Ολη αυτή η μεγάλη συζήτηση για τη γλώσσα των Ινδοευρωπαίων και για τους δρόμους που πήρε αυτή, για να ξαπλωθεί σ' όλη την Ευρώπη και όχι βέβαια μόνη αυτή σαν ένα σύστημα λέξεων και γραμματικών κανόνων, αλλά σαν ένα πλήθος ανθρώπων, με ανάγκες, συμπεριφορές και συγκεκριμένες ικανότητες, πήρε ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα σε σχέση με τους Ελληνες. Το πρώτο κεφάλαιο αυτής της συζήτησης αφορούσε το "φυλετικό" στοιχείο, που θα μπορούσε να μας αποδείξει την ιδιαιτερότητα του "ελληνικού". Θα μπορούσε, με άλλα λόγια, να μας αποδείξει την καμπύλη, που σηματοδοτεί με τα χαρακτηριστικά σημεία της ανάπτυξής της τα χρονικά όρια του ελληνικού πολιτισμού. Την αρχή του και τα στάδια της ανάπτυξής του. Μια τέτοια προσέγγιση δε βοήθησε, όμως. Η φυσική ανθρωπολογία, που φαίνεται ως επιστημονική διαδικασία να βρίσκεται πιο κοντά σε τέτοιους προσδιορισμούς, δεν έφερε τη λύση του προβλήματος. Ετσι, ο όρος "Ελληνες", όπως παρατήρησε ο Χόπερ στο ενδιαφέρον βιβλίο του για τους "πρώτους" Ελληνες, "...δεν είναι ιδιαίτερα επαρκής, τουλάχιστον όχι περισσότερο απ' ό,τι, π.χ., ο όρος "Κρητικός". Θα πρέπει", επιμένει ο Χόπερ "να αντικατασταθεί, όπως είναι ευνόητο, από τον όρο "ελληνόφωνοι", εφόσον, σε τελευταία ανάλυση, η γλώσσα προσδιορίζει το λαό και το βασικό του πολιτισμό...". Και πραγματικά η άποψη αυτή του Βρετανού ερευνητή λειτούργησε σχεδόν ως μεθοδολογική πρόταση. Κι αυτό το υπογραμμίζω, γιατί, ακόμα και σήμερα, όλες οι αναφορές που γίνονται από τους αρχαιολόγους, τους ιστορικούς ή τους εθνολόγους στο πρόβλημα που εκφράζεται με τη σχέση Ελληνες - Ινδοευρωπαίοι σχετίζονται με την παρουσία μιας γλώσσας, που δε φαίνεται να είναι γηγενής, άρα, μιας γλώσσας, που είναι δυνατό να μας οδηγήσει σ' αυτούς που τη μίλησαν και την έγραψαν πρώτοι στην ελλαδική χώρα. Και όχι μόνο σ' αυτούς που τη μίλησαν και την έγραψαν πρώτοι, αλλά και στον υλικό πολιτισμό, που οι πρώτοι αυτοί "ελληνόφωνοι" παρήγαγαν.
Βέβαια, είναι αλήθεια πως η όλη συζήτηση που αναπτύχθηκε γύρω από το θέμα αυτό δεν περιορίστηκε μόνο στην ανάλυση των γλωσσικών στοιχείων. Πολύ γρήγορα προστέθηκαν και οι προσπάθειες για τον εντοπισμό των στοιχείων εκείνων που συνιστούν τα υλικά προϊόντα του πολιτισμού. Στοιχείων, με άλλα λόγια, που αποτελούν και το αντικείμενο της αρχαιολογικής έρευνας. Δίπλα, λοιπόν, στο γλωσσικό πρόβλημα, εντάσσεται, στο πλαίσιο της έρευνας, και το αρχαιολογικό. Και είναι αλήθεια πως η αρχαιολογική προσέγγιση των ινδοευρωπαϊκών θεμάτων, σε σχέση με τους Ελληνες ή τους ελληνόφωνους, μπορεί να θεωρηθεί η πιο θετική ή, για να το πω κι αλλιώς, η πιο αντικειμενική. Και είναι αντικειμενική, γιατί δε βασίζεται σε υποθέσεις και σε υποκειμενικές εκτιμήσεις. Ούτε θεμελιώνει τα συμπεράσματά της σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, που δεν μπορούμε να τις προεκτείνουμε, όπως και όσο χρειάζεται, στο παρελθόν. Τα αντικειμενικά στοιχεία μάς επιβάλλουν ένα όριο. Ενα τέλος, δηλαδή. Και θέλω να πω πως η γλώσσα είναι ένα πεπερασμένο, από την άποψη της έρευνας, στοιχείο του πολιτισμού. Με κανένα τρόπο, δεν μπορούμε να πούμε σήμερα, με βάση τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, ποια γλώσσα μιλούσαν οι γεωργοκτηνοτρόφοι της Μακεδονίας στο τέλος της 5ης χιλιετίας. Και αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε, με βάση τη γλώσσα. Δε λέω τη γραφή, γιατί έχουμε, ήδη, στα χέρια μας τα δείγματα μιας παλαιοευρωπαϊκής γραφής, που πρέπει να είναι δύο χιλιάδες χρόνια, ίσως και περισσότερο, πιο παλιά από τη γραφή των σουμεριακών πινακίδων που χρονολογούνται στο 3500 π.Χ. Κι αυτό το λέω, για να δείξω πως η έρευνα βρίσκει κάθε τόσο τα μονοπάτια εκείνα που θα την οδηγήσουν σε σημαντικές λύσεις, αν και οι γνώσεις μας για μια προϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα είναι ακόμα πολύ λίγες. Μπορούμε, όμως, να πούμε σήμερα, με σιγουριά, ποια γλώσσα μιλούσαν οι Μυκηναίοι στα 1350 π.Χ. και ακόμα να πούμε πώς την έγραφαν τη γλώσσα αυτή. Πού την έγραφαν και με ποιον τρόπο. Οι ειδικοί ερευνητές αυτών των θεμάτων, μάλιστα, αυτή τη γλώσσα την ονόμασαν και "ελληνική". Σχετικά με το θέμα αυτό, τη γλώσσα των Μυκηναίων, δηλαδή, ο Μάλορι, που τον ανέφερα και σε άλλο μου σημείωμα, γράφει: "...Η αποδοχή της αποκρυπτογράφησης της γραμμικής Β (1) ως ελληνικής μάς οδηγεί στο αναπόδραστο συμπέρασμα ότι οι Ελληνες θα πρέπει να ήταν παρόντες στην Ελλάδα γύρω στο 1300 π.Χ., χρονολογία των παλιότερων κειμένων".
Το περίεργο, όμως, είναι πως, μέσα από αυτές τις συζητήσεις που αφορούν τη γλώσσα, ένας μεγάλος αριθμός ερευνητών δε στρέφεται με σωστό τρόπο για την αναζήτηση ευρηματικών επιχειρημάτων, σχετικών με τη σχέση Ελληνες - Ινδοευρωπαίοι. Κατά την άποψή μου, παγιδεύεται στη γοητεία μιας περιπλάνησης, που οδηγεί αποκλειστικά στο γνωστό μας ερώτημα: Από πού ήρθαν αυτοί που έγραψαν και μίλησαν την "ελληνική γλώσσα"; "Η φανερή αδεξιότητα με την οποία εκφράζεται η ελληνική γλώσσα με τη συλλαβική γραμμική Β επιτρέπει να υποστηριχτεί ότι αυτή, καθώς και η γραμμική Α (2), δεν είχαν αρχικά εφευρεθεί από ελληνόφωνους", υποστηρίζει ο Μάλορι. Και με βάση αυτή την άποψή του, προτείνει ότι δεν μπορούμε να αναζητήσουμε την προέλευση των Ελλήνων στην Κρήτη, όπου, όπως είδαμε, βρέθηκαν οι πιο παλιές πινακίδες της γραμμικής Β, αλλά θα πρέπει να στραφούμε στη νότια ηπειρωτική Ελλάδα και στην προέλευση των Μυκηναίων. Πού να τους αναζητήσουμε, λοιπόν, τους πρώτους Ελληνες; Πού θα πρέπει να ψάξουμε τα ίχνη των ιστορικών τους βημάτων; Καλά η γραφή και η γλώσσα τους, τα σπίτια τους, όμως, τα εργαλεία της δουλιάς τους; Αυτοί που έζησαν πάνω σ' αυτή τη στεριά και καλλιέργησαν τη γη για πρώτη φορά και εξημέρωσαν τα πρώτα ζώα και επινόησαν και τους πρώτους θεσμούς ποιοι ήταν; Δεν είναι σωστό, από την επιστημονική και την ιστορική άποψη, να τους ονομάσουμε με το ουδέτερο όνομα "Προέλληνες" ή "Πρωτοέλληνες". Ετσι, δεν το λύνουμε το πρόβλημα, απλώς το ξεπερνούμε. Την άλλη Κυριακή, όμως, η συνέχεια!
Θέλω να πω πως η γλώσσα είναι ένα πεπερασμένο, από την άποψη της έρευνας, στοιχείο του πολιτισμού. Με κανένα τρόπο, δεν μπορούμε να πούμε σήμερα, με βάση τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας, ποια γλώσσα μιλούσαν οι γεωργοκτηνοτρόφοι της Μακεδονίας στο τέλος της 5ης χιλιετίας. Και αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε με βάση τη γλώσσα. Δε λέω τη γραφή, γιατί έχουμε, ήδη, στα χέρια μας τα δείγματα μιας παλαιευρωπαϊκής γραφής, που πρέπει να είναι δύο χιλιάδες χρόνια, ίσως και περισσότερο, πιο παλιά από τη γραφή των σουμεριακών πινακίδων που χρονολογούνται στο 3.500 π.Χ.
Παραπομπές:
1. Γι' αυτούς που δεν το ξέρουν ή που το ξέχασαν, θα ήθελα να πω πως Γραμμική Β ονομάζεται η γραφή, και η γλώσσα βέβαια, που ήταν χαραγμένη πάνω σε χιλιάδες πήλινες πινακίδες, οι παλιότερες από τις οποίες βρέθηκαν στο ανάκτορο της Κνωσού.
2. Η Γραμμική Α είναι μια γραφή παλιότερη από τη Γραμμική Β. Κατά την άποψή μου, θα μπορούσαμε να την τοποθετήσουμε δίπλα στα "σήματα" της παλαιοευρωπαϊκής γραφής και τα ίδια "σήματα" της πινακίδας του Δισπηλιού Καστοριάς.
Λοιπόν, παίρνεις - και συ - φόρα και να αρχίσεις τους χαρακτηρισμούς; Να ανοίξεις το στόμα σου και - χρησιμοποιώντας το δικό τους, άθλιο, λεξιλόγιο - να τους στολίσεις, όπως, ακριβώς, τους αξίζει; Βρε, τι είναι ετούτοι; Τους ακούς - και τους βλέπεις - και δεν πιστεύεις στα αυτιά και τα μάτια σου. Από πού ξεφύτρωσαν όλοι αυτοί; Πού έκρυβαν τόσες "παραξενιές" μέσα τους; Τέτοια "τρέλα"; Καμία αναστολή και για τίποτα; Εντάξει... Και άλλοι κάνανε - για την περίσταση - το μαύρο - άσπρο, όμως, ετούτοι το θεωρητικοποιήσανε κιόλας! Και θέλουνε να βάλουνε και μας να το πιστέψουμε, από πάνω! Να τους χειροκροτάμε. Τέτοιο θράσος!
Είπαμε, βέβαια, πως οι συγκυρίες σπρώχνουν τις κάθε λογής μετριότητες στην κορυφή. Είπαμε, φυσικά, πως φτάνει να αποδεχτείς τους - συγκεκριμένους - όρους και "αναλαμβάνεις" την εξουσία. Είπαμε, ακόμα, πως αν πεις ναι στις προθέσεις του κεφαλαίου σε κρατάνε στην επικαιρότητα. Σε φέρνουν τα - στημένα - γκάλοπ στην πρώτη θέση. Ομως, είπαμε, επίσης, να κρατάς και τα μυαλά σου μακριά από τον αέρα. Είπαμε να ξέρεις πως τα στήθια σου δεν είναι- από τη μάνα τους - πλατιά, φουσκωμένα είναι. Μια καρφίτσα να σε κεντήσει φτάνει και γίνεσαι ρεζίλι των σκυλιών. Μένουν μόνο τα ρούχα σου. Και ο ασταθής σκελετός σου. Γίνεσαι ένα ανδρείκελο. Ενα θλιβερό σκιάχτρο, που δεν το φοβούνται ούτε οι τσίχλες! Και όσο κορδώνεσαι, τόσο πιο πολύ περίγελος γίνεσαι.
Δεν "δέχεσαι", λες, "μεγαλειότατε", να κουβεντιάσεις με αυτούς που διαμαρτύρονται. Είσαι υποχρεωμένος να το κάνεις... Και αν δεν το καταλαβαίνεις - αυτό - θα σε αναγκάσουν αυτοί να το καταλάβεις. Δεν είσαι εσύ που μπορείς να βάζεις όρους. Ορους βάζει αυτός που έχει το δίκαιο με το μέρος του. Και τη δύναμη. Τι κρύβεσαι πίσω από τα παράθυρα και βάζεις τους αστυφύλακες να σε φυλάνε; Δεν αποφεύγεται έτσι η πραγματικότητα. Η οργή δεν περνάει με τις ασπιρίνες και τα ψέματα. Ούτε με τους εκβιασμούς. Ετούτο το ποτάμι, που ξεχύθηκε στους δρόμους, δε χωράει στα "λούκια" του Μάαστριχτ. Τα προβλήματα - το ξέρεις - είναι μεγάλη πλημμύρα. Ογκοι νερού, που, όταν συσσωρευτούν, σπάνε το φράγμα της υπομονής. Και στην πορεία τους, προβλήματα και οργή, παίρνουν μαζί τους όλους τους υπεύθυνους. Και εσένα, φυσικά, πρώτον πρώτον!
Το παραμιλητό σας δεν είναι αληθινό κι ας βγάζετε αφρούς. Οι υπουργοί σας γαβγίζουν, γιατί ο κόσμος σάς έπιασε στα πράσα. Ολους! Πρωθυπουργό, κυβέρνηση, κόμμα! Γιατί οι εργαζόμενοι - και οι αγρότες - με τις κινητοποιήσεις τους και τους μυαλωμένους αγώνες τους, τράβηξαν και το τελευταίο φύλλο συκής του προοδευτισμού, που φορούσατε και φάνηκε πατόκορφα ο ερμαφροδιτισμός σας. Δεν είστε τίποτα, τελικά! Μια ομάδα γκρινιάρηδες φτωχοπρόδρομοι είστε. Υπηρέτες μιας πολιτικής που υπηρετεί και η Δεξιά είστε. Η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος με την αντίδραση είστε. Το ίδιο λεξιλόγιο χρησιμοποιείτε. Και τις ίδιες μεθόδους. Τη συκοφαντία, την τρομοκρατία, τα ΜΑΤ και το ξύλο. Στο ίδιο ντουλάπι της ιστορίας θα μπείτε. Μαζί με τη Δεξιά και τη μούχλα!
Ολες αυτές οι κορδέλες, που κρεμάσατε στα αυτιά και στα πέτα σας, όλες αυτές οι ταμπέλες, που βάλατε - και σας βάλανε - για να κρύψετε το τίποτα, που κουβαλούσατε, όλοι αυτοί οι "τίτλοι", που ντύσατε την ανυπαρξία σας, που χρησιμοποιήσατε για να εξαπατήσετε, γίνανε όλα αυτά φτερά στον άνεμο. Σε τόσο λίγο - στ' αλήθεια - διάστημα! "Εκσυγχρονισμός", "διαλλακτικότητα", "χαμηλό προφίλ", "νέο ήθος και νέο ύφος", σκατά! Μια ομάδα καβαλοκαλάμηδων, που κατεβάσατε τους προηγούμενους, για να ανέβετε εσείς, είστε! Παιδιά του ίδιου Θεού. Του "σοσιαλισμού", που δεν τον αναγνωρίζει ούτε η μάνα του. Μια κυβέρνηση των διαταγών και των διαταγμάτων είστε. Των διαγγελμάτων και των εντολών. Και σαν τέτοιους θα σας τιμωρήσουνε!
Οι εργαζόμενοι και οι αγρότες ξέρουνε πως είστε αφιονισμένοι. Πως πιάσατε τις καρέκλες απ' τα μαλλιά και θα δώσετε μάχες να τις κρατήσετε. Πως είστε άρρωστοι με την εξουσία. Και πως, στην προσπάθειά σας αυτή, δε σας νοιάζει ποιες - και πόσες - καταστροφές θα φέρετε. Πως είστε, πράγματι, επικίνδυνοι. Και πως ο φόβος, που σας έχει κυριέψει - γιατί καταλάβατε πως έχει φτάσει το τέλος σας - θα σας οδηγήσει σε, ακόμα, μεγαλύτερες ακρότητες. Και πως πρέπει να λάβουν τα μέτρα τους. Να αποφύγουν την υστερία σας. Και το πολιτικό αμόκ που εκπροσωπείτε. Γιατί αυτοί χτίζουν την Ελλάδα. Την πονάνε. Και θα την προστατέψουν.
Feeds
