Στο κτίριο του παλιού λοιμοκαθαρτηρίου παρουσιάστηκε έκθεση εικαστικών, αρχειακού υλικού και ντοκουμέντων για το Λαζαρέτο. Στην έκθεση φιλοξενήθηκαν, μεταξύ άλλων, η μακέτα του έργου του Κερκυραίου εικαστικού Αγγελου Γερακάρη, που απέσπασε το 3ο βραβείο στον καλλιτεχνικό διαγωνισμό της ΚΕ του ΚΚΕ που προκηρύχτηκε το 2022, καθώς και έργο του Κερκυραίου ζωγράφου Γιώργου Παπαβλασόπουλου. Παρουσιάστηκε επίσης το συλλογικό εικαστικό έργο σε πανί της ομάδας «Κόκκινο Αερόστατο», «Με το αίμα μου το δέντρο να ποτίσω», με τα τελευταία λόγια του 19χρονου Κώστα Χριστοφίδη, εκτελεσμένου στο Λαζαρέτο. Εκτέθηκαν ακόμη δύο μακέτες του Κερκυραίου Στέφανου Ριζικάρη, που αποτυπώνουν τις φυλακές της Κέρκυρας και τη νησίδα Λαζαρέτο. Αντίγραφα από φύλλα της εφημερίδας «Η Φωνή του Λαού», έντυπο όργανο του ΕΑΜ Κέρκυρας, έφεραν στον χώρο τον λόγο και τα τεκμήρια της εποχής. Από το πρώτο μισάωρο ο χώρος γέμισε: Στην πρώτη αίθουσα, μπροστά στην εγκατάσταση με τις ξύλινες σανιδολωρίδες κειμένου και το κόκκινο ύφασμα στο μεταλλικό πλέγμα, επισκέπτες διάβαζαν δυνατά φράσεις δείχνοντας με το χέρι λέξη - λέξη, ενώ άλλοι φωτογράφιζαν από κοντά σφραγίδες και υπογραφές.

Η αφήγηση στηρίχθηκε σε ΦΕΚ της περιόδου 1946-'49, που καταγράφουν τον μηχανισμό και τις ημερομηνίες των εκτελέσεων, που συμπληρώθηκε με όσα βιογραφικά στοιχεία έχουν διασωθεί για καθέναν από τους 112 εκτελεσμένους, καθώς και με γράμματα και επιστολές προς συγγενείς και χειρόγραφα ποιήματα κρατουμένων, σωσμένα από οικογένειες και Κομματικές Οργανώσεις. Παρουσιάστηκε παράλληλα το πλαίσιο του καλλιτεχνικού διαγωνισμού της ΚΕ του ΚΚΕ για το Μνημείο στο Λαζαρέτο: 1ο βραβείο στον γλύπτη Βασίλη Δωρόπουλο, 2ο στους Ευθύμιο και Δημήτρη Σιάτρα, 3ο βραβείο από κοινού στην Πελαγία Μαρμαρά και τον Αγγελο Γερακάρη.

Η προσωρινή μετατροπή του παλιού λοιμοκαθαρτηρίου σε ζωντανό μουσείο - έστω και για λίγες ώρες - ανέδειξε το έντονο ενδιαφέρον του κόσμου και επιβεβαίωσε το δίκαιο του αιτήματος του ΚΚΕ: Να ολοκληρωθεί ένα μόνιμο μουσείο αφιερωμένο στους αγώνες της περιόδου και να προχωρήσει η συντήρηση όλων των μνημείων του νησιού. Ο ανακατασκευασμένος, διώροφος διοικητικός χώρος έχει ήδη διαμορφωθεί με κονδύλια ΕΣΠΑ ως μουσείο - δαπανήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ - όμως παραμένει ημιτελής, εγκαταλειμμένος και άδειος. Με τις αναγκαίες παρεμβάσεις και τη δέσμευση των φορέων, ο χώρος μπορεί να λειτουργήσει άμεσα ως ένα σύγχρονο, ζωντανό μουσείο μνήμης.

Με μεγάλη συμμετοχή πραγματοποιήθηκε το απόγευμα του Σαββάτου ο 1ος Αγώνας Δρόμου 5 χλμ. «Ακτίνα Θ' - Λαζαρέτο: Η διαδρομή των Αθανάτων» από την Τομεακή Οργάνωση Κέρκυρας της ΚΝΕ. Η εκκίνηση δόθηκε έξω από τις πύλες των φυλακών Κέρκυρας και ο τερματισμός έγινε απέναντι από την πύλη του λιμανιού, αναβιώνοντας - 80 χρόνια μετά - τη διαδρομή των μελλοθανάτων προς τη βάρκα «Αχιλλέας» και τη νησίδα του Λαζαρέτο. Προηγήθηκε διαδρομή 1 χλμ. για παιδιά, με δυναμική παρουσία από τις ομάδες του «κόκκινου Αερόστατου» και από άλλα παιδιά. Στη βασική κούρσα των 5 χλμ. έτρεξαν εκατοντάδες δρομείς κάθε ηλικίας, ενώ υπήρξαν οργανωμένες συμμετοχές από αθλητικούς συλλόγους και ομάδες γυμναστηρίων του νησιού. Στο καρτελάκι με τον αριθμό συμμετοχής του κάθε δρομέα ήταν τυπωμένη η φράση του Νίκου Γόδα πριν την εκτέλεση στο Λαζαρέτο (19/11/1948): «Νενικήκαμεν. Ζήτω οι Ολυμπιονίκες του Σοσιαλισμού. Γεια σας συναθλητές μου». Με αυτή στο στήθος έτρεξαν μικροί και μεγάλοι.

Στον σύντομο χαιρετισμό της κατά την έναρξη η Αναστασία Λαμπροπούλου, στέλεχος της ΚΝΕ, υπογράμμισε ότι η πρωτοβουλία «δεν τιμά απλώς το παρελθόν, αλλά εμπνέει τους σημερινούς αγώνες», αναδεικνύοντας το παράδειγμα που έδωσαν οι εκτελεσμένοι ως «σύμβολα ανυπότακτης στάσης».

Στις απονομές παρευρέθηκε ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, ο οποίος παρέδωσε και αναμνηστικά σε όλους τους μικρούς φίλους που έτρεξαν στη διαδρομή του ενός χιλιομέτρου. Στη συνέχεια σημείωσε: «Τιμάμε τους αθάνατους ήρωες που περπάτησαν από την Ακτίνα Θ' των φυλακών της Κέρκυρας μέχρι την προβλήτα, εδώ, για να τους επιβιβάσουν στο καΐκι που τους οδηγούσε στον τόπο της εκτέλεσης, στον τόπο του μαρτυρίου πάνω στο Λαζαρέτο. Εκατοντάδες νέοι και νέες, σήμερα, έτρεξαν αυτά τα 5 χλμ. στη μνήμη αυτών των ηρώων. Θα τους θυμόμαστε πάντα».

Οι δρομείς μίλησαν για μια μοναδική εμπειρία, που συνδύασε άρτια οργάνωση με ισχυρό συμβολισμό: Από τον Κωνσταντίνο Καββαδία και τον 18χρονο Μιχάλη Τζώρα, που στάθηκαν στις υψομετρικές δυσκολίες μετά το «Corfu Palace» και στο «κάψιμο» του τελευταίου χιλιομέτρου, έως τον Βασίλη Στεφανή, που χαρακτήρισε τον αγώνα «φιλικό και υποδειγματικό», και τις διακριθείσες Ολίβια Σάντου και Σταματέλλα Μιχαλά, που τόνισαν τον «ωραίο σκοπό» και την ιστορική φόρτιση της διαδρομής. Πολλοί είπαν ότι ενημερώθηκαν «απ' τα social», από προπονητές ή «στόμα με στόμα» ακόμα και την προηγούμενη μέρα, με «τελευταίας στιγμής» δηλώσεις συμμετοχής. Δρομείς από την Κέρκυρα και αλλού ανέφεραν ότι «άγγιξαν για λίγο το μεγαλείο» όσων «σήκωσαν το μπόι τους» τότε, ενώ παιδιά που συμμετείχαν στον αγώνα δρόμου του 1 χλμ. ζήτησαν η διοργάνωση να γίνεται κάθε χρόνο. Κοινός παρονομαστής των εντυπώσεων: Ασφάλεια και φροντίδα από τους διοργανωτές, δυνατά συναισθήματα μνήμης και η αίσθηση ότι ο αγώνας ξεπέρασε τον στενό αθλητικό χαρακτήρα.

Η πρωτοβουλία συνέβαλε στην προβολή της κεντρικής εκδήλωσης στο Λαζαρέτο, έφερε σε επαφή με την Ιστορία του τόπου κόσμο πολύ πέρα από όσους συνήθως απευθύνονται οι Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, και αφήνει παρακαταθήκη για τους διοργανωτές να καθιερώσουν τον αγώνα τα επόμενα χρόνια.

Η δε επιτυχία της και η μεγάλη απήχησή της προκάλεσαν επίσης τη ...θλίψη διαφόρων ακροδεξιών στοιχείων, που στα κοινωνικά δίκτυα καλούσαν σε «απομόνωση» της πρωτοβουλίας. Οι εκκλήσεις αυτές έπεσαν στο κενό, καθώς η μαζική συμμετοχή, ιδίως της νεολαίας, ανέδειξε τη δική τους απομόνωση.

Αποτελέσματα:

Γυναίκες (5 χλμ.): 1) Ολίβια Σάντου - 22.10.95 (Crossfit Corfu), 2) Σταματέλλα Μιχαλά - 23.40.57 (Remove), 3) Χρυσάνθη Παντελή - 25.40.24.

Ανδρες (5 χλμ.): 1) Κωνσταντίνος Καββαδίας - 19.30.91 (Ηρακλής), 2) Μιχάλης Τζώρας - 19.50.55, 3) Κλοντιάν Τρεχιλάι - 20.11.57 (Crossfit Corfu).

Ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, στο πλαίσιο της τριήμερης επίσκεψής του στην Κέρκυρα, το πρωί της Δευτέρας επισκέφθηκε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους Κέρκυρας και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, που στεγάζονται στο Παλαιό Φρούριο. Στην επίσκεψη συμμετείχαν, επίσης, η Λουίζα Ράζου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, και ο Γιάννης Μπορμπότης, Γραμματέας της ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους Κέρκυρας τον Δημήτρη Κουτσούμπα υποδέχτηκε η διευθύντρια Αικατερίνη-Σοφία Πανταζή, η οποία τον ξενάγησε στους χώρους όπου φυλάσσονται, συντηρούνται και ψηφιοποιούνται τα Αρχεία, καθώς και στην Εκθεση αρχειακών τεκμηρίων από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την ιταλική και γερμανική Κατοχή και στην έκθεση με τεκμήρια από το προσωπικό αρχείο του Κερκυραίου αντιστασιακού Βασίλη Ανθη. Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους στην Κέρκυρα ξεκινούν από το 1443, επί Ενετοκρατίας, και αποτελούν το δεύτερο μεγαλύτερο αρχείο (μετά από εκείνο της Αθήνας).

Η διευθύντρια προσέφερε στον Δ. Κουτσούμπα αντίγραφο του καταλόγου πεσόντων της περιόδου της ιταλικής κατοχής, καθώς και δυο εκδόσεις των Γενικών Αρχείων, μια για την Επτάνησο Πολιτεία και μια έκδοση ιστορικής πηγής για τις Πρεσβείες στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα.

Στη συνέχεια, ο Δημήτρης Κουτσούμπας συναντήθηκε με την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας, Διαμάντω Ρηγάκου, η οποία τον ξενάγησε σε μέρη του Παλαιού Φρουρίου. Η προϊσταμένη προσέφερε στον Δ. Κουτσούμπα δύο εκδόσεις από τα δύο μουσεία που ανήκουν στην Εφορεία Αρχαιοτήτων, μια από το Βυζαντινό Μουσείο Αντιβουνιώτισσας και μια για τις αρχαιότητες της Κέρκυρας.

Στη συνέχεια, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση και ξενάγηση εδώ στο Παλαιό Φρούριο με την επικεφαλής, την διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κέρκυρας. Ενας σημαντικός χώρος που χρειάζεται να τον επισκέπτονται οι νέοι και οι νέες, θα έλεγα, ιδιαίτερα της πατρίδας μας, φυσικά όλος ο ελληνικός λαός, γιατί η ιστορική μνήμη είναι αυτή που κρατά ζωντανή και την ίδια την πραγματικότητα και κυρίως φωτίζει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για τα επόμενα χρόνια.

Και από αυτή την άποψη, νομίζω ότι χρειάζεται και το κεντρικό κράτος, η κυβέρνηση, τα υπουργεία, οι αρμόδιες υπηρεσίες να ενισχύσουν και με περισσότερη χρηματοδότηση και τις αρχαιότητες εδώ της Κέρκυρας, όπως επίσης και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και με πρόσληψη προσωπικού, και εξειδικευμένου και απλού προσωπικού, γιατί τα χρειαζόμαστε, είναι η Ιστορία μας, είναι το μέλλον».