Ο διακαής πόθος των επιχειρήσεων να συνδεθεί πιο στενά, οργανωμένα και ...με το νόμο η κατάρτιση με τις ανάγκες τους σε απασχολήσιμο και ελαστικό, χωρίς δικαιώματα εργατικό δυναμικό γίνεται πραγματικότητα μέσα από τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται σε επίπεδο ΕΕ για σύνδεση της κατάρτισης με την απασχόληση. Πρόσφατα οι υπουργοί Παιδείας και Εργασίας παρουσίασαν νομοσχέδιο με τίτλο «Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση» (ΕΣΣΕΕΚΑ), που περιγράφει και ενιαιοποιεί τις υπάρχουσες και νέες δομές κατάρτισης. Ερχεται ύστερα από την προσπάθεια μαζικής διοχέτευσης των παιδιών της εργατικής τάξης από νωρίς στην επαγγελματική κατάρτιση - μέσα από τη θεσμοθέτηση των ΤΕΕ - και σε μία περίοδο που η σταδιακή υποχώρηση του όρου «εκπαίδευση» και η υποκατάστασή του με τον όρο «μάθηση» σηματοδοτεί τη δημιουργία ενός χώρου στον οποίο όλα χωρούν: Υποχρεωτική εκπαίδευση, άτυπες μορφές εκπαίδευσης, διά βίου κατάρτιση κ.ο.κ., με κοινό σημείο αναφοράς τις ανάγκες της αγοράς.

Βασική φιλοσοφία του συστήματος αυτού είναι η λειτουργία των διαφόρων φορέων μέσα στο ίδιο πλαίσιο και ο συντονισμός μεταξύ τους. Το ΕΣΣΕΕΚΑ συνίσταται ουσιαστικά σε έξι συστήματα, που στην πλειοψηφία τους ήδη λειτουργούν και που σχεδιάζουν, υλοποιούν και υποστηρίζουν μία επαγγελματική κατάρτιση προσαρμοσμένη στις πρόσκαιρες απαιτήσεις της αγοράς. Βασικά χαρακτηριστικά, η συστηματοποίηση της καταγραφής των αναγκών της αγοράς εργασίας σε ειδικότητες, σε εθνικό, κλαδικό και τοπικό επίπεδο, και η συμμετοχή των «κοινωνικών εταίρων».

Το σύστημα Ερευνας των αναγκών της αγοράς εργασίας έχει στόχο αυτό ακριβώς που περιγράφει ο τίτλος του. Προμηνύει το σχεδιασμό μίας κατάρτισης η οποία θα σχεδιάζεται τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενό της με βάση τις ανάγκες των επιχειρήσεων σε τοπικό, κλαδικό και εθνικό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό δημιουργούνται σε κάθε νομαρχία της χώρας επιτροπές, που, με βάση τα προγράμματα ανάπτυξης κάθε νομού, θα διατυπώνουν προγραμματικές προτάσεις προς το Νομαρχιακό Συμβούλιο και προς τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς επαγγελματικής κατάρτισης του νομού.

Στο σημείο αυτό θυμίζουμε τον όρο «πόλεις μάθησης», που έχει εισαχθεί στο πλαίσιο της διά βίου κατάρτισης για να περιγράψει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τις τοπικές ανάγκες και ειδικότερα αυτές των επιχειρήσεων και με τις «ευλογίες» του ΟΟΣΑ, ο οποίος τις χαρακτηρίζει τη «νέα συνταγή» για την τοπική ανάπτυξη.

Το δεύτερο υποσύστημα είναι αυτό της Τεχνικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, αναφέρεται κυρίως στα ΤΕΕ και το υπουργείο Παιδείας αναλαμβάνει να σχεδιάζει και να υλοποιεί προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης που να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και να εξασφαλίζουν τη σύνδεσή τους με τα δύο επόμενα συστήματα, Αρχικής και Συνεχιζόμενης Κατάρτισης, που αντιστοιχούν στα ΙΕΚ και ΚΕΚ, αντίστοιχα, προδιαγράφοντας την πορεία των αποφοίτων των ΤΕΕ προς μία διά βίου κατάρτιση. Το Σύστημα Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα σπουδών για την απόκτηση από τους καταρτιζόμενους βασικών επαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων σε ειδικότητες ή εξειδικεύσεις για την ένταξη, επανένταξη, επαγγελματική κινητικότητα και εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας και αφορά στα ΙΕΚ, ενώ αυτό της Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα για την κατάρτιση και επανακατάρτιση στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης, «με στόχους την ένταξη στην αγορά εργασίας, τη διασφάλιση της εργασίας, την επαγγελματική ανέλιξη και την προσωπική ανάπτυξη». Το Σύστημα Πιστοποίησης της Επαγγελματικής Κατάρτισης και των Επαγγελματικών Προσόντων, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, προσδιορίζει και καθορίζει επαγγελματικές υποχρεώσεις και δικαιώματα ανά ειδικότητα και εξειδίκευση και πιστοποιεί επαγγελματικά προσόντα ανεξάρτητα από το πώς αποκτήθηκαν. Ανοίγει δηλαδή το δρόμο για πιστοποίηση και των λεγόμενων άτυπων μορφών εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικά γίνεται λόγος για για προσδιορισμό διαδικασιών απόκτησης «ειδικών γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, που οδηγεί στη διατύπωση εναλλακτικών διαδρομών μάθησης, μέσω επαγγελματικής κατάρτισης και επαγγελματικής εμπειρίας». Το ΕΣΣΕΕΚΑ έρχεται να ολοκληρωθεί με το Σύστημα Συμβουλευτικής, Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Σύνδεσης με την Αγορά Εργασίας, που αναλαμβάνει τη σύνδεση του «ανθρώπινου δυναμικού», είτε πρόκειται για καταρτιζόμενους είτε για απόφοιτους επαγγελματικής κατάρτισης, με την αγορά εργασίας.

Με το ίδιο αντικείμενο, τη σύνδεση δηλαδή της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με την απασχόληση, έχει προγραμματιστεί στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών της Ελληνικής Προεδρίας συνάντηση γενικών διευθυντών επαγγελματικής κατάρτισης στη Θεσσαλονίκη στις 15-18 του Μάρτη. Στο συνοδευτικό κείμενο που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Παιδείας σημειώνεται ότι ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ανάλυση του ρόλου που καλείται να παίξει η πόλη στη διά βίου μάθηση. Οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις παρέχουν μια ιδιαίτερη δυνατότητα στον τομέα της παροχής της γνώσης πέρα από τις παραδοσιακές δομές εκπαίδευσης και κατάρτισης. Περιοχές εξαιρετικού ενδιαφέροντος για το ρόλο της πόλης στη διά βίου μάθηση είναι: Οι κλασικές δομές εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι χώροι εργασίας (ενδεικτικά αναφέρονται δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρήσεις, τράπεζες, εταιρίες), σύλλογοι, σωματεία και εθελοντικές οργανώσεις.