Associated Press

Από διαδηλώσεις το Φλεβάρη του 2004, ενάντια στο νόμο για τη γλώσσα

Αδράξαμε την ευκαιρία για μια συζήτηση μαζί του, σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα του.

Πρώτα απ' όλα όμως, νομίζουμε πως είναι αναγκαίο να αναφέρουμε δυο λόγια για τον συνομιλητή μας: Ο Αλφρεντ Ρούμπιξ στα σοβιετικά χρόνια δούλεψε από μηχανικός σε εργοστάσιο, έως υπουργός Βιομηχανίας της Σοσιαλιστικής Λετονίας. Το διάστημα 1984-1990 ήταν δήμαρχος στη Ρίγα, πρωτεύουσα της Λετονίας. Τον Απρίλη του 1990, εκλέχτηκε στη θέση του Α` Γραμματέα της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Λετονίας (ΚΚΛ). Συνελήφθη στις 23 Αυγούστου 1991 και φυλακίστηκε, γιατί αρνήθηκε να αποκηρύξει τις κομμουνιστικές πεποιθήσεις του και υπερασπίστηκε τη Σοβιετική Ενωση. Καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 8 ετών. Τον Ιούνη του 1993 κι ενώ βρισκόταν στη φυλακή, εκλέχτηκε βουλευτής, όμως οι αρχές της Λετονίας ακύρωσαν την εκλογή του και του αφαίρεσαν τη βουλευτική ιδιότητα. Απελευθερώθηκε στις 5/11/1997, μετά από 6 χρόνια φυλάκισης, αφού είχε εκτίσει τα 2/3 της ποινής του. Μετά την απελευθέρωσή του, εκλέχτηκε Πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λετονίας (ΣΚΛ), αφού το ΚΚΛ έχει απαγορευτεί. Παρά το γεγονός ότι το Σοσιαλιστικό Κόμμα Λετονίας έχει 5 βουλευτές (στους 100 που έχει το λετονικό Κοινοβούλιο), απαγορεύεται στον Πρόεδρο του κόμματος, Αλφρεντ Ρούμπιξ, να θέσει υποψηφιότητα στις βουλευτικές και τοπικές εκλογές, όπως και στις ευρωεκλογές. Η αντιδημοκρατική αυτή απαγόρευση ισχύει για όσους παρέμειναν μέχρι τέλους μέλη του ΚΚ, αλλά και είχαν εκλεγεί στα Σοβιέτ, και ήταν μέλη των οργανώσεων των βετεράνων αντιφασιστών της Σοβιετικής Ενωσης.

Ο Αλφρεντ Ρούμπιξ

- Αυτή η χρονιά έδειξε πως αυτά που υπόσχονταν αυτοί που ήταν υπέρ της ένταξης στην ΕΕ δεν υλοποιήθηκαν. Υποσχέθηκαν πάρα πολλά χρήματα, από διάφορα ταμεία της ΕΕ, χωρίς να πούνε ότι αυτά τα χρήματα μπορεί να δοθούν, αν υπάρχει και εθνική χρηματοδότηση και μετά την αποπεράτωση των έργων. Ομως, αυτά τα χρήματα δεν είναι για τους φτωχούς, στους οποίους είχαν δημιουργήσει τις προσδοκίες. Αυτοί που τα πήραν ήταν πλούσιοι και οι οποίοι έγιναν πλουσιότεροι. Για τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού, ήρθε η ώρα της απογοήτευσης. Αυτό φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις. Οι τιμές εκτινάχτηκαν στα ύψη. Στη Λετονία, όσο δεν ήταν στην ΕΕ, οι τιμές σε πολλά είδη πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης ήταν 2 ή και 3 φορές φθηνότερες. Κι αυτό, τη στιγμή που οι μισθοί είναι 10 φορές μικρότεροι σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς. Εμείς είχαμε ενημερώσει το λαό πως, με την ένταξη, οι τιμές θα αυξηθούν σημαντικά, ενώ οι μισθοί θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα. Οι τιμές σε προϊόντα, όπως το ψωμί, το βούτυρο, το λάδι, αυξήθηκαν κατά 50-70%. Αυτό το κατάλαβαν όλοι. Κι αυτό, όταν οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 1 ή 2%. Ο πληθωρισμός φτάνει το 10%.

-- Μάλλον γι' αυτό οι κυβερνώντες αποφάσισαν αυτή τη φορά να μην πραγματοποιήσουν δημοψήφισμα για το λεγόμενο «ευρωσύνταγμα»;

- Οπωσδήποτε! Ηταν φανερό πως, αν γινόταν ένα τέτοιο δημοψήφισμα, θα οδηγούσε στο «ΟΧΙ», γι' αυτό κι αποφασίστηκε η επικύρωσή του στο Κοινοβούλιο, πριν ακόμη γίνουν τα δημοψηφίσματα σε Γαλλία και Ολλανδία.

-- Ομως πρόσφατα, πριν από μερικούς μήνες, είχατε δημοτικές εκλογές. Πώς τα πήγε το ΣΚΛ σ' αυτές τις εκλογές;

- Είχαμε ένα νέο στοιχείο. Την εφαρμογή πλαφόν 5% για την είσοδο στο Δημοτικό Συμβούλιο της πρωτεύουσας, Ρίγας (σ.σ. όπου είναι συγκεντρωμένος ο μισός πληθυσμός της χώρας). Οι εκλογές γίνονται με κομματικά ψηφοδέλτια και κατέβηκαν σ' αυτές 18 κόμματα και συνασπισμοί. Είχε ιδιαίτερη σημασία η είσοδος του κόμματος στο Δημοτικό Συμβούλιο, αφού αποτελεί προμήνυμα για τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές. Οι πρώην σύμμαχοί μας, που αυτοαποκαλούνται «αριστεροί» χωρίς στην ουσία να είναι, αρνήθηκαν να συνεργαστούν μαζί μας, λέγοντας πως έχουμε χαμηλή δημοτικότητα και δεν έχουμε και χρήματα. Απέμεινε να προετοιμαστούμε μόνοι μας. Τελικά, συνεργασία μάς πρότεινε ο πατριωτικός συνασπισμός «Πατρίδα», που είναι ένα μικρός σχηματισμός αριστερού - σοσιαλδημοκρατικού χαρακτήρα. Συμφωνήσαμε με την πρόταση με τρεις όρους: Οτι οι έδρες που θα κερδίσουμε θα μοιραστούν στα δύο, ανάμεσα στο ΣΚΛ και στο συνασπισμό τους, επίσης ότι στον τίτλο του συνδυασμού θα υπάρχει και ο τίτλος του κόμματός μας. Τέλος, ζητήσαμε επικεφαλής του συνδυασμού να είναι ο γιος μου, Αρθουρ Ρούμπιξ. Αυτή ήταν η απόφαση του κόμματός μας και λήφθηκε για καθαρά ψυχολογικούς λόγους και θέλαμε με αυτήν να δείξουμε πως την ώρα που σ' εμένα οι αρχές δεν επιτρέπουν την κάθοδο στις εκλογές, που παλεύουν με την παλιά γενιά, έρχεται η ώρα της δράσης για τη νέα γενιά.

Τελικά, όχι μόνο ξεπεράσαμε το 5%, αλλά πήραμε και το 13% των ψήφων και 8 έδρες στο Δημοτικό Συμβούλιο της Ρίγας, από τις 64. Κι αυτό όταν οι δημοσκοπήσεις μάς έδιναν κάτω από 1%. Αυτό το αποτέλεσμα τρόμαξε πολλούς. Εδειξε πως το όνομα Ρούμπιξ λέει αρκετά πράγματα στους ψηφοφόρους. Αυτό φάνηκε και χάρη στο εκλογικό σύστημα, που δίνει τη δυνατότητα στον ψηφοφόρο να βάζει σταυρό ή και ακόμη να σβήνει κάποιο από τα ονόματα που βρίσκονται στο ψηφοδέλτιο της επιλογής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αρθουρ Ρούμπιξ ήρθε δεύτερος στην πόλη σε σταυρούς. Την ώρα που ο μέσος εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος έλαβε 600 σταυρούς, αυτός πήρε 13 χιλιάδες.

-- Στο τελευταίο συνέδριο του ΣΚΛ, ιδιαίτερο σημείο αναφοράς ήταν η ανάγκη ενίσχυσης του κόμματος στην εργατική τάξη. Πώς προωθείτε αυτό το καθήκον;

- Το συνδικαλιστικό κίνημα βρίσκεται ακόμη στα σπάργανά του. Στο συνέδριό μας, ο επικεφαλής του συνδικάτου στις αερομεταφορές εκλέχτηκε στην ηγεσία του κόμματός μας. Στόχος είναι η δουλιά με τις συνδικαλιστικές οργανώσεις που υπάρχουν. Σήμερα ερχόμαστε αντιμέτωποι με το γεγονός ότι οι συνδικαλιστικές ηγεσίες είναι εντελώς συναινετικές. Στόχος μας είναι να επιδιώξουμε να μάθουν τα συνδικάτα να υπερασπίζονται πραγματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων. Να σταματήσουν τα συνδικάτα να είναι «γέφυρα ειρήνευσης» ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Επιδιώκουμε με τη δράση μας να αλλάξουν οι συσχετισμοί.

-- Στη χώρα σας ένα μεγάλο ποσοστό του λαού δεν έχει πολιτικά δικαιώματα και χαρακτηρίζεται ως «μη πολίτες». Υπάρχουν κάποιες εξελίξεις στο θέμα αυτό;

- Μετά την ένταξη στην ΕΕ, αυξήθηκε το ποσοστό εκείνων που επιδιώκουν να πάρουν την υπηκοότητα. Περισσότεροι από 60 χιλιάδες «μη πολίτες» πήραν την υπηκοότητα τον τελευταίο χρόνο. Αυτή η αύξηση του ενδιαφέροντος οφείλεται στο ότι οι πολίτες δε θέλουν βίζα για τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, σε αντίθεση με τους «μη πολίτες». Συνολικά όμως, πρόκειται για μικρό κομμάτι, αφού ακόμη άλλες 420 χιλιάδες άνθρωποι μένουν χωρίς υπηκοότητα, δηλαδή το 20% του πληθυσμού.

-- Τι απαιτείται για να πάρει κάποιος την υπηκοότητα;

- Κατ' αρχήν πρέπει να θέλει και να είναι νομιμόφρων. Πώς καθορίζεται αυτή η «νομιμοφροσύνη» στην περίπτωσή μας; Ο υποψήφιος για την υπηκοότητα θα πρέπει να ξέρει τη λετονική γλώσσα, την ιστορία, αλλά όπως τη διδάσκουν σήμερα, δηλαδή παραχαραγμένα και, τρίτον, να μπορεί να τραγουδήσει τον ύμνο.

Το κόμμα μας θεωρεί πως όλοι οι άνθρωποι που νόμιμα ζούσαν κι εργάζονταν στη Λετονία την 21/8/1991 πρέπει να πάρουν την υπηκοότητα αυτόματα, χωρίς καμία δοκιμασία. Αυτό δεν το κάνουν δεκτό! Αμεσα απαιτούμε να μειωθεί το παράβολο για τις εξετάσεις και να δημιουργηθούν δωρεάν σχολές για να μπορέσουν να μάθουν τα λετονικά όσοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν. Ζητάμε όσοι μαθητές τελειώνουν τη μέση εκπαίδευση κι έχουν δώσει εξετάσεις στη γλώσσα και στην ιστορία, να παίρνουν αυτόματα την υπηκοότητα. Ζητάμε όσοι «μη πολίτες» είναι παντρεμένοι με πολίτες να παίρνουν αυτόματα την υπηκοότητα. Ξέρετε, αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε παραλογισμούς, όπου μια μάνα «μη πολίτης» γεννάει πολίτες, αν ο σύζυγός της είναι πολίτης!

Ποιες δυσκολίες υπάρχουν. Σήμερα η νεολαία σκέφτεται αν πρέπει να πάρει την υπηκοότητα πριν από τα 26 χρόνια, που μπορεί να την καλέσουν στο στρατό. Κανείς δε θέλει να βρεθεί ξαφνικά στο Ιράκ να πολεμάει για κάτι ξένο γι' αυτόν. Περιμένουν, λοιπόν, να συμπληρώσουν το 26ο έτος της ηλικίας τους για να περάσουν τη διαδικασία της απόκτησης υπηκοότητας. Επίσης, πολλοί άνθρωποι που έχουν συγγενείς στη Ρωσία δεν παίρνουν υπηκοότητα, γιατί έτσι μπορούν πιο εύκολα, χωρίς βίζα, να ταξιδέψουν στη Ρωσία. Επίσης, οι ηλικιωμένοι που δεν παίρνουν την υπηκοότητα θεωρούν υποτιμητικό να περάσουν από αυτήν τη μαζική διαδικασία εξευτελισμού. Γεννήθηκαν, έζησαν, δούλεψαν σε αυτή τη χώρα και τώρα κάποιοι επιδιώκουν να τους υποβάλουν σε μια διαδικασία απόδειξης της «νομιμοφροσύνης» τους. Καταλαβαίνω απόλυτα αυτούς τους ανθρώπους. Κι η ίδια η γυναίκα μου είναι «μη πολίτης».

-- Αναφέρατε την προσπάθεια παραχάραξης της Ιστορίας. Ποιες είναι οι βασικές κατευθύνσεις αυτής της προσπάθειας ξαναγραψίματος της Ιστορίας;

- Το βασικό που προσπαθούν να περάσουν οι κυβερνώντες είναι ότι ο πόλεμος για τη Λετονία δεν τέλειωσε στις 9/5/1945, αλλά στις 21/8/1991, όταν σταμάτησε να υπάρχει η σοβιετική εξουσία και η Λετονία βγήκε από τη σύνθεση της ΕΣΣΔ. Κι αυτό γιατί οι εθνικιστές στη χώρα μας θεωρούν πως η Λετονία κατακτήθηκε από την ΕΣΣΔ το 1945.

Κατά την άποψή μας, αυτή η θέση δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, γιατί ήδη από τις 5/8/1940 η Λετονία, νόμιμα, μετά από παλλαϊκή ψηφοφορία, εντάχθηκε στη σύνθεση της ΕΣΣΔ. Ο λαός συμμετείχε με 94,8% και έδωσε πάνω από το 97% των ψήφων στο λαϊκό συνδυασμό. Το νέο Κοινοβούλιο ζήτησε την ένταξη στην ΕΣΣΔ. Αυτό το αναγνώρισε και η Λίγκα των Εθνών κι αργότερα ο ΟΗΕ. Γι' αυτό και μετά την εκδίωξη των φασιστών ο σοβιετικός στρατός παρέμεινε στη Λετονία, που ήταν έδαφος της ΕΣΣΔ.

Λένε επίσης ορισμένοι ότι εκείνη η απόφαση του λαού για την ένταξη της χώρας μας στην ΕΣΣΔ πάρθηκε κάτω από διεθνή πίεση. Μα, συγνώμη, ποια απόφαση παίρνεται χωρίς και τέτοια πίεση; Μήπως η τωρινή ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ δεν είχε το στοιχείο της διεθνούς πίεσης; Κι ειδικά για το ΝΑΤΟ δεν έγινε καθόλου δημοψήφισμα, ενώ για την ΕΕ στο δημοψήφισμα δεν είχε δικαίωμα να πάρει μέρος μεγάλη μερίδα του πληθυσμού. Αν υπολογίσουμε κι αυτούς που είπαν «όχι» στην ένταξη, τότε θα δούμε πως η απόφαση ένταξης πάρθηκε από λιγότερο από το 50% του λαού.

Το 1940 ήδη υπήρχε στην Ευρώπη πόλεμος κι ο λαός έβλεπε σαν εγγύηση την ένταξη στην ΕΣΣΔ, σε αντίθεση με άλλους, που, όπως αποδείχτηκε, επιδίωκαν την ενσωμάτωση στη χιτλερική Γερμανία.

-- Στο συνέδριό σας, το Δεκέμβρη του 2004, πήρατε απόφαση για ενέργειες σχετικά με την άρση των απαγορεύσεων που υπάρχουν σε βάρος των κομμουνιστών στη Λετονία. Ποιες οι εξελίξεις;

- Το κόμμα μας, ήδη, κινήθηκε και το φετινό Μάρτη καταφέραμε να προσφύγουν στο Συνταγματικό Δικαστήριο 20 βουλευτές του Κοινοβουλίου (όσοι απαιτεί ο νόμος), μεταξύ αυτών οι 5 δικοί μας, αλλά και άλλοι 15, που μας στήριξαν στο ζήτημα αυτό. Το δικαστήριο δεσμεύτηκε να εξετάσει το ζήτημα και ζήτησε από το Κοινοβούλιο να διατυπώσει μέσα στον Ιούλη τους λόγους, για τους οποίους υπάρχουν αυτές οι διακρίσεις σε βάρος των κομμουνιστών. Και μόνον αυτό, άσχετα από την απόφαση που θα ληφθεί, είναι ένα σημαντικό βήμα. Στη Λετονία αυτές οι απαγορεύσεις σε βάρος των κομμουνιστών υπάρχουν εδώ και 15 χρόνια. Σε περίπτωση που το δικαστήριο δε μας δικαιώσει και δεν καταργήσει αυτές τις απαγορεύσεις, θα συνεχίσουμε τον αγώνα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

-- Ποια άμεσα καθήκοντα παλεύει σήμερα το κόμμα σας;

- Σήμερα έχει ήδη ξεκινήσει η προεκλογική εκστρατεία κι έχει σημασία το κόμμα μας να προετοιμαστεί για να δώσει αυτήν τη μάχη και να μπει στη Βουλή. Σημαντικό καθήκον είναι η ενίσχυση του κόμματος στην εργατική τάξη. Χρειαζόμαστε εργάτες. Σήμερα, στη σύνθεση του κόμματός μας, αυτοί δεν ξεπερνάνε το 11%. Θεωρούμε πως αυτό είναι μικρό ποσοστό για το δικό μας κόμμα και θέλουμε να το αυξήσουμε.