Η στιγμή της εκτόξευσης του Zhuque-3 από την έρημο Γκόμπι

Χρησιμοποιώντας ξανά και ξανά το μεγαλύτερο τμήμα του Falcon 9, η «SpaceX» κατάφερε να ρίξει σημαντικά το κόστος εκτόξευσης και να κυριαρχήσει στη διεθνή αγορά εκτοξεύσεων, χρησιμοποιώντας τον πρώτα και κύρια για την τοποθέτηση σε χαμηλή γήινη τροχιά χιλιάδων δορυφόρων Starlink παροχής διαδικτυακής συνδεσιμότητας σε απομακρυσμένες - και όχι μόνο - περιοχές του πλανήτη. Ο «αστερισμός» των StarLink αποτελεί σήμερα την πλειοψηφία των δορυφόρων που βρίσκονται σε χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη. Μόνο μια άλλη αμερικάνικη εταιρεία, η «Blue Origin» του άλλου πολυδισεκατομμυριούχου, του Τζεφ Μπέζος, κατάφερε να προσγειώσει ομαλά το πρώτο στάδιο του δικού της πυραύλου, του New Glenn και προς το παρόν αυτό το πέτυχε μόνο μία φορά έως τώρα. Η «Blue Origin» πρόκειται να χρησιμοποιήσει τον New Glenn για την εκτόξευση του «αστερισμού» δορυφόρων παροχής διαδικτυακής συνδεσιμότητας Amazon Leo, του μονοπωλίου ηλεκτρονικού εμπορίου «Amazon», στο οποίο είναι μεγαλομέτοχος ο Μπέζος.

Το πρώτο στάδιο του ύψους 66 μέτρων Zhuque-3 της κινεζικής «LandSpace», που χρησιμοποιεί υγροποιημένο μεθάνιο ως καύσιμο και υγρό οξυγόνο ως οξειδωτικό, επρόκειτο να προσγειωθεί σε εξέδρα περίπου 390 χιλιόμετρα μακριά από το Ζικουάν. Ωστόσο, εξερράγη στον αέρα και έπεσε στο άκρο της εξέδρας, τερματίζοντας άδοξα την πρώτη προσπάθεια, έστω κι αν η στόχευσή του ήταν πολύ καλή. Είναι μάλλον απλώς η αρχή των προσπαθειών εταιρειών από την Κίνα και άλλες χώρες να ανταγωνιστούν το πλεονέκτημα που έχουν αυτήν τη στιγμή οι ΗΠΑ στις εμπορικές διαστημικές εκτοξεύσεις.

Ο Zhuque-3 είναι η αιχμή του δόρατος της προσπάθειας της Κίνας για απόκτηση επαναχρησιμοποιούμενων πυραύλων. Η επόμενη προσπάθεια, με εντελώς διαφορετικό πύραυλο πρόκειται να πραγματοποιηθεί πολύ σύντομα. Ο Long March 12A, κατασκευασμένος από την κρατική SAST είναι ήδη τοποθετημένος στην εξέδρα εκτόξευσης ενός νέου διαστημικού κέντρου στο Ζικουάν. Αυτός ο πύραυλος στοχεύει να προσγειώσει το πρώτο του στάδιο σε μια άλλη εξέδρα, 250 χλμ. μακριά, στην επαρχία Γκανσού.

Αλλες κινεζικές εταιρείες, όπως η «Space Pioneer», η «Interstellar Glory Aerospace Science and Technology» (iSpace), η «Galactic Energy», η «CAS Space» και η «Deep Blue Aerospace and Orienspace», ετοιμάζουν τους δικούς τους επαναχρησιμοποιούμενους πυραύλους, καθώς η Κίνα ακολουθεί όλο και περισσότερο το αμερικανικό μοντέλο ανάθεσης στον ιδιωτικό καπιταλιστικό τομέα μεγάλου μέρους του όγκου των εμπορικών εκτοξεύσεων. Υπό κατασκευή είναι και αρκετές θαλάσσιες εξέδρες για την υποδοχή των επαναχρησιμοποιήσιμων σταδίων των κινεζικών πυραύλων. Ορισμένα μονοπώλια της Κίνας έχουν εκφράσει την πρόθεση να κατασκευάσουν στο μέλλον και κάποιον θηριώδη πύραυλο ανάλογο με τον Starship της «SpaceX», που αποσκοπεί να είναι πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμος.

Δυτικοί ειδικοί θεωρούν πως η ευρεία προσπάθεια της Κίνας να αποκτήσει τέτοιους πυραύλους σχετίζεται και με το ενδιαφέρον της να εκτοξεύσει τον δικό της «αστερισμό» τύπου StarLink. Φυσικά αυτοί οι μεγάλοι «αστερισμοί» έχουν και στρατηγικό - γεωπολιτικό ενδιαφέρον για τη χώρα που τους κατέχει. Είναι γνωστή, για παράδειγμα, η χρήση του StarLink από την Ουκρανία για να διατηρήσει επικοινωνία μεταξύ των στρατιωτικών μονάδων της μετά τη ρωσική εισβολή. Και ο «Χρυσός Θόλος» υποτιθέμενης προστασίας από διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους, του Ντόναλντ Τραμπ, επίσης θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις υπηρεσίες ενός τόσο μεγάλου στόλου δορυφόρων, όπως το StarLink, ή μελλοντικά το Amazon Leo.

Τα αντίστοιχα με το StarLink κινεζικά σχέδια ονομάζονται Guowang και «Χίλια Ιστία», με το καθένα να απαιτεί την εκτόξευση άνω των 10.000 δορυφόρων σε χαμηλή τροχιά. Για να πετύχει το «Χίλια Ιστία» τον στόχο των 14.000 δορυφόρων, θα πρέπει να εκτοξεύονται 7 δορυφόροι κάθε μέρα μέχρι το τέλος της δεκαετίας!

Αλλά και η ΕΕ αναζητεί λύση επαναχρησιμοποιούμενου πυραύλου, καθώς ο αναλώσιμος Ariane 6 στον οποίο στηρίζεται τώρα δεν θα μπορεί να ανταγωνιστεί με τους αμερικανικούς, κινεζικούς και ποιος ξέρει ποιας άλλης εθνικότητας πυραύλους χαμηλού κόστους εκτόξευσης. Γι' αυτό σε πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) αποφασίστηκε τα κράτη - μέλη να καταβάλουν 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ για έρευνα σχετικά με τις διαστημικές μεταφορές. Η ΕΕ προγραμματίζει την εκτόξευση του δικού της «αστερισμού» δορυφόρων με το όνομα IRIS, ενώ ο γερμανικός στρατός θα προτιμούσε να έχει στη διάθεσή του έναν εντελώς γερμανικό ανάλογο στόλο δορυφόρων.

Στην Ιαπωνία, η κρατική διαστημική υπηρεσία JAXA συνεργάζεται με τη «Mitsubishi» για την ανάπτυξη επαναχρησιμοποιήσιμου πυραύλου βαρέων βαρών, ενώ άλλες ιαπωνικές εταιρείες, όπως η «Space One», η «Interstellar Technologies» και η «Honda» ακολουθούν δικά τους προγράμματα ανάπτυξης παρόμοιων πυραύλων. Ισως σε μερικά χρόνια ο συνωστισμός σε χαμηλή γήινη τροχιά θα φτάσει σε τέτοια πυκνότητα που οι συγκρούσεις ή και οι καραμπόλες μεταξύ των δορυφόρων θα γίνουν καθημερινό φαινόμενο, με κίνδυνο να γεμίσει θραύσματα όλος ο περιβάλλων τη Γη διαστημικός χώρος.

Απεικόνιση τροχιακού κέντρου δεδομένων της «Starcloud»

Το σκεπτικό αυτής της ...προχωρημένης πρότασης είναι ότι τα τροχιακά κέντρα δεδομένων θα έχουν διαθέσιμη απεριόριστη ηλιακή ενέργεια όλο το 24ωρο, καθώς θα βρίσκονται σε ηλιοσύγχρονη τροχιά αυγής - σούρουπου, πάνω δηλαδή από το όριο μεταξύ ημέρας και νύχτας στη Γη. Θα έχουν και απεριόριστη ψύξη μέσω ακτινοβόλησης στο Διάστημα της θερμικής ενέργειας που παράγεται κατά τη λειτουργία τους, αλλά για τον σκοπό αυτό θα χρειαστούν τεράστιους θερμοπομπούς. Για την εκτόξευσή τους θα απαιτηθούν πολλαπλές πτήσεις χαμηλού κόστους. Ανεξάρτητοι ειδικοί προειδοποιούν ότι τελικά αυτά τα κέντρα μπορεί να καταλήξουν να έχουν μεγαλύτερες περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις από τα αντίστοιχα επίγεια.

Τροχιακό κέντρο δεδομένων πάνω από το όριο ημέρας - νύχτας στη Γη

Πέρα από τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στη λειτουργία των υπολογιστών ο ηλιακός άνεμος υποατομικών σωματιδίων και τα προβλήματα κόστους που θα πρέπει να ξεπεραστούν, επιστήμονες του πανεπιστημίου Σάαρλαντ της Γερμανίας προειδοποιούν ότι για την τοποθέτηση σε τροχιά κέντρων δεδομένων θα απαιτηθεί δεκαπλάσια παραγωγή ρύπων (λόγω των εκτοξεύσεων), συγκριτικά με την κατασκευή αντίστοιχων κέντρων πάνω στη Γη.

Πρόβλημα θα έχουν και οι αστρονόμοι που αναζητούν κοντινούς στη Γη αστεροειδείς κατά το λυκόφως και θα έχουν στο πεδίο ορατότητας των τηλεσκοπίων τους φωτοβολταϊκά κύτταρα μήκους πολλών χιλιομέτρων. Προς το παρόν, τα τροχιακά κέντρα δεδομένων είναι μια ιδέα που κάποιοι μεγαλοκαπιταλιστές θα αποφασίσουν αν θα παραμείνει ιδέα ή θα γίνει πράξη ανάλογα με τα συμφέροντά τους, οικονομικά και άλλα.

Η διαστημοσυσκευή με την ονομασία MAVEN, που εκτοξεύτηκε τον Νοέμβρη του 2013 και είχε τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Αρη το 2014, έπαψε στις 6 Δεκέμβρη να επικοινωνεί με το κέντρο ελέγχου της NASA, ενόσω βρισκόταν πίσω από τον κόκκινο πλανήτη, ως προς τη θέση της Γης. Το MAVEN προγραμματιζόταν να λειτουργήσει επί ένα έτος, αλλά κατάφερε να παραμείνει λειτουργικό έως τώρα.

Πέρα από τη μελέτη της επίδρασης του ηλιακού ανέμου στην ατμόσφαιρα του Αρη, το MAVEN αποτελούσε μια από τις τέσσερις διαστημοσυσκευές που μεσολαβούσαν για την επικοινωνία με τη Γη αποστολών όπως τα ρόβερ Curiosity και Perseverance. Ηταν το δεύτερο ισχυρότερο μέσο επικοινωνίας, μετά τον Exomars Trace Gas Orbiter, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), που είναι το νεότερο μέλος της τετράδας, αλλά κι αυτός βρίσκεται σε τροχιά ήδη επί 9 χρόνια. Οι επιστήμονες της NASA προσπαθούν να επαναφέρουν την επικοινωνία, όπως είχαν πετύχει και πριν 3 χρόνια, όταν το MAVEN είχε μπει σε λειτουργία ασφαλείας λόγω βλάβης στα γυροσκόπιά του.