Το Μάη του '68 η συμμετοχή στις εργατικές διαδηλώσεις του Παρισιού έφτασε περίπου τα 2 έως 2,5 εκατομμύρια άτομα. Σε όλη τη χώρα απέργησαν περίπου δέκα εκατομμύρια εργάτες, απονεκρώνοντας για μέρες τα πάντα. Αυτό ήταν το καθοριστικό και χαρακτηριστικό στοιχείο του πραγματικού εργατικού Μάη του 1968 στη Γαλλία.(φωτ.: Μάης 1968, εργάτες της «Ρενό» διαδηλώνουν σε προάστιο του Παρισιού)

Αυτή η σκόπιμα παραποιημένη παρουσίαση του Μάη του 1968 είναι πολύ βολική για αυτούς, αφού αποκόπτει τα γεγονότα από την αντίθεση που ήταν κυρίαρχη και καθοριστική στην πραγματική φυσιογνωμία του Μάη του 1968, την αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας, αντίθεση που καθορίζει τους υλικούς όρους ζωής της εργατικής τάξης.

Σημειώνουμε ότι οι φοιτητές στο Παρίσι εκείνη την περίοδο ανέρχονταν στις 160.000, στις πρώτες φοιτητικές διαδηλώσεις συμμετείχαν ορισμένες εκατοντάδες, ενώ στις επόμενες ημέρες η μεγαλύτερη συμμετοχή δεν ξεπέρασε τις 20 με 30 χιλιάδες. Την ίδια περίοδο η συμμετοχή στις εργατικές διαδηλώσεις του Παρισιού έφτασε περίπου τα 2 έως 2,5 εκατομμύρια άτομα. Σε όλη τη χώρα απέργησαν περίπου δέκα εκατομμύρια εργάτες, απονεκρώνοντας για μέρες τα πάντα. Αυτό ήταν το καθοριστικό και χαρακτηριστικό στοιχείο του πραγματικού εργατικού Μάη του 1968 στη Γαλλία.

Η είσοδος της εργατικής τάξης στον αγώνα έδωσε στα γεγονότα νέες διαστάσεις. Στα αιτήματα των απεργών περιλαμβάνονταν αυξήσεις μισθών, μείωση του ωραρίου εργασίας, μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Στη συνέχεια στα οικονομικά αιτήματα προστέθηκαν και πολιτικά - προβλήθηκε το σύνθημα της «Λαϊκής Κυβέρνησης»(φωτ.: Μάης 1968 Παρίσι, τα συνδικάτα δίνουν δυναμικό «παρών»)

Μετά το χτύπημα της αστυνομίας, στις 10 Μάη, το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τα συνδικάτα κάλεσαν την εργατική τάξη να αντισταθεί στην πολιτική του Ντε Γκολ. Στις 13 Μάη η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Γαλλίας (CGT) και άλλες εργατικές ενώσεις πραγματοποίησαν 24ωρη απεργία, εκδηλώσεις συμπαράστασης στους φοιτητές και εκδηλώσεις ενάντια στην αστυνομική βία.

Μετά την 13η του Μάη άρχισε ισχυρή άνοδος του απεργιακού κινήματος σε όλη τη χώρα. Εργατικές κινητοποιήσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη και πριν το Μάη του 1968, όπως το Γενάρη του 1968 στο εργοστάσιο «Berliet» στη Λυών και στη «Rhodiaceta» στη Λε Μαν, όπου έγινε επίθεση στην απεργιακή φρουρά από τα CRS (γαλλικά ΜΑΤ) και στη συνέχεια ακολούθησε πορεία διαμαρτυρίας και σύγκρουση. Επίσης οι εργάτες της «Sud Aviation» για βδομάδες έκαναν 15λεπτες στάσεις εργασίας, με αίτημα να μη μειωθούν οι μισθοί και να μειωθεί ο χρόνος εργασίας.

Στις 14 Μάη, μετά τη στάση εργασίας δεν μπήκαν για δουλειά, κατέλαβαν το εργοστάσιο και τα γραφεία της διεύθυνσης.

Στις 15 Μάη έγιναν καταλήψεις σε εργοστάσια του ομίλου της «Ρενό». Ακολούθησαν καταλήψεις και απεργίες στους σιδηροδρόμους, στην ενέργεια, στα τυπογραφεία, στα ναυπηγεία, στην αυτοκινητοβιομηχανία κ.α. Σε 2-3 μέρες γενικεύτηκαν σε όλη τη Γαλλία. Συνολικά η απεργία αγκάλιασε περίπου 10 εκατομμύρια εργαζόμενους, δηλαδή περίπου τα δύο τρίτα του συνόλου των εργαζομένων της Γαλλίας. Στις 20 Μάη η απεργία είχε γίνει καθολική. Καταλήψεις εργοστασίων από τους εργάτες γίνονταν σε όλα τα βιομηχανικά κέντρα σε ολόκληρη τη Γαλλία. Η είσοδος της εργατικής τάξης στον αγώνα έδωσε στα γεγονότα νέες διαστάσεις. Στα αιτήματα των απεργών περιλαμβάνονταν αυξήσεις μισθών, μείωση του ωραρίου εργασίας, μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και μείωση των ορίων συνταξιοδότησης. Στη συνέχεια στα οικονομικά αιτήματα προστέθηκαν και πολιτικά - προβλήθηκε το σύνθημα της «Λαϊκής Κυβέρνησης».

Στις διαδηλώσεις συμμετείχαν και αγρότες, ενώ οι αγροτικές ομοσπονδίες είχαν ήδη προγραμματίσει για τα τέλη Μάη διαμαρτυρίες ενάντια στις τιμές αγροτικών προϊόντων που καθόριζε η Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά.

Στις 25 Μάη η CGT και άλλα συνδικάτα κάλεσαν την εργατική τάξη του Παρισιού σε διαδήλωση, όπου πήραν μέρος 2-2,5 εκατομμύρια και το Παρίσι παρέλυσε. Η κυβέρνηση και οι εργοδότες υποχρεώθηκαν να κάνουν σοβαρές παραχωρήσεις. Στις 25-27 Μάη υπογράφτηκε το λεγόμενο πρακτικό της «Γκρενέλ». Σύμφωνα με αυτό, οι μισθοί αυξάνονταν 14% κατά μέσο όρο, ενώ προβλεπόταν βαθμιαία μείωση του ωραρίου εργασίας σε 40 ώρες την εβδομάδα, παρέχονταν εγγυήσεις ελευθερίας στη συνδικαλιστική δραστηριότητα των εργατικών επιτροπών στις επιχειρήσεις. Η απεργία όμως και οι καταλήψεις εργοστασίων συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες. Από τις 5-10 Ιουνίου σταδιακά η λειτουργία της παραγωγής αποκαταστάθηκε, αλλά όχι πλήρως.

Το πώς η αστική τάξη αντιμετώπισε το ενδεχόμενο χρήσης του στρατού, αποτυπώνεται στα απομνημονεύματα του Μορίς Γκριμό, αστυνομικού διευθυντή του Παρισιού την εποχή εκείνη:

«Γνωρίζω πάντως ότι, όπως είναι λογικό, το ενδεχόμενο της στρατιωτικής λύσης δεν αποκλείστηκε ποτέ απολύτως από την κυβέρνηση. Υπήρχε πάντοτε η πιθανότητα κάποια ημέρα να υπερκεραστούν οι αστυνομικές δυνάμεις και, καθώς δεν είναι δυνατό να αφήνει κανείς την ανταρσία να κυριαρχεί στο δρόμο και να καθορίζει τις εξελίξεις, την ημέρα εκείνη θα έπρεπε να κληθεί ο στρατός...».

Παράλληλα κύκλοι της σοσιαλδημοκρατίας αναζητούσαν εναλλακτική λύση Προέδρου με επιρροή στους εργάτες και τη νεολαία.

Στις 29 Μάη ενώ ο μηχανισμός του γκολικού κόμματος οργάνωνε στο Παρίσι μεγάλη διαδήλωση υπεράσπισης της τάξης και στήριξης του Ντε Γκολ, ο ίδιος ο Ντε Γκολ έφυγε για τη Γερμανία, όπου επιθεώρησε στο Μπάντεν - Μπάντεν τα γαλλικά στρατεύματα που στάθμευαν εκεί. Ο διοικητής των στρατευμάτων, στρατηγός Μασί, γνωστός και ως «χασάπης της Αλγερίας», διαβεβαίωσε τον Ντε Γκολ για την ικανότητα και δυνατότητα των γαλλικών στρατευμάτων να επέμβουν. Μετά την επιστροφή του από τη Γερμανία ο Ντε Γκολ ανήγγειλε τη διάλυση της εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη γενικών εκλογών εντός 22 ημερών. Αφησε όμως ανοιχτό το ενδεχόμενο:

«Αν αυτή η κατάσταση παραμείνει, θα πρέπει για να διατηρήσω τη δημοκρατία να πάρω σύμφωνα με το σύνταγμα άλλους δρόμους από την άμεση ψηφοφορία...».

Την ίδια μέρα σχηματισμοί τεθωρακισμένων έκαναν την εμφάνισή τους σε διάφορα προάστια του Παρισιού. Με την προκήρυξη των εκλογών, σύμφωνα με τη νομοθεσία απαγορεύτηκαν οι συγκεντρώσεις. Στις εκλογές, στις 23 και 30 Ιουνίου, οι Γκολικοί μαζί με τους συνεργαζόμενούς τους συγκέντρωσαν περισσότερες έδρες από κάθε άλλη φορά: 358 επί συνόλου 485.

Το ΓΚΚ και η CGT είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην κινητοποίηση της εργατικής τάξης κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Μάη - Ιούνη του 1968. Ομως το ΓΚΚ στα γεγονότα του Μάη περιορίστηκε σ' ένα πλαίσιο πάλης που περιλάμβανε την αύξηση των μισθών, την αναγνώριση των εργοστασιακών επιτροπών, τη μείωση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, τη μείωση των ωρών εργασίας στις 40 ώρες εβδομαδιαίως, χωρίς να το συνδέει με την ανάγκη συνολικής σύγκρουσης με τα μονοπώλια και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, όπως ήταν η ΕΟΚ. Εθετε ως πολιτικό στόχο την παραίτηση Ντε Γκολ, την προκήρυξη εκλογών και τη διαμόρφωση μιας κυβέρνησης με τη συμμετοχή του ΚΚ.

Ουσιαστικά επρόκειτο για μια γραμμή πάλης σε ρεφορμιστική κατεύθυνση, με στόχο την αλλαγή στη διαχείριση της αστικής εξουσίας που διευκόλυνε την εκτόνωση των διαθέσεων. Η πολιτική αυτή δεν μπορούσε ούτε στόχευε να οδηγήσει στην περαιτέρω όξυνση της ταξικής πάλης, αφού δε συνέδεε τον αγώνα της εργατικής τάξης με το στόχο της εργατικής εξουσίας. Ολα τα προηγούμενα χρόνια η στρατηγική του ήταν προσανατολισμένη στην κοινοβουλευτική δουλειά και στην προσπάθεια κατάκτησης κυβερνητικών θέσεων μέσα από μια κυβέρνηση συνεργασίας με τη σοσιαλδημοκρατία.

Ηταν επίσης περίοδος που συντελέστηκαν διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα, μορφοποιήθηκε το αστικό πολίτευμα (διαμορφώθηκε η προεδρική δημοκρατία), πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στη διοικητική δομή (π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση), διαμορφώθηκαν πανίσχυροι μηχανισμοί καταστολής. Προς το τέλος της περιόδου που περιγράφουμε, διαφάνηκε η ανάγκη ορισμένης ανανέωσης των μηχανισμών ενσωμάτωσης.

Η επικράτηση της αντεπανάστασης στην Τσεχοσλοβακία θα σήμαινε απώλεια της εξουσίας της εργατικής τάξης, καπιταλιστική παλινόρθωση.

Η αντεπανάσταση αντιμετωπίστηκε με τη διεθνιστική στρατιωτική βοήθεια του συμφώνου της Βαρσοβίας, με βάση τις συμφωνίες που υπήρχαν και μετά από πρόσκληση δυνάμεων του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας.

Πρόκειται για ένα γεγονός που οι αιτίες του δεν έχουν καμία σχέση με τις αιτίες των γεγονότων στη Γαλλία.

Και όμως, διάφορα αστικά και οπορτουνιστικά ρεύματα, τροτσκιστές κ.ά. αποκόπτουν τα γεγονότα από την πραγματική τους βάση και τα συνδέουν μεταφυσικά, εξηγώντας τα ενιαία ως «ένα ρεύμα αμφισβήτησης» που «αγκάλιασε τη βιομηχανική κοινωνία». ΄Η, ακόμα πιο τραβηγμένα, ως «επανάσταση σε Ανατολή και Δύση». Είναι γεγονός πως το 1968, όπως και προηγούμενα, αλλά κι έπειτα σε πολλές χώρες του κόσμου, βρέθηκαν σε άνοδο ένοπλα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, ενάντια στα οποία ο ιμπεριαλισμός, κυρίως των ΗΠΑ, στράφηκε με θηριωδίες, σφαγές, εκτελέσεις, χημικό πόλεμο (Βιετνάμ). Κινήματα των νέων και των εργαζομένων όλου του κόσμου εναντιώθηκαν, πρώτ' από όλα στον πόλεμο εναντίον του Βιετνάμ. Πριν το Μάη 1968, αλλά και μετά υπήρξαν συγκρούσεις και γεγονότα και σε άλλα καπιταλιστικά κράτη, όπως στην Αγγλία, το Μεξικό, την ΟΔΓ, την Ιταλία, εξαιτίας της όξυνσης εσωτερικών ταξικών αντιθέσεων κι όχι «του χάσματος των γενεών».

Σε μια πορεία φαινομενικά αργής ειρηνικής εξέλιξης των πραγμάτων, η όξυνση των κοινωνικών αντιθέσεων φέρνει απότομη αλλαγή στις διαθέσεις των μαζών. Σε αυτές τις συνθήκες το κόμμα της εργατικής τάξης, το ΚΚ, πρέπει να είναι ολόπλευρα προετοιμασμένο, ώστε να ανταποκριθεί στην κατεύθυνση όξυνσης της ταξικής πάλης με στόχο την εξουσία.

Δε διαθέτουμε όλα τα δεδομένα για να εκτιμήσουμε ποια ακριβώς ήταν η κατάσταση στη Γαλλία την περίοδο Μάη - Ιούνη 1968, δηλαδή το αν υπήρχε επαναστατική κρίση ή όχι. Ωστόσο, είναι προβληματικό το γεγονός της συμβολής του ΓΚΚ στην ταχεία εκτόνωση του απεργιακού κινήματος που είχε και μορφές προωθημένης σύγκρουσης (π.χ. καταλήψεις εργοστασίων μέσα από επιτροπές). Μία εκτόνωση που δεν είχε το χαρακτήρα μιας πιθανόν αναγκαίας τακτικής υποχώρησης. Προβληματικό είναι επίσης ότι ακολούθησε μια πολύχρονη περίοδος ενσωμάτωσης του κινήματος και παγιοποίησης του οπορτουνισμού στο ΓΚΚ, που σε επόμενη περίοδο επέφερε νέα εκφυλιστικά χαρακτηριστικά. Τα παραπάνω δε συνέβαλαν, ώστε, κι αν ακόμα υπήρχαν στοιχεία επαναστατικής κρίσης, αυτά να οξυνθούν περισσότερο.

Το γενικό συμπέρασμά μας είναι ότι ο Μάης του 1968 στη Γαλλία, όπως και άλλα γεγονότα στο διεθνές εργατικό κίνημα, στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν την ανάγκη διαμόρφωσης επαναστατικής στρατηγικής από το ΚΚ κάθε χώρας, την ικανότητα να συνδέει τη δράση του στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, στα μέτωπα πάλης, στους αγώνες, με τη στρατηγική του να προετοιμάζει τις εργατικές και λαϊκές δυνάμεις σε αυτά.

Το Κόμμα μας μελετά την ιστορία του με αυτό το κριτήριο. Ως επαναστατικό κόμμα είναι καθοριστικό το να έχει επεξεργασμένη επαναστατική στρατηγική και σε αυτή τη στρατηγική να υποτάσσει την όλη δραστηριότητά του, να ακολουθεί τη γραμμή της ρήξης και όχι της ενσωμάτωσης στην πολιτική της αστικής τάξης.

Το κενό που δημιουργείται από την έλλειψη ενός τέτοιου επαναστατικού κόμματος, αλλά και άλλοι αντικειμενικοί λόγοι μπορεί να διαμορφώνουν το ευνοϊκό έδαφος για τη δράση μιας σειράς πολιτικών ομάδων που, με το κάλυμμα του «αναρχικού» ή του «υπερεπαναστάτη», του «ακροαριστερού», όπως οι τροτσκιστές, μπορεί να μιλάνε ακόμα και για επανάσταση και ταυτόχρονα να κάνουν αντικομμουνισμό αρνούμενοι τις νομοτέλειες της επανάστασης, της ανάπτυξης της κοινωνίας και του ρόλου του ΚΚ.

Από τα γεγονότα του Μάη του 1968 σημασία έχει να ξεχωρίσουμε και το εξής: Πως ουσιαστικές κατακτήσεις, ακόμα και στο οικονομικό επίπεδο, στους όρους πώλησης της εργατικής δύναμης, συνδέονται άμεσα με την πάλη που αμφισβητεί την αστική εξουσία, που ταρακουνά τα βάθρα της. Ομως και τέτοιες ακόμα κατακτήσεις έχουν παροδικό χαρακτήρα, όσο τα μέσα παραγωγής αποτελούν καπιταλιστική ιδιοκτησία και όσο αλλάζουν απλώς κυβερνήσεις και όχι η τάξη που βρίσκεται στην εξουσία.

ΥΓ: Στο 3ο τεύχος της ΚΟΜΕΠ (Μάιος - Ιούνιος 2008), που θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες, δημοσιεύεται εκτενές άρθρο προσέγγισης του πολιτικο-οικονομικού υπόβαθρου που συντέλεσε στη διαμόρφωση των γεγονότων του Μάη του 1968.