Τη βδομάδα που πέρασε, διπλωμάτες από το Πακιστάν και την Ινδία συμφώνησαν σε έναν ιδιότυπο «οδικό χάρτη»: ένα χρονοδιάγραμμα συνομιλιών για την επίλυση των διμερών θεμάτων. Θεωρητικά, θα υπάρξει μια κλιμακωτή διαδικασία που θα αποκορυφωθεί, τον Αύγουστο, με μια συνάντηση κορυφής του Πακιστανού στρατηγού Περβέζ Μουσάραφ με τον Ινδό πρωθυπουργό Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ, για διαπραγμάτευση εφ' όλης της ύλης («τρομοκρατία», πυρηνικά, ναρκωτικά, εμπόριο, συνοριακές διαφορές, Κασμίρ). Η κυβέρνηση των ΗΠΑ «χαιρέτισε» την εξέλιξη, που ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ρίτσαντ Μπάουτσερ χαρακτήρισε «εξαιρετικά εποικοδομητική», ενώ ο ΓΓ του ΟΗΕ, Κόφι Αναν, δήλωσε ότι τον ενθαρρύνει η «σταθερή πρόοδος». Ωστόσο οι εξελίξεις αυτές, που εντάσσονται σε μια μάλλον ειδική πολιτική συγκυρία, συνιστούν πιθανότατα μαγική εικόνα. Οπως σημείωσε η αμερικανική συντηρητική εφημερίδα «Washington Times», δεν είναι καθόλου απίθανο η «πρόοδος» που έχει σημειωθεί να εξατμιστεί, «μόλις λιώσουν τα χιόνια» στην περιοχή: ο χειμώνας υπήρξε, περισσότερο από τις πολιτικές προθέσεις, καθοριστικός παράγοντας για την αντοχή της «εκεχειρίας» που έχει κηρυχτεί. Το 1999, όπως και το 2001 και το 2002, περιόδους «ηρεμίας» διαδέχτηκαν σοβαρές κρίσεις που λίγο έλειψε να οδηγήσουν στον τέταρτο πόλεμο των δύο χωρών, ο οποίος, αν είχε συμβεί, θα ήταν «πιθανώς» πυρηνικός.

Ακόμη και το 2003, όταν υποτίθεται ότι σημειώθηκε ύφεση στις ένοπλες συγκρούσεις στο Κασμίρ, σκοτώθηκαν πάνω από 3.000 άνθρωποι. Σύμφωνα με στοιχεία του ινδικού στρατού, ο αριθμός περιλαμβάνει 818 αμάχους και 1.345 «τρομοκράτες», εκ των οποίων, λέει η κυβέρνηση στο Νέο Δελχί, οι 935 ήταν «ξένοι». Οι άνδρες των Ενόπλων Δυνάμεων, των παραστρατιωτικών ομάδων και της Αστυνομίας που βρίσκονται μόνιμα στην περιοχή ξεπερνούν τις 500.000. Στην τελευταία περίοδο της σύγκρουσης, που έχει ξεκινήσει από το 1987, όταν τοπικές αυτονομιστικές ομάδες πήραν τα όπλα μετά από τις, κατά γενική παραδοχή, αγρίως νοθευμένες εκλογές, και κορυφώθηκε το 1989, έχουν χάσει τη ζωή τους από 40.000 άνθρωποι -σύμφωνα με την ινδική πλευρά- ως 100.000 άνθρωποι, σύμφωνα με την οργάνωση - ομπρέλα των αυτονομιστών «Hurriyat» («Ελευθερία»). Αλλοι 3.931 άνθρωποι επισήμως έχουν «εξαφανιστεί», αν και ένας δικηγόρος, που ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Σριναγκάρ, εκτιμά πως ο αριθμός πλησιάζει τους 8.000. Η κυβέρνηση Βάτζπαϊ στο Νέο Δελχί υποστηρίζει ότι στην πλειοψηφία τους, οι άνθρωποι αυτοί έφυγαν από τα σπίτια τους για να ενταχθούν σε ένοπλες οργανώσεις. Η άλλη πλευρά λέει ότι έχουν απαχθεί, βασανιστεί και κρατούνται και/ή εκτελέστηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας.

Η ίδια η συζήτηση περί «ειρήνης» την ώρα που οι δύο χώρες ξοδεύουν 15,6 και 2,6 δισ. δολάρια αντίστοιχα σε στρατιωτικές δαπάνες, μοιάζει με κακόγουστο αστείο.

Ο υποστράτηγός ε.α. Χάμιντ Γκιουλ, πρώην στέλεχος της ISI -της διαβόητης υπηρεσίας πληροφοριών του Πακιστάν- βλέπει, πίσω από τη συνεχιζόμενη διαπραγμάτευση, ένα εν εξελίξει σχέδιο των ΗΠΑ: οι Αμερικανοί, λέει στην εφημερίδα «Asia Times», «πωλούν διάφορες εναλλακτικές λύσεις, που όλες καταλήγουν σε κάποιο είδος καθεστώτος αυτονομίας για το Κασμίρ». Η πρωτοβουλία αυτή, λέει, έρχεται σε πλήρη συμφωνία «με τα παγκόσμια σχέδια [των ΗΠΑ]. Η περιφέρεια της Νότιας Ασίας αποτελεί ακόμη τον πιο αδύναμο κρίκο της επιρροής των ΗΠΑ, εκεί όπου θέλουν να εγκαθιδρύσουν τον έλεγχό τους». Ο Γκιουλ μάλιστα, διαβλέπει ακόμη και εμπλοκή του ΝΑΤΟ στο Κασμίρ: «αυτός είναι ο στόχος των σημερινών κινήσεων, που προωθούν οι ΗΠΑ». Αυτό, σημειώνει η εφημερίδα, ήδη συμβαίνει στο Αφγανιστάν.

Παρανοϊκές θεωρίες; Ισως όχι και τόσο. Η πρόθεση των ΗΠΑ να εμπλακούν στην περιοχή είναι δεδομένη εδώ και χρόνια, και παρά το ότι μέχρι στιγμής επισήμως η διαδικασία «βήμα προς βήμα προσέγγισης» προβάλλεται ως αποτέλεσμα διμερών πρωτοβουλιών, ακόμη κι η ίδια η έναρξή της σημειώθηκε μετά από συνεχείς παρασκηνιακές πιέσεις της Ουάσιγκτον.

Η συνέχιση της διαδικασίας θα πρέπει να «αντέξει» τις προσεχείς εκλογές στην Ινδία -ένας από τους βασικούς λόγους που ξεκίνησε ήταν, εξάλλου, οι προεκλογικές ανάγκες προβολής του Βάτζπαϊ ως «ειρηνοποιού»- αλλά και την εσωτερική αναταραχή στο Πακιστάν, όπου οι πρόσφατες απόπειρες κατά της ζωής του στρατηγού Μουσάραφ αποδίδονται στους μαχητές και υποστηρικτές του τζιχάντ, που θεωρούν ότι ο στενά συνδεδεμένος με τις ΗΠΑ «πρόεδρος» προδίδει το σκοπό της απελευθέρωσης του Κασμίρ (το «κ» στο ακρωνύμιο από το οποίο πήρε το όνομά του το Πακιστάν, λέξη που σημαίνει «γη των αγνών», υπάρχει για το Κασμίρ).

Εκτός των εσωτερικών προβλημάτων και του κινδύνου να ξαναρχίσει η αιματοχυσία σε ευρεία κλίμακα -εν μέσω των διπλωματικών διαβουλεύσεων, οι δολοφονίες πολιτικών, οι ταραχές και η δράση των αυτονομιστών συνεχίζονταν-, υπάρχει και το θέμα της συμμετοχής των ίδιων των κατοίκων του Κασμίρ στη διαδικασία. Το ποιες πολιτικές οργανώσεις και με το ποιους όρους θα συμμετάσχουν στη διαπραγμάτευση είναι προς το παρόν εντελώς αδιευκρίνιστο. Το περιοδικό «Economist» γράφει ότι τόσο ανάμεσα στους αυτονομιστές όσο και στον υπόλοιπο πληθυσμό του κρατιδίου (9 εκατομμύρια ψυχές, κατά εκτιμήσεις) υπάρχει ένα αίσθημα πικρίας και η γενική εκτίμηση είναι ότι «η Ινδία νίκησε» ήδη, και το θέμα είναι να μη φανεί ότι έχασαν το Πακιστάν και οι ίδιοι.