"Πριν από 50 χρόνια κανένας θιασώτης του κράτους πρόνοιας δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό θα αποδεικνυόταν καταστροφικό για το θεμελιώδη θεσμό της κοινωνίας, την οικογένεια. Το κράτος πρόνοιας επέτρεψε να ευδοκιμήσουν τα πλέον δηλητηριώδη άνθη της κοινωνικής παθολογίας: έγκλημα, παρανομία, ναρκωτικά, διαζύγια, σεξουαλική ελευθεριότητα".

Οταν ο Ιρβινγκ Κρίστολ, αναλυτής της "Γουόλ Στριτ Τζόρναλ" δημοσίευε πριν δύο Κυριακές το κείμενό του με τίτλο "Η κρίση του κράτους πρόνοιας", γνώριζε πολύ καλά πως η εποχή δεν απαιτεί μυστικότητα και κλειστές λέσχες ανταλλαγής απόψεων για τα σχέδια της άρχουσας τάξης. Ακριβώς το αντίθετο, μάλιστα. Η κυνική αποκάλυψη της λογικής επί της οποίας οικοδομείται ο επερχόμενος κοινωνικός εφιάλτης, είναι απαραίτητο να φτάσει και στα πιο απομακρισμένα αυτιά. Μόνο έτσι μπορεί να πιάσει ρίζες στην κοινή γνώμη και να ζυμωθεί η "νέα" αντίληψη περί "κράτους", "πρόνοιας", "κοινωνικής δικαιοσύνης" κλπ. Πρόκειται για μια τακτική που στοχεύει στην προετοιμασία του εδάφους για ό,τι ετοιμάζουν και παράλληλα, στην εξασφάλιση - εκ μέρους του κεφαλαίου - μετώπων με όλους τους εκπροσώπους των "εκλεκτών" και υποταγμένων, κόντρα στο λαϊκό παράγοντα και σε όσους θα διανοηθούν ν' αντιδράσουν.

Εχει όμως και την άλλη του πλευρά το συγκεκριμένο νόμισμα. Δίνει όπλα και επιχειρήματα στα πρωτοπόρα τμήματα των εργαζομένων να κλιμακώσουν τους αγώνες τους, να ενισχύσουν τα δικά τους, τα λαϊκά μέτωπα, να δουλέψουν αποτελεσματικότερα με τις μάζες των εργαζομένων, που ακόμα δυσκολεύονται να συνειδητοποιήσουν τον ανατριχιαστικό χαρακτήρα της κοινωνίας προς την οποία μας υποχρεώνει το κεφάλαιο να πορευτούμε. Είναι κάτι παραπάνω από δεδομένο. Οι διαδικασίες για την ανασυγκρότηση του καπιταλισμού και η αντιλαϊκή επίθεση που δρομολόγησε η άρχουσα τάξη από την προηγούμενη δεκαετία, είναι σε πλήρη εξέλιξη και το μέλλον, στο βαθμό που τελικά από αυτή τη μάχη βγει νικητής το κεφάλαιο, προδιαγράφεται ιδιαίτερα ζοφερό για πολύ πλατύτερα κοινωνικά στρώματα από αυτά που και σήμερα βιώνουν τα αποτελέσματα της νεοφιλελεύθερης πορείας.

***

Ακριβώς σ' αυτά τα πλαίσια κινήθηκε, αναπτύχθηκε και στη συνέχεια υπονομεύτηκε το περιβόητο "κράτος πρόνοιας". Οι οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές, δηλαδή, παρεμβάσεις του καπιταλιστικού κράτους, που στόχευαν από τη μια στην αδιάλειπτη τροφοδοσία της παραγωγής με το αναγκαίο εργατικό δυναμικό και τη διατήρηση των στρατιών των ανέργων στα αναγκαία - επιθυμητά για το κεφάλαιο επίπεδα και από την άλλη στο μασκάρεμα του σύγχρονου καπιταλισμού, για την εκτόνωση των κοινωνικών αντιδράσεων και του κινήματος ρήξης και ανατροπής του συστήματος. Στην πραγματικότητα βέβαια ακόμα και το "κράτος πρόνοιας" στηρίχτηκε στους ίδιους τους εργαζόμενους, αφού όλοι οι τομείς που υποτίθεται πως κάλυπτε, δε χρηματοδοτούνταν από μια πολιτική διαφορετικής ανακατανομής των εισοδημάτων μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, αλλά με το συνεχές μάτωμα της εργατικής τάξης και των άλλων εργαζομένων. Τα περιβόητα "κεφάλαια" αποσπάστηκαν από τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση των λαϊκών στρωμάτων, με τη συνεχή αύξηση των διαφόρων εισφορών, με την εξασφάλιση μεγαλυτέρων κερδών για το μεγάλο κεφάλαιο, με την ένταση της οικονομικής εκμετάλλευσης λιγότερο αναπτυγμένων χωρών.

Με δύο λόγια, η υγεία, η ασφάλιση, η παιδεία, τα ψιχία ελεημοσύνης προς ανέργους και αναξιοπαθούντες, η δημιουργία υποδομής των πόλεων, οι συγκοινωνίες κ.ο.κ. δεν "προσφέρθηκαν". Εξασφαλίστηκαν, στο βαθμό και με τον τρόπο που αυτό έγινε, χάρη στην οικονομική επιβάρυνση των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Πρόκειται για ζητήματα σχεδόν αυταπόδεικτα. Τα επίσημα στοιχεία για τη διάρθρωση των εισοδημάτων κατά κατηγορία πληθυσμού και τα απολογιστικά στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών για τη συμμετοχή των διαφόρων κοινωνικών ομάδων στα φορολογικά έσοδα, είναι οι καλύτεροι μάρτυρες. Σε συνθήκες άνθησης του - σοσιαλδημοκρατικής έμπνευσης - "κράτους πρόνοιας" με γρηγορότερους ρυθμούς οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι...

***

Και να το αποτέλεσμα αυτής της... ψυχοπάθειας κατά το συντάκτη, που φαίνεται να το τραβά αρκετά μακριά: "Η ακατάπαυστη οχλοβοή (σ.σ. που γεννά το κράτος πρόνοιας για την απαίτηση επιδομάτων) έγινε συστατικό μέρος του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, όμως στην ουσία υποσκάπτει τη νομιμότητα του ίδιου του κράτους". Και για να μην αφήσει κανένα περιθώριο να παρερμηνεύσει κανείς την άποψή του, κάνει παραλληλισμό των καταστροφικών συνεπειών που επιφέρει το "κράτος πρόνοιας" με τα σχόλια του Χέγκελ για την παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας...

***

Η έφοδος στον... Μεσαίωνα, που μας επιφυλάσσει η άρχουσα τάξη, είναι δυνατόν και πρέπει να συναντήσει την αταλάντευτη, συστηματική, χωρίς παρεκκλίσεις πάλη για τη δημιουργία ευρύτερων λαϊκών μετώπων. Αλλος δρόμος για τους λαούς δεν υπάρχει. Κάθε εστία αντίστασης στα ποικιλόμορφα αντιλαϊκά μέτρα και πολιτικές που επιχειρείται να εφαρμοστούν, μπορεί να αποδειχτεί κρίκος της αλυσίδας προστασίας και αντίστασης στα γενικότερα σχέδια του κεφαλαίου.

Γιώργος ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ

Εκείνο που ενδεχόμενα αξίζει κανείς να κρατάει στα υπόψη, τώρα που όλα αυτά φαντάζουν σαν εφιάλτης μίας βραδιάς του Φλεβάρη, είναι ένα: Οι σύγχρονοι Καιάδες, η βαρβαρότητα και η τερατόμορφη κοινωνία των διαφόρων ταχυτήτων και των αποκλεισμών, όσο και ν' αποτελεί - με βάση τη σημερινή κοινωνική συνείδηση - ακραία εκδοχή του αυριανού καπιταλισμού, αποτελούν υπαρκτό κίνδυνο για το σύνολο των εργαζομένων.Μια απειλή την οποία όχι μόνο μπορούν, αλλά οι σύγχρονες συνθήκες τους υποχρεώνουν ν' αντιμετωπίσουν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται.