Σφοδρές αιματηρές μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και του κυβερνητικού στρατού εξελίσσονται τους τελευταίους μήνες στο Αφγανιστάν μετά τη σταδιακή απόσυρση των αμερικανικών και ΝΑΤΟικών δυνάμεων που ξεκίνησε τον Μάη, ενώ οι παγκόσμιες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις «κονταροχτυπιούνται» στο παρασκήνιο και παζαρεύουν «ισορροπίες εξουσίας» για την επόμενη μέρα.

Στο μεταξύ, ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός περνάει σε νέα φάση μετά τη μείωση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, ενώ εντείνεται η στρατιωτική παρουσία και ετοιμότητα της Ρωσίας και της Κίνας στην Κεντρική Ασία.

Μεγάλο θύμα, εδώ και δεκαετίες, είναι ο αφγανικός λαός. Σχεδόν 2.400 άμαχοι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν τον Μάη και τον Ιούνη, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί τους δύο αυτούς μήνες από το 2009, ανακοίνωσε ο ΟΗΕ. Η αποστολή αρωγής του ΟΗΕ για το Αφγανιστάν (UNAMA) κατέγραψε 5.183 θύματα - εκ των οποίων 1.659 νεκροί - μεταξύ των αμάχων στη χώρα το διάστημα Γενάρη - Ιούνη. Πρόκειται για άνοδο 47% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Ιδιαίτερα τις τελευταίες μέρες τα διεθνή ΜΜΕ καταγράφουν πτώματα στους δρόμους, ανελέητους βομβαρδισμούς, διακοπές της ηλεκτροδότησης, κατοίκους που τρέπονται σε φυγή και αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους ή εγκλωβίζονται μεταξύ των συγκρούσεων.

Οι μάχες μεταξύ των Ταλιμπάν και των κυβερνητικών Ενόπλων Δυνάμεων πλέον δίνονται σε τρεις μεγάλες πόλεις του Αφγανιστάν: Γύρω από τη Λάσκαρ Γκα (με 200.000 κατοίκους) και στα προάστια της Κανταχάρ και της Χεράτ, δεύτερης και τρίτης μεγαλύτερης πόλης του Αφγανιστάν, με 650.000 και 600.000 κατοίκους αντίστοιχα. Οι κυβερνητικές δυνάμεις κάλεσαν τους κατοίκους της Λάσκαρ Γκα να απομακρυνθούν καθώς κλιμακώνονται οι μάχες και οι βομβαρδισμοί, ωστόσο οι φτωχότερες οικογένειες που δεν έχουν αυτοκίνητα παραμένουν εγκλωβισμένες χωρίς τρόπο διαφυγής.

Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, οι μάχες κλιμακώνονται καθημερινά. Οι Ταλιμπάν έχουν καταλάβει μεγάλες εκτάσεις, κυρίως στις επαρχίες, και μεθοριακά περάσματα, αλλά εδώ και μερικές μέρες απειλούν αρκετές πρωτεύουσες επαρχιών. Οι αφγανικές δυνάμεις ελέγχουν μόνο τους κυριότερους οδικούς άξονες και μέχρι στιγμής τις μεγάλες πόλεις.

Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του Αφγανού Προέδρου, Ασράφ Γάνι, που απέδωσε την κλιμάκωση των συγκρούσεων στην «αιφνιδιαστική» απόφαση των ΗΠΑ να αποσύρουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις τον περασμένο Μάη.

«Η τρέχουσα κατάσταση οφείλεται στην αιφνιδιαστική απόφαση» της Ουάσιγκτον, δήλωσε μιλώντας πριν από λίγες μέρες στο Κοινοβούλιο της χώρας του.

Κάνοντας λόγο για μια «εισαγόμενη» διαδικασία ειρήνευσης, ο Αφγανός Πρόεδρος κατηγόρησε επίσης τις ΗΠΑ ότι προώθησαν «την καταστροφή της Δημοκρατίας» και «τη νομιμοποίηση» των Ταλιμπάν, αφού διαπραγματεύθηκαν άμεσα μαζί τους στην Ντόχα. Αποτέλεσμα των συνομιλιών ήταν η συμφωνία της 29ης Φλεβάρη του 2020 που προβλέπει την αποχώρηση των διεθνών δυνάμεων (ΗΠΑ, ΝΑΤΟ) από το Αφγανιστάν.

Οι ΗΠΑ σιγοντάρουν τη συμμετοχή των Ταλιμπάν σε μια μελλοντική κυβέρνηση και διαπραγματεύτηκαν μαζί τους τα προηγούμενα χρόνια. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δηλώνουν ότι δεν θα αφήσουν μόνη της την κυβέρνηση του Αφγανιστάν και θα είναι παρόντες με «διπλωματική και οικονομική στήριξη», αμερικανικές δυνάμεις συμμετέχουν επιλεκτικά σε βομβαρδισμούς θέσεων των Ταλιμπάν και παζαρεύουν με ανταγωνιστικά ιμπεριαλιστικά κέντρα για το «μείγμα εξουσίας» στο Αφγανιστάν.

Οι Ταλιμπάν ελέγχουν περισσότερα από τα μισά εδάφη του Αφγανιστάν και έχουν αποδείξει τη στρατιωτική τους υπεροχή, γεγονός που «πρέπει να ληφθεί υπόψη» για «την έναρξη ουσιαστικών και παραγωγικών ενδοαφγανικών διαπραγματεύσεων για μια αντιπροσωπευτική κυβέρνηση», τόνισε την περασμένη βδομάδα ο ειδικός απεσταλμένος της Ρωσίας για το Αφγανιστάν, Ζαμίρ Καμπούλοφ.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ρώσο αξιωματούχο, οι Ταλιμπάν δύσκολα θα μπορούσαν να καταλάβουν ολόκληρη την επικράτεια, «αν και η Ρωσία είναι έτοιμη για οποιαδήποτε εξέλιξη».

Κατά τη γνώμη του, «τα 2/3 των Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένης της ηγεσίας τους, έχουν τη διάθεση να διευθετήσουν την αφγανική κρίση με πολιτικά μέσα». Πάντως, οι ενδοαφγανικές συνομιλίες για τον σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης συνασπισμού θα διαρκέσουν πολύ και «η ειρήνη δεν θα έρθει αμέσως», εκτίμησε.

Πρόσθεσε δε ότι η διευρυμένη τρόικα (Ρωσία, ΗΠΑ, Πακιστάν και Κίνα) - που θα συναντηθεί στην Ντόχα στις 11 Αυγούστου - επιδιώκει να ασκήσει επιρροή στις πλευρές που συγκρούονται για να αρχίσουν να συνάπτουν ειρηνευτικές συμφωνίες.

Οι Ταλιμπάν ζητούν «τη μερίδα του λέοντος της εξουσίας» σε ενδεχόμενη πολιτική διευθέτηση στις ειρηνευτικές συνομιλίες Ταλιμπάν - αφγανικής κυβέρνησης, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, υποστήριξε την περασμένη βδομάδα ο Αμερικανός ειδικός απεσταλμένος για το Αφγανιστάν, Ζαλμάι Χαλιλζάντ, ενώ σε τηλεφωνική συνομιλία του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ, Αντονι Μπλίνκεν, με τον Αφγανό Πρόεδρο, Ασράφ Γάνι, σημείωσαν την ανάγκη να επιταχυνθούν οι ειρηνευτικές συνομιλίες κυβέρνησης - Ταλιμπάν, οι οποίες σε γενικές γραμμές δεν σημειώνουν πρόοδο.

Οι Ταλιμπάν «αναμένεται να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία και την ανοικοδόμηση στο Αφγανιστάν», υποστήριξε άλλωστε και ο Κινέζος ΥΠΕΞ, Γουάνγκ Γι, την προηγούμενη βδομάδα, κατά την επίσκεψη 9μελούς αντιπροσωπείας των «ανταρτών» στην Κίνα. Σχολιάζοντας την επίσκεψη των Ταλιμπάν στην Κίνα, ο Αμερικανός ΥΠΕΞ δήλωσε από το Νέο Δελχί ότι είναι «θετικό» αν το Πεκίνο προωθεί μια ειρηνική επίλυση και «κάποιο είδος (αφγανικής) κυβέρνησης πραγματικά αντιπροσωπευτικής και χωρίς αποκλεισμούς».

Ο Μπλίνκεν ισχυρίστηκε ότι «το Αφγανιστάν θα γίνει ένα "κράτος παρίας" αν οι Ταλιμπάν αναλάβουν διά της βίας την εξουσία» και κάλεσε όλες τις πλευρές σε διαπραγματεύσεις, ενώ παράλληλα η Ουάσιγκτον παραδέχεται πως οι Ταλιμπάν έχουν «στρατηγικό πλεονέκτημα».

Εξάλλου, στην Ινδία ο Μπλίνκεν συζήτησε με αξιωματούχους για το ρόλο που θα έχει αυτή - με επενδύσεις δισ. δολαρίων σε σχέδια ανάπτυξης στο Αφγανιστάν - στη «σταθεροποίηση της χώρας» μετά την αποχώρηση του ΝΑΤΟ. Από την πλευρά της, η Ινδία ανησυχεί για ενδεχόμενη πλήρη στρατιωτική και πολιτική επικράτηση των Ταλιμπάν και διατηρεί συμμαχικές σχέσεις με την αφγανική κυβέρνηση.

Σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ επιδιώκουν να ενισχύσουν τη στρατιωτική τους παρουσία σε χώρες της Κεντρικής Ασίας στον ανταγωνισμό με την Κίνα και τη Ρωσία, σχεδιασμός που συνδέεται άμεσα και με τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν, οι υπουργοί Αμυνας των κρατών - μελών του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), μετά την πρόσφατη συνάντησή τους στην πρωτεύουσα του Τατζικιστάν, Ντουσάνμπε, τόνισαν την ανάγκη «να εμποδιστεί η αποσταθεροποίηση της περιοχής» και «η δραστηριότητα των τρομοκρατικών ομάδων μετά την αποχώρηση των δυνάμεων του ΝΑΤΟ και άλλων χωρών από το Αφγανιστάν».

Στον SCO «ηγούνται» Κίνα και Ρωσία, ενώ συμμετέχουν ακόμη το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Τατζικιστάν και το Ουζμπεκιστάν.

Μάλιστα, όπως σημείωσε ο Ρώσος υπουργός Αμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, οι ΗΠΑ «ανησυχούν περισσότερο για τη δυνατότητα δημιουργίας νέων διαδρομών διαμετακόμισης και δομών εφοδιαστικής στα κράτη της Κεντρικής Ασίας και την ανάπτυξη στρατιωτικών βάσεων εκεί». Κάλεσε τα κράτη του SCO να βρίσκονται σε στενή επαφή ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε διείσδυση.

Η Ρωσία είναι έτοιμη να προσφέρει στο Τατζικιστάν «οποιαδήποτε βοήθεια» καθώς «επιδεινώνεται η κατάσταση ασφαλείας στο Αφγανιστάν», είπε ο Σόιγκου, προσθέτοντας ότι ήδη προετοιμάζεται να παραδώσει επιπλέον όπλα και εξακολουθεί να εκπαιδεύει το στρατιωτικό προσωπικό.

Την περασμένη Τρίτη, ξεκίνησαν κοινά στρατιωτικά γυμνάσια Ρωσίας και Ουζμπεκιστάν στη στρατιωτική βάση Τερμέζ του Ουζμπεκιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν, ενώ την Πέμπτη ξεκίνησαν οι στρατιωτικές ασκήσεις Ρωσίας - Τατζικιστάν - Ουζμπεκιστάν στα σύνορα του Τατζικιστάν με το Αφγανιστάν.

Την ίδια στιγμή, η Ρωσία βρίσκεται σε συντονισμό με την Κίνα και άλλα κράτη του SCO για «απειλές» από «τρομοκρατικές ομάδες» από το Αφγανιστάν.

Μεταξύ άλλων, ο Κινέζος ΥΠΕΞ κατά τη συνάντηση με τους Ταλιμπάν, εξέφρασε επίσης την προσδοκία οι τελευταίοι να καταπολεμήσουν το «Ισλαμικό Κίνημα του Ανατολικού Τουρκεστάν» (ισλαμιστική οργάνωση που ιδρύθηκε από Ουιγούρους στη δυτική Κίνα), το οποίο «αποτελεί άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια της Κίνας», στη δυτική κινεζική περιοχή Σιντζιάνγκ. Οι Ταλιμπάν «διαβεβαίωσαν την Κίνα ότι το έδαφος του Αφγανιστάν δεν θα χρησιμοποιηθεί για να πληγεί η ασφάλεια οποιασδήποτε χώρας», δήλωσε εκπρόσωπός τους.

Αλλά και η Ρωσία εξέφρασε ανησυχία μπροστά στο ενδεχόμενο η (αντίπαλη με τους Ταλιμπάν) «τρομοκρατική οργάνωση» «Ισλαμικό Κράτος» να εκμεταλλευτεί την κατάσταση στο Αφγανιστάν και να παγιώσει τις θέσεις του στο βόρειο Αφγανιστάν «απειλώντας τη σταθερότητα και την ασφάλεια στις χώρες της Κεντρικής Ασίας».

«Αυτό που συμβαίνει στο Αφγανιστάν μάς απασχολεί βαθιά», υπογράμμισε και ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, προσθέτοντας ότι «είμαστε έτοιμοι να συνασπιστούμε με τους εταίρους μας μπροστά στην απειλή που μπορεί να προκαλέσουν οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν». Πάντως, ξεκαθάρισε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος δεν έχει λάβει αποφάσεις για αποστολή επιπλέον στρατευμάτων στα σύνορα με το Αφγανιστάν.

Να σημειωθεί ότι η Ρωσία συμμετέχει, μαζί με την Αρμενία, τη Λευκορωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν, στο «αμυντικό σύμφωνο» Οργανισμός Συνθήκης για τη Συλλογική Ασφάλεια.