Πάνω στο ακίνητο ρυμουλκό του, ο Ουκρανός πλοίαρχος Γιεβγένι Ανγικάνοφ κοιτά τις σειρές από τις μαούνες του Δούναβη ολόγυρά του. Είχε παραδώσει ένα φορτίο ορυκτού ατσαλιού και κατευθυνόταν στην πατρίδα του την 3η Απριλίου, όταν τα βομβαρδιστικά του ΝΑΤΟ κατέστρεψαν μια μεγάλη γέφυρα στο Νόβι Σαντ, στη Βόρεια Σερβία. Η κίνηση στο ποτάμι που αποτελεί τη μακρύτερη πλωτή οδό στην Ευρώπη, μπλοκαρίστηκε, κι εκατοντάδες ναυτικοί, ανάμεσα σ' αυτούς κι ο Ανγικάνοφ, αποκλείστηκαν στα σύνορα Σερβίας και Ουγγαρίας. "Τηλεφώνησα στη γυναίκα μου και της είπα ότι δε θα είμαι στο σπίτι για λίγο καιρό", λέει.

Οι οικονομικές συνέπειες του πολέμου της Ευρώπης, γράφουν τέσσερις δημοσιογράφοι στο "Business Week" - ο Στέφεν Μπέικερ από το Παρίσι, η Κάρεν Λάουρι Μίλερ από τη Φρανκφούρτη, η Μόνικα Λάρνερ από τη Ρώμη κι ο Κρις Κόντον από το Μόχακς της Ουγγαρίας - εκτείνονται πολύ μακρύτερα από το Δούναβη. Στην ιταλική ακτή της Αδριατικής, τα αεροδρόμια που κανονικά αυτή την εποχή θα άρχιζαν να υποδέχονται τουρίστες, φιλοξενούν βομβαρδιστικά του ΝΑΤΟ - είναι κλειστά για τα πολιτικά αεροσκάφη. Δεκάδες χιλιάδες Κοσσοβάροι πρόσφυγες έχουν φθάσει στην καρδιά της Ανατολικής Ευρώπης, επιβαρύνοντας ένα "σύστημα κοινωνικής πρόνοιας" που πάλευε να αντεπεξέλθει σε προηγούμενα κύματα Βόσνιων προσφύγων.

Στους γυάλινους πύργους τους, οι Ευρωπαίοι οικονομολόγοι και παράγοντες των "αγορών" αναλύουν ενδελεχώς τις εξελίξεις κι αναθεωρούν τις εκτιμήσεις τους για την Ηπειρο που βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση. Αν η "καμπάνια" διαρκέσει τέσσερις μήνες, υπολογίζει ο επικεφαλής των οικονομολόγων της Ντόιτσε Μπανκ, Νόρμπερτ Βάλτερ, ο πόλεμος και τα κόστη της ανοικοδόμησης θα κοστίσουν μισή μονάδα στην αύξηση του συνολικού ΑΕΠ των οικονομιών της Ευρώπης αυτό το χρόνο και τον επόμενο. Κατά μέσον όρο, η Γηραιά Ηπειρος "αναμένεται" να έχει ανάπτυξη "μόλις" 2% αυτό το χρόνο, και 2,8% το 2000.

Σύμφωνα με τους ανωτέρω δημοσιογράφους, ο πόλεμος που απέχει μια μέρα με το αυτοκίνητο από το Μόναχο ή το Μιλάνο, έχει μετατρέψει μια χρονιά "θριάμβου" για την Ευρώπη σε μια χρονιά "βαθιάς", ψυχοφθόρας ανησυχίας. Αντί για την πραγμάτωση όπως ισχυρίζονται των ελπίδων που απέρρεαν από τη γέννηση του κοινού νομίσματος, του ΕΥΡΩ, οι "επενδυτές" βλέπουν την πραγμάτωση φόβων. Ηδη πριν αρχίσουν οι βομβαρδισμοί, η επιβραδυνόμενη ανάπτυξη στη Γερμανία και την Ιταλία "τιμωρούσε" το ΕΥΡΩ. Οι "επενδυτές", επιζητώντας "καλύτερες προοπτικές", προτίμησαν να τραβήξουν τα κεφάλαιά τους και να τα μεταφέρουν στις κερδοφόρες "αγορές" της Αμερικής και της, ευχάριστα "ανανήψασας", Ιαπωνίας. Ο πόλεμος μεγεθύνει τις αμφιβολίες και τη δυσπιστία. Φέτος το ΕΥΡΩ έχει χάσει 10% έναντι του δολαρίου, κι η πορεία του προεξοφλείται ως πτωτική διαρκούντος του πολέμου.

Χειρότερα, τώρα οι "επενδυτές" θα "πρέπει" να λάβουν υπ' όψιν τα σενάρια μιας εμπλοκής χερσαίων δυνάμεων στη Γιουγκοσλαβία. Χωρίς τη χερσαία εισβολή του ΝΑΤΟ, ο πόλεμος δε θα κοστίσει λιγότερο από 10 δισ. δολάρια για την περιοχή. Πόσο μάλλον με αυτήν. Πιο πολλά "άσχημα νέα" από το Κοσσυφοπέδιο θα μπορούσαν να "ρίξουν" κι άλλο το ΕΥΡΩ, που κυμαίνεται κοντά στην ισοτιμία 1,06 με το δολάριο, στο "κρίσιμο" όριο της ισοτιμίας 1 προς 1 κι ίσως ακόμα παρακάτω.

Αν σπάσει αυτό το "ψυχολογικό φράγμα", οι προοπτικές ανάδειξης του ΕΥΡΩ σε νόμισμα συναλλαγών "παγκόσμιας ισχύος" θα αποδειχτούν σύντομα άπατες. Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Βιμ Ντούιζενμπεργκ, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Ντομινίκ Στράους - Καν και ο πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ Χανς Τιτμάγιερ προσπαθούν αγωνιωδώς να περάσουν ένα "κλίμα αισιοδοξίας" - να ανεβάσουν το νόμισμα. Ομως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ECB) είναι σε δύσκολη θέση όσον αφορά το πρακτέο. Αν ανεβάσει τα επιτόκια, μπορεί να αποχαιρετήσει την ανάπτυξη και να "εξωθήσει την Ευρώπη σε ύφεση". Πιο πιθανό, λένε αναλυτές, είναι να δοθεί - προφανώς off the record - από την ECB η οδηγία προς τις Κεντρικές Τράπεζες των ευρωπαϊκών χωρών, να πουλήσουν συναλλαγματικά αποθέματα δολαρίου για να ανεβάσουν την αξία του ΕΥΡΩ. Μόνο που όπως λέει ο Ρόμπερτ Πάρκερ, αναπληρωτής πρόεδρος της Credit Suisse Asset Management στο Λονδίνο, ο "παρεμβατισμός" αυτός δε θα είναι μονόπλευρος: "θα δείτε επεμβάσεις από την ECB και την Fed", λέει - αναφερόμενος στην Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα του Αλ Γκρίνσπαν.

"Φυσικά" δεν είναι μόνο το ΕΥΡΩ που υφίσταται τις συνέπειες του πολέμου. Η τουριστική βιομηχανία θα πληγεί σκληρά - μόνο η Ιταλία υπολογίζει ότι θα χάσει 2 δισ. δολάρια, όταν η συνολική αξία της "τουριστικής αγοράς" της είναι 12 δισ., ενώ η τιμή των καυσίμων των αεροσκαφών, που τα μαχητικά του ΝΑΤΟ καταναλώνουν σαν τρελά, έχει ανέβει από τα 10 δολάρια το γαλόνι στα 16 δολάρια, κάτι που συμπιέζει τα περιθώρια κέρδους των ευρωπαϊκών αερομεταφορέων.

Η Ιταλία θα πληγεί ιδιαίτερα από τον πόλεμο. Στα μέσα Απριλίου, η ομοσπονδία των καταστηματαρχών προειδοποίησε ότι ενδεχομένως θα χρειαστεί επιβολή ειδικών φόρων για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος και "συναφή κόστη", με κεφάλαια 3,5 δισ. δολαρίων. Οι φόβοι των καταναλωτών για έναν παρατεταμένο πόλεμο έχουν ρίξει την αγορά των τροφίμων από 5% ως 10%. Παραδόξως, άλλες ευρωπαϊκές χώρες μοιάζουν να μην ενδιαφέρονται και τόσο, όσο κι αν οι "επενδυτές" παρκάρουν τα κεφάλαιά τους στις ΗΠΑ και στην Ιαπωνία, όσο κι αν οι κεντρικοί τραπεζίτες κοιτούν ανήσυχα γύρω τους: στη Γαλλία όλοι μοιάζουν να σκέφτονται πώς θα ξοδέψουν, ενώ στη Γερμανία ένας δείκτης "εμπιστοσύνης" των "επενδυτών" στις επιχειρήσεις, πήρε την ανιούσα για όλο τον Απρίλιο.

Μεταξύ των γειτόνων της Γιουγκοσλαβίας, πάντως, η οικονομική "εικόνα" είναι πολύ χειρότερη. Ο κλειστός Δούναβης περίπου εγγυάται ότι το σιτάρι της Ουγγαρίας θα μείνει αδιάθετο. Τα ορυκτά που μεταφέρονταν κατά εκατοντάδες εκατομμύρια τόνους από την Ουκρανία και τη Νότιο Αφρική στην Ευρώπη, ομοίως. Η Βουλγαρία βλέπει τα δολάρια των "επενδυτών" να την εγκαταλείπουν με όλη την ταχύτητα που μπορούν να αναπτύξουν τα πρασινωπά τους ποδαράκια και παραδοσιακούς δρόμους εμπορίου κλειστούς.

Η μόνη χώρα που προσβλέπει σε βελτίωση της οικονομικής της κατάστασης από τον πόλεμο είναι η Αλβανία - η φτωχότερη στην Ευρώπη. Αλλά οι λόγοι είναι κυρίως πολιτικοί, όχι οικονομικοί.

Η "αναδόμηση" της Αλβανίας και της Βαλκανικής δε θα "κοστίσει πολλά" στην Ευρώπη, αν τα πράγματα δε "χειροτερεύσουν" τόσο που να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Ο Ερικ Τσέινι, αναλυτής της "Morgan Stanley", κάνει λόγο για "40 δισ. δολάρια". Ωστόσο, είναι σίγουρο πως θα υπάρξουν "τσακωμοί" για το από πού θα προέλθουν τα χρήματα: θα εκτραπούν από τις επιδοτήσεις για τα αγροτικά προϊόντα; Από κάτι άλλο; Ποιος θα είναι ο χρηματοδότης του νέου "σχεδίου Μάρσαλ", για το οποίο με τόσο ενθουσιασμό μίλησε ο Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, στη βαλκανική του περιοδεία, τη βδομάδα που πέρασε; Μένει να φανεί.

Βέβαια οι τραπεζίτες κι οι "αγορές" σκέπτονται σχέδια, επενδύσεις και νομίσματα, προσβλέποντας σε έναν "πολιτισμένο", "υπολογισμένο", "λογικό" και "νικηφόρο" πόλεμο. Πλην όμως ο πόλεμος έχει την εκνευριστική συνήθεια, να αποκτά δική του λογική...

Μπ. Γ.