(Της απεσταλμένης μας Σοφίας ΑΔΑΜΙΔΟΥ).--

Αν η μετριοφροσύνη είναι για τις μετριότητες, μήπως η έπαρση είναι για τους «άριστους»; Πώς αλλιώς να σχολιάσει κανείς τα «ωραία και μεγάλα λόγια» του υπουργού Πολιτισμού - Τουρισμού, Παύλου Γερουλάνου, στην έναρξη (13/11) του επετειακού 50ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων: «Πέρασε μισός αιώνας και συνέβησαν τεράστιες αλλαγές στον κόσμο, σημαντικές αλλαγές στη Θεσσαλονίκη και εντυπωσιακές αλλαγές στον κινηματογράφο. Πρόκειται για μισό αιώνα παρουσίας, δημιουργίας, παρέμβασης και αγώνων. Πολιτικοί αγώνες κατά δικτατοριών, αυταρχισμού, πολέμων. Αγώνες στο χώρο του Πολιτισμού και της Τέχνης. Της ποιοτικής, αυθεντικής και ελεύθερης δημιουργίας, σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούσε η αισθητική και η ποιότητα των πολυεθνικών». Αντιπαρατίθεται, δηλαδή, ο υπουργός με την αισθητική και την ποιότητα των πολυεθνικών; Τι άλλο θ' ακούσουμε; Πώς μπορούν να μιλούν όσοι παραδίδουν τα πάντα, ακόμη και τον Πολιτισμό, στις πολυεθνικές; Ηρθαν από άλλη χώρα; 'Η νομίζουν ότι εμείς είμαστε από άλλη χώρα;

Και ο υπουργός συνέχισε την προσπάθεια παραπλάνησης: «Είναι η χρονιά που σηματοδοτεί το τέλος της εποχής που η Τέχνη σιγούσε. Αποδεχόμενη το φίμωτρο της κρατικής χρηματοδότησης η Τέχνη στην Ελλάδα έπαψε να δαγκώνει, έπαψε να αμφισβητεί την εξουσία και να διαμαρτύρεται»... Δηλαδή, για το «καλό» της Τέχνης, για να ξαναρχίσει «να δαγκώνει», ...τέρμα η κρατική χρηματοδότηση.

Επίσης ο υπουργός δήλωσε ότι βιάζεται όσο κανένας άλλος να υπογράψει το πρώτο ολοκληρωμένο νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο, μετά την Μελίνα Μερκούρη. «Αλλά δεν μπορώ να υπογράψω» - τόνισε - «κανένα νομοσχέδιο που αφήνει την Τέχνη εξαρτημένη αποκλειστικά από την κρατική χρηματοδότηση (!), που δημιουργεί μονοπωλιακές πηγές χρηματοδότησης, που δεν εξασφαλίζει τον πλουραλισμό στα βραβεία που δίνει το κράτος... Θα ετοιμάσουμε άμεσα ένα νομοσχέδιο και μετά θα το αναρτήσουμε στο διαδίκτυο, ώστε ο καθένας με την υπογραφή του να μπορεί να διατυπώσει την άποψή του. Τέρμα πια οι διαπραγματεύσεις πίσω από κλειστές πόρτες». Και κατέληξε με τη γνωστή καραμέλα ότι χρήματα δεν υπάρχουν. «Oι χρονιές που έρχονται θα είναι δύσκολες για κάθε Ελληνα. Και ο πολιτισμός θα υποφέρει μαζί με κάθε άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η ελληνική κινηματογραφική παραγωγή ασφυκτιά από την έλλειψη πόρων»... αλλά «για πολλούς λόγους είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρουμε. Αν μη τι άλλο διότι αρχίσαμε και πάλι να αμφισβητούμε»(!).

Αυτό που δεν ξέρει, μάλλον, ο υπουργός είναι ότι ο λαός τους αμφισβητεί χρόνια τώρα. Ο υπουργός τι ακριβώς αμφισβητεί; Το σύστημα που υπηρετεί, αποκλείεται!

Κι όλα αυτά μέσα σ' ένα περιβάλλον με χαρακτηριστικά «σχίσματος» στο χώρο των κινηματογραφιστών. Από τη μια αυτοί της «Ομίχλης» με το «αντι-Φεστιβάλ» στην Αθήνα και από την άλλη οι σκηνοθέτες της Εταιρείας και του παραρτήματος της Θεσσαλονίκης που βγάζουν «μαχαίρια» μεταξύ τους, με αλληλοκατηγορίες. Σκηνοθέτες της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, το μεσημέρι της Κυριακής σε συνέντευξη Τύπου, δήλωσαν τη στήριξή τους στο Φεστιβάλ, διεκδικώντας «διαφάνεια και αξιοκρατία για όλους», καταγγέλλοντας «κλίκες» και «συμφέροντα», αλλά και εκτοξεύοντας υπονοούμενα για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου.

Η τελετή έναρξης του 50ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ολοκληρώθηκε με την προβολή της νέας ταινίας του Φατίχ Ακίν «Soul Kitchen», παρουσία του σκηνοθέτη και των συντελεστών του φιλμ.

Σε παρέμβασή της εκ μέρους του ΚΚΕ, στη συνέντευξη Τύπου, η βουλευτής του ΚΚΕ, Σοφία Καλαντίδου, είπε μεταξύ άλλων: «Για το ΚΚΕ η αξία ενός έργου Τέχνης ορίζεται από τον κοινωνικό του ρόλο, ως στοιχείο που αντανακλά την κοινωνική συνείδηση. Η αξία χρήσης του για μας δε σχετίζεται με το πόσα θα πιάσει στην αγορά ή πόσο κέρδος θα αφήσει στον επιχειρηματία, αλλά πόσο, πώς και σε ποια κατεύθυνση θα συμβάλει διαμέσου των αισθήσεων και της σκέψης στη διαμόρφωση της κοινωνικής και ταξικής συνείδησης. Το ίδιο το έργο είναι μια σύνθεση αξιών, που περιέχει το κοινωνικό δικαίωμα της δημιουργίας των καλλιτεχνών και το δικαίωμα του κοινού να επικοινωνεί ανεμπόδιστα με αυτό. Δεν μπορεί να θεωρείται εμπόρευμα».

«Χρειάζεται μια νομοθετική ρύθμιση η οποία θα πληροί τα παραπάνω κριτήρια και θα περιλαμβάνει τα παρακάτω: Να πάψει ο Κινηματογράφος να αντιμετωπίζεται ως εμπορικό προϊόν, για να μπορέσει να αναπνεύσει και να αναπτυχθεί ελεύθερα η ελληνική κινηματογραφική τέχνη. Να δημιουργηθεί ενιαίος και αποκλειστικά δημόσιος μηχανισμός παραγωγής και διανομής του καλλιτεχνικού έργου, αποτελούμενος από κρατικούς φορείς (ΕΚΚ, Ταινιοθήκη της Ελλάδας, Ελλάς Φιλμ, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας κλπ.) που θα λειτουργούν με κρατική χρηματοδότηση και διαφανείς - συλλογικές διαδικασίες διοίκησης και χάραξης πολιτικής στις οποίες θα εκπροσωπούνται με αποφασιστικό ρόλο οι συλλογικοί φορείς των δημιουργών, ερμηνευτών, τεχνικών και όλων των άλλων συντελεστών της παραγωγής και διανομής της κινηματογραφικής ταινίας. Το ΕΚΚ να μετεξελιχθεί σε κρατικό φορέα και να φύγει από τις ΔΕΚΟ. Να ενισχυθεί οικονομικά και υλικά αποκλειστικά η εγχώρια παραγωγή μέσω των κρατικών φορέων. Καμία χρηματοδότηση από το κράτος παραγωγών πολυεθνικών εταιρειών ή μονοπωλιακών συγκροτημάτων. Χρηματοδότηση μόνο εγχώριων παραγωγών που κινούνται έξω από τα μονοπωλιακά και πολυεθνικά κυκλώματα με ισότιμη συμμετοχή όλων των δημιουργών... Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης να αφορά κυρίως την εγχώρια παραγωγή με διαγωνιστικό χαρακτήρα και να αποτελεί βήμα προβολής της ελληνικής ταινίας στην ντόπια και ξένη αγορά. Στα πλαίσιά του είναι δυνατόν, αλλά - οπωσδήποτε - σε άλλο χρόνο, να υπάρχει και ένα διεθνές (Βαλκανικό ή Μεσογειακό) φεστιβάλ με παράλληλες εκδηλώσεις για τον Κινηματογράφο και τις Τέχνες, αλλά και για την ανάπτυξη της ειρηνικής συμβίωσης των λαών της περιοχής».

Η Θεσσαλονίκη, πάντως, ζει στους ρυθμούς του Φεστιβάλ. Πολλές προβολές, ενδιαφέρουσες και μη ταινίες, στις 7 αίθουσες προβολής και πολύς κόσμος σε κάποιες από αυτές. Η ποσότητα μεγάλη, η ποιότητα ...εν αναμονή. Η πολυδιαφημιζόμενη τελετή έναρξης του 50ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, που παρουσίασε ο Χρήστος Λούλης, όχι ιδιαίτερα ελκυστική, ολοκληρώθηκε με την προβολή της νέας ταινίας του Φατίχ Ακίν «Soul Kitchen», παρουσία του σκηνοθέτη και των συντελεστών της. Μια ταινία καλών προδιαγραφών, με γρήγορους ρυθμούς, με θέμα αρκετά ελληνικό καθώς αφορά στην προσπάθεια δύο Ελλήνων αδελφών να επιβιώσουν στη Γερμανία, με χιούμορ, ανατροπές, συγκίνηση, αλλά και κάποιες υπερβολές, με κάποιες σκηνές άκρως ρεαλιστικές που αποδυναμώνουν το τελικό αποτέλεσμα. Οι μεγαλύτερες αρετές της ταινίας είναι η συνέπεια των χαρακτήρων και οι εκπληκτικές ερμηνείες όλων των ηθοποιών, με προεξέχουσες του ελληνικής καταγωγής Adam Bousdoukos (ο οποίος μαζί με τον σκηνοθέτη υπογράφει το σενάριο και ερμηνεύει τον Ζήνο, τον εργατικό αδελφό), του Moritz Bleibteu (ερμηνεύει το ρόλο του Ηλία, του μικροαπατεωνίσκου αδελφού), του Birol Uenel (ερμηνεύει το ρόλο ενός ιδιόμορφου μάγειρα - καλλιτέχνη). Στο τέλος ο «από μηχανής θεός» προσφέρει ένα αίσιο τέλος και η αγάπη των δύο αδελφών, υποβοηθούμενη από την αλληλοβοήθεια, κερδίζει τη μάχη με τις αναποδιές. Μια ευχάριστη ταινία, χωρίς άλλα ιδιαιτέρως αξιόλογα χαρακτηριστικά.

Από την Ουγγαρία η επόμενη ταινία, υποψήφια του Διεθνούς Διαγωνιστικού Τμήματος, «Το χωράφι του πατέρα» του Βίκτορ Οσκαρ Νάτζι, σχεδόν απογοητευτική. Αργή, χωρίς ούτε μια ποιητική ματιά, σκηνές βαρετές, χωρίς καμιά συγκίνηση, χαρακτήρες περιθωριακοί, αρνητικοί που δεν μπορείς ούτε να ταυτιστείς, ούτε να τους υπερασπιστείς. Ακόμη κι αν υπολογίσεις ότι το ψυχολογικό κενό του γιου, που σχεδόν μισεί τον πατέρα του, είναι μεγάλο, δε δικαιολογείται όταν, αντί να βοηθήσει τον πατέρα του τη στιγμή που μοιάζει να πεθαίνει αβοήθητος μέσα στο χωράφι του, εκείνος ανάβει τσιγάρο και τον παρακολουθεί για πολύ, μέχρι να αποφασίσει να τον πάει στο νοσοκομείο. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, βέβαια, μπορεί να πει κανείς πως η σκληρότητα και η αδιαφορία γεννά τα ίδια συναισθήματα σ' αυτόν που τα υφίσταται και ότι η κατάλυση της οικογένειας, η απουσία πατρικού προτύπου διαμορφώνει ανθρώπους χωρίς ευαισθησίες, μοναχικούς, σκληρούς, δυστυχισμένους. Ομως, δυστυχώς αυτή την ανάγνωση δεν κατάφερε ο σκηνοθέτης να την αποδώσει με τον καλύτερο τρόπο.

Κουραστική και η ταινία του Ρουμάνου Καλίν Πέτερ Νέτσερ «Μετάλλιο τιμής», παρά τις επιμέρους καλές στιγμές. Κυρίως οι ερμηνείες του ηλικιωμένου ζευγαριού και κάποιες κωμικοτραγικές στιγμές του βασικού ήρωα, που από λάθος λαμβάνει ένα μετάλλιο τιμής για κάποια ηρωική πράξη που ποτέ δεν έκανε, αλλά ψευδολογεί περί αυτής προκειμένου να κρατήσει το μετάλλιο, πιστεύοντας ότι θα του αλλάξει τη ζωή.