ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Πού οδηγεί το πανεπιστήμιο της... αγοράς

Παπαγεωργίου Βασίλης

Στη Μέκκα της ιδιωτικής εκπαίδευσης, τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πανεπιστημιακοί παράγοντες μετρούν τώρα τις συνέπειες από την πρόσδεση των πανεπιστημίων στις πολυεθνικές εταιρείες και στους κάθε λογής «χορηγούς».

Την «περιπέτεια» του γνωστού πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ, περιγράφει ο καθηγητής Ιμπραΐμ Γουόρντ:

«Το Νοέμβρη του 1998, το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, προχώρησε στη σύναψη συμφωνίας με την ελβετική εταιρεία Novartis, η οποία έκανε μια δωρεά 25 εκατομμυρίων δολαρίων (9,4 δισ. δρχ.) στον τομέα μικροβιολογίας του πανεπιστημίου.

Σε αντάλλαγμα, το δημόσιο πανεπιστήμιο παραχωρούσε στον ελβετικό κολοσσό της φαρμακοβιομηχανίας και της βιοτεχνολογίας, το δικαίωμα να ιδιοποιηθεί περισσότερο από το ένα τρίτο των ανακαλύψεων που πραγματοποιούνται από τους ερευνητές του τομέα (συμπεριλαμβανομένων και των ανακαλύψεων που χρηματοδοτήθηκαν από την Πολιτεία της Καλιφόρνιας ή την κυβέρνηση), καθώς επίσης και να διαπραγματεύεται τα δικαιώματα ευρεσιτεχνίας που απορρέουν από αυτές. Επιπλέον, το πανεπιστήμιο παραχωρούσε στη Novartis δύο από τις πέντε θέσεις της επιτροπής έρευνας του τομέα, η οποία έχει αναλάβει την κατανομή των κονδυλίων για την έρευνα».

Περιγράφοντας την κατάσταση των αμερικανικών πανεπιστημίων κατά τη δεκαετία του 1980 και μετά απ' αυτήν, ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Σάντα Μπάρμπαρα, Κρίστοφερ Νιούφιλντ (1), σημειώνει: «Τα πανεπιστήμια είδαν τους προϋπολογισμούς τους να μειώνονται κατά το ένα τρίτο εδώ και 25 χρόνια. Για το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, πρωτοπόρο στην έρευνα, η πτώση αγγίζει το 40% από το 1990. Προκειμένου να καλυφθεί το κενό αυτό, τα δημόσια πανεπιστήμια κατέφυγαν στις χορηγίες, ιδιαίτερα για να χρηματοδοτήσουν συγκεκριμένα ερευνητικά προγράμματα. Αναζήτησαν, επίσης, περισσότερους ιδιωτικούς πόρους και αύξησαν αισθητά τα δίδακτρα... Η αντίθεση ανάμεσα στον πλούτο των ιδιωτικών πανεπιστημίων και στα προβλήματα των δημόσιων ιδρυμάτων, οδήγησε τα τελευταία στην ίδια λογική. Στο εξής, ακόμη και οι κοσμήτορες και οι πρόεδροι των σχολών μπαίνουν στο χορό, προσεγγίζοντας γονείς, παλιούς μαθητές, δημοτικές αρχές, κατοίκους».

Η επιβολή διδάκτρων είχε και μια άλλη παρενέργεια αφού τα ιδρύματα για να γίνουν πιο ελκυστικά στα μάτια του φοιτητή-πελάτη, αυτού που πληρώνει δηλαδή, διαθέτουν όλο και μεγαλύτερο μέρος των προϋπολογισμών τους σε τομείς που δεν έχουν να κάνουν με την εκπαίδευση, όπως το μάρκετινγκ ή η εξωτερική ανακαίνιση των εξοπλισμών. Σε τέτοιο σημείο που, μεταξύ των ετών 1975 και 1995, αν και τα δίδακτρα και το κόστος των φοιτητικών εστιών αυξήθηκαν κατά 400%, δε σημειώθηκε παρά μόνο μια αύξηση 32% των δαπανών που γίνονταν για τους φοιτητές.

Και για τον τελικό απολογισμό, ο Κρίστοφερ Νιούφιλντ σημειώνει: «το ποιοτικό εκπαιδευτικό σύστημα απευθύνεται μόνο στους πιο πλούσιους, προτιμώνται επενδύσεις που πρόκειται να αποφέρουν γρήγορα κέρδη, είναι ξεκάθαρη η κοινωνική στρωματοποίηση, ο ανταγωνισμός οδηγεί σε απαγορευτικά κόστη, σημειώνεται συγκέντρωση πόρων στην κορυφή της πυραμίδας».

(1) Κρίστοφερ Νιούφιλντ: «Εκπαίδευση με σπόνσορα», «Le Monde Diplomatique», Σεπτέμβρης 2007.

Το «στοίχημα» του πετρελαίου

Αντικείμενο στοιχημάτων είναι πλέον η διεθνής τιμή του πετρελαίου, που ξεπέρασε και τα 133 δολάρια το βαρέλι. Οι «ειδικοί» έχουν εγκαταλείψει την προσπάθεια να εξηγήσουν πού οφείλεται η τρελή κούρσα και επιδίδονται σε προβλέψεις για το πότε θα πάμε στα 150, στα 180, ή τα 200 δολάρια. Ρίχνοντας, έτσι, «λάδι στη φωτιά».

Η χρηματοπιστωτική εταιρεία «Goldman Sachs» εκτιμά ότι η τιμή του πετρελαίου θα φτάσει τα 141 δολάρια στο δεύτερο εξάμηνο του 2008. Η μεγάλη τράπεζα UBS προβλέπει ότι η τιμή του Μπρεντ θα φτάσει τα 200 δολάρια το 2015, ενώ στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων του Σικάγου «βλέπουν» 142 δολάρια για τα προθεσμιακά συμβόλαια του 2015. Τέλος, ο «μεγαλοεπενδυτής» Μπουν Πίκενς πιστεύει ότι πολύ σύντομα θα φτάσουμε τα 150 δολάρια.

Χαρακτηριστική του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουν την κατάσταση οι παράγοντες της «αγοράς» είναι η δήλωση του πρώην προέδρου της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, Αλαν Γκρίνσπαν: «Οι τιμές του πετρελαίου σχετίζονται με το πώς θα λειτουργήσουν οι επενδυτές που κατέχουν τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια». Παράλληλα, σημείωσε ότι «υπάρχουν και πλευρές "φούσκας" στην αγορά πετρελαίου».

Θυμίζουμε, ακόμη, τις υποκριτικές φωνές περί «κερδοσκόπων» που «παίζουν» με τις τιμές του μαύρου χρυσού...

Ολα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι η διαμόρφωση των τιμών δεν έχει καμιά σχέση με το ιδεολόγημα των αστών οικονομολόγων περί προσφοράς και ζήτησης. Οτι οι τιμές διαμορφώνονται σε ένα καθεστώς πλήρους ελευθερίας της κίνησης των κεφαλαίων, με μοναδικό γνώμονα τη μεγιστοποίηση του καπιταλιστικού κέρδους.

ΝΙΓΗΡΙΑ - «SHELL» Ο Πρόεδρος της Νιγηρίας, Umaru Yar Adua, κάλεσε την κρατική εταιρεία πετρελαίου της χώρας να ζητήσει τις οφειλές - ύψους περίπου 2 δισ. δολαρίων - από τις πετρελαϊκές εταιρείες «Royal Dutch Shell» και «ExxonMobil», ανέφερε το BBC. Σύμφωνα με τη νιγηριανή κυβέρνηση, οι δύο εταιρείες χρωστούν χρήματα από μη καταβληθέντες φόρους και κοινά έξοδα παραγωγής από δύο υπεράκτια πετρελαϊκά πεδία. Η «ExxonMobil» δήλωσε πως έχει προσαρμοστεί σε όλη τη νομοθεσία, ενώ η «Shell» αρνήθηκε να κάνει κάποιο σχόλιο.

ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ «AIRLINES» Μείωση κατά 12% της δραστηριότητας στις ΗΠΑ, ανακοίνωσε η «American Airlines», που θα συνοδευτεί με περιορισμό πτήσεων και απολύσεις εργαζομένων, εξαιτίας του υψηλού κόστους των καυσίμων. Επιπλέον, προβλέπεται νέα επιβάρυνση 15 δολαρίων για τις αποσκευές. Η μετοχή της αεροπορικής εταιρείας σημείωσε πτώση στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κατά 15%, που είναι η μεγαλύτερη από τον περασμένο Σεπτέμβρη. Σημειώνεται ότι τον Απρίλη είχε ανακοινώσει σημαντική μείωση στις κρατήσεις θέσεων για πτώσεις εσωτερικού.

ΤΡΟΦΙΜΑ - ΑΥΞΗΣΕΙΣ Το ποσό των χρημάτων που ξοδεύονται παγκοσμίως για την εισαγωγή τροφίμων άγγιξαν το 1 τρισ. δολάρια το 2008, σύμφωνα με έκθεση της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ. Η θεαματική αύξηση των τιμών στα τρόφιμα είναι η αιτία του τεράστιου αυτού ποσού, σύμφωνα με τον FAO, και επισημαίνεται ότι οι οικονομικά ευάλωτες χώρες θα υποστούν το μεγαλύτερο πλήγμα με το κόστος διατροφής να αυξάνεται κατά 40%.