Η αρχή του καλοκαιριού είναι η ευκαιρία για να μιλήσουμε για ένα από τα πιο σοβαρά θέματα αυτών των δύο αιώνων. Τον ναζισμό. Να θυμηθούμε εκείνη την αιματοβαμμένη 2η του Ιούνη του 1941, στο χωριό Κοντομαρί, λίγο έξω από τα Χανιά. Εκεί όπου έγινε η πρώτη στην Ευρώπη μαζική εκτέλεση αμάχων από τις δυνάμεις κατοχής του Αξονα.

Η σφαγή στο μαρτυρικό Κοντομαρί κατέχει ιδιαίτερη θέση στη λαϊκή αντίσταση και πάλη της περιόδου του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στο χωριό αυτό δεν υπάρχει σπίτι χωρίς θυσία, χωρίς ήρωα, χωρίς πληγές. Αλλά και μνήμες. Μνήμες που δεν σβήνουν όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ακόμα και σήμερα, μετά από 84 χρόνια, όσοι πηγαίνουν στον ελαιώνα της εκτέλεσης, βρίσκουν μέσα στους κορμούς των δέντρων τις σφαίρες των δολοφόνων του Χίτλερ. Τις σφαίρες από ένα φρικιαστικό έγκλημα πολέμου, για το οποίο είχε δώσει εντολή ο ίδιος ο Hermann Goring.

Η Μάχη της Κρήτης υπήρξε ανελέητη και καταστροφική για τους Γερμανούς, οι οποίοι είχαν βαριές απώλειες, με σημαντικότερη την αχρήστευση ενός επίλεκτου σώματος του στρατού τους, του πιο σημαντικού όπλου της ναζιστικής πολεμικής μηχανής: Tους αλεξιπτωτιστές.

Αυτό το πλήγμα στο γόητρο του αήττητου Ράιχ, λίγο πριν την επίθεση στη Σοβιετική Ενωση, έφερε οργή στα γερμανικά επιτελεία, που απάντησαν με συστηματικά αντίποινα κατά του πληθυσμού. Οι ναζιστικές δυνάμεις συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους, συνέλαβαν 25 άνδρες ηλικίας από 18 έως 60 ετών και τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ, αφήνοντας να ζήσουν μονάχα οι ηλικιωμένοι. Η εκτέλεση των ανδρών στο Κοντομαρί άφησε παιδιά ορφανά, γυναίκες χήρες, οικογένειες που για χρόνια δεν μπόρεσαν να ορθοποδήσουν. Πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια για να περπατήσουν στο χωριό νέοι άνθρωποι! Κυκλοφορούσαν μόνο γέροι, γυναίκες και μικρά παιδιά.

Το θέμα είναι πως σήμερα, το 2025, δεν φτάνουν τα λόγια, ο θυμός, η οργή, η αγανάκτηση και τα ξόρκια για να αντιμετωπιστεί η επέλαση των βαρβάρων. Τίποτα δεν πρόκειται να γίνει, όταν μένουν ανέπαφες οι κοινωνικές συνθήκες που παράγουν τον ναζισμό και τον φασισμό. Ασχολούμαι - δημοσιογραφικά - με τον ναζισμό πάνω από 35 χρόνια. Με έρευνες, άρθρα, ρεπορτάζ, εκπομπές, podcast, προσπάθησα να συμβάλω στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, που είναι βασική παράμετρος της ταυτότητας ενός τόπου, αλλά και στη συνειδητοποίηση της επικινδυνότητας του φασισμού και του πολέμου.

Ο ναζισμός δεν άρχισε με τον Χίτλερ, γι' αυτό και δεν τον πήρε μαζί του, δεν εμφανίστηκε μόνο στη Γερμανία, γι' αυτό και δεν επανεμφανίζεται μόνο εκεί. Υπάρχει παντού, όπου ουσιαστικά κοινωνικά προβλήματα τον τρέφουν. Και ο κίνδυνος τώρα δεν είναι η εμφάνιση ενός νέου Χίτλερ. Ο μέγας κίνδυνος είναι η αδιαφορία για τα αίτια που αναγεννούν τον ναζισμό. Είναι η απάθεια και η ανοχή για ένα φαινόμενο που μπορεί να εξελιχθεί σε μαζική διανοητική μόλυνση.

Σήμερα - με αφορμή το ηρωικό Κοντομαρί - εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από την ηρωική στάση όλων εκείνων που όρθωσαν ανάστημα, κράτησαν παλικαρίσια στάση δίνοντας και τη ζωή τους απέναντι στη ναζιστική - φασιστική πολεμική μηχανή. Για πρώτη φορά, στην έως τότε πορεία του πολέμου, η ναζιστική εισβολή βρήκε απέναντί της μια γενικευμένη αντίσταση του λαού. Σηματοδότησε το τέλος της έως τότε παθητικής αποδοχής της και σήμανε την έναρξη της παλλαϊκής αντίστασης.

Οι άνθρωποι εκεί έγραψαν το δικό τους έπος κατά των ναζί, παρότι η κυβέρνηση Μεταξά είχε μεριμνήσει να αφοπλίσει τον λαό. Η θηριωδία του πάνοπλου εισβολέα βύθισε ένα χωριό στο πένθος ως αντίποινα, επειδή αμύνθηκε με γενναιότητα στον απρόσκλητο πάνοπλο κατακτητή, πράττοντας το αυτονόητο, υπερασπιζόμενος τον τόπο και τους ανθρώπους.

Αυτήν την πρώτη φορά που επιστρατεύτηκε το μέτρο των αντιποίνων με τις φρικαλεότητες στο Κοντομαρί, ακολούθησε το ολοκαύτωμα στην Κάντανο, στη Βιάννο και σε εκατοντάδες χωριά στην Κρήτη και σε ολόκληρη τη χώρα στη συνέχεια. Το αποτρόπαιο έγκλημα αποτυπώθηκε μάλιστα από τον φωτογραφικό φακό του Φ.Π. Βάιξλερ, που ως πολεμικός ανταποκριτής συνόδευε τη Βέρμαχτ.

Τα διδάγματα από εκείνη την περίοδο είναι πολύτιμα για το σήμερα. Ο φασισμός - ναζισμός «τράφηκε» μέσα από τους αστικούς θεσμούς, στηρίχτηκε στη γέννησή του από τα μονοπώλια της Γερμανίας και της Ιταλίας, ως μορφή άσκησης εξουσίας για να καταστείλει τον «εχθρό λαό», αλλά και για να επιβάλει με τη βία μια νέα μοιρασιά των αγορών, των αποικιών, των σφαιρών επιρροής προς όφελός του.

Το τέρας του ναζισμού - φασισμού νικήθηκε από την καθοριστική συμβολή της ΕΣΣΔ - του πρώτου εργατικού κράτους στην Ιστορία - και των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στα οποία πρωτοστάτησαν τα Κομμουνιστικά Κόμματα σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος (όπως και ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος) ήταν αποτέλεσμα των ανταγωνισμών των καπιταλιστικών κρατών για το μοίρασμα του κόσμου. Σήμερα, οι ίδιες αιτίες που γέννησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο παραμένουν ακόμα πιο οξυμένες. Το ξαναμοίρασμα του κόσμου μεταξύ των ισχυρότερων ιμπεριαλιστικών ενώσεων εξελίσσεται, πυροδοτώντας νέα κλιμάκωση στα πολεμικά μέτωπα, στην πολεμική προετοιμασία, στην ένταση των οικονομικών ανταγωνισμών, με θύματα τους λαούς.

Τόσο κοντά μας, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η γενοκτονία του παλαιστινιακού λαού με την εμπλοκή της κυβέρνησης και τη σύμφωνη γνώμη και των άλλων αστικών κομμάτων.

Στο μεταξύ, η στροφή στην πολεμική οικονομία παρασέρνει τα ήδη σμπαραλιασμένα κοινωνικά, λαϊκά δικαιώματα ακόμα πιο κάτω. Απέναντι στα σχέδια της αστικής τάξης, που σέρνουν τον λαό στον πόλεμο, το ΚΚΕ αναδεικνύει τον δρόμο διεξόδου από τη βάρβαρη πολιτική. Μόνο ο λαός μπορεί να δώσει διέξοδο από έναν κόσμο που φλέγεται από τους ανταγωνισμούς, δυναμώνοντας τον αγώνα του ενάντια στην εμπλοκή, με προμετωπίδα το «καμία θυσία για τα κέρδη και τους πολέμους των καπιταλιστών».

Είναι χρέος όλων μας να κρατήσουμε ζωντανή την ιστορική μνήμη, φροντίζοντας το παρελθόν να ευαισθητοποιήσει τους νέους ανθρώπους και να αξιοποιηθεί δημιουργικά η Ιστορία, δίνοντας το έναυσμα για σύγχρονες δράσεις και έργα.

Γι' αυτό και είναι πολύ σημαντικό το Φεστιβάλ «Ημέρες Μνήμης», που ξεκίνησε στο Κοντομαρί, μετουσιώνοντας τη μνήμη σε τέχνη, μάθημα και δράση. Είναι σημαντικό, γιατί είναι εξαιρετικά επικίνδυνη η ιδεολογική νομιμοποίηση της ατζέντας της ακροδεξιάς, που υπηρετούν με συνέπεια τα αστικά κόμματα.

Την Κυριακή 1η Ιούνη, στις 7.30 το απόγευμα, η Μάγδα Φύσσα κι εγώ θα μιλήσουμε σε εκδήλωση του Φεστιβάλ, για το ιστορικό γεγονός της εκτέλεσης αμάχων από τους ναζί και για το φαινόμενο του ναζισμού - φασισμού, τότε και τώρα. Θα πούμε τις σκέψεις μας γι' αυτά τα πιστά σκυλιά του συστήματος, που ο πραγματικός και ιστορικός αντίπαλός τους ήταν και είναι πάντα το εργατικό κίνημα και το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Γι αυτό και η υπόθεση απομόνωσης του φασισμού - ναζισμού, της δηλητηριώδους ιδεολογίας τους και της δολοφονικής δράσης τους είναι υπόθεση όλων μας. Σήμερα, τώρα!