Σήμερα, σε παγκόσμια κλίμακα διαμορφώνονται ξεκάθαρα τρία οικονομικά μπλοκ: Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής - Καναδάς - Μεξικό (NAFTA), με κυρίαρχη δύναμη τις ΗΠΑ. Ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση στα πλαίσια της δεύτερης φάσης της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Και τέλος, ο χώρος του Ειρηνικού με την Ιαπωνία. Ετσι, στην ουσία, η παγκόσμια αγορά "παίζεται" σ' αυτό το τμήμα του κόσμου. Βέβαια, εκεί ζει μόνο το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Γης, αλλά τα τρία τέταρτα του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Κοινωνικού Προϊόντος και το 70% του παγκόσμιου εμπορίου πραγματοποιούνται στα τρία αυτά οικονομικά μπλοκ. Στα πλαίσια της τριάδας αυτής, ο πλούτος συγκεντρώνεται κύρια στους επικεφαλής των ΗΠΑ, Ιαπωνίας, Γερμανίας. Ετσι, σήμερα, το 8,4% του παγκόσμιου πληθυσμού παράγει σχεδόν το ήμισυ (48,4%) του Παγκόσμιου Ακαθάριστου Κοινωνικού Προϊόντος.

Αναφορικά με το μοίρασμα της γιγάντιας αυτής αγοράς - και, για να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα, σχετικά με τους οικονομικούς τομείς αυτής της αγοράς - διεξάγεται ένας πάρα πολύ σκληρός ανταγωνισμός μεταξύ των παραπάνω κύριων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Και ακριβώς τώρα, που κυριαρχεί η οικονομική κρίση, η σκληρότητα αυτή των συγκρούσεων αυξάνει και δυναμώνει την τάση δημιουργίας συνασπισμών. Η τάση αυτή δεν εξαλείφεται με τη σύναψη της νέας Συμφωνίας GATT αναφορικά με τη "φιλελευθεροποίηση" του παγκόσμιου εμπορίου.

Ο Κόνραντ Ζάιτς, πρώην υπεύθυνος Σχεδιασμού στο γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών, επιβεβαιώνει με δυο λέξεις όλα τα παραπάνω: "Οι νέοι πόλεμοι, θα είναι πόλεμοι εμπορίου και τεχνολογίας. Οι νέες υπερδυνάμεις του 21ου αιώνα θα είναι οι υπερδυνάμεις της τεχνολογίας".

Ιδιαίτερα, όμως, ο σκληρός ανταγωνισμός σε παγκόσμια κλίμακα διεξάγεται για την κυριαρχία σε θέσεις - κλειδιά της υψηλής τεχνολογίας: Μικροηλεκτρονική, Πληροφορική, Επικοινωνίες, Γενετική, Εναέριες Συγκοινωνίες και Διάστημα, καθώς και Αυτοκινητοβιομηχανία.

Οπως δείχνουν τα πράγματα, στα πλαίσια της σκληρής αυτής πάλης, τα γερμανικά κοντσέρν έχουν προωθηθεί στις πρώτες γραμμές. Στη διάρκεια ακόμα της δεκαετίας του 80, η Γερμανία είχε μετατραπεί σε παγκόσμια εμπορική δύναμη. Μάλιστα δε, σε μια τέτοια εποχή, που παρατηρούνταν μια συρρίκνωση του παγκόσμιου εμπορίου και αυξανόταν το ποσοστό συμμετοχής των γερμανικών κοντσέρν στον τομέα των εξαγωγών. Το ποσοστό συμμετοχής της σημερινής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στις συνολικές αξίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι μεγαλύτερο από το σύνολο των δυο κυρίων ανταγωνιστών της, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Οι εξωτερικές οικονομικές δραστηριότητες των μεγάλων γερμανικών κοντσέρν (εξαγωγές συν παραγωγή στο εξωτερικό) ξεπερνούν κατά κανόνα το 50%.

Μετά, στα πλαίσια της προετοιμασίας της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Αγοράς, εμφανίστηκε η στροφή προς τις επενδύσεις, με αποτέλεσμα να παρατηρηθεί ένα κύμα γερμανικών επενδύσεων στις χώρες της ΕΟΚ. Στο χρονικό διάστημα 1990-91, η περιουσία των γερμανικών επιχειρήσεων επεκτάθηκε στα άλλα κράτη της ΕΟΚ κατά 42.000.000.000 μάρκα, φθάνοντας, έτσι, στα 132.000.000.000. Βέβαια, αυξάνονταν και οι επενδύσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, αλλά μόνο κατά 15.000.000.000, φτάνοντας έτσι στα 67.000.000.000 μάρκα, γεγονός που σήμαινε και αυξανόμενη αμοιβαία συνύφανση. Ταυτόχρονα, όμως, μεγαλύτερες ήταν οι γερμανικές επενδύσεις στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Μια χαρακτηριστική συνέπεια της εξέλιξης αυτής είναι επίσης και το γεγονός ότι η γερμανική οικονομία γίνεται εξαιρετικά εξαρτημένη από την οικονομική και πολιτική εξέλιξη που σημειώνεται σ' άλλες καπιταλιστικές χώρες. Ο μάνατζερ της "Ζίμενς", Κάσκε, τονίζει σχετικά με έμφαση: "Τίποτα δε θα ήταν χειρότερο από έναν οικονομικο - πολιτικό πόλεμο χαρακωμάτων, αφού η "Ζίμενς" αναπτύσσει δραστηριότητες σε πάνω από 120 χώρες του κόσμου. Η συνύφανσή μας με τις χώρες αυτές, η οποία συντελείται με εμπορικές και άμεσες επενδύσεις, είναι πολύμορφες. Ενα κόψιμο της ζωτικής αυτής φλέβας, θα είχε ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες για τη Γερμανία, που εξαρτάται από τις εξαγωγές".

Τη στιγμή που γερμανικά κοντσέρν κατακτούν νέες θέσεις στην παγκόσμια αγορά, όλο και περισσότερο άλλα κοντσέρν και μεσαίες πολυεθνικές εταιρίες από μικρότερες βιομηχανικές χώρες βρίσκονται συνεχώς κάτω από μεγαλύτερη πίεση: "Ολιβέτι" και "Φίατ" στην Ιταλία, "Φόκλερ" και "Φίλιπς" στην Ολλανδία, "Βόλβο" και "Σάαμπ - Σκάνια" στη Σουηδία αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να καταβροχθιστούν από άλλες μεγαλύτερες.

Τα γερμανικά και ορισμένα γαλλικά και βρετανικά κοντσέρν, δεν μπορούν να στηρίζονται μόνο στο μέγεθος και τη δύναμη που έχουν ήδη κατακτήσει στις αγορές, αλλά και στο μεγάλο οικονομικό δυναμικό των εθνικών τους κρατών. Ετσι, ο επί δεκαετίες αντίπαλος της "Ζίμενς", η "Φίλιπς", έχει χάσει τις οικονομικές θέσεις για το λόγο ότι το ολλανδικό κράτος διαθέτει πολύ λιγότερα μέσα για κρατικές παραγγελίες στους τομείς των τηλεπικοινωνιών, των ενόπλων δυνάμεων, της ενέργειας, των σιδηροδρόμων απ' ό,τι διαθέτει το γερμανικό κράτος.

Ταυτόχρονα, οι νέοι και ιδιαίτερα έντονοι προσανατολισμοί στην παγκόσμια αγορά δημιουργούν ανακατατάξεις στην κορυφή. Το 44% του μετοχικού κεφαλαίου της "Ζίμενς" βρίσκεται ήδη σε ξένα χέρια. Προκάλεσε επίσης εντύπωση το γεγονός ότι, στην τελευταία συνέλευση των μετόχων, εκλέχτηκε ένας Γάλλος στο Εποπτικό Συμβούλιο, ενώ το προεδρείο παραμένει σε αυστηρά γερμανικά πλαίσια. Συμπέρασμα: Μια πολύπλοκη διαδικασία αλληλοδιείσδυσης και αλληλοσυμπλοκής, όπου δημιουργούνται πολλές, ποικίλες και αντιφατικές σχέσεις.

Ενα άλλο νέο φαινόμενο είναι οι υπερεθνικές "Στρατηγικές Συμμαχίες". Αυτές δημιουργούνται, προκειμένου να εξασφαλιστούν τα υπέρογκα έξοδα, που απαιτούνται για τη διείσδυση στις παγκόσμιες αγορές και ιδιαίτερα στους τομείς με υψηλή τεχνολογία, και με αντικειμενικό στόχο να αποφεύγονται κατά το δυνατόν τα "ρίσκα". Θα πρέπει, βέβαια, να υπογραμμιστεί ότι οι Στρατηγικές Συμμαχίες δε σημαίνουν σε καμιά περίπτωση και εξάλειψη του ανταγωνισμού, αλλά, κατά κάποιο τρόπο, μακροχρόνιες συμμαχίες, προκειμένου να βελτιωθεί η ίδια η θέση του ανταγωνισμού. Ταυτόχρονα, οι συμμαχίες αυτές εμπεριέχουν και την τάση δημιουργίας πολυεθνικών κοντσέρν με αντικειμενικό στόχο την εισαγωγή της κάθε νέας τεχνολογίας στα πλαίσια των νέων παραγωγικών διαδικασιών.

Με την ανατροπή των σοσιαλιστικών καθεστώτων και την προσάρτηση της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, έχει αποφασιστικά ισχυροποιηθεί η θέση του γερμανικού κεφαλαίου. Η Ενιαία Αγορά μεγάλωσε, αυξήθηκε η οικονομική δύναμη και το κεφάλαιο έγινε σαφώς ισχυρότερο.

Ταυτόχρονα, από γαιοστρατηγική άποψη, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας προωθήθηκε περισσότερο προς το κέντρο της Ευρώπης. Με την "ευρωπαϊκή επέκταση προς ανατολάς", το γερμανικό κεφάλαιο επεκτείνει και εδραιώνει πάρα πέρα τις θέσεις του. Με επενδύσεις και μετοχικές εταιρίες, η Γερμανία καταλαμβάνει σπουδαίες οικονομικές θέσεις, πριν απ' όλα, στη Δημοκρατία της Τσεχίας, την Ουγγαρία και την Πολωνία. Το γεγονός αυτό προσφέρει στο γερμανικό κεφάλαιο φθηνές εργατικές δυνάμεις και αποτελεί νέες αφετηρίες για πάρα πέρα επέκταση προς ανατολάς. Ετσι, η Γερμανία δημιουργεί συγκεκριμένες προϋποθέσεις για μια ιδιαίτερη θέση στα πλαίσια της Ευρώπης.

Υπέρ της ισχύος του γερμανικού κεφαλαίου συνηγορεί επίσης και η ιδιαίτερα ισχυρή θέση του γερμανικού μάρκου. Αυτό, στην πράξη, έχει μετατραπεί σε ηγετικό νόμισμα. Οι πιο πολλές χώρες της Κοινότητας, αλλά και η Αυστρία και η Ουγγαρία, έχουν προσδέσει τα νομίσματά τους στο γερμανικό μάρκο, γεγονός που σημαίνει ότι αυτά έχουν χάσει ένα τμήμα της κυριαρχίας τους προς όφελος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Φρανκφούρτης. Το 1992, το ένα τρίτο των νομισματικών εφεδρειών της "Ευρώπης των 12" αντιστοιχούσε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Ακόμα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί το γεγονός ότι, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό έχει επιβάλει τις απόψεις της αναφορικά με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αυτό, φυσικά, έχει σοβαρή αρνητική επίδραση στην ανεξαρτησία των κυβερνήσεων, στην εξάλειψη κάθε δημοκρατικού ελέγχου μέσω του περιορισμού των ηγετικών θέσεων σε εκπροσώπους του χρηματιστικού κεφαλαίου. Κατά τα άλλα, η επιβολή των κριτηρίων για τη νομισματική ένωση ενισχύει αποφασιστικά, σε τελευταία ανάλυση, την ίδια τη θέση του γερμανικού μάρκου και, κατά συνέπεια, τα πιο ισχυρά γερμανικά κοντσέρν.

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ

Η αυτοκινητοβιομηχανία είναι ένας από τους τομείς όπου η γερμανική προσπάθεια είναι ιδιαίτερα έντονη