Γρηγοριάδης Κώστας

Μπορούμε να ορίσουμε με απλά λόγια ως «διάβρωση του εδάφους» την κίνηση των συστατικών του, ιδιαίτερα των επιφανειακών, από τον ένα χώρο στον άλλο. Κύριες αιτίες είναι ο αέρας και η ροή των υδάτων. Οταν σε κάποιο οικοσύστημα δεν υπάρχουν παρεμβάσεις οι ρίζες των φυτών λειτουργούν σαν «συγκολλητές» του εδάφους με τις ρίζες τους. Ετσι το έδαφος δε χάνεται με ρυθμό ταχύτερο από αυτόν που παράγεται. Ομως η σημερινή πραγματικότητα που έχει επιβάλει το πρότυπο ανάπτυξης που θέλει τα πάντα στο έλεος της αγοράς με την «υπερβόσκηση», τις «εντατικές καλλιέργειες», την «αποδάσωση» (για εξοχικές κατοικίες ή μετατροπή δασών σε λιβάδια) τη «χάραξη δρόμων» μέσα σε δασικές εκτάσεις κ.τ.λ. είναι κάθε άλλο παρά ευνοϊκή. Μέσα σε λίγες δεκαετίες καταστρέφεται ό,τι η φύση έφτιαξε σε χιλιάδες χρόνια. Το έδαφος μετατρέπεται σε λιγότερο γόνιμο και σταδιακά μεταβάλλεται σε έρημο!

Δυστυχώς στις μέρες μας το έδαφος διαβρώνεται ταχύτερα από ό,τι σχηματίζεται, προξενώντας την υποβάθμιση του 85% περίπου παγκοσμίως. Σε ορισμένες χώρες η κατάσταση αυτή αγγίζει το 50% των εδαφών. Παράδειγμα το Νεπάλ, η Τουρκία, η Αιθιοπία και η Μαδαγασκάρη. Τα τελευταία 30 χρόνια στην Αφρική, η διάβρωση αυξήθηκε 20 φορές. Μια μελέτη του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι από το 1945 και μετά υπήρξε διάβρωση σε 12 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, μια έκταση που ισοδυναμεί με την Κίνα και την Ινδία. Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι 89.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα έχουν ερημοποιηθεί και αποκλείεται οποιαδήποτε μορφή καλλιέργειας πλέον. Ως αιτίες αναφέρονται η υπερβόσκηση (35%), η αποψίλωση των δασών (30%), και οι αγροτοκαλλιέργειες (28%). Τα 2/3 των περισσότερο προβληματικών περιοχών βρίσκονται στην Αφρική και την Ασία. Η εκτίμηση του ΟΗΕ κάνει λόγο για απειλή, σε παγκόσμιο επίπεδο, του 63% των λειμώνων, του 60% των καλλιεργειών που τρέφονται από βροχή και του 30% των αρδεύσιμων καλλιεργειών. Δηλαδή απειλείται η ζωή 900 εκατομμυρίων ανθρώπων σε πάνω από εκατό χώρες!

Το ερώτημα που λογικά τίθεται είναι αν υπάρχει λύση. Ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για το μπλοκάρισμα της ερημοποίησης είναι η δραστική μείωση της υπερβόσκησης, η προστασία των δασών, το σταμάτημα των καταστροφικών φυτειών και η σωστή διαχείριση των αρδεύσεων. Το κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος υπολογίζεται στα 15-22 δισ. δολάρια για τα επόμενα 20 χρόνια. Μια δαπάνη μικρότερη από τα 42 δισ. δολάρια που ετήσια χάνονται από τις αγροτοκαλλιέργειες λόγω ερημοποίησης. Οσο για το σήμερα οι δαπάνες για την καταστολή του φαινομένου περιορίζονται στο 1 δισ. δολάρια.

Σε πανεπιστημιακά ξενόγλωσσα εγχειρίδια αναφέρεται το παράδειγμα της Αυστραλίας, μιας ηπείρου που έχασε σχεδόν το σύνολο της δασικής της έκτασης μέσα σε διακόσια χρόνια αφ' ότου εγκαταστάθηκαν οι Αγγλοι έποικοι. Να σημειώσουμε ότι η επιφάνεια του εδάφους της χώρας αυτής διαβρώνεται με ρυθμούς 50 φορές μεγαλύτερους από τους αντίστοιχους του 1788. Το 1859 ο Tomas Austin απελευθέρωσε 24 αγγλικά κουνέλια που πολλαπλασιάστηκαν με τρομακτικούς ρυθμούς επειδή δεν υπήρχαν φυσικοί εχθροί. Μέσα σε δέκα χρόνια αριθμούσαν εκατομμύρια και διασκορπίστηκαν σ' όλη τη χώρα καταστρέφοντας τη βλάστηση. Το 1950 η κυβέρνηση της χώρας εισήγαγε έναν ιό που εξολόθρευσε το 99% των κουνελιών. Ομως τα κουνέλια απέκτησαν ανοσία και ο πληθυσμός τους σήμερα ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια προξενώντας καταστροφές 75 εκατ. δολ. το χρόνο στις καλλιέργειες. Φυσικά στην ερημοποίηση επέδρασαν και άλλοι παράγοντες εκτός από τα κουνέλια. Ομως, είναι χαρακτηριστικό πως η ανατροπή του κύκλου ζωής μιας περιοχής μπορεί να επιφέρει τέτοιας κλίμακας καταστροφές. Σήμερα επιδοτείται η φύτευση δέντρων και η προτίμηση αυτοχθόνων ειδών. Στερνή μου γνώση...

Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία η Εκθεση της Ευρωπαϊκής Ενωσης που επισήμαινε ότι η πλειοψηφία των δημόσιων έργων (σ.σ. τα οποία συγχρηματοδοτεί η ΕΕ) παραδίδονται προβληματικά. Ποιος δε γνωρίζει το φαύλο καθεστώς που επικρατεί στα δημόσια έργα; Προβληματικός ο τρόπος ανάθεσης με τις μεγάλες εκπτώσεις. Κάτι πήγε να γίνει πριν μερικά χρόνια, αλλά η προσπάθεια ναυάγησε. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί ή είναι ανύπαρκτοι ή κλείνουν τα μάτια τους στα όσα συμβαίνουν. Τα σύνηθες επιχείρημα είναι η έλλειψη προσωπικού. Αλλά με την ίδια ευκολία που «κλείνουν» τα μάτια τους οι αρμόδιοι στα κακώς κείμενα, βάζουν τις υπογραφές τους στην παραλαβή των έργων. Και το ίδιο εύκολα η πολιτική ηγεσία τους επιβραβεύει (!) με προαγωγές και παντοειδή μπόνους. Αποτέλεσμα; Η ασυδοσία των κακοτεχνιών, που συνήθως είναι και περιβαλλοντοκτόνες, συνεχίζεται. Προς τι λοιπόν οι δικαιολογίες που ακούστηκαν (για την Εκθεση); Το μόνο που επιτυγχάνουν είναι η αίσθηση της γελοιότητας σ' ένα κράτος - μπάχαλο, το οποίο στο μόνο που επιδίδεται με εξαιρετική επιτυχία είναι η τυφλή υπακοή στα κελεύσματα των Βρυξελλών και της Ουάσιγκτον. Μάλιστα, οι δυο τελευταίες, για να θυμίζουν ποιος κάνει κουμάντο, δε διστάζουν να ρίχνουν πού και πού καμιά σφαλιάρα, ακόμα και στους πιο υπάκουους θιασώτες τους. Ετσι πρέπει να ερμηνευτεί η εν λόγω Εκθεση, γιατί πρόκειται για παιχνίδι με σημαδεμένη τράπουλα. Και σε τέτοια παιχνίδια όλοι ξέρουν ποιος είναι ο κερδισμένος.

Και νέα «καμπάνα» ετοιμάζεται για τη χώρα μας. Αυτή τη φορά αιτία η αύξηση των εκπομπών των επικίνδυνων αερίων αντί της μείωσης που είχε συμφωνηθεί. Οι «οικολόγοι» του ΥΠΕΧΩΔΕ έχουν να μας πουν κάτι;

Γνωστός δημοσιογράφος κατήγγειλε πριν από λίγες μέρες ότι η αρμόδια υπηρεσία για το πράσινο του Δήμου Αθήνας αγνοούσε πού βρίσκεται το άλσος Ιλισίων! Φαίνεται ότι στην Κοτζιά δεν ασχολούνται με πεζά θέματα. Τους ενδιαφέρουν τα μεγάλα και τα σπουδαία.

Περιοχή για τη μετεγκατάσταση των αποθηκών υγρών καυσίμων από τη Σκάλα Λουτρών βρέθηκε, αλλά οι αποθήκες παραμένουν, παρά την απόφαση του ΣτΕ. Τι συμβαίνει;

Η ζωή στις μεγαλουπόλεις έχει εξελιχτεί σε πραγματικό εφιάλτη. Ελλειψη πράσινου,, κυκλοφοριακό αδιέξοδο, ελάχιστοι ελεύθεροι χώροι, κατοικίες - κλουβιά (για τους πολλούς), ατμοσφαιρική μόλυνση, επικίνδυνα εργοστάσια εντός κατοικημένων περιοχών, τόνοι σκουπιδιών είναι μερικές από τις εικόνες των μεγάλων αστικών κέντρων. Κλασικό παράδειγμα η Αθήνα. Υπάρχει λύση; Η απάντηση είναι καταφατική, αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση. Οι επιστήμες της πολεοδομίας, της οικολογίας και της κοινωνιολογίας έχουν αναπτύξει μια ενδιαφέρουσα προβληματική για το τι μπορεί να γίνει. Μια προβληματική που καταγράφεται στο εν λόγω βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Στοχαστής» με τις υπογραφές σημαντικών επιστημόνων.