Στα πλαίσια των εργασιών του 15ου Συνεδρίου της ΕΕΔΥΕ, συναντήσαμε το Στέφανο Στεφάνου, ΓΓ του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης και μέλος της ΚΕ του ΑΚΕΛ, ο οποίος μας έδωσε το στίγμα του φιλειρηνικού κινήματος στην Κύπρο, αλλά και τις τελευταίες εξελίξεις στην Κυπριακή Δημοκρατία, τρία χρόνια μετά το «ΟΧΙ» των Ελληνοκυπρίων στο Σχέδιο Ανάν...

-- Ποια η σημασία και η πορεία του φιλειρηνικού κινήματος στην Κύπρο;

-- Το φιλειρηνικό κίνημα στην Κύπρο δημιουργήθηκε σε καθεστώς αποικιοκρατίας το 1948. Το Παγκύπριο Συμβούλιο Ειρήνης (ΠΣΕ) είναι συνιδρυτής του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης, που δημιουργήθηκε το 1949 στο Λονδίνο. Εχει αναπτύξει μία ιδιαίτερα σημαντική δραστηριότητα, ιδιαίτερα με την ανεξαρτησία της Κύπρου το 1960 και κινείται στην κατεύθυνση στήριξης του αγώνα της πλήρους ανεξαρτησίας της νήσου, για την κατάργηση των ξένων στρατιωτικών βάσεων στο έδαφός της, ζήτημα, που προέκυψε μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, οι οποίες της έδωσαν μία περιορισμένη ανεξαρτησία. Ταυτόχρονα εργάστηκε για τη μετατροπή της Κύπρου σε γέφυρα ειρήνης στην περιοχή, έχοντας υπόψη τον πολύ επίκαιρο γεωγραφικό χώρο που έχει, στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και ως μία χώρα που γειτνιάζει με την ίσως πιο επίκαιρη περιοχή στον κόσμο, τη Μέση Ανατολή.

Στη συνέχεια, οι στόχοι αυτοί αναπροσαρμόστηκαν, ανάλογα και με τις εξελίξεις στην Κύπρο, που δεν ήταν καθόλου καλές για το λαό της, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Το 1963, 1964 είχαμε τις πρώτες διακοινοτικές ταραχές και τον διαχωρισμό, με τον εγκλεισμό των Τουρκοκυπρίων σε θύλακες. Ο στόχος του ΠΣΕ παραμένοντας στον αγώνα για ολοκλήρωση της ανεξαρτησίας, στράφηκε και στον αγώνα επανοικοδόμησης της εμπιστοσύνης μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, τον τερματισμό των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και συνωμοσιών σε βάρος του λαού μας, καθώς και για προώθηση της συμβίωσης των δύο κοινοτήτων, ενώ το ΠΣΕ συμμετείχε και στο γενικότερο αγώνα των λαών και του φιλειρηνικού κινήματος σε εποχές ψυχρού πολέμου για ύφεση, πυρηνικό αφοπλισμό, ειρήνη, δημοκρατία και δικαιοσύνη σε όλο τον κόσμο.

Βάσει αυτού του αποθέματος αγώνων υπάρχει και λειτουργεί και σήμερα το ΠΣΕ ως συστατικό και αναπόσπαστο κομμάτι του λαϊκού κινήματος, του κινήματος της Αριστεράς στην Κύπρο, στηρίζοντας τους λαϊκούς αγώνες. Από το 1974 και μετά, στην πρόταξη του αγώνα μας για ειρήνη, μπήκε και το αίτημα για δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική επίλυση του κυπριακού προβλήματος, με τρόπο, που να καταργείται η κατοχή, να επανενώνεται η Κύπρος, να αποκαθιστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες ολόκληρου του λαού μας. Σ' αυτή τη βάση συνεχίζουμε τον αγώνα και πιστεύουμε ότι τελικά τόσο οι αγώνες του κυπριακού λαού, όσο και οι αγώνες των λαών ενάντια στον ιμπεριαλισμό θα δικαιωθούν.

-- Από το 1974, η Κυπριακή Δημοκρατία προσπαθεί για λύση του Κυπριακού. Ωστόσο η Διεθνής Κοινότητα και η ΕΕ με αποφάσεις τους και το σχέδιο Ανάν θα λέγαμε ότι προσπαθούν για παγίωση της διχοτόμησης του νησιού. Ποια είναι η θέση σας γι' αυτό;

-- Η σημερινή εποχή, η εποχή της «νέας τάξης πραγμάτων» δεν ευνοεί καθόλου τους μικρούς και αγωνιζόμενους λαούς. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης και της Σοσιαλιστικής Κοινότητας, καθώς επίσης και την περιθωριοποίηση και την απενεργοποίηση του Κινήματος των Αδεσμεύτων, όπου η Κύπρος ήταν ένα πολύ σημαντικό και ενεργό στέλεχος, τα πράγματα έγιναν ακόμα πιο δύσκολα.

Οι ΗΠΑ καθοδηγούν, πολλές φορές, τη Διεθνή Κοινότητα εντός και εκτός Διεθνών Οργανισμών, στηρίζοντας ποικιλοτρόπως, έναν πιστό σύμμαχό τους, όπως η Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια, οι ενέργειες αυτές συγκεκριμενοποιήθηκαν, σε μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται, πάνω από όλα, τα συμφέροντα της Τουρκίας και των Αμερικανών στην περιοχή και όχι του κυπριακού λαού.

Στο φόντο της Ενταξιακής πορείας τόσο της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας μεθοδεύτηκε, από το 1999, ουσιαστικά, η εκτροπή από ψηφίσματα του ΟΗΕ, με στόχο την επίτευξη μιας κάποιας λύσης, καταλήγοντας στο Σχέδιο Ανάν, το οποίο τέθηκε στην κρίση του κυπριακού λαού στις 24/4/2004. Είναι γνωστό, ότι οι Ελληνοκύπριοι, με μεγάλη πλειοψηφία, απέρριψαν το Σχέδιο.

Αποτέλεσμα είναι, από τότε, να υπάρξει μία στασιμότητα στο θέμα αυτό και μάλιστα στην πρώτη περίοδο μετά τα δημοψηφίσματα υπήρξε η έντονη κινητοποίηση και οι μεθοδεύσεις των Αγγλο - αμερικανών, όσο και δυνάμεων μέσα στην ίδια την ΕΕ, να τιμωρηθούν ο κυπριακός λαός, η Κυπριακή Δημοκρατία και οι Ελληνοκύπριοι γιατί τόλμησαν, να πουν «ΟΧΙ» σε ένα σχέδιο το οποίο εμπνεύστηκαν και προσπάθησαν να επιβάλλουν οι Αμερικανοί.

Κάτω από το πρόσχημα της εξόδου των Τουρκοκυπρίων από την «απομόνωση», οι Αγγλο - αμερικανοί και άλλες δυνάμεις, επαναλαμβάνω μέσα και έξω από την ΕΕ, προσπαθούν, να αναβαθμίσουν δομές του ψευδοκράτους, να επιτύχουν ένα είδος αναγνώρισης στα κατεχόμενα εδάφη και αντιλαμβάνεστε ότι αυτό «χύνει νερό στο μύλο» της διχοτόμησης, κάτι το οποίο εμείς αντιπαλεύουμε, γιατί διχοτόμηση σημαίνει καταστροφή για την Κυπριακή Δημοκρατία και για τον ίδιο το λαό.

Τώρα είμαστε στο στάδιο, προσπάθειας δημιουργίας προϋποθέσεων επανέναρξης των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων, γιατί χωρίς διαπραγμάτευση, δεν μπορούμε να φτάσουμε σε λύση. Ομως και σε αυτό το πεδίο δεν είναι ευχάριστα τα πράγματα. Η τουρκική πλευρά, το τελευταίο διάστημα, λόγω των εκλογών, συνεχίζει να διατηρεί και να ενισχύει την παρελκυστική της πολιτική και την αδιάλλακτη στάση της. Τις τελευταίες μέρες έγινε γνωστή και η προσπάθεια της Τουρκίας να απαγκιστρωθεί από τη συμφωνία της 8ης Ιούλη του 2006, που είχε υπογραφεί από τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων, παρουσία του τότε ΓΓ του ΟΗΕ, κ. Γκαμπάρι. Η συμφωνία στόχευε στην καλλιέργεια εμπιστοσύνης και του κατάλληλου πολιτικού κλίματος, προκειμένου να πάμε σε διαπραγμάτευση του Κυπριακού αλλά και να μειώσει το χάσμα που χωρίζει τις σχέσεις των δύο κοινοτήτων σε συζητήσεις επί της ουσίας. Αυτά όλα δεν είναι ελπιδοφόρα πράγματα για την Κύπρο και την υπόθεσή της.

-- Αποφάσεις της ΕΕ όπως η προώθηση των κανονισμών περί εμπορίου και οικονομικής ενίσχυσης των Τουρκοκυπρίων, θεωρείτε ότι κινούνται στην κατεύθυνση της διχοτόμησης;

-- Είναι γεγονός, ότι δυνάμεις μέσα στην ΕΕ παραγνωρίζοντας και παραγκωνίζοντας τόσο αρχές του Διεθνούς Δικαίου αλλά και αρχές του Ευρωπαϊκού Δικαίου και κεκτημένου, το οποίο τόσο πολύ επαίρονται οι ταγοί της ΕΕ, προσπαθούν να δημιουργήσουν νέα δεδομένα και νέα τετελεσμένα.

Με το άλλοθι της «εξόδου» και της «βοήθειας» των Τουρκοκυπρίων προσπαθούν, να περάσουν το «απευθείας εμπόριο», δηλ. να διεξάγεται εμπόριο μεταξύ της ΕΕ και των κατεχόμενων μερών, διά μέσω των κατεχόμενων λιμένων και του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου, παραγκωνίζοντας και αφήνοντας στο περιθώριο την Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι πλήρες μέλος της ΕΕ.

Ταυτόχρονα, διάφορες δυνάμεις στην ΕΕ, προσπαθούν - ακόμα δεν το έχουν καταφέρει - να παραχωρήσουν βοήθεια προς την Τουρκοκυπριακή κοινότητα, την οποία εμείς στηρίξαμε αλλά μέσω και υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, βάζοντας στο περιθώριο την Κυπριακή Δημοκρατία. Εμείς θέλουμε να βοηθούνται οι Τουρκοκύπριοι με τέτοιο τρόπο, που να τονίζει την ενότητα του κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι την κατοχή και τη διαίρεση.

Είναι ένα ζήτημα που ανάγεται στη σφαίρα του αγώνα. Ολοι γνωρίζουμε τι πρεσβεύει η ΕΕ, όλοι γνωρίζουμε ποια συμφέροντα παίζονται στην ΕΕ και ποια σημασία έχει η Τουρκία για πολλές από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις.

Οταν η Κύπρος βρισκόταν σε ευρωπαϊκή πορεία και κάποιες δυνάμεις στην Κύπρο καλλιεργούσαν ψευδαισθήσεις, ότι με την ένταξη θα γίνει κατορθωτή και η λύση του Κυπριακού, εμείς, ως κίνημα της Αριστεράς, λέγαμε, χαρακτηριστικά, ότι η ΕΕ μπορεί, υπό προϋποθέσεις και εντός συγκεκριμένων συγκυριών να βοηθήσει, να γίνει καταλύτης εξελίξεων στο Κυπριακό στα πλαίσια του ΟΗΕ, αλλά κάτω από άλλες συνθήκες και αν κυριαρχήσουν οι σκοπιμότητες που κυριαρχούν σήμερα, η ΕΕ, ενδεχομένως, να γίνει και καταλυτής της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Κάποιοι, τώρα, προσπαθούν, με διάφορους τρόπους, να καταλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία, έτσι όπως τη γνωρίζουμε τουλάχιστον σήμερα.

-- Το ψευδοκράτος, με την καθοδήγηση της Τουρκίας, έκανε κάποιες κινήσεις εντυπωσιασμού, ξεκινώντας από τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων. Πώς το σχολιάζετε;

-- Η Τουρκία προσπαθεί, με διάφορα επικοινωνιακά τρικ, να κερδίσει εντυπώσεις στη διεθνή πολιτική κονίστρα. Βέβαια θα έλεγα, ότι στο βαθμό που καταφέρνει η Τουρκία να σκοράρει επικοινωνιακά, το κάνει με τη βοήθεια των ισχυρών συμμάχων της και κύρια των Αγγλο-αμερικανών. Το λέω αυτό, γιατί με ό,τι κι αν κάνει η Τουρκία, βάσει και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, κατέχει παράνομα έδαφος ανεξάρτητης δημοκρατίας, όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, παραβιάζοντας συνεχώς από το 1974, το διεθνές δίκαιο στην Κύπρο.

Αρα ανεξάρτητα από τα όποια επικοινωνιακά τρικ της Τουρκίας, αν δε ζούσαμε στην εποχή της «νέας τάξης πραγμάτων», που κυριαρχούν τα στυγνά συμφέροντα και οι σκοπιμότητες του ιμπεριαλισμού, κανονικά, θα ήταν συνεχώς στο εδώλιο του ενόχου, ζητώντας από αυτή να συνεργαστεί για λύση του Κυπριακού, εναρμονίζοντας τη συμπεριφορά της με τα ψηφίσματα του ΟΗΕ, που ζητούν τερματισμό της κατοχής, επανένωση της Κύπρου και αποκατάσταση των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών στο νησί.

Δυστυχώς, αυτό, όχι μόνο δε γίνεται, αλλά καταβάλλεται και μία έντονη προσπάθεια αθώωσης της Τουρκίας και το λιγότερο να απονέμονται ίσες ευθύνες σε θύτη και σε θύμα, που στην προκειμένη περίπτωση είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτή είναι ακόμα μία πραγματικότητα, που προσπαθούμε να αντιπαλέψουμε.

Με το υπό περιορισμούς άνοιγμα των οδοφραγμάτων το 2003, η Τουρκία όντως προσπάθησε να σκοράρει επικοινωνιακά. Βέβαια, το άνοιγμα των οδοφραγμάτων και το μαζικό συναπάντημα Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων κατέρριψε ένα μύθο, στον οποίο μύθο η Τουρκία και ο Ντενκτάς στήριζαν την «ειρηνευτική επιχείρηση» της Τουρκίας το 1974, ότι δηλαδή αν αφεθούν να ζήσουν μαζί οι κοινότητες θα χυθεί αίμα. Οχι μόνο δε χύθηκε αίμα αλλά εκτυλίχθηκαν πολύ συγκινητικές στιγμές ενός μαζικού συναπαντήματος στο κοινό αίσθημα της κοινής πατρίδας, που χτίστηκε στους αιώνες της συμβίωσης των δύο κοινοτήτων.

Ταυτόχρονα, η Τουρκία επιδίωξε να σκοράρει επικοινωνιακά στο ζήτημα της διάνοιξης της οδού Λήδρας. Πρέπει εδώ να πούμε, ότι το οδόφραγμα της οδού Λήδρας δεν έχει ανοίξει ακόμα, διότι η Τουρκική πλευρά αρνείται να συνεργαστεί με την Ελληνοκυπριακή πλευρά και τη δύναμη του ΟΗΕ, προκειμένου να διαμορφωθούν συνθήκες ασφάλειας στην περιοχή - αποναρκωθέτηση, απόσυρση στρατευμάτων - ώστε οι πολίτες, που θα περνούν να νιώθουν ασφάλεια. Επίσης η Τουρκία δε συνεργάζεται και στην πρόταση για τη διάνοιξη οκτώ νέων διόδων στα οδοφράγματα, για να μπορέσει να υπάρξει διέλευση από τα κατεχόμενα στις ελεύθερες περιοχές και το αντίστροφο, προκειμένου να βοηθήσουμε στη συνέχιση της ανάπτυξης των σχέσεων των δύο κοινοτήτων.

Αυτή η υπόθεση έχει και κινδύνους. Και οι κίνδυνοι συνίστανται στο να θεωρηθεί τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό ότι η διάνοιξη των οδοφραγμάτων αποτελεί και τη λύση του κυπριακού προβλήματος. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Το Κυπριακό θα λυθεί με τον τερματισμό της κατοχής και την επανένωση της Κύπρου κάτω από τη σκέπη μιας δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας.

Επομένως πρέπει να αξιοποιήσουμε τον παράγοντα της ανάπτυξης των σχέσεων των δύο κοινοτήτων, προκειμένου αυτές οι σχέσεις να οδηγήσουν σε ένα κοινό αγώνα για κατάργηση της κατοχής. Εχουμε ακόμα πολύ δρόμο να διανύσουμε.

-- Πέρα από την Τουρκική κατοχή, στην Κύπρο έχουμε και «Βρετανική κατοχή», μέσω των βάσεων, ενώ προέκυψε και το θέμα του «Συνεταιρισμού για την Ειρήνη» του ΝΑΤΟ. Πώς διαμορφώνονται οι εξελίξεις επ' αυτών;

- Οι Βρετανοί φεύγοντας από την Κύπρο το 1960, με τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, παρέμειναν με δύο κυρίαρχες Βρετανικές βάσεις, ιδιαιτέρως σημαντικές τόσο για την ίδια τη Βρετανία, όσο και για το γενικότερο σύστημα κυριαρχίας του ΝΑΤΟ, λόγω και της ιδιαίτερης γεωγραφικής θέσης της Κύπρου. Κατά καιρούς έχει δημοσιευθεί, χωρίς να διαψευσθεί, ότι στις Βρετανικές βάσεις υπήρχαν κατά περιόδους μέχρι και πυρηνικά όπλα, αλλά και ότι υπάρχουν εγκαταστάσεις ιδιαίτερης σημασίας για το παγκόσμιο κατασκοπευτικό σύστημα.

Οι Βάσεις στην Κύπρο είναι αποικιοκρατικό κατάλοιπο. Το ΑΚΕΛ και το Κίνημα Ειρήνης, ποτέ δε δέχτηκε την παρουσία των βάσεων και αυτός ήταν από τους βασικούς λόγους, που το ΑΚΕΛ αντιτάχθηκε στην υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης - Λονδίνου.

Διαχρονικά, με συνέπεια και συνέχεια, ζητάμε να φύγουν οι βάσεις και θα συνεχίσουμε να το απαιτούμε. Πρόσφατα η Κυπριακή βουλή με ομόφωνο ψήφισμά της ουσιαστικά ζητά να καταργηθούν οι βάσεις. Εδώ θα πρέπει να πω ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις στην Κύπρο, πλην του ΑΚΕΛ, δείχνουν πόσο ασυνεπείς είναι σ' αυτή τη θέση, όταν, ταυτόχρονα, ζητούν την ένταξη στο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη».

Ο «Συνεταιρισμός για την Ειρήνη», είναι ουσιαστικά ο προθάλαμος του ΝΑΤΟ. Οι πολιτικές δυνάμεις, πλην του ΑΚΕΛ, ζητώντας την κατάργηση των βρετανικών βάσεων, που στην ουσία είναι ΝΑΤΟικές, ζητούν η Κύπρος να ενταχθεί στο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη» και να την καταστήσουν ολόκληρη, βάση του ΝΑΤΟ και του ιμπεριαλισμού. Εμείς αυτό δεν πρόκειται ποτέ να το αποδεχτούμε. Το αντιπαλεύουμε και θα συνεχίσουμε να το αντιπαλεύουμε, γιατί η Κύπρος έχει υποφέρει πάρα πολύ από τον ιμπεριαλισμό και το ΝΑΤΟ και ακόμα υποφέρει από τις συνέπειες των ιμπεριαλιστικών συνεργασιών. Θα συνεχίσουμε, να παλεύουμε, όχι μόνο για να μείνει η Κύπρος έξω από το «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη», αλλά και έξω από το ΝΑΤΟ, ζητώντας μέσα από τη λύση του Κυπριακού να αποστρατικοποιηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και στη συνέχεια όλο το νησί.

-- Πώς καθορίζετε το ρόλο του φιλειρηνικού κινήματος στα πλαίσια της «νέας τάξης πραγμάτων»;

-- Το ζήτημα της ειρήνης, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο, με πλατύ περιεχόμενο. Η ειρήνη, για μας, είναι ένα ιδανικό, που παραπέμπει στους αγώνες των λαών ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τους άδικους πολέμους, την εκμετάλλευση, σε όλες εκείνες τις πολιτικές που προάγουν την αδικία. Ετσι, ο αγώνας για την ειρήνη δε σχετίζεται, στενά, μόνο με τον αγώνα ενάντια στους πολέμους, αλλά και με τους αγώνες των λαών ενάντια στην παγκοσμιοποίηση των μονοπωλίων.

Είναι ένα φαινόμενο ταξικό - κοινωνικό και εμείς μέσα από αυτό το πρίσμα ερμηνεύουμε την ειρήνη και έχουμε εντάξει τον εαυτό μας ως ΠΣΕ και στο αντιιμπεριαλιστικό κίνημα, αλλά και στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση των μονοπωλίων, γιατί επαναλαμβάνω δε φτάνει ο αγώνας κατά του ιμπεριαλισμού στο πεδίο του πολέμου, αλλά απαιτείται και αγώνας κατά του ιμπεριαλισμού στο πεδίο της οικονομίας, της κοινωνίας και των κοινωνικο-οικονομικών πολιτικών του νεοφιλελευθερισμού, της εκμετάλλευσης και της αδικίας.