Κινηματογραφική βδομάδα ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο, και σίγουρα ιδιαίτερα «στρατευμένη»! Υπάρχει άραγε κινηματογραφικό έργο χωρίς στράτευση;

Απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που γεννιούνται θα βρούμε στην πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση «Υπάρχει στρατευμένη Τέχνη; Η πείρα από τη λογοτεχνία στα χρόνια της θύελλας (1940 - 1950)», που θα πραγματοποιηθεί αύριο Παρασκευή, στις 7.30 μ.μ., στο Στέκι Πολιτισμού του Φεστιβάλ ΚΝΕ - «Οδηγητή». Στη μεγάλη κόκκινη πολιτεία μας, που άνοιξε τις πύλες της χθες στο Πάρκο Τρίτση! Μέσα από παραδείγματα του «σήμερα» και του «χθες» θα γίνει προσπάθεια να φωτιστεί το ζήτημα της στράτευσης, ένα ζήτημα που έρχεται και επανέρχεται στον χώρο της Τέχνης. Θα μιλήσει η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ. Αποσπάσματα από λογοτεχνικά έργα θα διαβάσουν οι ηθοποιοί Ανδρέας Κωνσταντίνου και Νεφέλη Μαϊστράλη.

Την Τρίτη έφυγε από τη ζωή η σπουδαία Ιταλίδα ηθοποιός Κλαούντια Καρντινάλε. Γεννήθηκε Κλοντ Ζοζεφίν Ροζ Καρντινάλε στις 15/4/1938 στην Τύνιδα και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη μεγάλη οθόνη το 1958, στην ταινία του Μάριο Μονιτσέλι «Ο κλέψας του κλέψαντος». Ο δρόμος είχε ήδη ανοίξει για εκείνη, τόσο στον ιταλικό και γαλλικό όσο και στον διεθνή κινηματογράφο, αφού συμμετείχε σε πάνω από 150 ταινίες με πολύ σημαντικούς σκηνοθέτες: Λουκίνο Βισκόντι, Φεντερίκο Φελίνι, Σέρτζιο Λεόνε, Βέρνερ Χέρτζογκ, Αμπέλ Γκανς, Μπλέικ Εντουαρντς κ.ά. Ανάμεσα σε άλλες διακρίσεις τιμήθηκε με τον Χρυσό Λέοντα για το σύνολο της καριέρας της στο Φεστιβάλ Βενετίας (1993), με τη Χρυσή Αρκτο στο Βερολίνο (2002) και με τη Χρυσή Λεοπάρδαλη στο Λοκάρνο (2011). Η ομορφιά της ήταν μυθική, όμως ποτέ δεν την «εμπόδισε» να παίξει σε όλων των ειδών τους ρόλους ακόμα και στα βαθιά της γεράματα.

Τα «Χαμένα Ονειρα» του Μισέλ Φράνκο είναι μια αδιάφορη ταινία, με «κρυμμένο» ένα πολύ προφανές ταξικό περιεχόμενο. Ενας Μεξικανός χορευτής βρίσκει τον έρωτα στη μεγαλοαστή Αμερικανίδα και περιμένει να σεβαστεί αυτή τα όνειρά του και να τον βοηθήσει... Ε, αυτά δεν συμβαίνουν ούτε σε ταινίες! Στο «Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη» του Εραν Ρικλίς συναντιόμαστε με την Azar Nafisi, μια παθιασμένη δασκάλα λογοτεχνίας που συγκεντρώνει κρυφά έξι από τις πιο αφοσιωμένες μαθήτριές της για να διαβάσουν απαγορευμένα δυτικά κλασικά έργα στην Τεχεράνη του 1980. Πέραν του πολύ «μελό» της ταινίας, η σύμπραξη Ιρανής συγγραφέα και Ισραηλινού σκηνοθέτη είναι πολύ must αυτό το διάστημα της γενοκτονίας. Είναι που τους έπιασε ο πόνος για τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν, αλλά όχι στην Παλαιστίνη! Στο κουβάρι των ανταγωνισμών στην περιοχή αξιοποιείται κάθε δικαιολογημένη αντίδραση σε ζητήματα καταπίεσης και διακρίσεων από το θεοκρατικό καθεστώς, για να ξεπλύνουν την ιμπεριαλιστική πολιτική τους και να κρυφτεί το πραγματικό υπόβαθρο της σύγκρουσης με το Ιράν...

Ο Μπομπ είναι ένας ξεπεσμένος «επαναστάτης» που ζει σε μια κατάσταση παράνοιας, απομονωμένος από την έφηβη κόρη του, Γουίλα. Οταν ο αιώνιος εχθρός του Μπομπ επανεμφανίζεται και η Γουίλα εξαφανίζεται, ο Μπομπ σπεύδει να την βρει, καθώς πατέρας και κόρη παλεύουν να ξεφύγουν από τις συνέπειες του παρελθόντος...

Αναμφισβήτητα ο Π. Τ. Αντερσον είναι από τους πιο ιδιόρρυθμους και σημαντικούς σκηνοθέτες της γενιάς του. Πάντα περιμένουμε τις ταινίες του, όμως όσες φορές μας έχει κατακτήσει, άλλες τόσες μας έχει απογοητεύσει. Αυτήν τη φορά μας δίχασε. Βασισμένος για άλλη μια φορά σε μυθιστόρημα του Τόμας Πίντσον, αυτήν τη φορά στο «Βάινλαντ», που το μεταφέρει στο σήμερα, καταφέρνει να χτίσει ένα θεότρελο «έπος», με μεγάλη διάρκεια μεν αλλά αρκετά δομημένους χαρακτήρες, άψογες σκηνές δράσης και καταιγιστικούς ρυθμούς στη μεγαλύτερη διάρκεια της ταινίας. Καταφέρνει να αποκαθηλώσει και να σατιρίσει τους πάντες. Να μιλήσει για τη «σύγχρονη» Αμερική, τα κινήματα της ατομικής τρομοκρατίας και τα αδιέξοδά τους, αλλά και τους κυβερνώντες και τις ακροδεξιές απόψεις τους... Σίγουρα δεν ασκεί κριτική με βάση το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, ούτε φωτίζει κάποια διέξοδο. Μήπως όμως απογοητεύει; Και εδώ, στο διά ταύτα, μετά την πλάκα, ξεκινούν τα σημαντικά ερωτήματα. Οι απόψεις των γερουσιαστών και του στρατού π.χ. είναι ξεκομμένες από τις επιδιώξεις της αστικής τάξης και του κεφαλαίου; Αποτελούν ιδιομορφία των ΗΠΑ; Το να μεταφέρεις τα κινήματα του '60 και του '70 στο σήμερα μόνο για να τα χλευάσεις δεν είναι ατόπημα; Σε όλο αυτό το σκηνικό πού βρίσκεται ο λαός; Δεν υπάρχει ούτε σε μισό καρέ. Κι άλλα πολλά που γεννιούνται με μια προσεκτικότερη ματιά. «Κλωτσάει» λοιπόν η αφήγηση και φυσικά το περιεχόμενο!

Ιταλία, δεκαετία του 1970. Ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ είναι ο Γραμματέας του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Η ταινία καταγράφει αυτήν τη σημαδιακή εποχή, από τα πρωτοσέλιδα που συγκλόνισαν τον κόσμο μέχρι το επικίνδυνο παιχνίδι με την εξουσία και τη δολοφονία του Αλντο Μόρο, προέδρου του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, το 1978 από τις «Ερυθρές Ταξιαρχίες».

Η ταινία θα προσφερόταν για μάθημα σοσιαλδημοκρατίας «αλά ιταλιάνα», αν άφηνε την «αγιογραφία» και έδειχνε το πραγματικό περιεχόμενο του «ιστορικού συμβιβασμού». Στα δικά μας μάτια έχουν επιλεγεί αποσπασματικά οι πιο «ανώδυνες» στιγμές της «καριέρας» του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, μαζί με κάποιες σκόπιμες ανακρίβειες. Ούτε τι οδήγησε στον «ευρωκομμουνισμό», ούτε πώς κλήθηκε η εργατική τάξη να επωμιστεί την καπιταλιστική κρίση, ούτε πώς διαλύθηκε ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά εργατικά κινήματα, ούτε πώς χάθηκε το αίτημα για έξοδο της Ιταλίας από το ΝΑΤΟ, ούτε ποιον εξυπηρετεί η συμμετοχή ενός ΚΚ στην αστική διακυβέρνηση. Η προσωπική ζωή του μπαίνει για «λαϊκή κατανάλωση», να δείξει «τον άνθρωπο πίσω από τον ηγέτη». Χωρίς να επεκταθούμε περισσότερο και έχοντας ζήσει πολύ πρόσφατα στο πετσί μας την «πρώτη φορά αριστερά» και όσους πίνουν νερό στο όνομά της, προτείνουμε την εξαιρετική έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής», «"Ευρωκομμουνισμός": Θεωρία και στρατηγική υπέρ του κεφαλαίου», του Κώστα Σκολαρίκου. Το βιβλιοπωλείο στο Φεστιβάλ μάς περιμένει.

Κατά τη διάρκεια επτά παραισθησιογόνων ημερών, ένα ανώνυμο χωριό σε έναν απροσδιόριστο χρόνο και τόπο εξαφανίζεται. Στην κωμικοτραγική εκδοχή του γουέστερν της Τσαγγάρη, ο Γουόλτερ Θερσκ - ένας αστός που έγινε αγρότης - και ο Λόρδος Τσαρλς Κεντ, γαιοκτήμονας της περιοχής, είναι δύο παιδικοί φίλοι που προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν μια εισβολή από τον έξω κόσμο: Την πληγή της νεωτερικότητας.

Θα πείτε, τι να καταλάβει κανείς από την υπόθεση. Δίκιο θα έχετε! Oμως αυτή θα συναντήσετε, από τη σελίδα του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης μέχρι και την «Amazon»... Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Jim Crace. Χωρίς να έχουμε διαβάσει το βιβλίο, μπορούμε να πούμε ότι το weirdwave επικρατεί, τουλάχιστον στην κινηματογραφική εκδοχή, διότι η αφήγηση πασχίζει να είναι χωρίς τόπο και χρόνο... Το σινεμά έχει σκηνικά και κοστούμια, έχει πολλές αρετές που προδίδουν τις εποχές... Βρισκόμαστε λοιπόν στα τέλη της φεουδαρχίας στη Σκωτία. Το χωριό δεν εξαφανίζεται από τον χάρτη, αλλά η ίδια η φεουδαρχία βρίσκεται σε πορεία αποσύνθεσης, αφού ανατέλλει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής. Θα μπορούσε να είναι προοδευτική η ταινία, αν έφευγε από το άχρονο και συγκεκριμενοποιούσε τις ιστορικές συνθήκες. Αυτό το κράμα folk, τρόμου και κοινωνικού προβληματισμού δεν αποδίδει πάντα. Δεν είναι απαραίτητο μια ταινία να ανήκει σε ένα είδος, είναι όμως απαραίτητο να βγάζει νόημα! Πρέπει βέβαια να παραδεχτούμε ότι η σκηνοθέτιδα είναι εξαιρετική πλανοθέτης. Εχει γίνει καλή δουλειά με τους ηθοποιούς, και τα τοπία είναι εκπληκτικά.