στην αντιμετώπιση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου. Με αυτό τον τρόπο αποκρύπτουν την εργοδοτική ευθύνη για τις επαγγελματικές ασθένειες, τα εργατικά «ατυχήματα» εγκλήματα και γενικότερα τις συνέπειες του επαγγελματικού κινδύνου.

Επιδιώκουν να μετατοπιστεί η εργοδοτική ευθύνη για τον επαγγελματικό κίνδυνο στους εργαζόμενους, που δεν έχουν δήθεν «κουλτούρα πρόληψης των κινδύνων» ή αλλιώς «αντανακλαστικά πρόληψης» ή που επιβαρύνουν την υγεία τους με τις λεγόμενες «κακές συνήθειες». Τονίζεται η απουσία εκπαίδευσης για την ανάπτυξη τέτοιων αντανακλαστικών από τα διάφορα προγράμματα κατάρτισης ή ακόμα και από την εκπαίδευση κατά την παιδική - σχολική ηλικία. Παράλληλα αποκρύπτουν ότι η πολιτική της ελαστικοποίησης και της αύξησης της «κινητικότητας» των εργαζομένων, που εξυπηρετεί τα συμφέροντα του εργοδότη, είναι αυτή που αναιρεί κάθε δυνατότητα ουσιαστικής εκπαίδευσης στην αντιμετώπιση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου.

Η ΕΕ κινούμενη στη λογική της ευελφάλειας για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της αστικής τάξης, χύνει κροκοδείλια δάκρυα για τον τεράστιο φόρο αίματος που πληρώνει κάθε χρόνο η εργατική τάξη, λόγω των συνθηκών και όρων εργασίας.

Απάντηση στην επίθεση της αστικής τάξης πρέπει να δώσουν οι εργαζόμενοι με τον αγώνα τους ενάντια στην αντιλαϊκή πολιτική της ΕΕ και των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Η διεκδίκηση και κατάκτηση σταθερής εργασίας, σταθερού μειωμένου ημερήσιου χρόνου εργασίας και μείωσης των ορίων συνταξιοδότησης απαντάει στις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης και είναι αλληλένδετες με την πάλη για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων από τον επαγγελματικό κίνδυνο. Οι όποιες κατακτήσεις του εργατικού κινήματος δεν θα έχουν εφήμερο χαρακτήρα, στο βαθμό που θα συνδυάζονται με την ανατροπή της εξουσίας της αστικής τάξης, τη διεκδίκηση και κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη, την εδραίωση της λαϊκής εξουσίας και της λαϊκής οικονομίας, τη νίκη του σοσιαλισμού.