Στον Κυριακάτικο "Ρ", (16/5/99), δημοσιεύσαμε το πρώτο μέρος του ρεπορτάζ απο την ενδιαφέρουσα αποστολή του ΚΜΕ στη Γιουγκοσλαβία και τις συναντήσεις της αντιπροσωπείας στο Βελιγράδι. Σήμερα δημοσιεύουμε το δεύτερο και τελευταίο μέρος αυτής της αποστολής.

Η Γιουγκοσλαβία που διασχίσαμε ενδέχεται να αποτελεί μια πρώτη ένδειξη ότι το ΝΑΤΟ και οι στρατηγικοί του εγκέφαλοι, κατά τη γνωστή "σαξονική" έκφραση, "δαγκώνουν περισσότερα από όσα μπορούν να μασήσουν".

Η ίδια η χώρα είναι, κάνοντας αφαίρεση των πολεμικών συνθηκών, πολύ ωραία και έντονα τουριστική. Η περιοχή βουλγαρικά σύνορα - Νις - Βελιγράδι, που διασχίσαμε, είναι καταπράσινη και σχεδόν δεν υπάρχει μέρος με ακάλυπτο χώμα. Το νοτιότερο τμήμα της είναι βραχώδες και απόκρημνο, με βαθιές κοιλάδες και ποτάμια. Η ακαταλληλότητα της εδαφικής διαμόρφωσης για την κυκλοφορία φαίνεται στο ότι ο δρόμος καλύπτεται συχνά από μακρά τούνελ. Το βορειότερο μέρος είναι πεδινό και πολύ καλά καλλιεργημένο, αν και, συχνά, με εντελώς στοιχειώδη μέσα. Αυτό το γεγονός και το ότι το αυτοκίνητό μας φαίνεται να είναι το μόνο που διασχίζει ένα ατελείωτο πολυδιακλαδωμένο και πλατύτατο δρόμο φαίνεται να σημαίνουν σοβαρούς περιορισμούς στα καύσιμα. Ισως, καθώς κανείς δεν ξέρει τι τέξεται η επιούσα, το καθεστώς διανομής τους να έχει "σφίξει".

Τα χωριά και οι κωμοπόλεις φαίνονται πολύ καλά κτισμένα και υπερέχουν σαφώς των ελληνικών κατά το ότι είναι "ζωντανά", έχουν, δηλαδή, πολύ κόσμο. Οι μεγαλύτερες πόλεις (π.χ. Νις) φαίνονται επίσης επιμελημένα χτισμένες. Η ίδια η πρωτεύουσα, το Βελιγράδι, παραμένει, δυστυχώς, πάντα μια πόλη ωραιότερη από την Αθήνα, παρά τα πολύ περισσότερα "ατού" της τελευταίας.

Αν και η Σερβία είναι και αυτή βαλκανική χώρα (και οι παραδόσεις, ως γνωστόν, δύσκολα ξεπερνιούνται) και για να έχει κανείς ασφαλή γνώμη για μια χώρα πρέπει να ζήσει καιρό σ' αυτή, θα διακινδυνεύσει μια επισφαλή γνώμη: Στη διαμόρφωση των δομών της χώρας αυτής, τα φαινόμενα του ελληνικού (;) χάους φαίνεται να μην είναι τόσο παρόντα. Χρήσιμο, πιθανότατα, αν σκεφθεί κανείς τις δοκιμασίες που ίσως επέρχονται.

Η εικόνα του Βελιγραδίου είναι και συνηθισμένη και ασυνήθιστη. Συνηθισμένη γιατί η πόλη φαίνεται να λειτουργεί κανονικά και χωρίς προβλήματα, αν εξαιρέσουμε τις μεγάλες ουρές για τσιγάρα. Ασυνήθιστη γιατί ανταποκρίνεται (ή καλείται να ανταποκριθεί) σε μια χώρα που βρίσκεται σε πόλεμο με την ισχυρότερη συμμαχία του κόσμου και ήδη βομβαρδίζεται. Το βέβαιο είναι το ότι, στο Βελιγράδι όπως και αλλού, η γενική εικόνα είναι μιας κοινωνίας σε εύρυθμη κατάσταση, χωρίς κανένα ίχνος (τουλάχιστον που να φαίνεται άμεσα και καθαρά) διάλυσης ή πανικού, και μιας ισχυρής κυβέρνησης.Φυσικά, εύλογα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει: Ενα ταξίδι στη Γιουγκοσλαβία είναι μια εμπειρία ενημερωτική και, αναντίρρητα, ευχάριστη. Ωστόσο, το συγκεκριμένο ταξίδι δεν έγινε για τουριστικούς λόγους. Γι' αυτό τι γίνεται με τους βομβαρδισμούς;

Οπως όλα δείχνουν, οι βομβαρδισμοί στη Γιουγκοσλαβία διαφέρουν σημαντικά από περιοχή σε περιοχή. Γενικά, είναι πυκνότεροι στο Κοσσυφοπέδιο από τη Σερβία. Επίσης, γενικά είναι πυκνότεροι στις βιομηχανικές ζώνες ή στις εγκαταστάσεις από ό,τι στις υπόλοιπες. Στο Βελιγράδι, έχουν βομβαρδιστεί μερικά κτίρια. Ελληνες ανταποκριτές που συναντήσαμε μας είπαν ότι οι ίδιοι επισκέφθηκαν περιοχές, όπως το Κραγκούεβατς, το Κράλοβατς, το Πάντσεβο κ. ά., όπου οι καταστροφές από τους βομβαρδισμούς είναι μεγάλες.

Ωστόσο, και οι βομβαρδισμοί στο Βελιγράδι δίνουν τροφή για σοβαρές σκέψεις. Εκείνο που δείχνουν οι στόχοι των βομβαρδισμών μπορεί να χωριστεί σε δυο ομάδες στοιχείων:

α) Μεγάλη ακρίβεια και, συνεπώς, δυνατότητα μεγάλης ακρίβειας και, μάλιστα, από μεγάλη απόσταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα βομβαρδισμένα κτίρια έχουν πληγεί χωρίς τα διπλανά κτίρια να πάθουν τίποτε. Και δε μιλούμε καν για κτίρια όπως η έδρα του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ένα πολύ ψηλό και "βελονοειδές" κτίριο, του οποίου τη στενή οροφή είναι δύσκολο να επιτύχει κανείς.

β) Πρόθεση πλήρους καταστροφής. Το κτίριο του Σοσιαλιστικού Κόμματος, που προαναφέραμε, από μακριά δείχνει ουσιαστικά άθικτο. Οταν το πλησιάσει κανείς, διαπιστώνει ότι έχει καταστραφεί ως τα θεμέλια από πυραύλους διπλών κεφαλών, μιας διατρητικής και μιας εκρηκτικής - εμπρηστικής, που κατέβηκαν ένα ένα τους ορόφους σαν ιπτάμενο κομπρεσέρ, για να εκραγούν στο ισόγειο. Η χρήση όχι μόνο εκρηκτικών αλλά και εμπρηστικών βομβών αχρηστεύει και τα τμήματα των κτιρίων που παραμένουν: Οπως έδειξε και η εμπειρία της "ληστείας με το τρενάκι", ακόμη και το ισχυρότερο σκυρόδεμα γίνεται, όταν θερμανθεί κατάλληλα, ψαθυρό και εύθρυπτο, με αποτέλεσμα την αχρήστευσή του. Ετσι, ακόμη και ό,τι μένει θέλει κατεδάφιση και εκ νέου ανέγερση.

Ολα τα παραπάνω δημιουργούν πολύ σοβαρά ερωτηματικά για το εάν η πρεσβεία της ΛΔ Κίνας χτυπήθηκε από λάθος. Κτίριο χαμηλό αλλά εκτεταμένο, η πρεσβεία, που χτίστηκε εδώ και 4 ή 5 χρόνια, είναι, χαρακτηριστικά, η μόνη πρεσβεία στη γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα που χτυπήθηκε με βόμβα και, μάλιστα, με θύματα.

Είναι δυνατόν ένας "έξυπνος πύραυλος" να έπληξε την πρεσβεία κατά λάθος; Αυτό προϋποθέτει ότι οι ΝΑΤΟικοί σκοπευτές χτυπούν στα τυφλά, πράγμα που δεν επαληθεύεται από τα έως τώρα στοιχεία. Η άποψη ότι χτυπήθηκε γιατί στόχος ήταν κοντινή δεξαμενή καυσίμων είναι, στην πραγματικότητα, αντεπιχείρημα: Σε ομαλές συνθήκες, μάλλον η δεξαμενή θα έμενε άθικτη, από φόβο μήπως κτυπηθεί η πρεσβεία. Το "επιχείρημα του παλαιού χάρτη" φαίνεται ελάχιστα πειστικό - εκτός αν δεχτούμε ότι ένας πύραυλος ίσως 20.000.000 δολαρίων θα διασπαθιζόταν για να πλήξει ένα άδειο οικόπεδο.

Οι υποψίες δημιουργούνται και μεγαλώνουν από το ότι η Κίνα θεωρούνταν η δύναμη εκείνη από την οποία τόσο οι ΗΠΑ όσο και το ΝΑΤΟ συνολικά περίμεναν τα περισσότερα προβλήματα στις συζητήσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εκτός αυτού, το επεισόδιο έγινε ενώ ακόμη δεν έχει καταλαγιάσει ο θρους των ερωτηματικών σχολίων σχετικά με τις σχέσεις Ουάσιγκτον - Πεκίνου, ακόμη και πέραν Γιουγκοσλαβίας.

Μήπως, άραγε, επρόκειτο για "διερευνητική επίθεση", με στόχο να διαπιστωθούν οι κινεζικές προθέσεις; Η μήπως και για ενέργεια των δυνάμεων εκείνων που επιθυμούν την παρεμπόδιση οποιασδήποτε συμβιβαστικής λύσης και, συνεπώς, τη διεύρυνση της σύγκρουσης; Σοβαρά ερωτήματα στα οποία θα κληθεί να απαντήσει το μέλλον...

...Ηρθε η στιγμή της αναχώρησης. Ανεβαίνουμε στο λεωφορείο μας και παίρνουμε την άγουσα προς το νότο. Κατά την επιστροφή μας, κάνουμε μια παράκαμψη που δεν την είχαμε κάνει καθώς ερχόμασταν. Γρήγορα μαθαίνουμε γιατί: Αλλη μια γέφυρα είχε βομβαρδιστεί...

Θ.Π.

Το ΚΜΕ εξέδοσε ψήφισμα-κατηγορία για τη ΝΑΤΟική επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία και τα Βαλκάνια, το οποίο επιδόθηκε σ'όλες τις αντιπροσωπείες της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της Γιουγκοσλαβίας με τις οποίες συναντήθηκε αντιπροσωπεία του, καθώς και στον Τύπο και την τηλεόραση. Ολόκληρο το ψήφισμα έχει ως εξής:

"Εμείς, οι εκπρόσωποι και τα μέλη του Κέντρου Μαρξιστικών Ερευνών της Ελλάδας, αφού λάβαμε υπόψη μας:

α) Το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε λαού στην υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας και εθνικής ανεξαρτησίας της χώρας του, όπως τούτο απορρέει από τις βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου, και από τις αρχές που διέπουν τις διακρατικές σχέσεις των κρατών - μελών της διεθνούς Κοινότητας και συμπεριλαμβάνεται στο Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.

β) Τα τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν στη χώρα σας, την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας και στα πλαίσια της Διεθνούς Αλληλεγγύης και συμπαράστασης.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΝΟΥΜΕ

1) Οτι η χώρα σας, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας, σαν κυρίαρχο κράτος - μέλος του ΟΗΕ, αγωνίζεται με πίστη και αυταπάρνηση για την υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας, Εθνικής Ανεξαρτησίας και αξιοπρέπειας.

2) Οτι σήμερα εσείς, ο αγωνιστής λαός της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, υφίσταται την απρόκλητη, βάρβαρη και φασιστικού τύπου επίθεση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με σκοπό την επιβολή της Νέας Τάξης Πραγμάτων.

3) Οτι η επίθεση, αυτή, με κάθε μέρα που περνάει, παίρνει τις διαστάσεις των εγκλημάτων ενός πλήρους επιθετικού πολέμου, με τη βίαιη καταστροφή ανθρώπινων ζωών, πολιτιστικών μνημείων και ολόκληρων οικισμών, της γενοκτονίας με την εσκεμμένη καταστροφή της υποδομής της κοινωνίας σας, της οικολογικής καταστροφής με τη χρήση της πιο σύγχρονης πολεμικής τεχνολογίας που προκαλεί βλάβη στην υγεία και στο φυσικό περιβάλλον.

4) Οτι ο λαός της Γιουγκοσλαβίας, αποκρούει τη βάναυση επίθεση με επιμονή, εθνική αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια. Οτι με τη στάση σας, δίνετε κουράγιο και δύναμη στους άλλους λαούς για την απόκρουση των ΝΑΤΟικών ορδών.

Ετσι, εμείς, πιστεύοντας στο αναφαίρετο αυτό δικαίωμα και διαπιστώνοντας τα παραπάνω:

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕ

Τους ηγέτες των ΗΠΑ, των κρατών - μελών του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τα εγκλήματα που διαπράττουν κατά παράβαση των Κανόνων και Αρχών του Διεθνούς Δικαίου εναντίον σας:

α) Του επιθετικού πολέμου

β) Της γενοκτονίας

γ) Της οικολογικής καταστροφής

δ) Των ομαδικών δολοφονιών αθώων πολιτών, και

ε) Της καταστροφής της οικονομικής υποδομής με σκοπό που οδηγεί στη λιμοκτονία.

Για την αποτροπή της διάπραξης άλλων εγκλημάτων:

1) Επιβεβαιώνουμε τη διεθνιστική μας αλληλεγγύη και συμπαράσταση προς τον λαό της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, στον αγώνα υπεράσπισης του κυριαρχικού δικαιώματος της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας του και της εθνικής της υπόστασης και ανεξαρτησίας.

2) Καταδικάζουμε κατηγορηματικά τους βάρβαρους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς, που πραγματοποιούνται κατά παράβαση των κανόνων του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, και του Διεθνούς Δικαίου, καθώς και των αρχών που διέπουν τις διακρατικές σχέσεις των κρατών - μελών της διεθνούς Κοινότητας.

3) Το σταμάτημα των βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία και κάθε ανάμειξη του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια αποτελούν την κυριότερη προϋπόθεση για την ειρηνική συμβίωση και συνεργασία των βαλκανικών λαών.

Γι' αυτό:

Απαιτούμε να σταματήσουν αμέσως οι δολοφονικοί ΝΑΤΟικοί βομβαρδισμοί, ώστε ο λαός της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας με τον τίμιο ιδρώτα του ν' ανορθώσει τη χώρα του από τα ερείπια που της έχουν προκαλέσει και από κοινού να κλάψουμε τους νεκρούς μας γιατί είναι και δικοί μας νεκροί.

ΕΞΩ ΤΟ ΝΑΤΟ ΑΠΟ ΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ

ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ 9 ΜΑΗ 1999"

Το βομβαρδισμένο κτίριο της κινεζικής πρεσβείας στο Βελιγράδι