"Μύθος" αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά η κυβερνητική προπαγάνδα περί υπερμεγέθους δημόσιου τομέα στην Ελλάδα, πάνω στην οποία στηρίχτηκε η πολιτική ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας. Οπως προκύπτει από επίσημα στοιχεία, με βάση τη σχέση των δημοσίων δαπανών ως προς το ΑΕΠ, ο δημόσιος τομέας στη χώρα μας είναι ο τρίτος μικρότερος μεταξύ των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης!

Αυτά, μεταξύ άλλων, προκύπτουν από παρέμβαση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας, με αφορμή την παρουσίαση της μελέτης του ΚΕΠΕ με θέμα "Το μέγεθος και ο ρόλος του δημόσιου τομέα στην Ελλάδα". Ο Γ. Παπαντωνίου αναγκάστηκε να ομολογήσει ότι ούτε η ίδια η κυβέρνηση δεν είχε μέχρι σήμερα ακριβή εικόνα για το ρόλο και τις δραστηριότητες του κράτους, για να δηλώσει στη συνέχεια πως "η μελέτη του ΚΕΠΕ καταρρίπτει το μύθο ότι ο δημόσιος τομέας στην Ελλάδα είναι μεγάλος".

Ο υπουργός βέβαια δεν έγινε ξαφνικά... "κρατιστής", καθώς η πρόσφατη "ανακάλυψη" για τα όρια και τις δραστηριότητες του, μικρού τελικά όπως ομολογούν, δημόσιου τομέα, μυρίζει έντονα προεκλογικές διακηρύξεις. Είναι γνωστό βέβαια και στην κυβέρνηση ότι η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού είναι αντίθετη με την πολιτική ιδιωτικοποιήσεων που ακολουθεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Αλλωστε, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας δήλωσε στη συνέχεια ότι η πολιτική συρρίκνωσης του κράτους θα συνεχιστεί, ενώ επανέλαβε ότι το πρόγραμμα των 22 "διαρθρωτικών" παρεμβάσεων (διάβαζε ξεπούλημα) που εξάγγειλε η κυβέρνηση το Μάρτη του 1998, αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 1999. Οπως είπε, στα τέλη Μάη - αρχές Ιούνη θα ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση των ΚΑΕ, ενώ ακολουθούν οι εταιρίες ύδρευσης (ΕΥΔΑΠ, Οργανισμός Υδρευσης Θεσ/νίκης) και τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσ/νίκης. Ξεκαθάρισε επίσης ότι αυτός είναι ο πρώτος κύκλος των "διαρθρωτικών" παρεμβάσεων. Θα ακολουθήσει και δεύτερος ο οποίος θα ανακοινωθεί με το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ το 2000... Δεν το ανέφερε, αλλά ανεπίσημα το έχουν δηλώσει ότι στο δεύτερο αυτό κύκλο "παρεμβάσεων" τα "φιλέτα" θα είναι η Εμπορική Τράπεζα και η ΔΕΗ.

"Κατά παραγγελία" ήταν η μελέτη του ΚΕΠΕ σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα, αφού τη διαπερνά μία άκρατη λογική φιλελευθεροποίησης των κρατικών δραστηριοτήτων. Αλλωστε η μελέτη συντάχθηκε μετά από παραγγελία του υπουργού Εθνικής Οικονομίας.

Κύριο μέλημα των συνταχτών της μελέτης είναι να προετοιμάσουν το λαϊκό παράγοντα για τις συνέπειες της μετάβασης επιχειρήσεων και υπηρεσιών από το δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό και επισημαίνουν ότι η μετάβαση αυτή πραγματοποιείται με την κοινή γνώμη να έχει επαμφοτερίζουσα άποψη, ενώ οι εργαζόμενοι σε αυτές αρνητική...

Μεταξύ άλλων η μελέτη επισημαίνει:

• Η σχέση δημοσίων δαπανών προς το ΑΕΠ στην Ελλάδα ήταν το 199741,8%, ενώ μικρότερο ποσοστό έχουν μόνο το Ενωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία. Αντίθετα, οι υπόλοιπες 12 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν υψηλότερες δημόσιες δαπάνες με πρώτη τη Σουηδία (62,3% του ΑΕΠ). Επισημαίνεται μάλιστα ότι το ποσοστό αυτό είναι υπερεκτιμημένο για την Ελλάδα επειδή έχει μεγάλη παραοικονομία, πληρώνει σημαντικά ποσά για τόκους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και έχει σημαντικά υψηλότερες πολεμικές δαπάνες από τις υπόλοιπες χώρες. Σύμφωνα με άλλη μέτρηση, η οποία παίρνει υπόψη τις δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού, το μερίδιο του προϊόντος των ΔΕΚΟ στο ΑΕΠ, καθώς και το προϊόν των τραπεζών και ασφαλιστικών εταιριών και τις επιχειρήσεις που ανήκουν στον ΟΑΕ, ο δημόσιος τομέας ανέρχεται στο 54%, Με το ποσοστό αυτό η Ελλάδα βρίσκεται στο μέσο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ενώ πριν από λίγα χρόνια το ποσοστό αυτό ανερχόταν στο 64%.
• Η Ελλάδα διατηρεί την πρώτη θέση στις δαπάνες των νοικοκυριών για παιδεία και υγεία. Στη χώρα μας οι δαπάνες αυτές ανέρχονται στο 6 - 7%, ενώ οι άλλες χώρες της ΕΕ βρίσκονται κάτω από το 3%.
• Αντίθετα η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση των χωρών - μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη δημόσια κατανάλωση, η οποία το 1996 αποτελούσε το 14,5% του ΑΕΠ, έναντι 26% που δαπανά η πρώτη Σουηδία.
• Οι παραγωγικές δραστηριότητες του ευρύτερου δημόσιου τομέα (ΔΕΚΟ, τράπεζες) αντιστοιχούν στο 5,5% του ΑΕΠ και στο 3,5% της συνολικής απασχόλησης. Τα στοιχεία αυτά βέβαια ελέγχονται, καθώς ο ΟΤΕ που έχει ιδιωτικοποιηθεί μερικά κατατάσσεται στο σύνολό του στο δημόσιο τομέα.
• Το 1998 τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων ανήλθαν στο 1 τρισ. δραχμές. Οι συντάκτες της μελέτης όμως επισημαίνουν ότι μέχρι το 1995 τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις ήταν "μόνο" 153 εκατ. δολάρια ή 0,17% του ΑΕΠ, ενώ σε άλλες χώρες τα έσοδα αυτά κινήθηκαν μεταξύ του 1,5% και 8% του ΑΕΠ.

Σημαντικά στοιχεία υπάρχουν επίσης και για δάνεια δημοσίων αλλά και ιδιωτικών επιχειρήσεων που χορηγήθηκαν με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου καθώς και το ύψος των καταπτώσεων των δανείων αυτών που αναγκάστηκε να επωμιστεί το ελληνικό δημόσιο.

• Τη δεκαετία του '80 τα δάνεια που είχαν την εγγύηση του κράτους κυμάνθηκαν μεταξύ του 6 και του 10% του ΑΕΠ. Το ποσοστό μειώθηκε στο 4% του ΑΕΠ το 1990 και στο 0,8% του ΑΕΠ το 1997.
• Οι καταπτώσεις δανείων από 0,06% του ΑΕΠ το 1981, το 1991 ανήλθαν στο 5% του ΑΕΠ, ενώ το 1997 μειώθηκαν στο 0,4% του ΑΕΠ. Μείωση παρουσιάζει και το σωρευτικό ανεξόφλητο χρέος των δανείων αυτών καθώς από 35% του ΑΕΠ που ήταν κατά τη δεκαετία του '80, έφτασε στο 8% του ΑΕΠ το 1996.

Στο κεφάλαιο για την κανονιστική δραστηριότητα του δημοσίου,οι συντάκτες της μελέτης ζητούν την πλήρη απόσυρση του κράτους από όλους τους τομείς εκτός από αυτούς που αφορούν την προστασία της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος, του ανταγωνισμού και τη ρύθμιση των χρήσεων γης, τομείς για τους οποίους επισημαίνουν ότι οι έλεγχοι δεν επιβάλλονται με την αυστηρότητα που επιβάλλονται σε άλλες χώρες, αφήνοντας έτσι τους ιδιώτες να κινηθούν στα όρια ή και πέρα από τα όρια του νόμου... Με αρκετά ευκρινή τρόπο τάσσονται υπέρ τη λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.

Με αρκετά κυνικό τρόπο παρουσιάζουν τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας καθώς αναφέρουν ότι η εισροή οικονομικών μεταναστών μπορεί να οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας δημιουργώντας έτσι κοινωνικά προβλήματα, "περιορίζουν όμως στην πράξη την επίδραση των φραγμών που εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ στην αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς εργασίας και φέρνουν το πραγματικό κόστος της εργασίας πιο κοντά στην οριακή παραγωγικότητα"!

Προσπαθούν να την αρνηθούν έμμεσα κυρίως με την υποβάθμιση του ρόλου της εργατικής τάξης. Και αυτό γιατί η θεωρία της εκμετάλλευσης είναι επιστημονικά θεμελιωμένη, φωτίζει όλα τα ζητήματα της πολιτικής οικονομίας και δίνει την ευκαιρία στους μαρξιστές να προβάλλουν πειστικά τις απόψεις τους.

Αραιά και πού, βέβαια, εμφανίζονται αστοί ιδεολόγοι που αρνούνται την ύπαρξη της εκμετάλλευσης. Πρόσφατο σχετικά παράδειγμα αποτελεί ο Α. Ανδριανόπουλος (ΑΑ) - τώρα όμως αγωνίζεται επίμονα για να δικαιολογήσει τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ - που στο βιβλίο του "Μετά το μέλλον" γράφει: "Η λεγόμενη πολιτική οικονομία των συμβόλων έχει υποκαταστήσει στην ουσία τις παλιές πεποιθήσεις για την ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και τους δογματισμούς για την ανθρώπινη εκμετάλλευση" (σελ. 16 εκδόσεις Libro). Και σε υποσημείωση παραπέμπει στο Zean Baudrillard (Ζ. Β.) και δίνει την αίσθηση ότι δήθεν αυτός θεμελιώνει τον ισχυρισμό του.

***

Μόνο στο βιβλίο που ο Ζ. Β. εξέδωσε το 1976 με τίτλο: "L' echange symbolique et la mort" ανάμεσα στα άλλα γράφει: "Η εργασία δεν είναι πια εκμετάλλευση, είναι ένα δώρο που παρέχεται από το κεφάλαιο. Οι μισθοί δεν είναι ένα δικαίωμα, αλλά ένα δώρο στον εργάτη" (D. Kellner, Zean Paudrillard, From Marxism to Postmodernism and Beyond, σελ. 14 εκδόσεις Polity Press). Σε άλλο σημείο ο D. Kellner σημειώνει: Ο Baudrillard "μάλλον ειρωνικά υποδεικνύει ότι ο καπιταλιστής που συνεχίζει να απασχολεί εργάτες πρέπει να θεωρηθεί ως ευεργέτης και ότι η μαρξιστική έννοια της εκμετάλλευσης είναι κατά συνέπεια ιστορικά ξεπερασμένη" (Ο. π. σελίδα 65).

Ετσι και ο D. Kellner στον οποίο ο Α.Α. μάς παραπέμπει θεωρεί ότι ο Ζ. Β. ειρωνικά μιλάει για αχρήστευση της έννοιας της εκμετάλλευσης. Αρα ο Ζ. Β. δεν αναιρεί τη θεωρία της εκμετάλλευσης.

Πέρα από αυτό προσπαθήσαμε να δούμε τι σημαίνει η Σημειωτική για την Πολιτική Οικονομία. Συγκεκριμένη εργασία δε βρήκαμε. Βρήκαμε όμως το βιβλίο του Ουμπέρτο Εκο "Θεωρία της Σημειωτικής" να αναφέρει ως παράδειγμα για τη Σημειωτική την αξία της χρήσης, την ανταλλακτική αξία, το μισθό και την υπεραξία. Συγκεκριμένα γράφει: "Είναι δυνατόν να θεωρήσουμε την ανταλλαγή αγαθών σημειωτικό φαινόμενο... επειδή η αξία χρήσης των αγαθών κατ' αυτήν την ανταλλαγή μεταμορφώνεται στην ανταλλακτική τους αξία - και επομένως επιτελείται μια διαδικασία σημασιοδότησης ή συμβολισμού, η οποία αργότερα τελειοποιείται με την εμφάνιση του χρήματος... " (σελ. 52, εκδόσεις "Γνώση"). Και σε άλλο σημείο γράφει: "Η ανάλυση του Μαρξ δείχνει επίσης ότι το σημειωτικό διάγραμμα που διέπει μια καπιταλιστική κοινωνία διαφοροποιεί τόσο το ΑΕ (Αξία Εργασίας) όσο και το ΑΑ (Ανταλλακτική Αξία) (τα οποία είναι αμοιβαίως ισοδύναμα), από ένα τρίτο στοιχείο, την αμοιβή που παίρνει ο εργάτης, ο οποίος εκτελεί το ΑΕ. Αυτό το χάσμα ανάμεσα στο ΑΕ, στο ΑΑ και στην αμοιβή αποτελεί την υπεραξία (Ο. π. σελ. 54).

***

Εν πάση περιπτώσει εμείς δε θα ανεγείρουμε άγαλμα στον Α.Α. αλλά θα τον ευχαριστήσουμε που μας ανάγκασε να ασχοληθούμε και να κάνουμε μια πρώτη προσέγγιση στη Σημειωτική.

Κώστας ΚΑΠΠΟΣ

Τα δύο νέα προϊόντα της Αγροτικής Ζωής ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης επίλεκτων συνεργατών της Αγροτικής Ασφαλιστικής και της Αγροτικής Ζωής που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Χαλκιδική. Πρόκειται για το Unit Linked - Κεφάλαιο Ζωής και το νέο προϊόν Σύνταξης Γήρατος και Αναπηρίας για το Bancassurance. Ανακοινώθηκε, επίσης, η έναρξη λειτουργίας σε πέντε μήνες υποκαταστήματος στη Γερμανία και η επέκταση της εταιρίας στη Ρουμανία, καθώς και η ίδρυση εκπαιδευτικού κέντρου της Αγροτικής Ασφαλιστικής και Αγροτικής Ζωής. Παράλληλα, έγινε ιδιαίτερη αναφορά στα οικονομικά αποτελέσματα τόσο της Αγροτικής Ασφαλιστικής που έχει ήδη μπει στο χρηματιστήριο, όσο και της Αγροτικής Ζωής που βρίσκεται στο δρόμο για τη Σοφοκλέους.