Ούτε μια βδομάδα περνάει στην Πολωνία, όπου να μην γίνεται έστω μια επίσημη δήλωση - διαβεβαίωση σχετικά με τη σύντομη ένταξη της πρώην αυτής σοσιαλιστικής χώρας στην ιμπεριαλιστική Συμμαχία του ΝΑΤΟ. Κάθε σημαντική επίσκεψη χτεσινών ή σημερινών κυβερνώντων της χώρας στο εξωτερικό, κάθε διεθνής Συνδιάσκεψη, συνδέεται και σχολιάζεται πάντα κάτω από το πρίσμα της επικείμενης ένταξης. Γιατί, όπως από πολύ καιρό είναι γνωστό, αντικειμενικός στόχος ήταν και παραμένει η συμμετοχή της Πολωνίας στις εύρω-ατλαντικές δομές ασφάλειας.

Η αλήθεια είναι ότι αρκετό καιρό τώρα, το πολυσυζητημένο θέμα διεύρυνσης του ΝΑΤΟ προς ανατολάς έχει κάπως ατονήσει, παρά το γεγονός ότι δεν αποκλείονται και οι σχετικές εκπλήξεις... Αναφορικά, όμως, με την Πολωνία, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα και επικίνδυνα, στην περίπτωση που αληθεύει η άποψη του σημερινού Προέδρου της, Αλεξάντερ Κβασνιέφσκι, σύμφωνα με την οποία, αν η Πολωνία γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, τότε θα συγκατατεθεί με τη στάθμευση ατομικών όπλων σε πολωνικό έδαφος. Αυτό τουλάχιστον είχε ανακοινώσει ο Γερμανός καθηγητής του Πανεπιστημίου Διεθνούς Πολιτικής της Μπούντεσβερ, στο Αμβούργο, Αουγκούστ Πραντέττο, ο οποίος περί τα τέλη του περασμένου Ιούνη είχε συμμετάσχει σε μια "Συνάντηση Εργασίας" στη Βαρσοβία. Κατά τον Πραντέττο, ιδιαίτερα μεταξύ των διανοουμένων, οι αντιρωσικές θέσεις κερδίζουν όλο και περισσότερο έδαφος, ενώ σε επιστημονικούς και πολιτικούς κύκλους υπογραμμίζεται ότι, η Πολωνία δε θα πρέπει να είναι μέλος του ΝΑΤΟ δεύτερης κατηγορίας.

Πάντως, από "πολιτική άποψη", η απόφαση ένταξης της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ "ισχύει σαν δεδομένη, παρά τις οποιεσδήποτε αντιρρήσεις της Μόσχας". Το μόνο ζήτημα, που παραμένει ανοιχτό, είναι ο καθορισμός της συγκεκριμένης ημερομηνίας. Και φυσικά, δεν είναι μόνο ο τέως Πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Βαλέσα, ο οποίος έχει αναγάγει την ένταξη σε μια "παρά πολύ σπουδαία υπόθεση". Οταν πρόσφατα αυτός είχε επιστρέψει από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου έκανε μια σειρά από διαλέξεις, είχε δηλώσει: "Μαζί μου σας φέρνω και την ένταξη της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ.... Ολα τα έχω κανονίσει...".

Ομως και ο σημερινός Πρόεδρος της χώρας, Αλεξάντερ Κβασνιέφσκι, που επίσης πρόσφατα είχε συναντηθεί με τον Πρόεδρο Κλίντον, αμέσως μετά την άφιξή του στο αεροδρόμιο της Βαρσοβίας, εξηγούσε ότι η ένταξη της Πολωνίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, είναι μια "αποφασισμένη υπόθεση...". Κι αυτό παρά το γεγονός ότι, κάτι τέτοιο θα πρέπει ν' αποφασιστεί σε διεθνή Σύσκεψη τον ερχόμενο Δεκέμβρη.

Επιβεβαίωση όλων των παραπάνω, από μια άποψη, μπορεί να θεωρηθεί και το γεγονός ότι, από πολωνικής πλευράς, έχουν ήδη δοθεί συγκεκριμένες υποσχέσεις για χρησιμοποίηση πεδίων ασκήσεων στο Μπίντρισνκ και Ντράβσκο εκ μέρους των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα από κοινού με τα γαλλικά, δανικά και γερμανικά στρατεύματα να πραγματοποιούν στρατιωτικά γυμνάσια και μάλιστα με λιγότερα έξοδα.

Προκειμένου, όμως, η Πολωνία ν' αποδείξει ότι έχει όλες τις προϋποθέσεις για μια ένταξη στο ΝΑΤΟ, θα είναι υποχρεωμένη ν' αποστέλλει όλο και περισσότερους στρατιώτες για "ειρηνευτικές διαδικασίες..." σε διεθνή κλίμακα. Αυτό το έχει ήδη πράξει στην περίπτωση της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, όπου αυτή τη στιγμή βρίσκονται 700 άνδρες των πολωνικών ενόπλων δυνάμεων, οι οποίοι "επιβλέπουν την πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας του Ντέιτον". Ολα, λοιπόν έχουν πάρει τον κανονικό τους δρόμο...

Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα, το οποίο σήμερα έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις στην πολωνική πρωτεύουσα, είναι το συνολικό κόστος, που συνδέεται με την ένταξη. Κι εδώ, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, πρόκειται για σημαντικά χρηματικά ποσά, τα οποία θα κληθούν να πληρώσουν οι εργαζόμενοι της χώρας. Ηδη, σήμερα, άρχισε να γίνεται λόγος και για "επιπρόσθετα έξοδα" ύψους 40 εκατομμυρίων μάρκων. Ετσι, ο υπουργός Αμυνας της Πολωνίας, Στάνισλαβ Ντομπζάνσκι, ο οποίος εδώ και ένα χρόνο το ποσό αυτό το κρατούσε κρυφό στα συρτάρια του Γραφείου του, τώρα απαιτεί και άλλα χρήματα για τον στρατιωτικό προϋπολογισμό.

Πάντως, σχετικά με τα μεγάλα έξοδα που θα απαιτηθούν για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, η μεγάλη πλειοψηφία του πολωνικού λαού δεν είναι ενημερωμένη και τα νούμερα αυτά έχουν γίνει ταμπού... Κι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια πρώην σοσιαλιστική χώρα, όπου τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα έχουν οξυνθεί σε μεγάλο βαθμό και με την ανεργία να φθάνει στα 3 εκατομμύρια περίπου. Σήμερα, έντονα δυσαρεστημένοι από την κατάσταση αυτή, οι εργαζόμενοι στις δημόσιες επιχειρήσεις, οι ανθρακωρύχοι, οι χαλυβουργοί, οι εργάτες ναυπηγείων και άλλων βιομηχανικών κλάδων ετοιμάζονται να κατέβουν σε κινητοποιήσεις με οικονομικά και άλλα αιτήματα. Και είναι βέβαια, πολύ φυσικό να μην ανακοινώνονται τα πραγματικά χρηματικά ποσά, που θα απαιτηθούν για την ένταξη της πρώην αυτής σοσιαλιστικής χώρας στην ιμπεριαλιστική Συμμαχία του ΝΑΤΟ.

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ

Ολο και δραματικότερες μορφές φαίνεται να προσλαμβάνει η οικονομική και κοινωνική κρίση στη γειτονική μας πρώην σοσιαλιστική Βουλγαρία. Σήμερα, μάταια αναζητά κανείς στα μαγαζιά αλεύρι, ζάχαρη και λάδι. Και δεν είναι λίγοι οι Βούλγαροι εκείνοι οι οποίοι, από μεγάλο φόβο μήπως αυξηθούν και πάλι οι τιμές, συγκεντρώνουν τρόφιμα που δε χαλάνε εύκολα, προκειμένου να περάσουν το χειμώνα.

Σήμερα, έξι χρόνια μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος στη χώρα, η οικονομία βρίσκεται κυριολεκτικά στο χείλος της καταστροφής... Η συγκομιδή σιτηρών αυτό το χρόνο ήταν η χειρότερη εδώ και δεκαετίες. Η άλλοτε υποδειγματική αγροτική οικονομία της Βουλγαρίας βαδίζει από το κακό στο χειρότερο... Μόνο η τιμή του ψωμιού στη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών έχει τετραπλασιαστεί. Οι Βούλγαροι συνεχίζουν να βάζουν στην άκρη λαχανικά και φρούτα. Ακόμα, λόγω του μη επαρκούς ελέγχου, είναι συχνό το φαινόμενο πώλησης ακατάλληλου κρέατος ή νοθευμένου αλκοόλ.

Η απελπισία, η απόγνωση και η κοινωνική δυσαρέσκεια μεγαλώνουν όλο και περισσότερο. Ετσι, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση, το 28% των ερωτηθέντων θα προτιμούσε να μεταναστεύσει στο εξωτερικό. Ηδη, όμως, αυτή τη στιγμή, πάνω από μισό εκατομμύριο, νέοι κυρίως στην ηλικία άνθρωποι, έχουν μεταναστεύσει. Μεγαλύτερες, όμως, διαστάσεις έχει πάρει το πρόβλημα αυτό στη μουσουλμανική μειονότητα, η οποία χτυπιέται πιο πολύ από την ανεργία και ένα σοβαρό τμήμα της καταφεύγει στη γειτονική Τουρκία.

Οι διαβόητες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, με κατεύθυνση την καπιταλιστική οικονομία της αγοράς, δεν προχωρούν... Προκειμένου δε να εκπληρωθούν οι όροι, τους οποίους έχει θέσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τη χορήγηση πιστώσεων, η σημερινή κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος Βουλγαρίας θα πρέπει να εφαρμόσει μια πολιτική ιδιαίτερα σκληρής λιτότητας, γεγονός που σημαίνει ότι ο βουλγάρικος λαός θα οδηγείται όλο και περισσότερο στη φτώχεια...

Οι τιμές στα καύσιμα από τον περασμένο χειμώνα έχουν διπλασιαστεί, ενώ το ρεύμα στη διάρκεια αυτού του μήνα πρόκειται να αυξηθεί κατά 14%. Ο πληθωρισμός τον περασμένο Ιούλη έτρεχε με 82%, ενώ το λέβο, το νόμισμα της χώρας, χάνει συνεχώς την αξία του. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, σήμερα, το ένα τρίτο του βουλγάρικου πληθυσμού ζει κάτω των ορίων της φτώχειας...

Στο μεταξύ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβάλλει όλο και πιο επιτακτικά την απαίτηση για επιτάχυνση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων προς καπιταλιστική κατεύθυνση. Και δεν πρόκειται να χορηγήσει στη Βουλγαρία την προβλεπόμενη πίστωση των 115 εκατομμυρίων δολαρίων, σε περίπτωση που δεν κλείσουν οι μη κερδοφόρες επιχειρήσεις και δεν προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις, που στην πράξη σημαίνουν καταστροφή νέων δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Η σημερινή δραματική οικονομική και κοινωνική κρίση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, πριν απ' όλους, χτυπά τους συνταξιούχους της χώρας. Στη Σόφια, συχνά βλέπει κανείς ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας ν' αναζητούν τρόφιμα σε σωρούς σκουπιδιών. Αυτή τη στιγμή, ο υπουργός Πρόνοιας, Μίντσο Κοράλσκι, προγραμματίζει τη μεταφορά 60.000 συνταξιούχων σε σπίτια διακοπών, προκειμένου να περάσουν εκεί το χειμώνα.

Κατά τα άλλα, η ανεργία αναμένεται να προσλάβει νέες εκρηκτικές διαστάσεις και η οποία σήμερα φτάνει στο 10,4% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της χώρας. Ταυτόχρονα, όμως, είναι πολλοί εκείνοι οι εργαζόμενοι, στους οποίους, για αρκετούς μήνες τώρα, δεν καταβάλλονται κανονικά οι μισθοί. Το άλλοτε υποδειγματικό υγειονομικό σύστημα της Βουλγαρίας έχει σε σημαντικό βαθμό καταρρεύσει... Οι ασθενείς, που πηγαίνουν στα νοσοκομεία, είναι αναγκασμένοι να φέρνουν μαζί τους επιδέσμους, βαμβάκι και τρόφιμα...

Ν. Η. - Η.

ΜΟΣΧΑ (Ανταπόκριση Ν. ΓΚΑΡΙΦΟΥΛΙΝΑ). -

Απίστευτο κι όμως αληθινό. Η εφημερίδα "Λιτερατουρνάγια Γκαζέτα" δημοσίευσε πρόσφατα τη συγκλονιστική πληροφορία ότι η δόξα του ρωσικού μπαλέτου, ο λαϊκός καλλιτέχνης της ΕΣΣΔ, παρασημοφορημένος με το βραβείο "Λένιν" και άλλα κρατικά μετάλλια, Μιχαήλ Λαβρόφσκι θα εργάζεται από την 1 Σεπτέμβρη στο αγαπημένο του Μπολσόι Τεάτρ ως ...θυρωρός. Η είδηση αυτή δεν προκάλεσε τώρα την αγανάκτηση της "δημοκρατικής κοινής γνώμης", η οποία με την έναρξη της γκορμπατσοφικής περεστρόικα είχε ρίξει τόνους λάσπης, κατηγορώντας τη σοβιετική εξουσία και το σοσιαλισμό του "στρατώνα" - όπως τον αποκαλούσαν - για "ελλιπή" χρηματοδότηση του πολιτισμού. Οτι το κράτος του χορηγούσε μόνο το 3% του κρατικού προϋπολογισμού. Πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι τότε το κράτος όχι απλώς υποστήριζε την ανάπτυξη του πολιτισμού, χρηματοδοτώντας πλήρως το θέατρο, τον κινηματογράφο, τα ινστιτούτα, τα διάφορα μεσαία, ανώτερα και ανώτατα πολιτιστικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά μεριμνούσε για την ανάπτυξη του πολυεθνικού σοβιετικού πολιτισμού.

Πριν από λίγο καιρό ο γνωστός δραματουργός Βίκτορ Λεγκέντοφ, το έργο του οποίου "Εντίθ Πιάφ" παίζεται στα θέατρα πολλών χωρών του κόσμου, χαρακτήρισε τα 70 χρόνια της σοβιετικής περιόδου ως "χρυσό αιώνα του πολιτισμού". Και ήταν εντελώς αδύνατο και αδιανόητο να φανταστεί κανείς στη σοβιετική εποχή ένα αστέρι του μπαλέτου σε θέση φύλακα. Τώρα στη γιελτσινική "δημοκρατική" Ρωσία αυτό είναι συχνό φαινόμενο. Ο γνωστός Σοβιετικός σκηνοθέτης κινηματογράφου στο στούντιο "Μόσφιλμ" και ταλαντούχος ποιητής Αλμπερτ Ντιόμιν βγάζει το ψωμί του, δουλεύοντας φύλακας σε μια εμπορική εταιρία, διαφορετικά θα πεθάνει της πείνας. Επίσης, ο διάσημος σκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός, πρώτος σκηνοθέτης στο Θέατρο της Ταγκάνκα και βουλευτής του ΚΚΡΟ στην Κρατική Δούμα Νικολάι Γκουμπένκο, με πικρία μίλησε στο "Ρ" για την άθλια κατάσταση των συναδέλφων του. Μια ηθοποιός, για να θρέψει τα παιδιά της, αναγκάζεται μετά την παράσταση να κάνει την πωλήτρια σε περίπτερο ως τα βαθιά μεσάνυχτα, εκθέτοντας τη ζωή της σε κίνδυνο, διότι η Μόσχα είναι μια από τις πρωτεύουσες του κόσμου με τη μεγαλύτερη εγκληματικότητα. Δυστυχώς, πρόκειται για σύνηθες φαινόμενο της σημερινής ρωσικής πραγματικότητας.

"Προς εφαρμογή του διατάγματος του Προέδρου άφησαν χρόνους στους καλλιτέχνες", με αυτόν τον εύγλωττο τίτλο η φιλελεύθερη εφημερίδα "Ομπστσαγια Γκαζέτα" δημοσιεύει σημείωμα για τη συνάντηση παραγόντων του πολιτισμού με τον Κρασαφτσένκο, σύμβουλο του Προέδρου της Ρωσίας, με αφορμή το Προεδρικό Διάταγμα 1010 "Μέτρα για την κρατική στήριξη του πολιτισμού και της τέχνης" και το "ειδικό προεδρικό πεντάχρονο πρόγραμμα της παραπέρα βελτίωσης και αναβάθμισης της εθνικής πολιτιστικής οικοδόμησης". Σχετικά μ' αυτά, ενδιαφέρουσα είναι η χαρακτηριστική ομολογία του φανατικού αντικομμουνιστή και αντισοβιετικού "δημοκράτη" συγγραφέα Γιούρι Καριάκιν: "Εκδόθηκε το διάταγμα αρ. 1010. Θυμόμαστε ότι πριν από πέντε χρόνια εκδόθηκε το Προεδρικό Διάταγμα αρ. 1 για την εθνική παιδεία. Αλλαξε κάτι στο σχολείο προς το καλύτερο στα πέντε χρόνια; Αποτέλεσμα μηδέν και χειρότερα, μάλιστα. Και με τον πολιτισμό το ίδιο. Υπόσχονται το 2% του προϋπολογισμού, ορκίζονται ότι θα χορηγήσουν το 1%, επικαλούμενοι διάφορες δυσκολίες ή και λιγότερα. Τι μένει; Να επωφεληθούμε από κάθε ευκαιρία να υπενθυμίζουμε στην ηγεσία: Ο πολιτισμός, η παιδεία, η τέχνη και η λογοτεχνία στη Ρωσία είναι το μοναδικό παραδοσιακά μετατρεπόμενο νόμισμα".

Οπως λέγεται, για ποιο πράγμα αγωνίζονταν οι "δημοκράτες" και τι βρήκαν. Αγωνίζονταν ενάντια στο σοβιετικό σοσιαλιστικό σύστημα, τίποτα δεν τους άρεσε. Ολα, κατά τη γνώμη τους, ήταν άσχημα. Και τώρα έμειναν σαν εκείνη τη γριά του παραμυθιού με το χρυσόψαρο, με τη σπασμένη σκάφη. Ακριβέστερα, όχι αυτοί, αλλά ο πολιτισμός, οι χιλιάδες καλλιτέχνες, μ' εξαίρεση την "ελίτ", που πουλήθηκε στο νέο καθεστώς και που ξέχασε το κύριο στην αποστολή της, να υπηρετεί το λαό. Η "ελίτ" αυτή, που ακολουθεί την αρχή "μαντεύω και υποκλίνομαι", τακτοποιήθηκε μια χαρά και μ' αυτή την εξουσία, όπως, εξάλλου, και με την προηγούμενη. Οι "εύκαμπτοι" ζουν αγαπημένα με το σημερινό καθεστώς. Για τους "άκαμπτους" είναι δύσκολα τα πράγματα, διότι δε συνηθίζουν να σκύβουν στους έχοντες την εξουσία.

Ο Πολωνός Πρόεδρος με τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, Χ. Σολάνα

Από πολωνικής πλευράς, έχουν ήδη δοθεί συγκεκριμένες υποσχέσεις για χρησιμοποίηση πεδίων ασκήσεων σε Μπίντρισνκ και Ντράβσκο εκ μέρους των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα από κοινού με τα γαλλικά, δανικά και γερμανικά στρατεύματα να πραγματοποιούν στρατιωτικά γυμνάσια και μάλιστα με λιγότερα έξοδα