Αν ακούσετε κάποιον να λέει πως μάζεψε από το χωράφι του... κυπρίνους Ουγγαρίας και οξύρρυγχους Ρωσίας, μη βιαστείτε να γελάσετε. Ρωτήστε τον πρώτα αν το χωράφι του βρίσκεται στον κάμπο της Λαψίστας, στα Γιάννενα!

Οι τελευταίες δυνατές βροχές, που έπεσαν και στα Γιάννενα στο τέλος της προηγούμενης βδομάδας, έφεραν για μια ακόμη φορά στην ...επιφάνεια τα βουλιαγμένα σπίτια του νησιού της Λίμνης των Ιωαννίνων και τα πλημμυρισμένα χωράφια του κάμπου, λόγω της μεγάλης ανόδου της στάθμης της λίμνης, γεγονός που προκαλεί τεράστιες καταστροφές και στους γεωργούς και στους ψαράδες της λίμνης.

Ομως, αιτία γι' αυτές τις καταστροφές δεν είναι οι βροχές! Είναι η προκλητική αδιαφορία των διαφόρων κυβερνήσεων - και της σημερινής - που για δεκαετίες δεν έχουν προχωρήσει στην κατασκευή τεχνικών έργων που θα έλυναν το πρόβλημα. Αποκρύβοντας τις ευθύνες τους, έχουν αφήσει τους αγρότες και τους ψαράδες των Ιωαννίνων να βρίσκονται σε πλαστή αντίθεση μεταξύ τους, με τους ψαράδες να λένε πως αν δε χρειάζονταν οι αγρότες το νερό της λίμνης για πότισμα δε θα υπήρχε πρόβλημα και τους αγρότες να κατηγορούν τους ψαράδες ότι, εξαιτίας τους, δεν έχουν αρκετό νερό για να ποτίσουν.

Οι απαρχές του προβλήματος βρίσκονται στο 1958,όταν η λίμνη της Λαψίστας αποξηραίνεται και γίνεται ο σημερινός κάμπος. Η παρέμβαση αυτή είναι φανερό ότι δεν προέβλεψε τις συνέπειες από αυτή τη διαταραχή του οικοσυστήματος. Η λίμνη της Λαψίστας και η λίμνη των Ιωαννίνων αποτελούσαν ένα ενιαίο οικοσύστημα, που διατηρούσε την ισορροπία στη στάθμη των νερών, και ήταν το κατάλληλο περιβάλλον για τη διατήρηση πολυποίκιλων μορφών ζωής, ενώ ήταν και το κέντρο ενός υπόγειου υδάτινου φυσικού δικτύου που χρησιμοποιούνταν από τα χέλια για τις μεταναστεύσεις από και προς τη λίμνη των Ιωαννίνων.

Με την αποξήρανση όλο αυτό το σύστημα ανατράπηκε, αν και υπάρχουν όλες οι δυνατότητες αυτή η ανατροπή να μην είναι παντοτινή. Η εξαφάνιση της λίμνης της Λαψίστας, χωρίς παράλληλα να προβλεφτούν ικανές έξοδοι για το νερό, σε συνδυασμό με τη χρήση της λίμνης των Ιωαννίνων σαν "ποτιστήρι", ήταν η αιτία να ανεβοκατεβαίνει η στάθμη του νερού της λίμνης των Ιωαννίνων.

Αυτή τη στιγμή όλο το νερό της λίμνης ρυθμίζεται από ένα μικρό φράγμα και ένα κανάλι που δεν επαρκεί και που καταλήγει στον ποταμό Καλαμά.Αποτέλεσμα, όταν η στάθμη είναι πολύ χαμηλή μειώνεται ο πληθυσμός των ψαριών, ενώ δεν επαρκεί για να ποτιστούν και τα χωράφια, με καταστροφικές συνέπειες για όλους, κάτι που συνέβη και το 1990. Οταν η στάθμη ανεβαίνει υπερβολικά, το φράγμα ξεχειλίζει, παρασέρνοντας μαζί του και τα ψάρια, το κανάλι πλημμυρίζει, τα χωράφια μετατρέπονται σε λίμνη και οι αγρότες της Λαψίστας, αντί για καλαμπόκια μαζεύουν... κυπρίνους. Εκτός αυτού, στο κανάλι χύνονται και λύματα.

Τη λίμνη των Ιωαννίνων τη διαχειρίζεται ο Γεωργικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων, στον οποίο ανήκουν οι Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων,που η κυβέρνηση θέλει να μεταφέρει στις νομαρχίες.

Ο Θωμάς Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της κοινότητας Ροδοτοπίου και ταμίας του ΤΟΕΒ Κρύας και Λαψίστας,ο οποίος περιλαμβάνει 33.000 στρέμματα.Ο Θ. Παπαϊωάννου τονίζει ότι η μεταφορά των ΤΟΕΒ στις νομαρχίες δε γίνεται με στόχο την ενίσχυσή τους, αλλά την καταστροφή τους, αφού ουσιαστικά μεταφέρεται στις πλάτες των ίδιων των αγροτών το κόστος συντήρησης όσων τεχνικών έργων υπάρχουν. Να σημειωθεί ότι η τεχνική υποδομή για την υδροδότηση του κάμπου είναι πάνω από 40 ετών. Ο συνομιλητής μας προσθέτει πως αυτό θα οδηγήσει και στην εισβολή ιδιωτικών εταιριών, αφού οι νομαρχίες δε θα μπορούν να αντεπεξέλθουν. "Οι στόχοι της κυβέρνησης είναι καθαροί. Το ξεκλήρισμα της αγροτικής παραγωγής", τονίζει.

Η άνοδος της στάθμης της λίμνης είχε σαν συνέπεια να καταστραφούν 3.000 στρέμματα στη Λαψίστα, ενώ το Νοέμβρη πλημμύρισαν οι περιοχές στα χωριάΚρύα,Πετσάλη,Ασφάκας και Νεοχώρι.Πέρυσι, λόγω των πλημμυρών έμειναν αμάζευτα 4.000 στρέμματα καλαμπόκι. Ο πρόεδρος μας λέει ότι η νομαρχία δεσμεύτηκε πως θα δοθούν αποζημιώσεις, αλλά το υπουργείο είπε ότι δε θα δοθούν, αν δεν καταστράφηκε ολοσχερώς το 30% της παραγωγής κάθε γεωργού.

Ο Θ. Παπαϊωάννου καταγγέλλει πως οι γεωπόνοι ήρθαν μήνες μετά τις πλημμύρες και είπαν πως δεν μπορεί να εκτιμηθεί καμία ζημιά. Το αποτέλεσμα ήταν να πέσει η τιμή του καλαμποκιού και να μη δοθούν αποζημιώσεις. Ο ίδιος λέει ότι το πρόβλημα με τις πλημμύρες μπορεί να λυθεί με έργα που θα εκμεταλλεύονταν ορθολογικά τον πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα των γύρω βουνών, χωρίς να χρειάζεται να αιμορραγεί η λίμνη. Προς το παρόν, τονίζει, είναι αναγκαία η διάνοιξη και ο καθαρισμός του καναλιού για να μπορεί να αντέξει τον όγκο του νερού.

Της ίδιας άποψης είναι και ο πρόεδρος της κοινότητας Λίμνης Ιωαννίνων, οΘεόδωρος Γκέκας,ο οποίος τονίζει ότι σε καμία περίπτωση οι ψαράδες δεν επιζητούν την καταστροφή των γεωργών. "Η πολιτεία έχει υποχρέωση να βρει νερό και να το φέρει στα χωράφια. Σε απόσταση αναπνοής υπάρχουν ποτάμια. Ο κόσμος θέλει να ποτίσει και έχει δίκιο. Δε λέμε να πεθάνουν οι αγρότες", λέει. "Ζούμε το δράμα της λίμνης χρόνια", συνεχίζει, και μας διηγείται πως στην Κατοχή, εκτός από κέντρο της Αντίστασης της περιοχής, το νησί τάισε με ψάρι δωρεάν τον κόσμο στα Γιάννενα. Ο πρώτος αλιευτικός συνεταιρισμός στην Ελλάδα δημιουργήθηκε εδώ, το 1922.

Ο πρόεδρος χαρακτηρίζει την αποξήρανση της Λαψίστας σαν το "μεγαλύτερο έγκλημα". Προσθέτει ότι στη συνέχεια η λίμνη δοκιμάστηκε σκληρά από τη ρύπανση. Ο βιολογικός καθαρισμός έλυσε μεγάλο μέρος του προβλήματος, ενώ το επίπεδο της ρύπανσης παρακολουθείται κάθε μήνα από το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ωστόσο, δεν έχουν συνδεθεί ακόμη με το βιολογικό καθαρισμό ούτε το νησί, ούτε καν το νοσοκομείο. Ο Θ. Γκέκας προσθέτει ότι η λίμνη έχει μειωθεί και σε έκταση και σε βάθος λόγω των παράνομων μπαζωμάτων και επιχωματώσεων. "Ολα τα χρόνια δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να τα καταγγέλλουμε όλα αυτά".

Στο νησί ζουν από τα ψάρια και τον τουρισμό 130 οικογένειες. Μέσω της Δημοτικής Επιχείρησης Λίμνης Ιωαννίνων μεταφέρθηκαν ειδικές διασταυρώσεις ψαριών από τη λίμνη Μπάλατον της Ουγγαρίας, που λειτουργούν σαν φυσικοί ρυθμιστές του φυτοπλαγκτού. Σε εξέλιξη βρίσκεται και η συμφωνία με τη Ρωσία για την εισαγωγή οξύρρυγχων,των ψαριών από τα οποία φτιάχνεται το χαβιάρι. Είναι μερικά από τα ψάρια που βρίσκουν οι αγρότες στα χωράφια τους. Τα χέλια πλέον ρίχνονται στη λίμνη από βυτία, αφού χάθηκε η φυσική δίοδος. Οταν μειώνεται η στάθμη, η λίμνη μετατρέπεται σε βούρκο και τα ψάρια πεθαίνουν. Οταν πλημμυρίζει, τα πλοιάρια δεν μπορούν να μεταφέρουν κόσμο στο νησί επειδή δεν μπορούν να δέσουν, ενώ χάνονται μεγάλες ποσότητες ψαριών που παρασέρνονται.

Το πρόβλημα λύνεται εύκολα τεχνικά, αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση της κυβέρνησης. Η οποία προτιμά να το μεταφέρει στις πλάτες αγροτών και ψαράδων, με φόντο μια λίμνη που, επί της ουσίας, αργοπεθαίνει.