Αν είχαμε Σεπτέμβρη του 1980, θα αρκούσε ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου να κάνει ένα ταξιδάκι στην Ουάσιγκτον και την επομένη το ζήτημα της "αστάθειας", που ταλανίζει την πολιτική σκηνή της Τουρκίας επί χρόνια, θα λυνόταν με ένα ωραίο πραξικόπημα αλά Εβρέν μετά τας ευλογίας Στέιτ Ντιπάρτμεντ και Πενταγώνου. Αλλά μεσούντος Ιουλίου του 1998, τέτοιες σκέψεις αποκηρύσσονται μετά βδελυγμίας στα κλιματιζόμενα γραφεία των διαμορφωτών αποφάσεων της Δύσης - δεν είναι εξάλλου πολιτικώς ορθές. Οπότε η "αστάθεια" καλά κρατεί, αφού η χρόνια πολυδιάσπαση της ισχύος στην τουρκική Εθνοσυνέλευση αφαιρεί από τους εξουσιαστές την "ισχυρή χείρα", που θα κυβερνούσε με σιδηρά πυγμή (και θα ολοκλήρωνε τις αναθεματισμένες τις ιδιωτικοποιήσεις). Αν είναι λύση οι πρόωρες εκλογές; Θα αστειεύεστε, βέβαια.

Για άλλη μια βδομάδα, στην πόλη - μνημείο του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, την Αγκυρα, ψιθυριζόταν πως η "κοσμική", "δεξιά" (και μειοψηφούσα στη Βουλή) κυβέρνηση υπό τον άλλοτε φέρελπι Μεσούτ Γιλμάζ ήταν ετοιμόρροπη. Οι αφορμές, δύο.

Πρώτη, τα "νάζια" του ενός από τους τρεις ηγέτες κομμάτων που συμμετέχουν στην κυβέρνηση, του αξιοτίμου Χουσαμετίν Τσιντορούκ (σημειώστε πως είναι ο ίδιος που σχεδόν ανέτρεψε την Τσιλέρ το 1995 για να τη διαδεχτεί στην ηγεσία του Κόμματος Ορθού Δρόμου). Ο Τσιντορούκ, που σήμερα ηγείται του μικρού Κόμματος Δημοκρατικής Τουρκίας, απείλησε με αποχώρηση του ιδίου και των πολύτιμων βουλευτών του από το κυβερνητικό σχήμα, αν δε δινόταν στους δημοσίους υπαλλήλους μισθολογική αύξηση ύψους 40%, έναντι του μειωμένου 20% που ο Γιλμάζ είχε υποσχεθεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο πριν δύο βδομάδες.

Δίκαιο αίτημα, θα μπορούσε κανείς να πει. Με τον πληθωρισμό στο σεβαστό 90%, αύξηση μισθού ύψους 20% θα σήμαινε απώλεια 70% του πραγματικού εισοδήματος των κρατικών λειτουργών. Η αξιοπιστία της εκτίμησης περί συρρίκνωσης του σχετικού μεγέθους σε 50% ως το τέλους του χρόνου από τον υπουργό Οικονομικών, Γκιουνές Τανέρ, αναζητείται στον καπνό των πούρων που καταναλώνει μανιωδώς, καταπώς έλεγε ένας Τούρκος τραπεζίτης. Εξάλλου οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι το πρόσωπο του κράτους προς το λαό - που οφείλει, όπως το ήθελε ο Ατατούρκ, να είναι άψογο.

Η κοινωνική δικαιοσύνη, πάντως, δεν έχει καμία σχέση με το αίτημα του Τσιντορούκ. Τα αίτια της στάσης του θα πρέπει να ανιχνευτούν στις πατερναλιστικές σχέσεις που το κόμμα του διατηρεί με το (κατά πολλούς ξεπουλημένο) "συνδικαλιστικό κίνημα" των δημοσίων υπαλλήλων και την ευθεία πελατειακή σχέση κομμάτων - εργαζομένων (1 εκατομμύριο δημόσιοι υπάλληλοι=ένα εκατομμύριο ψήφοι).

Το ότι ο Τσιντορούκ δεν είχε καμιά πρόθεση να δώσει... κοινωνική μάχη υπέρ των εργαζομένων φάνηκε γρήγορα. Οταν ο Γιλμάζ προειδοποίησε τους βουλευτές του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας πως "επαπειλείται πτώση της κυβέρνησης", ο κυβερνητικός του σύμμαχος παραχώρησε μέσα σε ώρες μια "πυροσβεστική" συνέντευξη, η οποία την επομένη κοσμούσε το πρωτοσέλιδο της "Σαμπάχ". Το νόημα: ελάτε τώρα, δε θα ρίξουμε την κυβέρνηση, απλώς δείξτε λίγο φιλολαϊκό πρόσωπο... Η τύχη των υπαλλήλων θα φανεί σε λίγες μέρες. (Για να μην υπάρξουν άλλα τέτοια παρατράγουδα στο μέλλον, η κυβέρνηση έχει ένα "killer" νομοσχέδιο στα σκαριά: απαγόρευση του συνδικαλίζεσθαι για τους δημόσιους υπαλλήλους. "Περιμένει τη σειρά του". Και οι εργαζόμενοι βράζουν).

Δεύτερη αφορμή, η πρόταση μομφής που κατέθεσε το κόμμα - πονοκέφαλος του "κοσμικού κράτους", αυτό της "Αρετής" (FΡ). Γιατί "πονοκέφαλος"; Διότι το κόμμα διαδέχτηκε στην πολιτική σκηνή εκείνο της "Ευημερίας" υπό τον Νετσμετίν Ερμπακάν, που εξοστρακίστηκε από την πολιτική για πέντε χρόνια τον περασμένο Φλεβάρη, όταν το κόμμα απαγορεύτηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Το FP του Ρετσάι Κουτάν αποφεύγει βέβαια τις "υπερβολές" στις εκδηλώσεις του υπέρ του ισλαμισμού, που κόστισαν την καταδίωξη του προκατόχου του από τους στρατηγούς και που κατέληξε στην απαγόρευση. Παραμένει πάντως, όπως το έχει θέσει ο υπαρχηγός του Γενικού Επιτελείου (και πιο πιθανός αρχηγός όταν ο Ισμαήλ Χακί Καρανταγί αποσυρθεί, σε λίγους μήνες), Τσεβίκ Μπιρ, η "υπ' αριθμόν 1" απειλή για το "κοσμικό κράτος", υπέρ του οποίου οι στρατηγοί μάχονται.

Η πρόταση μομφής στοχεύει τον πρωθυπουργό Γιλμάζ, το όνομα του οποίου ενεπλάκη σε ένα οικονομικό "σκάνδαλο", πιο συγκεκριμένα σε υπεξαίρεση χρημάτων και δωροδοκία. Σε πρώτη φάση πέρασε με απλή πλειοψηφία και αναμένεται, μέσα στη βδομάδα, να συζητηθεί στη Βουλή.

Μπορεί να ανατρέψει την κυβέρνηση αυτή η (πέμπτη από τον περασμένο Ιούνη) πρόταση μομφής; Επ' ουδενί τρόπω. Για να υπερψηφιστεί πρέπει να συγκεντρώσει και τα 550 "κουκιά" της Βουλής, κάτι αντικειμενικά αδύνατον. Αν ο κίνδυνος είναι μηδενικός, ποιος ο λόγος του θορύβου; Απλό. Το FP εμφανίζεται ως ισχυρός παράγων στην πολιτική σκηνή και δυνάμει νικητής των εκλογών, που ο Γιλμάζ έχει προτείνει για τον Απρίλη του 1999. (Το 1995 το Ρεφάχ του Ερμπακάν νίκησε με 21%).

Αν γίνουν τότε. Διότι ο έτερος των κυβερνητικών συμμάχων του Γιλμάζ, ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, έχει χάσει την υπομονή του. Ηδη καλεί σε προκήρυξη εκλογών το Νοέμβρη, για "να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος".

Αν ο Γιλμάζ τον ακούσει και η Τουρκία εισέλθει σε προεκλογική περίοδο, τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι δυτικές κυβερνήσεις μπορούν να ξεχάσουν τις υποσχέσεις "σταθεροποίησης" της οικονομίας της χώρας, ενώ οι στρατηγοί θα ξανατεθούν σε κατάσταση συναγερμού για να αποτρέψουν ενδεχόμενη επικράτηση των "ισλαμιστών" (σημειώστε και το παράδοξο: η επανακαλλιέργεια των "νέων" ισλαμικών πολιτικών κινημάτων οφείλεται εν πολλοίς στο ίδιο το "κοσμικό κράτος", που τα ανέδειξε τις δεκαετίες 1960 - '70 για να αποδυναμωθεί η Αριστερά, που σήμερα είναι εκτός νόμου ή δεν υπάρχει).

Τα παράδοξα και τα αδιέξοδα στην παρούσα πολιτική σκηνή φρενάρουν τις προσπάθειες και τις επιδιώξεις των εξουσιαστών, οι οποίες ούτως ή άλλως μοιάζουν ανεδαφικές λόγω και εξωτερικών συνθηκών. Η ένταξη στην ΕΕ μοιάζει πιο μακρινή κι από το 1956, όταν υποβλήθηκε η πρώτη αίτηση. Οι ιδιωτικοποιήσεις επισήμως θα αποφέρουν 800 εκατ. δολαρίων φέτος - ανεπισήμως, ακόμα αναμένεται επικύρωσή τους. Το σύγχρονο "ανατολικό ζήτημα" της χώρας, το Κουρδικό, που σοβεί από το 1984, έχει αφεθεί στον "αυτόματο πιλότο" και ουδείς μιλά γι' αυτό. Το πρόβλημα των "ανθρωπίνων δικαιωμάτων" απασχολεί μόνο κάτι... "τζαζεμένους" δυτικούς δημοσιογράφους, κατά τα λοιπά "δεν υφίσταται". Οι σχέσεις με τους γείτονες είναι πάντα προβληματικές. Η περιλάλητη οικονομική "διείσδυση" που αναμενόταν στις τουρκόφωνες χώρες που προέκυψαν από την ΕΣΣΔ μοιάζει τόσο πιθανή όσο και η πλήρωση του Turkan, του παν-τουρκικού κράτους που ονειρεύονταν άλλοτε ιδεολόγοι που απηχούσαν έναν οθωμανικού τύπου επεκτατισμό. Οι διπλωματικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε Βαλκανικό ή Μεσανατολικό επίπεδο είτε αποδεικνύονται "άσφαιρες" (Βοσνία, πιο πρόσφατα Κόσσοβο), είτε προκαλούν περιφερειακές τριβές (προσέγγιση με Ισραήλ).

Πώς μπορεί "επιτέλους" να γίνει "αποτελεσματικό" το καθεστώς της Δημοκρατίας της Τουρκίας; Ο Πρόεδρος, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, έχει διατυπώσει στο παρελθόν και φέτος επαναφέρει σε κάθε ευκαιρία την πρόταση του: να γίνει το σύστημα της χώρας Προεδρικό "και να ησυχάσουμε". Κάποιος πρέπει να του πει ότι για συνταγματική μεταρρύθμιση προαπαιτείται απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή...

Μπ. Γ.

Η μόνη πρωτεύουσα χώρας του πλανήτη που δεν μπορεί να παρέχει στους κατοίκους της ηλεκτρικό ή νερό, η Καμπούλ, συνεχίζει να υφίσταται τις συνέπειες ενός εμφυλίου, που μοιάζει να διαρκεί για πάντα, σχεδόν έξω απ' το χρόνο. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις - και αντενδείξεις - αλλαγής.

Η διαπραγμάτευση που ξετυλίχτηκε, κατόπιν αμερικανικής πρωτοβουλίας, τον περασμένο Απρίλη στο Ισλαμαμπάντ του Πακιστάν μεταξύ των δύο αντιμαχομένων πλευρών του εμφυλίου στο Αφγανιστάν, ξέμεινε στη μέση. Οπως ακριβώς είχαν προβλέψει οι απαισιοδοξότεροι, οι ισλαμιστές Ταλιμπάν ή "Φοιτητές" (που κατέχουν από το 1996 το 85% της χώρας, έχοντας επιβάλει ίσως τη σκληρότερη εκδοχή της Σαρία, ή ισλαμικού νόμου, στον κόσμο) και η ιδιόμορφη Συμμαχία του Βορρά (στην οποία δεσπόζει η μορφή του εκδιωχθέντος Προέδρου Μπουρχανουντίν Ραμπανί και εξέχουν αυτές διάφορων πολεμάρχων, που ελέγχουν το υπόλοιπο 15% του εδάφους) επανέλαβαν τις συγκρούσεις τους, έχοντας προλάβει να ενισχύσουν τις γραμμές τους με "φρέσκους" μαχητές.

Την περασμένη βδομάδα, οι Ταλιμπάν επιχείρησαν το "τελειωτικό χτύπημα" κατά του Ραμπανί και των στρατηγών του. Προωθήθηκαν σε επαρχίες - κλειδιά, δοκιμάζοντας τη διάνοιξη μιας οδού που θα διασχίζει τη χώρα. Αλλά οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης αντεπιτέθηκαν και, όπως τουλάχιστον ισχυρίστηκαν εκπρόσωποί τους, ανακατέλαβαν σημαντικό μέρος των επαρχιών και απώθησαν τους "Φοιτητές". Μία από τα ίδια;

Ισως όχι. Η άπελπις προσπάθεια των Ταλιμπάν να ελέγξουν "επιτέλους" τη χώρα απ' άκρη σ' άκρη αντηχεί την ανυπομονησία τους. Ο λόγος: Το "σκάκι" για τη διαμετακομιδή του κεντρασιατικού πετρελαίου δείχνει να αναθερμαίνεται. Η αμερικανική κολοσσός του πετρελαίου "Unocal" δηλώνει ξανά "έντονο ενδιαφέρον" για έναν αγωγό από το Τουρκμενιστάν και το Αφγανιστάν προς το Πακιστάν, και από εκεί ίσως στο ("μετριοπαθέστερο" εσχάτως στα μάτια των Αμερικανών) Ιράν και τον υπόλοιπο κόσμο. Αν οι "Φοιτητές" ελέγξουν τον αγωγό, τα κέρδη δε θα είναι ακριβώς αμύθητα, αλλά θα τους δώσουν τη χρηματική στήριξη που χρειάζονται για να γίνουν οι απόλυτοι κυρίαρχοι της χώρας.

Εν συνεχεία, αν ένας τέτοιος αγωγός υλοποιούνταν, το Αφγανιστάν, ως εκ της γεωγραφίας του, θα καθίστατο η ιδανική οδός διαμετακομιδής του κεντρασιατικού πετρελαίου, προκειμένου να "παρακαμφθεί" η Ρωσία, η οποία φέρνει διάφορα εμπόδια (η κυβέρνηση της Μόσχας διαθέτει ισχυρότατες επιρροές στις χώρες της περιοχής). Το "Μεγάλο Παιχνίδι" (για να θυμηθούμε την έκφραση του Κίπλινγκ) θα άρχιζε και οι "πελάτες" θα γίνονταν πολλοί. Μετρήστε: Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Γεωργία, Καζαχστάν, Κιργιζία, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν και, φυσικά, Τουρκμενιστάν, Πακιστάν και Ιράν. Προσθέστε: "Exxon", "Amoco", "Unocal", και τις λοιπές "δημοκρατικές δυνάμεις" της παγκόσμιας πετρελαϊκής βιομηχανίας...

Τη "συνταγή" χαλάει η αδυναμία των Ταλιμπάν να φέρουν εις πέρας την επιχείρηση. Επιπροσθέτως, αυξάνει τη δυσφορία στο Πακιστάν.

Το Πακιστάν αναφέρεται συχνότατα ως η χώρα που "δημιούργησε" (επί κυβερνήσεων Μπούτο) τους Ταλιμπάν. Ο ίδιος ο όρος "Φοιτητές" αναφέρεται σε ισλαμικές σχολές στο έδαφος του Πακιστάν. Εξάλλου, οι υπηρεσίες Πληροφοριών του Ισλαμαμπάντ είναι εκείνες που έδωσαν όπλα και στρατιωτική εκπαίδευση σ' αυτούς. Η εβδομαδιαία επιθεώρηση "Economist" (11/7/1998) εξηγεί το σκεπτικό της πακιστανικής ISI (Inter - Services Intelligence brand): Επρόκειτο για "επένδυση" πολλαπλής στόχευσης. Ενας (άφατος) στόχος, το κεντρασιατικό πετρέλαιο. Δεύτερος, η ύπαρξη "στρατηγικού βάθους" σε περίπτωση πολέμου με την Ινδία, πολλώ μάλλον πυρηνικού. (Σημειωτέον, η υποστήριξη των Ταλιμπάν προέκυψε βάσει αμερικανικών κεφαλαίων...).

Αλλά οι συνθήκες στο Ισλαμαμπάντ έχουν αλλάξει. Ο νυν πρωθυπουργός Ναουάζ Σαρίφ δε διατηρεί στενές σχέσεις με τους Ταλιμπάν, ή έστω ανάλογες εκείνων της προκατόχου του Μπεναζίρ Μπούτο. Οι "κοσμικοί" Πακιστανοί πολιτικοί ανησυχούν επειδή το κόμμα, στο οποίο ανήκουν οι σχολές που άνδρωσαν τους "Φοιτητές", το Jamiat e Ulema e Islam (JUI) καλεί για "ισλαμική επανάσταση" στο ίδιο το Πακιστάν. Πολλοί καλούν για "αποστασιοποίηση" του Πακιστάν από τους κατέχοντες το 85% του Αφγανιστάν. Και η... αντιπάθεια των Ταλιμπάν προς τα ανθρώπινα δικαιώματα εξωθεί τη Δύση να τους καταδικάζει (φραστικά τουλάχιστον). Κυβερνήσεις γειτονικών χωρών έχουν πανικοβληθεί από το ενδεχόμενο εξάπλωσης του "ισλαμικού κινδύνου".

Επιπροσθέτως, οι "τριβές" των Ταλιμπάν με τον ΟΗΕ έχουν φθάσει στο απροχώρητο. Την Τετάρτη, ο επικεφαλής της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στη χώρα απειλούσε ακόμη και με πλήρη αποχώρηση του Οργανισμού από τη χώρα. Οι ηγέτες των Ταλιμπάν έχουν κι αυτοί "παράπονα", με σημαντικότερο το ότι η θέση της χώρας στα φόρα παραμένει κατειλημμένη από τον Ραμπανί.

Οσο οι "Φοιτητές" χάνουν ευκαιρίες απόλυτης στρατιωτικής επικράτησης και βλέπουν το σύμμαχό τους Ισλαμαμπάντ να δυσφορεί, τόσο πιο "άκαμπτοι" και "άτεγκτοι" γίνονται. Η "ειρηνευτική διαδικασία" δείχνει απολύτως ξεχασμένη. Η ελπίδα των Αμερικανών των Απρίλη ήταν να βρεθεί "κοινό έδαφος", που θα μπορούσε να διευρυνθεί με τη μελλούμενη επίσκεψη του Προέδρου Κλίντον στην περιοχή (Νοέμβρης), και παράλληλα με τη φιλοξένηση από την ιαπωνική κυβέρνηση του Ριουτάρο Χασιμότο συνομιλιών για την "αναδόμηση" της κατεστραμμένης από τον εμφύλιο χώρας. Αρωγοί τότε δήλωναν Ισλαμική Διάσκεψη και Πακιστάν. Τώρα, τα περισσότερα από τα συστατικά του αμερικανικού σχεδίου έχουν ξεπεραστεί από τις συνθήκες. Φυσικά, ο Μπιλ Κλίντον δεν μπορεί να προσγειωθεί, ενώ ρουκέτες πέφτουν, ο Χασιμότο πήγε καλλιά του, η Ισλαμική Διάσκεψη είναι "μουδιασμένη" και "κοινό έδαφος" δεν υπάρχει ούτε για δείγμα.

Υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο; Μάλλον - και αυτό, είναι να φύγουν οι Ταλιμπάν από τη μέση. Οχι το σύνολο της οργάνωσης, αφού κάτι τέτοιο θα ήταν στρατιωτικά ανέφικτο και χρονικά θα διαρκούσε χρόνια, αλλά η ηγεσία τους, που από τους "ακραιφνείς ισλαμιστές" ίσως μπορεί κάπως να ...μετακυληθεί στους πολιτικούς της φυλής Παστού (κυρίαρχη στις τάξεις των Ταλιμπάν). Αυτοί μοιάζουν πιο "μετριοπαθείς" και θα συνήπταν χωρίς χρονοτριβή εκεχειρία με τον Μπουρχανουντίν Ραμπανί, που θεωρείται "αμετακίνητος" από το Βορρά της χώρας, ακόμη και από το Πακιστάν (την άνοιξη, όταν οι σεισμοί συντάραξαν την περιοχή, ο Ναουάζ Σαρίφ έστειλε σημαντική βοήθεια και μάλιστα επισκέφθηκε τον Ραμπανί).

Ενώ οι γραμμές αυτές συντάσσονταν, αναμενόταν την Παρασκευή να συναντηθούν εκπρόσωποι από τις έξι χώρες, γειτονικές με το Αφγανιστάν (Ιράν, Τατζικιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τουρκμενιστάν, Πακιστάν και Κίνα) με τη συμμετοχή του ΟΗΕ και των ΗΠΑ, προκειμένου να "συζητηθεί" το πρόβλημα. Σημείο ανανεωμένου ενδιαφέροντος; Ισως όχι, εξάλλου οι παρούσες πετρελαϊκές ισορροπίες δεν "επιβάλλουν" την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Κασπίας και της Κεντρασίας...

Προοπτικά, αν οι πιθανότητες "ειρήνευσης" μέσω αλλαγής ηγεσίας των Ταλιμπάν ή διεθνών πιέσεων δεν "ευοδωθούν", υπάρχει κι ένα ακόμη σχέδιο: Η κατάτμηση του Αφγανιστάν. Αναμείνατε...

Μπάμπης ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος, στις 25 του Ιούλη, από την επέμβαση των αποικιοκρατικών στρατευμάτων των ΗΠΑ στο Πουέρτο Ρίκο. Τα 100 όμως αυτά χρόνια δεν έχουν αποθαρρύνει το λαό της χώρας, ο οποίος και συνεχίζει τον αγώνα του για ανεξαρτησία. Με αφορμή αυτή την επέτειο, διοργανώνεται για τις 25 του Ιούλη ολονύκτια συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από τον Λευκό Οίκο.Κάτω από πίεση που ασκείται για ανεξαρτησία, η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε - με μια ψήφο διαφορά - το περασμένο Μάρτη, νομοσχέδιο για την "αυτοδιάθεση", όπως αναφέρεται, της καραϊβικής χώρας, που στην ουσία είναι ευφημισμός για προσάρτηση του Πουέρτο Ρίκο στις ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, με 209 ψήφους υπέρ και 208 κατά, ύστερα από 11 ώρες συζήτηση, η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε το νομοσχέδιο αυτό που θα καλέσει τους Πουερτορικανούς να αποφασίσουν αν επιθυμούν να ενταχθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες ως πολιτεία, μέσω ενός δημοψηφίσματος που έχει προσδιοριστεί για τις 31 Δεκέμβρη.

Το νομοσχέδιο αυτό "προσφέρει" στους Πουερτορικανούς τρεις επιλογές για τη χώρα τους: να γίνουν η 51η Πολιτεία των ΗΠΑ, να διατηρήσουν τη σημερινή κατάσταση κοινοπολιτείας που ισχύει από το 1952 ή να διαλέξουν την ανεξαρτησία. Παρόμοιο δημοψήφισμα διεξήχθη το 1993, με παρόμοιες επιλογές, όπου η επιλογή της κοινοπολιτείας έλαβε το 48%, υπέρ της προσάρτησης το 46% και το 4,4% των ψηφοφόρων διάλεξαν την ανεξαρτησία.

Αν τελικά, υπάρξει το ίδιο αποτέλεσμα, το νομοσχέδιο προβλέπει μια επανάληψη του δημοψηφίσματος σε δέκα χρόνια και έναν τρίτο γύρω μετά από 10 χρόνια, αν η κατάσταση δεν αλλάξει μέχρι τότε. Παράλληλα, το κογκρέσο των ΗΠΑ προτείνει να μην ισχύει η αμερικανική υπηκοότητα των Πουερτορικανών, που υπάρχει μέχρι σήμερα, αν το δημοψήφισμα δε βγάλει το αποτέλεσμα της προσάρτησης.

Εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν "προσφέρει" την αμερικανική υπηκοότητα στους Πουερτορικανούς ακριβώς τη χρονολογική περίοδο που άρχισε η στρατολόγηση ανδρών στο στρατό για το Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αν, υποθετικά, η πλειοψηφία των ψήφων του δημοψηφίσματος δείξουν το Δεκέμβρη πως η πλειοψηφία είναι υπέρ της προσάρτησης, τότε μέσα σε έξι μήνες ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα πρέπει να παρουσιάσει ένα πρόγραμμα για μεταφορά του νησιού στη νέα αυτή κατεύθυνση, με στόχο να εφαρμοστεί μέσα στα 10 επόμενα χρόνια.

Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ άλλων, η επιλογή της προσάρτησης συμπεριλαμβάνει την υποχρεωτική αποδοχή της αγγλικής ως επίσημη γλώσσα του Πουέρτο Ρίκο.

Οι υποστηρικτές της προσάρτησης του Πουέρτο Ρίκο στις ΗΠΑ αρνούνται πως η χώρα τους αποτελεί έθνος. Αρνούνται την ψήφο στους Πουερτορικανούς κατοίκους των ΗΠΑ, μια και πιστεύουν πως η πλειοψηφία τους είναι υπέρ της κοινοπολιτείας ή της ανεξαρτησίας, ωστόσο πιέζουν προς την κατεύθυνση να γίνουν δεκτές οι ψήφοι των Κουβανών και Δομινικανών πολιτών του Πουέρτο Ρίκο, οι οποίοι, κατά βάση, είναι υποστηρικτές της προσάρτησης.

Στο μεταξύ, οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας του Πουέρτο Ρίκο επιδιώκουν να ξαναθέσουν το ζήτημα της χώρας τους στην Επιτροπή Κατάργησης των Αποικιών του ΟΗΕ. Μια αντιπροσωπεία από το "Χόστος Νάσιοναλ Κόγκρες", όπου συμμετέχουν ομάδες 15 πατριωτικών οργανώσεων, πραγματοποιεί περιοδεία σε χώρες όπως η Κούβα, που παραδοσιακά έχει υποστηρίξει την υπόθεσή τους, η Βενεζουέλα, η Βολιβία, η Χιλή, το Τρινιδάδ και το Τομπάγκο, τη Γρενάδα, τη Σάντα Λουσία και την Αντίγουα.

Πρόσφατα, η καμπάνια "Χερίτσο '98" που οργανώνουν διάφοροι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει οργανώσει διάφορες δραστηριότητες, όπως πορεία στην Ουάσιγκτον για την αμνηστία 150 πολιτικών κρατουμένων στις ΗΠΑ, αναδεικνύοντας πως ανάμεσά τους υπάρχουν 30 Πουερτορικανοί που είναι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας και καταγγέλλουν την απάνθρωπη συμπεριφορά που υφίστανται.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην καθημερινή εφημερίδα της Κούβας, "Γκράνμα", ο υποστηρικτής της ανεξαρτησίας του Πουέρτο Ρίκο, Χουάν Μαρί Μπρας, επισήμανε ότι το νομοσχέδιο αυτό των ΗΠΑ "δεν προϋποθέτει την ελεύθερη άσκηση ψηφοφορίας για την επιλογή ανάμεσα στην κοινοπολιτεία, την προσάρτηση ή την ανεξαρτησία. Δεν πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που πραγματικά είναι ενάντια στις αποικίες, μιας και δεν αναφέρει τίποτα για τις εγκριμένες από τον ΟΗΕ αποφάσεις σχετικά με την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Οι δικοί μας (πολιτικοί κρατούμενοι) παραμένουν στις φυλακές των ΗΠΑ"...

Κλωντίν ΧΕΣΠΕΡ

Μεσούτ Γιλμάζ - Μπουλέντ Ετσεβίτ, οι δύο εκ των τριών ηγετών του κυβερνητικού συνασπισμού της Τουρκίας, ο οποίος απειλήθηκε με "κατάρρευση" αυτή την βδομάδα