Τόσο η διαρκής παρουσία του Μπιλ Κλίντον στις διαπραγματεύσεις, όσο και η νέα παράταση των συνομιλιών, αποτελούν τα πιο σαφή στοιχεία που αποδεικνύουν την κρισιμότητα αυτής της συνόδου, της κρισιμότερης στην ισραηλινο-παλαιστινιακή ειρηνευτική διαδικασία, όπως υποστηρίζουν πολιτικοί αναλυτές. Τρία είναι τα κομβικά θέματα αυτής της συνόδου: η οριστική έκταση των εδαφών υπό παλαιστινιακή κυριαρχία και το καθεστώς αυτής της οντότητας, η τύχη των Παλαιστινίων προσφύγων και το μέλλον της Ιερουσαλήμ.

Η Παλαιστινιακή Αρχή διατυπώνει τις πάγιες θέσεις της και επιζητεί μια συμφωνία «στη βάση αρχών». Οπως χαρακτηριστικά δήλωναν Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι, η ισραηλινή πλευρά επιμένει στη ρύθμιση όλων των πρακτικών πλευρών και δεν αποκαλύπτει αν συμφωνεί «επί της αρχής», κίνηση που, κατά τη γνώμη τους, θα άνοιγε το δρόμο στην οποιαδήποτε περαιτέρω συζήτηση για τον τρόπο εφαρμογής των αποφάσεων. Προϋπόθεση της όποιας συμφωνίας για τους Παλαιστινίους είναι η υλοποίηση των αποφάσεων 194 του 1948 και 242 του Νοεμβρίου του 1967, του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η απόφαση 194 αναφέρεται στο «αυτονόητο δικαίωμα όσων προσφύγων το επιθυμούν να επιστρέψουν στη γη τους», ενώ η 242 χαρακτηρίζει «απαράδεκτη την κατάκτηση γης με πόλεμο» και απαιτεί την «αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τα κατειλημμένα εδάφη με σεβασμό πάντα στην ασφάλεια και την ειρήνη του αποχωρούντος». Με βάση αυτήν ακριβώς την απόφαση, οι Παλαιστίνιοι ζητούν πίσω όλα τα εδάφη της Λωρίδας της Γάζα και της Δυτικής Οχθης, αλλά και της ανατολικής Ιερουσαλήμ, η οποία αν και κατακτήθηκε το 1967, διατηρεί έντονο το παλαιστινιακό στοιχείο, και μόλις το 1980 ανακηρύχτηκε, επισήμως, ως ισραηλινό έδαφος σε αντίθεση με σχετικές αποφάσεις του ΟΗΕ, που διασφαλίζουν το διεθνή της χαρακτήρα εξαιτίας της ιστορικής συνύπαρξης, σε αυτήν, τριών θρησκειών.

Το Ισραήλ, από την άλλη, ερμηνεύει με το δικό του τρόπο τις αποφάσεις αυτές. Αντίθετα με την απόφαση 425 του ΟΗΕ, που επικαλέστηκε για να αποχωρήσει μετά από 22 χρόνια από το Λίβανο, η ισραηλινή κυβέρνηση υπογραμμίζει ότι είναι πρακτικώς αδύνατο να απορροφηθούν οι, σήμερα, 4 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι πρόσφυγες σε περίπτωση που τους επιτραπεί η επιστροφή και μάλιστα σε γη που, σήμερα ακόμη και μετά από συμφωνία, δε θα περάσει σε παλαιστινιακή κυριαρχία, ενώ παράλληλα αμφισβητεί ότι η επαναχάραξη των συνόρων στα όρια του 1967 (συμπεριλαμβανομένης της παραχώρησης της ανατολικής Ιερουσαλήμ) διασφαλίζει ειρήνη και ασφάλεια στο Ισραήλ.

Είναι σαφές ότι οι διαφωνίες των δύο πλευρών είναι διαφωνίες αρχών. Αυτές, ακριβώς, τις διαφορές επικαλέστηκε ότι θα γεφυρώσει η «ειρηνευτική διαδικασία». Είναι ξεκάθαρο ότι για τον Λευκό Οίκο η επίτευξη συμφωνίας ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους, με τη δική του παρέμβαση και υπό τις υπάρχουσες συνθήκες, θα είναι ένα επίτευγμα που ξεπερνά τα όρια της επιτυχίας.

Αν ο Αμερικανός Πρόεδρος «καίγεται» για μία συμφωνία, ανάλογα συναισθήματα βιώνουν και οι δύο άλλοι ηγέτες, ο καθένας για δικούς του λόγους. Ο Εχούντ Μπάρακ έλαβε τη λαϊκή εντολή με πρωτοφανή πλειοψηφία, στις περσινές εκλογές, ακριβώς γιατί μίλησε για μόνιμη ειρήνη με τους Παλαιστινίους, συγκεντρώνοντας, ως πρόσωπο, περισσότερους ψήφους από το κόμμα του. Παρά τους κλυδωνισμούς της κυβέρνησής του, που σήμερα βρίσκεται με μειοψηφία 42 βουλευτών έναντι 68, μετά την αποχώρηση 3 δεξιών κομμάτων, γνωρίζει ότι όλη η αριστερά και αραβική πτέρυγα της Κνεσσέτ, θα τον στήριζε σε περίπτωση έγκρισης ειρηνευτικής συμφωνίας.

Ο «μοναχικός» Μπάρακ, όπως τον χαρακτηρίζει η αντιπολίτευση κατηγορώντας τον για απροθυμία διαλόγου, φέρεται διατεθειμένος να παραχωρήσει το 90% των εδαφών των κατειλημμένων εδαφών στους Παλαιστινίους, με εξαίρεση την Ιερουσαλήμ, να επιτρέψει σε ορισμένο αριθμό προσφύγων να επιστρέψουν και να παραχωρήσει τον κοινοτικό και πολιτικό έλεγχο, αλλά όχι την κυριαρχία, των ανατολικών συνοικιών της Ιερής Πόλης. Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, αν ο Μπάρακ παραχωρήσει στους Παλαιστινίους ό,τι επιθυμούν κινδυνεύει να χάσει για πάντα την εξουσία. Αν δεν κάνει παραχωρήσεις κινδυνεύει να τον χάσει για πάντα η ιστορία, καθώς θα χαρακτηριστεί ως ένας από τους πιο αποτυχημένους πρόσφατους πρωθυπουργούς του Ισραήλ.

Σοβαρά διλήμματα, όμως, αντιμετωπίζει και ο Παλαιστίνιος ηγέτης, που πολλάκις έχει κατηγορηθεί για αυταρχική διακυβέρνηση, αδιανόητες υποχωρήσεις απέναντι στο Ισραήλ και για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Αραφάτ μοιάζει να μην έχει περαιτέρω περιθώρια υποχωρήσεων. Μετά από επτά χρόνια συνομιλιών, χιλιάδες Παλαιστίνιοι ζουν σε άθλιες συνθήκες σε προσφυγικά στρατόπεδα, η οικονομική και κοινωνική κατάσταση διόλου δεν έχει βελτιωθεί, το όνειρο της Ιντιφάντα δεν έχει δικαιωθεί. Η οργή και εξάντληση της υπομονής του παλαιστινιακού λαού φαίνεται στις, όλο και πιο συχνές, διαδηλώσεις του, που συνήθως πνίγονται στη βία και στις φυλακίσεις.

Παρ' όλα αυτά, δε θα πρέπει κανείς να ξεχνά πόσο λεπτές, εύθραυστες και ριψοκίνδυνες είναι οι επιθυμητές ισορροπίες. Αλλωστε, όπως χαρακτηριστικά σχολίαζε η «Monde Diplomatique», καλό είναι να θυμούνται όλοι ότι η Μέση Ανατολή είναι μια περιοχή που κανείς με βεβαιότητα δεν μπορεί να πει ότι έχει δει το χειρότερο.