Υεμενικά στρατεύματα προελαύνουν στη βόρεια επαρχία Σαάντα

Η Υεμένη, η, κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, «ευδαίμων Αραβία», σήμερα κατατάσσεται μεταξύ των πλέον φτωχών χωρών του κόσμου. Ο μισός πληθυσμός της ζει με λιγότερο από 2 δολάρια την ημέρα, είναι αναλφάβητος, ενώ τ' αποθέματά της σε νερό έχουν μειωθεί δραματικά.

Η λαϊκή επανάσταση του 1962 τερμάτισε την επί αιώνες εξουσία του χαλιφάτου των Ζαΐντι (σιιτικός μετριοπαθής κλάδος όπου ανήκουν οι ένοπλοι σιίτες της φυλής Χούθι στο βορρά). Δημιουργήθηκαν δύο κράτη: Η Βόρεια Υεμένη με έντονες ισλαμιστικές επιρροές και κυριαρχία του συστήματος των φυλών και η Λαϊκή Δημοκρατία της Υεμένης, στο νότο, η οποία προχώρησε σε κρατικοποιήσεις και στήριξε λαϊκά κινήματα στην αραβική περιοχή.

Μέσα από διαρκείς εχθροπραξίες, η Βόρεια Υεμένη, αλλά και η Σ. Αραβία πέτυχαν ν' αποδυναμώσουν τη Λαϊκή Δημοκρατία, υποχρεώνοντάς την ουσιαστικά, το 1990, να επανενωθεί με το βορρά, ενώ εξελίσσονταν οι ανατροπές στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες.Η κυριαρχία του αντιδραστικού βόρειου κατεστημένου στους μηχανισμούς της «κοινής» διακυβέρνησης, που χαρακτηρίστηκε από διώξεις κατά των σοσιαλιστικών δυνάμεων του νότου και εκτοπισμό των νοτίων από κάθε τομέα του κρατικού μηχανισμού. Προκλήθηκε εμφύλια σύρραξη το 1994, που επίσης έληξε νικηφόρα για τις δυνάμεις του τότε, όπως και σήμερα, Προέδρου Σάλεχ.

Σε αυτά ακριβώς τα γεγονότα θεμελιώνεται ο διχασμός μεταξύ βορρά - νότου, που έχει ενταθεί περαιτέρω από τη διαρκή υποβάθμιση της ποιότητας και των όρων ζωής των νοτίων. Αυτά καταγγέλλει το αποσχιστικό κίνημα, που βρίσκεται σε εξέλιξη παρά τη σκληρή στρατιωτική καταστολή της κυβέρνησης του Προέδρου Σάλεχ.

Τον τελευταίο καιρό, το ενδιαφέρον μονοπωλεί η αντιπαράθεση, με ρίζες στο 2004, με τους σιίτες του κλάδου Ζαΐντι της φυλής Χούθι. Μετά την ένωση, οι Ζαΐντι συμμετείχαν στην πολιτική ζωή του τόπου με κόμμα και οργανώσεις. Υπήρξαν στενοί συνεργάτες του, επίσης Ζάιντι, Προέδρου Σάλεχ και διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στην κατάπνιξη, ένοπλη ή όχι, κάθε προοδευτικού στοιχείου προερχόμενου από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Υεμένης.

Προφανώς, τα ανταλλάγματα που έλαβαν για τις «καλές τους υπηρεσίες» δεν ήταν εκείνα που προσδοκούσαν. Από τα τέλη της δεκαετίας του '90 κατήγγειλαν εντεινόμενες διακρίσεις και οικονομική παραμέληση της μειονότητάς τους στο βορρά. Η δολοφονία του επικεφαλής τους Χουσεΐν αλ Χούθι το 2004 ήταν το έναυσμα για το ξέσπασμα ένοπλης αντιπαράθεσης με τα κυβερνητικά στρατεύματα, που, με μικροδιαλείμματα, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Πλέον, οι Χούθι δηλώνουν ότι πολεμούν και για την επιστροφή του χαλιφάτου των Ζαΐντι στην εξουσία.

Το πλέον πρόσφατο, χρονικά, «μέτωπο» εντός της Υεμένης αφορά στους εξτρεμιστές ισλαμιστές του ουαχαμπίτικου δόγματος, το οποίο επικρατεί στη Σ. Αραβία και αποτελεί θεωρητικώς «σημαία» της «αλ Κάιντα». Οι ρίζες της εμφάνισης των εξτρεμιστικών αυτών πυρήνων θα πρέπει ν' αναζητηθούν στους Υεμενίτες μουτζαχεντίν, που πολέμησαν στο Αφγανιστάν κατά των Σοβιετικών υπό την έμμεση καθοδήγηση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού και την οικονομική υποστήριξη του σαουδαραβικού βασιλείου.Οταν ο πόλεμος τελείωσε, επέστρεψαν και το καθεστώς Σάλεχ τους υποδέχτηκε με τιμές, χωρίς, όμως, να μοιραστεί μαζί τους την εξουσία.

Η ύπαρξη των πυρήνων αυτών, διάσπαρτων στη χώρα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε συμβολικό επίπεδο η Υεμένη κατέχει σημαντική θέση ως γενέτειρα του μπιν Λάντεν, κατέστησε αμέσως τη χώρα σημαντικό πεδίο δράσης. Παράλληλα, το γεωγραφικό της ανάγλυφο (μεγάλοι ορεινοί όγκοι εξαιρετικά δύσβατοι), η αδύναμη κεντρική διοίκηση και η ισχυρή παρουσία των φυλών που ελέγχουν περιοχές διά των όπλων καθιστούν την Υεμένη, όπως γίνεται αντιληπτό, ιδανικό καταφύγιο ισλαμιστικών πυρήνων.

Στην παρούσα φάση, όλα τα προαναφερόμενα «μέτωπα» φαίνεται ότι είναι ανοιχτά καθιστώντας εξαιρετικά ασταθή και επικίνδυνη την κατάσταση στην Υεμένη. Στο βορρά, οι ένοπλες συγκρούσεις με τους σιίτες Χούθι συνεχίζονται με αμείωτη ένταση, με εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένους εγκλωβισμένους αμάχους.

Στη σύρραξη εμπλέκονται, ήδη από τα μέσα Οκτώβρη, τα σαουδαραβικά στρατεύματα καθώς οι Χούθι εισέβαλαν σε μεθοριακές περιοχές του βασιλείου. Παρά τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις, είναι προφανές ότι ο σαουδαραβικός στρατός δρα με τη συναίνεση - και πιθανότατα σε σταθερή συνεννόηση - του υεμενίτικου στρατού.

Είναι επίσης προφανές ότι σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, το Ιράν στέκεται πίσω από τους Χούθι. Δεν έχει, όμως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, αποδειχτεί με στοιχεία αν τους υποστηρίζει και υλικά, με χρήματα και εξοπλισμό.

Στο νότο, πριν λίγες μέρες, με αληθινά πυρά, δακρυγόνα και δεκάδες συλλήψεις αντιμετώπισε ο στρατός τις διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από το αποσχιστικό κίνημα με αφορμή την επέτειο έναρξης του εμφυλίου του 1994. Οι προσπάθειες του Προέδρου Σάλεχ να εμπλέξει το αποσχιστικό κίνημα με τους ισλαμιστές της «αλ Κάιντα», μέχρι στιγμής, δε φαίνεται ούτε να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, ούτε ν' αποδίδουν καρπούς.

Η ίδια η «αλ Κάιντα», πάντως, ή κάποιοι που αυτοπροσδιορίζονται έτσι, δηλώνει, και πάλι, «παρούσα» στην Υεμένη. Σε δύο αεροπορικές επιδρομές εναντίον της, η «αλ Κάιντα» καταγγέλλει ότι συμμετείχαν και αμερικανικά αεροσκάφη, ότι επλήγησαν κυρίως άμαχοι και απείλησε με «εκδίκηση».

Ο Πρόεδρος Ομπάμα, ήδη, εκτός από έκφραση υποστήριξης στον «αντιτρομοκρατικό αγώνα» της ηγεσίας Σάλεχ, απέστειλε και 70 εκατομμύρια δολάρια στρατιωτική βοήθεια. Επίσης, όπως υποστήριζαν οι «New York Times», έχουν, ήδη, αναλάβει δράση πράκτορες των αμερικανικών αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών.

Κοιτάζοντας κανείς το χάρτη, αντιλαμβάνεται αμέσως γιατί τα τεκταινόμενα στην Υεμένη έχουν ιδιαίτερη σημασία τόσο για τις περιφερειακές όσο και για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Οσον αφορά στη γείτονα Σ. Αραβία, τα πράγματα είναι οφθαλμοφανή.

Στο βασίλειο υπάρχει σιιτική μειονότητα, που διαμαρτύρεται για παραβιάσεις των δικαιωμάτων της και είναι εγκατεστημένη στις νοτιοδυτικές επαρχίες, που συνορεύουν με τη Βόρεια Υεμένη, και όπου εντοπίζονται μερικά από τα πλουσιότερα πετρελαϊκά κοιτάσματα της χώρας! Είναι, επίσης, γνωστή η «κόντρα» Ριάντ και Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν για επιρροή στον μουσουλμανικό κόσμο.

Επιπλέον, η Υεμένη βρέχεται από το νότιο τμήμα της Ερυθράς Θάλασσας, δηλαδή της σημαντικότερης εμπορικής και ενεργειακής διόδου μεταξύ Δύσης - Ανατολής, μεταξύ Ευρώπης, Αφρικής και Ανατολικής Ασίας. Η σημασία του συγκεκριμένου δίαυλου αναδεικνύεται και μόνο από το ότι ο έλεγχος της διώρυγας του Σουέζ και του μεγαλύτερου μέρους της Ερυθράς Θάλασσας έχει καταστήσει την Αίγυπτο ηγετική δύναμη στον αραβικό κόσμο και περιζήτητη σύμμαχο για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Μια αλλαγή των ισορροπιών στον έλεγχο της Ερυθράς Θάλασσας αναμφιβόλως θα φέρει ανατροπές στις περιφερειακές δυνάμεις της περιοχής.

Από τα προαναφερόμενα προκύπτει αβίαστα και ο λόγος που ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ενδιαφέρεται τόσο για την Υεμένη. Αμερικανοί αναλυτές έθεταν τη χώρα ως «τρίτη στις προτεραιότητες της προεδρίας Ομπάμα για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας», καθώς έχει αναδειχθεί σε προνομιακό πεδίο εκπαίδευσης και δράσης της «αλ Κάιντα» στο πρόσφορο έδαφος του ακραίου ισλαμισμού που ο Πρόεδρος Σάλεχ και οι σύμμαχοί του σε Ριάντ και Ουάσιγκτον καλλιέργησαν.

Αν αποσταθεροποιηθεί η Υεμένη, επισημαίνουν οι ίδιοι αναλυτές, ο κίνδυνος ανάλογων εξελίξεων στη γειτονική Σ. Αραβία και σε άλλες χώρες του Κόλπου είναι μεγάλος. Και οι συνέπειες απρόβλεπτες για ολόκληρη την, γεωστρατηγικά και ενεργειακά, πολύτιμη περιοχή της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου.

Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός, ασχέτως της νέας τακτικής Ομπάμα με στόχο ένα «καλύτερο πρόσωπο» προς τον αραβικό κόσμο συνολικά, δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τα σχέδιά του για διασφάλιση ακόμη μεγαλύτερου ελέγχου στην ευρύτερη περιοχή. Αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν αποτραπούν οι αναδυόμενες περιφερειακές δυνάμεις, όπως το Ιράν, και όσες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις δείχνουν, αν όχι να το στηρίζουν τουλάχιστον να το αξιοποιούν, όπως η Ρωσία, να επεκτείνουν την επιρροή τους και να απειλήσουν την εκεί, μέχρι στιγμής, αμερικανική ιμπεριαλιστική πρωτοκαθεδρία.

Με τα πετρελαϊκά αποθέματα της Σαουδικής Αραβίας να βρίσκονται ακριβώς δίπλα στην Υεμένη και τα περισσότερα πετρελαϊκά φορτία να περνούν από τη θάλασσά της, είναι δεδομένο ότι η Ουάσιγκτον θα κάνει τα πάντα ώστε ν' απομακρύνει το ενδεχόμενο «επανάληψης» ενός «έργου» ανάλογου με το Αφγανιστάν (πρώην σύμμαχοι κατά του «κομμουνιστικού κινδύνου», νυν εχθροί). Δεν μπορεί, επίσης, ν' αποκλειστεί το ενδεχόμενο δίοδο ανάμειξης στις εξελίξεις ν' αναζητήσουν σταδιακά και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το βέβαιο, πάντως, είναι ότι το διακύβευμα των αιματηρών εξελίξεων στην Υεμένη, από το βορρά μέχρι το νότο, είναι πολύ μεγαλύτερο από μια απλή εσωτερική αντιπαράθεση.