Να ξαναφτιαχτεί, να ξαναλειτουργήσει ένα από τα βομβαρδισμένα από το ΝΑΤΟ σχολεία της Γιουγκοσλαβίας.Αυτό και μόνο το "όφελος" θέλει η Νάντια Βαλαβάνη να 'χει ο δικός της "απαραίτητος πόλεμος". Λέμε για το νέο, αντιιμπεριαλιστικής κραυγής, βιβλίο της, "Ο απαραίτητος πόλεμος",το οποίο παρουσιάστηκε χτες στο Δικηγορικό Σύλλογο Αθήνας, από τις εκδόσεις "Στάχυ".Παρευρέθηκαν ανάμεσα στους άλλους, ταμέλη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Θόδωρος Τζιαντζής και Σπύρος Χαλβατζής,ο διευθυντής της "Σύγχρονης Εποχής",Δημήτρης Παπαλεωνίδας κ.ά.

Η κλιμάκωση του νατοϊκού εγκλήματος κατά της Γιουγκοσλαβίας βρήκε την Νάντια Βαλαβάνη σ' ένα χωριό του Ηρακλείου Κρήτης. Ηταν "Απρίλης, μήνας του πολέμου./ Απρίλης, μήνας της ποίησης./ Μήνας απόγνωσης, μήνας ελπίδας", όπως γράφει στιχουργικά στο βιβλίο της. Καθώς δεν ήταν στην Αθήνα "για να διαδηλώσει μαζί με όλο τον κόσμο", έκανε τη δική της διαμαρτυρία συνθέτοντας ένα βιβλίο που σαν "εφημερίδα τοίχου", σαν κολάζ, περιέχει: αποκαλυπτικότατες φωτογραφίες των νατοϊκών γκάνγκστερς, της τραγικής "Γκουέρνικα των Βαλκανίων", της αντίστασης του ηρωικού λαού της Γιουγκοσλαβίας, των μακελεμένων και ξεριζωμένων της, αγωνιστών - μαρτύρων (μεταξύ άλλων και του Μπελογιάννη), έργων τέχνης (μεταξύ άλλων η "Αποκάλυψη" του Ιερώνυμου Μπος και η "Γκουέρνικα" του Πικάσο), χαρακτηριστικά σκίτσα του Στάθη για το νατοϊκό πόλεμο, και ποιητικά σχόλια της Ν. Βαλαβάνη.

Το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιέχει: 16 ανέκδοτα ποιήματα για τον πόλεμο του Μπέρτολντ Μπρεχτ,τα οποία μεταφράστηκαν από την ίδια, αντί επιλόγου ένα κείμενο του δημοσιογράφου Γιάννη Διακογιάννη για μια πραγματική Σέρβα ηρωίδα, την Βέσνα,και ένα κείμενο της Ν. Βαλαβάνη,γραμμένο στις 17/5 με τίτλο "Η Γιουγκοσλαβία είμαστε όλοι εμείς".

Ταυτισμένα με το "κατηγορώ" της Ν. Βαλαβάνη για τη "νέα τάξη πραγμάτων", που πρέπει να χτυπηθεί από τη "δική μας βόμβα", τον ξεσηκωμό και του δικού μας λαού, ήταν όσα είπαν για το βιβλίο της ο Θάνος Μικρούτσικος (με ένα οξύτατα σαρκαστικό κείμενο - καταδίκη και της ευρωαμερικανόδουλης ελληνικής κυβέρνησης), ο δημοσιογράφος Γιάννης Τριάντης,ο σκιτσογράφος Στάθης,και ο Γιάννης Διακογιάννης.

Αν υπάρχει μία περίοδος όπου τα μνημεία βρίσκονται μπροστά σε πολλούς κινδύνους, είναι πραγματικά αυτά τα χρόνια της ...εισβολής των κοινοτικών κονδυλίων. Οι δύο τελευταίες συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) κατέγραψαν την κορύφωση αυτής της διαπίστωσης, που είχε αρχίσει να διατυπώνεται από τότε που τα μέλη του Συμβουλίου, διενεργώντας αυτοψίες, είδαν τι ακριβώς ενέκριναν, στο πλαίσιο των κοινοτικών προγραμμάτων (βλ. Ολυνθος, Στάγειρα κ. ά). Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκε μία δαιδαλώδης διαπλοκή Εφορειών, μελετητών, εργολάβων, Δήμων, Νομαρχιών για να απορροφηθούν τα κονδύλια.Ο τραγικός αποδέκτης ήταν και είναι ακόμα τα μνημεία. Η επωδός της "χρήσης" και "απόδοσης" στο κοινό είναι μάλλον υποκριτική, αφού στην πραγματικότητα πρόκειται για απροσχημάτιστη εκμετάλλευση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Την Τρίτη και την Τετάρτη, το ΚΑΣ συζήτησε τα "υπόλοιπα των ΠΕΠ",δηλαδή εγκρίθηκαν και οι τελευταίες μελέτες ενόψει της λήξης των προθεσμιών του Β ΚΠΣ.

Η λεγόμενη Βασιλική του Γαλερίου,στο ανάκτορο του Γαλερίου στη Θεσσαλονίκη, είναι ένα θύμα. Το ΚΑΣ το '94 ενέκρινε την αποκατάσταση του ανακτόρου, με κοινοτική χρηματοδότηση. Χτες, ενόψει της μελέτης για την αποκατάσταση της "Βασιλικής", είδε σε σλάιτς ό,τι επέτρεψε να γίνει σε μεγάλο τμήμα του μνημείου, δηλαδή μία αποκατάσταση που εγκιβωτίζει και κυριολεκτικά κρύβει το αρχαίο πίσω από σύγχρονο υλικό.Το φάντασμα της απορρόφησης πλανιόταν, ωστόσο η αποκατάσταση που προβλεπόταν για τη "Βασιλική" ήταν τόσο κραυγαλέα που αναβλήθηκε το θέμα. Συνέπειες αυτής της λαίλαπας των κονδυλίων ήταν όλα τα υπόλοιπα που διαπιστώθηκαν: Ανεπαρκής αρχαιολογική τεκμηρίωση, που δεν έγινε από αρχαιολόγο, ελλιπής συνεργασία, ακατάλληλες επεμβάσεις (υδροβολή κ.ά.).Η κορύφωση ήταν ότι το 1994, ενώ είχε αποφασιστεί η αποκατάσταση, οι ανασκαφές αποκάλυψαν κάτω από τη "Βασιλική" ελληνιστικά λείψανα. Και τότε το αυτονόητο, να ολοκληρωθεί η ανασκαφή πριν την αναστήλωση, δεν ήταν αυτονόητο, γιατί τα ΠΕΠ δε χρηματοδοτούν ανασκαφικά προγράμματα!

Το Αρχαίο Θέατρο Θορικού είναι το δεύτερο θύμα. Εντάχθηκε πριν από τρία χρόνια, μαζί με άλλα έξι θέατρα, σε κοινοτικό πρόγραμμα (ΠΕΠ) αποκατάστασης με τελικό σκοπό τη χρήση. Προχτές το Συμβούλιο, συζητώντας τη μελέτη αποκατάστασης, αντιλήφθηκε ότι η κατάσταση διατήρησης του θεάτρου δεν επιτρέπει εκδηλώσεις.Αλλά η χρήση αποτελεί και πάλι τον απαράβατο "όρο" του κοινοτικού προγράμματος και δίχως αυτόν δε χρηματοδοτείται ούτε η αποκατάσταση. Εν τέλει, το ΚΑΣ αποφάσισε να γίνουν μόνο σωστικές εργασίες και όχι εκτεταμένη αναστήλωση και η χρήση να περιοριστεί σε μικρό τμήμα του κοίλου με τοποθέτηση ξύλινων κατασκευών.

Το Βυζαντινό Κάστρο στο Χλεμούτσι της Ηλείας είναι η τρίτη περίπτωση. Μέλη του Συμβουλίου διαφώνησαν με τη χρηματοδοτούμενη από ΠΕΠ μελέτη που προβλέπει χρήση μιας αίθουσας για εκθέσεις. Πώς, όμως, να ξεφύγει κανείς από την κοινοτική οδηγία - προϋπόθεση της χρήσης; Κι ας μην αντέχει το μνημείο κι ας αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του. Βαρύ το αντάλλαγμα για μια "χούφτα ecu".

Δ. Μ.

Η ανεπάρκεια εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και η έλλειψη εργαστηριακής υποδομής στον τομέα της συντήρησης και διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς θα έπρεπε να είναι άγνωστες λέξεις σε μία χώρα με τέτοιο αρχαιολογικό και μνημειακό πλούτο σαν της Ελλάδας. Ομως όχι μόνο δεν είναι, αλλά περιγράφουν πλήρως την ελληνική πραγματικότητα.

Το χρόνιο αίτημα των Ελλήνων συντηρητών για τη σύσταση του Κέντρου Συντήρησης Αρχαιοτήτων,που θα οργάνωνε την επιστημονική και εργαστηριακή υποδομή της συντήρησης, δεν ικανοποιήθηκε από καμία πολιτική ηγεσία,ακόμα και τότε που είχε βρεθεί το κτίριο που θα στέγασε το Κέντρο, στην οδό Πειραιώς 81.

Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι η προχθεσινή απόφαση του ΚΑΣ να εμπιστευτεί τη συντήρηση ενός μοναδικού ευρήματος σε εργαστήριο της Γενεύης!Πρόκειται για τα υπολείμματα γυναικείου ενδύματος και κόμης (14ος αι.), που αποκαλύφθηκαν σε ταφή στο Μυστρά, τη δεκαετία του '50. Από τότε το εύρημα εκτίθεται στο μικρό Μουσείο Μυστρά και στις πλέον ακατάλληλες συνθήκες, παρά την ευαισθησία του ήδη καταπονημένου ευρήματος. Η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαιοτήτων (ΔΣΑ) το 1997 έδωσε οδηγίες στην 5η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων να αλλάξει τις συνθήκες έκθεσης.

Οι οδηγίες δεν υλοποιήθηκαν, αλλά η συντήρηση έχει πλέον επείγοντα χαρακτήρα και η μεταφορά του ενδύματος και της κόμης στη Γενεύη κρίνεται αναγκαία, αλλά και... αναγκαστική,αφού η ΔΣΑ στην εισήγησή της τόνισε ότι"από θέση αρχής η Διεύθυνση είναι αντίθετη στη μεταφορά αντικειμένων στο εξωτερικό, ωστόσο η έλλειψη υποδομής οδήγησε σε αυτή την απόφαση".Απόφαση που σώζει μεν το εύρημα, αλλά για ένα χρόνο ακόμα το εκθέτει στην επιπλέον ταλαιπωρία της μεταφοράς και της αλλαγής συνθηκών.

Και βέβαια πρόκειται για μια απόφαση με ανταλλάγματα, αφού το Μουσείο Τέχνης και Ιστορίας της Γενεύης ζήτησε το εύρημα να εκτεθεί εκεί για τέσσερις μήνες.Η συντήρηση θα διαρκέσει 6 μήνες, με τη συνεργασία Ελληνα συντηρητή και την επίβλεψη της Διεύθυνσης Συντήρησης. Παράλληλα με τη μελέτη συντήρησης θα εκπονηθεί η τεχνολογική - αρχαιολογική μελέτη του ευρήματος και θα γίνει η επιστημονική τεκμηρίωση που θα αναλύει τα υλικά, τα χρώματα, τις υφάνσεις κ.ά. Ηδη είναι γνωστό ότι το ένδυμα αποτελείται από μετάξι, μαλλί, δέρμα και έχουν εντοπιστεί τρεις διαφορετικοί τύποι αργαλειών σε λεπτομέρειες της ύφανσης. Η πλήρης ανάλυσή του θα δώσει πολύτιμες πληροφορίες για την καθημερινή ζωή, την οικονομία και φυσικά την τεχνολογία της εποχής.

Δ. Μ.

Στο "Θέατρο Δάσους" θα στεγάσει τις καλοκαιρινές εκδηλώσεις το ΚΘΒΕ,το οποίο θέτει "υπό δοκιμή" και το "Θέατρο Νταμάρι" στην Τριανδρία.

Οι εκδηλώσεις στο "Θέατρο Δάσους" ξεκινούν στις 24/6 και περιλαμβάνουν 11 συναυλίες και 28 παραστάσεις. Επίσης στο "Νταμάρι", χωρητικότητας 5.000 θεατών, θα δοθούν 7 συναυλίες.

Στο "Θέατρο Δάσους" θα παρουσιαστούν δύο παραγωγές του ΚΘΒΕ: "Ο γενικός γραμματεύς" του Ηλία Καπετανάκη, σε σκηνοθεσία Ερσης Βασιλακιώτη και οι "Φοίνισσες" του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χουρμουζιάδη, οι οποίες μετά θα περιοδεύσουν ανά την Ελλάδα. Για πρώτη φορά θα περιοδεύσει και η παιδική σκηνή του ΚΘΒΕ, με τον "Οδυσσεβάχ" της Ξένιας Καλογεροπούλου.

Στην άλλη πλευρά της πόλης τα πολιτιστικά δρώμενα αναλαμβάνει το Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών, που διοργανώνουν από κοινού το Κέντρο Πολιτισμού της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης και ο Δήμος Σταυρούπολης, με τίτλο "Νύχτες Μουσών".

Οι εκδηλώσεις στη Μονή Λαζαριστών ξεκινούν σήμερα, με συναυλία του Αλκίνοου Ιωαννίδη και θα ολοκληρωθούν στις 15 Ιούλη με συναυλία του Μάριου Φραγκούλη.

Μια ταινία - σταθμός του παγκόσμιου κινηματογράφου, ταινία που δεν πρέπει να χάσουν οι νεότεροι κινηματογραφόφιλοι και φιλότεχνοι γενικότερα, ταινία επίκαιρη, καθώς αναφέρεται στην "αυτοκρατορία" των ΜΜΕ, σ' έναν "Κροίσο" του αμερικανικού Τύπου. "Ο πολίτης Κέιν" του Ορσον Ουέλς,ξαναβγήκε σε καινούριες κόπιες. Η ταινία προβάλλεται στους κινηματογράφους "Θησείον", "Ελληνίς" και "Αλφαβίλ".

Συνεχίζεται με μεγάλη επιτυχία η Εκθεση Βιβλίου Πειραιά στο Πασαλιμάνι. Στα περίπτερα της έκθεσης οι συγγραφείς συναντούν τους αναγνώστες τους και υπογράφουν τα βιβλία τους. Παράλληλα, στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων της έκθεσης, συνεχίζεται το Πολυεθνικό Φεστιβάλ της ΟΥΝΕΣΚΟ. Σήμερα (8.30μμ) ο Κ. Σαχινίδης συντονίζει και παρουσιάζει παραδοσιακούς χορούς από όλη την Ελλάδα, ενώ στις 10μμ οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούν να παρακολουθήσουν χορευτική παράσταση από την Κόστα Ρίκα. Η έκθεση θα είναι ανοιχτή καθημερινά και τα Σαββατοκύριακα από τις 7μμ έως τις 11μμ.

Αεροφωτογραφία του αρχαίου θεάτρου στο Θορικό