Παιδικό θέατρο. Ενα κεφάλαιο τεράστιο, που πολύ λίγο το έχουμε αγγίξει, παρά τη σοβαρότητά του. Ισως γιατί δεν έχουμε συνειδητοποιήσει αυτή τη σοβαρότητα. Ισως γιατί κι αυτοί που κάνουν θέατρο για παιδιά το αντιμετωπίζουν με προχειρότητα. Αλλά αυτή ακριβώς η προχειρότητα επιβάλλει να δει κανείς την κατάσταση που επικρατεί στο παιδικό θέατρο. Λίγοι θίασοι αντιμετωπίζουν το θέατρο για παιδιά με την πρέπουσα σοβαρότητα. Και οι γονείς συχνά δεν μπορούν ή δεν μπαίνουν στον κόπο να επιλέξουν την παράσταση που θα πάνε τα παιδιά τους. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Πώς μπορεί να ξεχωρίσει κανείς το καλό από το κακό, το πρόχειρο από το σοβαρό, το γνήσιο από το νόθο; Δύσκολη η απάντηση. Μια απάντηση που μπορεί να γίνει εύκολη με κάποια λαμπρά παραδείγματα ανθρώπων και θιάσων που ασχολούνται πολλά χρόνια με συνέπεια και ευθύνη με το ευαίσθητο αυτό θέαμα για παιδιά. Γνωστά σε όλους: "Μικρή Πόρτα" της Ξένιας Καλογεροπούλου,η οποία αγκάλιασε το παιδί, όχι μόνο με τις άρτιες παραστάσεις, αλλά και με έργα για παιδιά που έγραψε η ίδια. Η "Παιδική Αυλαία" του Γιάννη Καλατζόπουλου, ο οποίος με τον Βασίλη Καφιλα έδωσαν μια νέα πνοή στο παιδικό Θέατρο. Ο "Θίασος 81",ο Δημήτρης Ποταμίτης είναι μερικά από τα λίγα λαμπρά παραδείγματα.

"Οταν μιλάμε για θέατρο μικρών ή μεγάλων - επισημαίνει ο Γιάννης Καλατζόπουλος - εννοούμε την τέχνη που μας κληρονόμησαν οι κλασικοί, όπως αναπτύσσεται και εξελίσσεται στην πορεία της ανθρωπότητας. Δεν εννοούμε τα αποβλακωτικά χάχανα της τηλεόρασης, όπως δεν εννοούσαμε παλιότερα το Ρωμαϊκό Ιπποδρόμιο, τις κοκορομαχίες, τα λιοντάρια που έτρωγαν Χριστιανούς, κλπ. Βέβαια, ο κίνδυνος να μας τρώει το λιοντάρι, ενώ εμείς νομίζουμε ότι κάνουμε... τέχνη, είναι πάντα υπαρκτός".

|εα1|1491-Ποιο ήταν το θέατρο για παιδιά χτες, ποιο σήμερα και ποιο θα είναι αύριο; |τε|1490

Ο Γιάννης Καλατζόπουλος λέει: Χτες: Το θέατρο για παιδιά προσπαθούσε να "εκπαιδεύσει" τους γονείς να επιλέγουν προσεκτικά την πνευματική και αισθητική τροφή των παιδιών τους ανάμεσα στο συρφετό των παιδαριωδών, ανόητων και κακόγουστων θεαμάτων. Προετοίμαζε νέους θεατρόφιλους και πολίτες με γούστο, απαιτητικότητα και κριτικό πνεύμα. Αγωνιζόταν να αποδείξει στο κράτος ότι δεν είναι θέατρο β κατηγορίας. Σήμερα: Δέχεται μια νέα, ισχυρότερη επίθεση από τις μεγάλες εταιρίες μαζικής παραγωγής και διανομής παιδικής διασκέδασης - κυρίως την εταιρία Walt Disney - με κινηματογραφικά και τηλεοπτικά υπερθεάματα. Υπερθεάματα προηγμένης ηλεκτρονικής τεχνολογίας προσφέρουν σε μικρούς και μεγάλους μια λαμπερή φυγή απ' την πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση ότι στο τέλος τα κακά μάγια λύνονται χάρη στο ραβδάκι της καλής, στρουμπουλής, ροδοκόκκινης μάγισσας. Απέναντι σ' αυτήν την επίθεση, το θέατρο για παιδιά έχει να διαλέξει: Η θα ενσωματωθεί στο νέο κλίμα, ή θα επιμείνει να διδάσκει στα παιδιά ότι το θέατρο επέζησε δυόμισι χιλιάδες χρόνια, επειδή αντιστεκόταν στις εκάστοτε εξουσίες και τους μηχανισμούς ιδεολογικής καταπίεσης. Αύριο: Το θέατρο για παιδιά θα συνεχίσει να αντιστέκεται. Κάποιοι από τους ανθρώπους που το υπηρετούν θα αντέξουν και θα ξεπεράσουν την κρίση. Νέοι οραματιστές θα πάρουν τη θέση όσων έδωσαν ό,τι είχαν να δώσουν. Οσο γεννιούνται παιδιά, όσο υπάρχουν παιδιά εγκαταλειμμένα στο έλεος μιας απάνθρωπης, αντιπνευματικής ζωής, πάντα κάποιες Γρούσες θα τα "υιοθετούν" και θα τα μαθαίνουν πως το κάθε τι ανήκει σ' όποιον τ' αγαπάει και το φροντίζει.

Για τον Δημήτρη Ποταμίτη:Χτες: Κατ' αρχήν ανύπαρκτο. Μετά, δειλές απόπειρες αναβίωσης πατριωτικών και χριστουγεννιάτικων σκετς στα σχολεία με πρωταγωνιστές μπόμπιρες που προβοκάρονται από μαμάδες και θείες και σκηνοθέτες ξερόλες δασκάλους. Ακόμα πιο δειλά προβάλλει το επαγγελματικό θέατρο με νεραϊδοπαραμύθια για καθυστερημένα δίποδα, δηλαδή ανθρώπους, δηλαδή παιδιά. Ομως σιγά σιγά κάποιοι διαπιστώνουν πως το παιδί είναι άνθρωπος και όχι καθυστερημένο. Απλά, αθώο. Δηλαδή, ποιητικό.Διαπιστώνουν ότι το σημερινό παιδί μεγαλώνει έχοντας άμεση επαφή με το περιβάλλον του. Και τολμούν να του μιλήσουν αθώα, ποιητικά, για καθημερινά προβλήματα. Ετσι εδώ και 20 περίπου χρόνια, ένα νέο είδος θεάτρου για παιδιά, παιδευτικότερο από το σχολείο, άρχισε να κάνει την εμφάνισή του και να αλλάζει το τοπίο.

Σήμερα: Ενώ υπάρχει αυτό το θέατρο που προαναφέραμε, άρχισε παράλληλα να αναπτύσσεται κι ένα θέατρο - φωτοαντίγραφο. Κακές απομιμήσεις - κόπιες, μετέτρεψαν το παιδικό θέατρο σε μόδα. Πολλαπλασίασαν τις απομιμήσεις, νόθευσαν το κρασί. Τις πιο πολλές φορές μάλιστα, η προχειρότητα και το αντιπαιδαγωγικό των θεμάτων αποδεικνύουν ότι πρόκειται για απόπειρες εύκολου πλουτισμού και εκμετάλλευσης της τσέπης του γονιού.

Αύριο: Με τόσο θόλωμα των νερών, με τόσες κόπιες, τόσα παιδικά θέατρα - φο μπιζού, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει το καλό και το γνήσιο; Αν προσθέσουμε και την εγκληματική και καταλυτική επίδραση της τηλεόρασης, τα συμπεράσματα δεν είναι και τόσο αισιόδοξα. Και ποιος παράγων που διαθέτει δύναμη (κυβερνήσεις - μέσα ενημέρωσης) ενδιαφέρεται να σταματήσει το κακό; Μα αυτοί το υπηρετούν.

Το θέατρο είναι σχολείο

|εα1|1491-Αν υπήρχαν οι Δέκα Εντολές του παιδικού θεάτρου, ποιες θα ήταν; |τε|1490

Γιάννης Καλατζόπουλος: *Το θέατρο είναι ένα και αδιαίρετο. *Κάθε παιδί είναι κιόλας ένας αυριανός μεγάλος *Κάθε μεγάλος κρύβει μέσα του το παιδί που ήταν χτες. Καμιά φορά δεν καταφέρνει να το κρύψει *Το θέατρο είναι σχολείο. Ευχάριστο σχολείο *Τα καλύτερα θεατρικά έργα είναι μερικά από τα καλύτερα που γράφτηκαν για μεγάλους *Το παιδί απεχθάνεται το κήρυγμα, του αρέσει όμως να ανακαλύπτει μηνύματα δικαιοσύνης, τόλμης και ανθρωπιάς *Μην υποτιμάτε τη νοημοσύνη, την αίσθηση του χιούμορ και τη φαντασία των παιδιών *Μην αφήνετε το σκηνογράφο να "βιάζει" τη φαντασία του παιδιού και του αποσπά την προσοχή από το κείμενο και την ηθοποιία *Δίνετε συχνά στο παιδί την ευκαιρία να ανακεφαλαιώσει όσα είδε, μ' ένα τραγούδι *Συμμετοχή δεν είναι η ρητορική ερώτηση που αναγκάζει το παιδί να φωνάζει "ναι" ή "όχι", αλλά η δημιουργία διλημμάτων στα οποία το παιδί πρέπει να τοποθετηθεί κριτικά.

Για τον Δημήτρη Ποταμίτη: *Μην κρύβεται την αλήθεια απ' τα παιδιά, μην τα αποπροσανατολίζεται με ανόητα παραμυθάκια, άλλων εποχών *Αν κάνετε θέατρο για παιδιά, πρέπει να είστε αποφασισμένοι να χάσετε και όχι να κερδίσετε *Μην παίζετε για παιδιά παιδιαρίζοντας ή κάνοντας σαχλαμάρες *Προκαλέστε τη συμμετοχή των παιδιών, μέσα από τις παραστάσεις, αναπτύσσοντας την κρίση, την πρωτοβουλία και την κοινωνικότητά τους *Μην δελεάζετε τα παιδιά με κληρώσεις και δώρα, παρά μόνο με την ποιότητα *Μην υποτιμάτε τη νοημοσύνη των παιδιών *Ενα έργο για παιδιά είναι καλό, όταν μπορεί να το παρακολουθήσει κι ένας μεγάλος *Μην μεταφέρετε τις παραστάσεις σε σχολεία και ακατάλληλες αίθουσες, με πρόχειρο εξοπλισμό *Η παρακολούθηση καλών θεατρικών παραστάσεων πρέπει να μπει στα σχολεία μια φορά τη βδομάδα, όπως η γεωγραφία, η γυμναστική, η έκθεση και τα μαθηματικά. |εα1|1491- Ο διαχωρισμός "εμπορικού" και "ποιοτικού" θεάτρου ισχύει και στο παιδικό; |τε|1490

- "Και βέβαια ισχύει", πιστεύει ο Γιάννης Καλατζόπουλος."Ομως δε θα χρησιμοποιούσα τους όρους αυτούς, γιατί στο θέατρο για παιδιά μπορεί ευκολότερα να καλυφθεί η κερδοσκοπία πίσω από "ποιοτική" επίφαση. Ο κυρίαρχος διαχωρισμός θεάτρων μικρών και μεγάλων είναι ανάμεσα στο θέατρο που αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία και αισθητική και στο θέατρο που επιχειρεί να αρθρώσει έναν πραγματικά λαϊκό, διαφωτιστικό, καλαίσθητο και ανατρεπτικό λόγο".

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ

Από παλαιότερη παράσταση στο Θέατρο "Ερευνας". Φέτος στη Νεανική Σκηνή παρουσιάζεται η "Κατερίνα" του Τζέιμς Κέλερ

"Ο κύκλος με την κιμωλία" στο Θέατρο "Βεάκη" από την "Παιδική Αυλαία"