"... δεν είναι προφανής ο δασικός χαρακτήρας της περιλαμβανόμενης στο ένδικο συμβόλαιο εδαφικής εκτάσεως... ".

* * *

Με αυτή τη φράση το 2ο τμήμα του Εφετείου της Αθήνας απέρριψε την έφεση μαζικών φορέων της περιοχής του Λαυρίου,αλλά και των Δήμων Κερατέας και Λαυρίου κατά της πρωτόδικης δικαστικής απόφασης που επέτρεπε, στην ουσία, σε οικοδομικό συνεταιρισμό να οικοπεδοποιήσει τμήματα του Εθνικού Δρυμού Σουνίου.Παράλληλα, ανοίγει η όρεξη πολλών που θα θελήσουν να "αξιοποιήσουν" αυτές τις δασικές εκτάσεις της περιοχής για να "φυτέψουν" εξοχικά και βίλες.

Οι μαζικοί φορείς της περιοχής και οι δήμοι είχαν προσφύγει στο Εφετείο, κατά απόφασης του Πρωτοδικείου της Αθήνας, που αναγνώρισε στα μέλη του "πρότυπου οικοδομικού συνεταιρισμού υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών" το δικαίωμα να μεταγράψουν τους τίτλους ιδιοκτησίας τους από δύο εκτάσεις της περιοχής στα υποθηκοφυλακεία Λαυρίου και Κερατέας.

Πρόκειται για μια έκταση 750 στρεμμάτων και μια άλλη 173,5 στρεμμάτων, που αποτελούν τμήματα μιας έκτασης 2.400 στρεμμάτων που βρίσκονται στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου. Η αγορά τους έγινε το 1993,με προσύμφωνα από έναν άλλο διεκδικητή, που ισχυριζόταν ότι κατέχει τις εκτάσεις με... τουρκικό χοτζέτι του 1830.

Ο συμβολαιογράφος που συνέταξε το οριστικό συμβόλαιο αγοραπωλησίας, έκρινε ότι οι πωλούμενες εκτάσεις ήταν αγροτικές και όχι δασικές και έτσι δε θεώρησε απαραίτητο να προσκομιστούν και να ενσωματωθούν στο οριστικό συμβόλαιο πιστοποιητικά από το Δασαρχείο, την Αρχαιολογική Υπηρεσία και άλλους αρμόδιους φορείς.

Αξιοσημείωτη πάντως ήταν και η ταχύτητα με την οποία εκδόθηκε η δικαστική απόφαση. Η συζήτησή της έγινε στις 12 Γενάρη και η απόφαση δημοσιεύτηκε "σε έκτακτη δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, χωρίς να παρευρίσκονται οι διάδικοι και οι πληρεξούσιοί τους δικηγόροι στις 4 Φεβρουαρίου 1999".Την ίδια στιγμή, ανάλογες υποθέσεις παραμένουν στα συρτάρια για μήνες.

"... ο δασικός χαρακτήρας της εν λόγω εκτάσεως τον οποίο αρνούνται κατηγορηματικά οι αιτούντες, δεν προκύπτει από το παραπάνω συμβόλαιο (στο οποίο χαρακτηρίζεται ως αγρόκτημα)...". Αυτό αναφέρει μεταξύ των άλλων η απόφαση του Εφετείου. Ετσι το δικαστήριο "προάγει" τα αγροτεμάχια του συμβολαίου των διεκδικητών σε... αγρόκτημα.

Αν και τα δικαστήρια είναι αρμόδια να παρεμβαίνουν για να λύνουν το ιδιοκτησιακό πρόβλημα, σε αυτή την περίπτωση το Εφετείο παρεμβαίνει στο χαρακτήρα της έκτασης, τη στιγμή που αυτό αποτελεί αρμοδιότητα της Δασικής Υπηρεσίας.

Στην υπόθεση είχε παρέμβει και το Δημόσιο και είχε διατυπώσει τα εξής επιχειρήματα:

"α. η αναφερόμενη στο συμβόλαιο έκταση εμπίπτει στον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Σουνίου, όπως αυτός καθορίστηκε με το 182/1974 ΠΔ και έτσι κατέστη πράγμα εκτός συναλλαγής μη δυνάμενη να μεταβιβαστεί, κατ' εφαρμογή των άρθρων 2 παρ.1 και 2 και 4 παρ. 1 του ν. 998/1979.

β. Η εν λόγω έκταση ήταν δημόσιο δάσος και ήδη μετά την καταστροφή του από πυρκαγιά έχει κηρυχτεί αναδασωτέα.

γ. Και αν ακόμη επρόκειτο για ιδιωτική δασική έκταση, η οποία έχει καεί, δεν προσαρτήθηκε πιστοποιητικό της αρμόδιας δασικής αρχής ότι αυτή (η έκταση) δεν καταστράφηκε από πυρκαγιά μετά την 11η Ιουνίου 1975 (άρθρο 35 ν.998/1979).

δ. Η ένδικη σύμβαση αγοραπωλησίας έγινε κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 280 παρ. 3 του ΝΔ 86/1969 όπως αντικ. με το άρθρο 13 ΝΔ 996/1971 (που επιβάλλει με ποινή απόλυτης ακυρότητας της δικαιοπραξίας στον μεταβιβάζοντα κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα επί δάσους ή δασικής εκτάσεως να προσαγάγει στο συμβολαιογράφο υπεύθυνη δήλωση ότι το Δημόσιο ουδέποτε διεκδίκησε κυριότητα κλπ. επ' αυτής), 60 του ΝΔ 86/1969 (με το οποίο απαγορεύεται η κατάτμηση της δασικής ιδιοκτησίας είτε με διανομή είτε με πώληση κλπ. χωρίς προηγούμενη άδεια του Υπουργού Γεωργίας, με ποινή την ακυρότητα της δικαιοπραξίας) και 72 του ν.998/1979 (που αναφέρεται στο δικαίωμα προτιμήσεως του Δημοσίου στις περιπτώσεις μεταβιβάσεως σε τρίτους από τους ιδιοκτήτες δασών ή δασικών εκτάσεων)".

Παρ' όλα αυτά το δικαστήριο στηριζόμενο στο ότι δεν υπάρχει Δασολόγιο και δεν έχει γίνει πράξη χαρακτηρισμού, κατέληξε στην παραπάνω απόφαση. Φαίνεται ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν ήταν αρκετό για να πειστεί το δικαστήριο ότι οι εκτάσεις αυτές έχουν δασικό χαρακτήρα και αναρωτιέται κανείς τι άλλο χρειάζεται.

Επίσης, γίνεται επίκληση των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων που έπρεπε να είχε κάνει το Δημόσιο, όταν κηρύχτηκε Εθνικός Δρυμός η περιοχή. Ομως οι απαλλοτριώσεις πραγματοποιούνται στις ιδιωτικές μη δασικές εκτάσεις. Είναι δυνατόν το Δημόσιο να απαλλοτριώσει δικές του εκτάσεις;

Σύμφωνα με πληροφορίες του "Ρ", οι εκπρόσωποι του οικοδομικού συνεταιρισμού έχουν καταθέσει στη Διεύθυνση Δασών της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής αίτηση για πράξη χαρακτηρισμού.

Η διαδικασία ανατίθεται σε δασολόγο, ο οποίος υποβάλλει στον αρμόδιο δασάρχη εισήγηση, φωτοερμηνεία και αυτοψία. Στη συνέχεια αυτός εκδίδει τη διοικητική πράξη χαρακτηρισμού.

Η διαδικασία αυτή διεξάγεται υποχρεωτικά από τα Δασαρχεία μετά το 1979. Οι αποφάσεις δημοσιεύονται και μέσα σε δυο μήνες υποβάλλονται προσφυγές από οποιονδήποτε πλήττεται από την απόφαση. Η ένσταση υποβάλλεται σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια επιτροπή. Στην πρώτη συμμετέχουν δασολόγος, δικαστικός, γεωπόνος, τοπογράφος και εκπρόσωπος μαζικού φορέα της περιοχής. Λειτουργούν αυτοτελώς, αν και υπάγονται στο υπουργείο Γεωργίας.

Στις περιπτώσεις που η κατάσταση, όσον αφορά τον αποχαρακτηρισμό της έκτασης, είναι οριακή - βοηθούσης και της ελαστικής συνείδησης ορισμένων μελών της επιτροπής που την αποτιμούν σε χρήμα - η επίμαχη έκταση ανακηρύσσεται αγροτική.

Λόγω αυτής της κατάστασης το 1989 το υπουργείο Γεωργίας σταμάτησε τη διαδικασία πράξεων χαρακτηρισμού και οι υπηρεσίες του χορηγούσαν πληροφοριακά έγγραφα. Οι πράξεις χαρακτηρισμού ξανάρχισαν το 1998 μετά από απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας, ύστερα από προσφυγή οικολογικών οργανώσεων. Από τότε, εγκύκλιος του υπουργείου Γεωργίας προς τις αρμόδιες υπηρεσίες του αναφέρει ότι μπορούν να γίνονται πράξεις χαρακτηρισμού σε μη δασικές εκτάσεις.

Και τη στιγμή που ανοίγει ο δρόμος για την καταστροφή των πνευμόνων πρασίνου της περιοχής, επιδημιολογικές μελέτες του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών,που εκπονήθηκαν ειδικά για την περιοχή της Λαυρεωτικής, αποδεικνύουν ότι η περιοχή είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένη, γεγονός που έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.

Συγκεκριμένα, όπως διαπιστώνει περιβαλλοντική γεωχημική μελέτη της Λαυρεωτικής του ΙΓΜΕ, "φαίνεται ότι υπάρχει αρκετά στενή σχέση της υγείας των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών της περιοχής με το έντονα μολυσμένο γεωχημικό περιβάλλον".

Η μελέτη αναφέρει ότι "παλαιότερες, αλλά και πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες που έγιναν στην περιοχή, σε παιδιά σχολικής ηλικίας, έδειξαν ότι υπάρχουν αυξημένες συγκεντρώσεις τοξικών στοιχείων όπως αρσενικό, μόλυβδος και κάδμιο στο αίμα, τα ούρα και τα δόντια τους, με επιπτώσεις στη σχολική τους απόδοση. Επίσης, προβλήματα τοξικότητας παρατηρήθηκαν και σε ενήλικες, καθώς και στα ζώα και φυτά, κυρίως λαχανικά, της περιοχής".

Το αρσενικό είναι υπεύθυνο για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου στους πνεύμονες, το κάδμιο προκαλεί καρκίνο, καρδιαγγειακές παθήσεις και υπέρταση, ενώ ο μόλυβδος δημιουργεί νευρολογικά προβλήματα, καθώς και προβλήματα πνευματικής καθυστέρησης.

Η συγκέντρωση αυτών, αλλά και άλλων τοξικών στοιχείων στο περιβάλλον της Λαυρεωτικής έχει προκαλέσει υψηλές συγκεντρώσεις τοξικών μετάλλων στο αίμα παιδιών σχολικής ηλικίας της περιοχής και έχουν διαπιστωθεί νευρολογικά προβλήματα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Οι αυξημένες συγκεντρώσεις αρσενικού, καδμίου και μολύβδου στο αίμα, τα ούρα και τα δόντια παιδιών του Λαυρίου είναι άμεσα συνδεδεμένες με το περιβάλλον όπου ζουν. Το περιβάλλον αυτό φορτίζεται από ποικίλες πηγές ρύπανσης, όπως οι από αρχαιοτάτων χρόνων μεταλλευτικές και μεταλλουργικές εργασίες, καθώς και η σύγχρονη βιομηχανική ανάπτυξη (εργοστάσια εκρηκτικών, μπαταριών και ηλεκτροπαραγωγής) στην περιοχή.

Στις περιπτώσεις που μελετήθηκαν τα παιδιά και κυρίως της προσχολικής ηλικίας, ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Παίζουν πολλές ώρες στο ύπαιθρο και στο χώμα, δεν πλένουν συχνά τα χέρια τους τα οποία βάζουν στο στόμα τους. Με τον τρόπο αυτό η πρόσληψη από το στόμα σκόνης πλούσιας σε τοξικά στοιχεία είναι μεγάλη και η απορρόφησή τους είναι πιο πλήρης στα παιδιά. Ιδιαίτερα απειλητικός για την παιδική ηλικία είναι ο μόλυβδος, του οποίου η απορρόφηση, εκτός από την πεπτική οδό, γίνεται κυρίως από την αναπνευστική, με αποτέλεσμα το 35%-50% του εισπνεομένου μολύβδου να απορροφιέται από το αίμα.

Αυτό έχει επιπτώσεις στη γενικότερη καλή υγεία των παιδιών και την πνευματική τους ανάπτυξη.

Από σχετικές μελέτες που έγιναν στο Λαύριο, αποδείχτηκε η στενή σχέση του επιπέδου μολύβδου στο αίμα των παιδιών και του δείκτη νοημοσύνης. Συγκεκριμένα, ακόμα και παιδιά με συγκέντρωση μολύβδου στο αίμα μικρότερη από 25 μg/100ml παρουσιάζουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης σε σύγκριση με παιδιά άλλων περιοχών.

Η μελέτη του ΙΓΜΕ συμπεραίνει επίσης ότι ένα μεγάλο ποσοστό του εδάφους της περιοχής δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για κήπους των σπιτιών, μποστάνια, πάρκα, παιδικές χαρές, για τη γεωργία και ακόμη και σε ανοιχτούς χώρους και την ύπαιθρο γενικότερα.

To θέμα του Εθνικού Δρυμού Σουνίου έχουν θέσει πολλές φορές στην κυβέρνηση με Ερωτήσεις τους στη Βουλή οι βουλευτές του ΚΚΕ Μπάμπης Αγγουράκης και Μήτσος Κωστόπουλος.Βασικά ερωτήματα που προκύπτουν από την υπόθεση, έτσι όπως διατυπώθηκαν και από τους βουλευτές είναι τα εξής:

• Ποια μέτρα πήρε η κυβέρνηση για την προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση του Δρυμού, ποια προγράμματα εφάρμοσε και σχεδιάζει να εφαρμόσει;
• Αν, πότε και ποιες προτάσεις υπέβαλε στους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς της ΕΕ για την προστασία του Δρυμού; Για ποιους λόγους μετατέθηκαν ο εισαγγελέας και ο δασονόμος, οι οποίοι επιχείρησαν να εμποδίσουν αυτό το μεγάλο σκάνδαλο και μάλιστα σε κρίσιμη περίοδο για την εξέλιξη της υπόθεσης;
• Πώς εξηγεί η κυβέρνηση την τροπή που πήρε η υπόθεση τώρα, ενώ μέχρι σήμερα, από το 1965 που άρχισε η διεκδίκηση αυτής της έκτασης, πάντοτε τα σχέδια των οικοπεδοφάγων αποτύγχαναν, τα όποια έγγραφα παρουσίαζαν απορρίπτονταν πανηγυρικά και μάλιστα, κατά καιρούς, είχαν ασκηθεί και διώξεις σε βάρος τους;
• Πώς αξιοποιήθηκαν μέχρι σήμερα και πώς σκέπτεται να αξιοποιήσει η κυβέρνηση τις αποφάσεις 115/1867 και 1151/1872 του Εφετείου Αθηνών, 698/1876 του Εφετείου Ναυπλίου και 110/1879 του Αρείου Πάγου, με τις οποίες οι διεκδικούμενες εκτάσεις επιδικάστηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο; Στις ίδιες αποφάσεις αναφέρεται ότι οι εκτάσεις αυτές - που σήμερα εμφανίζονται σαν αγροτικές - είναι καταγεγραμμένες ως δασικές από το 1836.
• Πώς εξηγεί η κυβέρνηση την εντολή του εισαγγελέα στους υποθηκοφύλακες να μεταγράψουν το συμβόλαιο αγοράς, παρά το ότι είναι αναρμόδιος;
• Ποια νομικά ή άλλα μέτρα πρόκειται να πάρει η κυβέρνηση ώστε να προστατευτεί το σύνολο του Δρυμού;
• Σχεδιάζει ο Οργανισμός Αθήνας την επέκταση του πολεοδομικού σχεδίου του Λαυρίου, κάτι που, αν συμβεί, θα ωφελήσει τους οικοπεδοφάγους του Δρυμού;

Το χρονικό των διεκδικήσεων από επίδοξους κατά καιρούς ιδιοκτήτες στην ευρύτερη περιοχή αποδεικνύει ότι η επίδικη σήμερα έκταση των 2.400 στρεμμάτων στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου, που κατόρθωσαν να μεταγράψουν ως εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησία τους οι "συνεταιριστές", αντιμετωπιζόταν πάντα ως δημόσια δασική έκταση.

Τον προηγούμενο αιώνα με δικαστικές αποφάσεις του Εφετείου Αθήνας το 1872 και του Αρειου Πάγου το 1878, οι επίμαχες εκτάσεις επιδικάστηκαν στο Ελληνικό Δημόσιο. Στις ίδιες αποφάσεις αναφέρεται ότι οι εκτάσεις που εμφανίζονται σήμερα ως δήθεν αγροτικές από τους "συνεταιριστές" ήταν καταγραμμένες ως δασικές από το 1836.

Τα ίδια υποδεικνύουν και οι σχετικοί χάρτες της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής του 1882 και 1885, ενώ μετά την πυρκαγιά που κατέστρεψε το δάσος το 1922 κηρύχτηκαν αναδασωτέες, με απόφαση του τότε υπουργού Γεωργίας. Μετά την πυρκαγιά του 1985 η περιοχή κηρύχτηκε εκ νέου αναδασωτέα και αποκαταστάθηκε τόσο με φυσική όσο και με τεχνητή αναδάσωση.

Ρεπορτάζ: Γιώργος ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ

Στον κύκλο, με πορτοκαλί χρώμα, είναι τα 2.400 διεκδικούμενα στρέμματα στον εθνικό δρυμό Σουνίου. Με κόκκινο, τα 750 και 173,5 στρέμματα που έχουν αγοραστεί με προσύμφωνα από τον οικοδομικό συνεταιρισμό των υπαλλήλων του υπουργείου Οικονομικών

Τμήμα των διεκδικούμενων εκτάσεων

Κεραίες και ακίνητα μέσα στον Εθνικό Δρυμό Σουνίου

Αλλο ένα τμήμα των διεκδικούμενων εκτάσεων