Η εξέγερση του Πολυτεχνείου, η κορυφαία αντιδικτατορική εκδήλωση της λαϊκής πάλης ήταν καίριο χτύπημα στη δικτατορία, στους κόλπους της οποίας υπήρχαν οξύτατες αντιθέσεις. Αυτές εκδηλώνονται μια βδομάδα αργότερα με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη, ο οποίος έχρισε πρόεδρο της "Δημοκρατίας" το στρατηγό Γκιζίκη και πρωθυπουργό το δικηγόρο, πράκτορα της ΚΥΠ, Ανδρουτσόπουλο. Τι ήταν αυτή η εξέλιξη; Σπασμοί του μελλοθάνατου καθεστώτος ή παράταση για να ολοκληρώσει το έγκλημα των Αμερικάνων στην περιοχή; Ενα είναι σίγουρο. Οτι προετοιμαζόταν ένας συμβιβασμός από την αστική τάξη και τους Αμερικάνους με επαναφορά του Καραμανλή ήταν, ήδη, γνωστό πολύ πριν. Αλλά έμενε η εκκρεμότητα του Κυπριακού. Ετσι, το καθεστώς Ιωαννίδη εκτέλεσε όσο μπορούσε πιο καλά αυτή την αποστολή, οργανώνοντας το πραξικόπημα ανατροπής του Προέδρου της Κύπρου Μακαρίου στις 15 Ιούλη 1974, γεγονός που άνοιξε το δρόμο της στρατιωτικής επίθεσης του τουρκικού κράτους στην Κύπρο, πέντε μέρες αργότερα. Η αποστολή της χούντας τελείωσε και μαζί της η ίδια η χούντα. Οι Αμερικάνοι πρέπει να ήταν ικανοποιημένοι.

Την περίοδο αυτή συνήλθε το 9ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το Δεκέμβρη του 1973.Εξέτασε αναλυτικά όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την πολιτική ιστορία του τόπου από το 8ο Συνέδριο και μετά. Στο ίδιο το Κόμμα υπήρξαν εξελίξεις, που επέδρασαν στην πορεία και τη δράση του. Εκδηλώθηκε, επίσης, οργανωμένη δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση, που δρούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα, η οποία, στην ουσία, αρνούνταν το ρόλο και τον επαναστατικό χαρακτήρα του ΚΚΕ. Το Κόμμα, στη 12η Ολομέλεια του 1968, αντιμετώπισε τη φραξιονιστική δράση της δεξιάς οπορτουνιστικής ομάδας, ξεκαθάρισε τις γραμμές του, και αποφάσισε την οικοδόμηση ΚΟΒ στην Ελλάδα. Στο Συνέδριο έγινε εκτενής αναφορά στις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, στα γεγονότα και τις αιτίες που οδήγησαν στη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία, στην πείρα από την αντιδικτατορική πάλη, στην ένταση της δουλιάς για ενότητα, στην οργάνωση και τη δράση των αντιδικτατορικών δυνάμεων, για την ανατροπή από το λαό του στρατιωτικοφασιστικού καθεστώτος.

Εκτίμησε το ενδεχόμενο ενός συμβιβασμού της χούντας με αστικές πολιτικές δυνάμεις για πολιτική μεταβολή, που θα άφηνε άθικτα τα βάθρα του εναγκαλισμού της Ελλάδας με τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς και την αμερικανοκρατία, Γι' αυτό και συνέδεσε την αποκάλυψη μιας τέτοιας προοπτικής στο λαό, με δράση για να πείθεται ότι τίποτα το καλό δε θα προέλθει από έναν τέτοιο συμβιβασμό, και να συνδέεται η πάλη για τις άμεσες λαϊκές διεκδικήσεις με την πολιτική λύση που πρόβαλε το ΚΚΕ. "Η αντιπαράθεση αυτή να είναι συνεχής, και να γίνει συνείδηση του λαού προς τα πού είναι η πραγματική και συμφέρουσα γι' αυτόν λύση".

Το Συνέδριο επεξεργάστηκε το Πρόγραμμα του Κόμματος, αν και το 8ο Συνέδριο ήταν επίσης προγραμματικό. Στάθηκε στη λαθεμένη ανάλυση των ταξικών δυνάμεων του 8ου, με την εκτίμηση για ύπαρξη "εθνικής αστικής τάξης", την οποία κατέτασσε στις κινητήριες δυνάμεις της "δημοκρατικής - αντιιμπεριαλιστικής επανάστασης". Εκανε κριτική για τη λαθεμένη εκτίμηση περί "ειρηνικού δρόμου" της επανάστασης, όπως και στην υιοθέτηση της απόφασης της 8ης Ολομέλειας της ΚΕ το 1958, για τη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων. Σ' αυτούς τους παράγοντες απέδιδε το Συνέδριο τη δεξιά οπορτουνιστική παρέκκλιση. Στο Πρόγραμμα του Κόμματος αναφέρεται ότι "η Ελλάδα θα φτάσει στο σοσιαλισμό, περνώντας μέσα από μια ενιαία επαναστατική διαδικασία, που θα περιλαμβάνει δύο στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών. Ενα δημοκρατικό, αντιμονοπωλιακό αντιιμπεριαλιστικό και ένα σοσιαλιστικό".

Ταυτόχρονα, καθόρισε την εναλλαχτική πολιτική λύση μετά την ανατροπή της χούντας, από τις λαϊκές μάζες, που την ονόμασε "νέα δημοκρατία" και τη χαρακτήριζε ως "επαναστατική δημοκρατική εξουσία". Στο πρόγραμμα της καθορίζονταν οι άμεσοι στόχοι πάλης του λαϊκού κινήματος, για ένα δημοκρατικό πολιτικό καθεστώς, για την εθνική ανεξαρτησία και την εφαρμογή πολιτικής ειρήνης και συνεργασίας μ' όλες τις χώρες, για τον περιορισμό της δράσης των μονοπωλίων και την ανύψωση του βιοτικού επιπέδου του λαού. Το Συνέδριο ψήφισε επίσης Καταστατικό, ενώ ταυτόχρονα έπαιρνε μέτρα για την ανύψωση της κομματικής δουλιάς, τη στρατολογία νέων μελών, τη βελτίωση της λειτουργίας, την τήρηση των αρχών, την ανάπτυξη της ιδεολογικής δουλιάς, το δυνάμωμα της πάλης κατά των δεξιών αναθεωρητών που είχαν συγκροτήσει δικό τους κόμμα, αλλά και τη βοήθεια στην ΚΝΕ.

Με την πολιτική αλλαγή στις 23 Ιούλη του 1974, το συμβιβασμό χούντας και αστικών πολιτικών δυνάμεων, με τις ευλογίες των Αμερικάνων και της ντόπιας άρχουσας τάξης (έφεραν τον Καραμανλή ως μεσσία), μπήκαμε στην περίοδο που αποκαλέστηκε "μεταπολίτευση". Το κόμμα, αν και παράνομο, κάνει δημόσια την εμφάνισή του, μοιράζοντας κομματικό υλικό και με συνέντευξη του Α Γραμματέα της ΚΕ, Χαρίλαου Φλωράκη. Κατακτά ντεφάκτο τη νομιμότητά του, στηριγμένο στις βαθιές ρίζες μέσα στην εργατική τάξη και το λαό. Στην Ελλάδα αναπτύσσεται το αντιιμπεριαλιστικό κίνημα (αγώνες για να φύγει η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ, για να φύγουν οι βάσεις και ο 6ος Στόλος, κλπ.), με το Κόμμα επικεφαλής της λαϊκής πάλης, ενώ αναπτύσσονται αγώνες του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος, των αγροτών, της νεολαίας, με κατακτήσεις, παρά τις δύσκολες πολιτικά συνθήκες από την άποψη του συσχετισμού. Το κόμμα της ΝΔ, του Καραμανλή, παίρνει απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές του 1974. Στις εκλογές του 1977, η ΝΔ κερδίζει πλειοψηφία και ξανασχηματίζει κυβέρνηση, με τη διαφορά ότι το λαϊκό κίνημα βρίσκεται σε άνοδο. Το ΚΚΕ κερδίζει ποσοστό σχεδόν διπλάσιο απ' ό,τι η "Ενωμένη Αριστερά" το 1974. Ολο αυτό το χρονικό διάστημα γίνεται πάλη για ξεκαθάρισμα των κορυφαίων συνδικαλιστικών οργανώσεων από τους εργατοπατέρες και τον κυβερνητικό συνδικαλισμό, παίρνονται πρωτοβουλίες από πρωτοβάθμια σωματεία για συντονισμό της πάλης, ενώ ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια ενοποίησης κλαδικών σωματείων, στην κατεύθυνση εξασφάλισης συνδικαλιστικής ενότητας δράσης. Αναπτύσσονται αγώνες για τη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων, για δημοκρατία στους τόπους δουλιάς και ενάντια στον απεργοκτόνο νόμο 330 του υπουργού Εργασίας Λάσκαρη, ο οποίος καυχιόταν ότι κατάργησε την πάλη των τάξεων. Το φοιτητικό κίνημα, ανάμεσα στις διεκδικήσεις για βελτίωση των σπουδών, παλεύει για αποχουντοποίηση των ΑΕΙ. Αναπτύσσονται αγώνες από τους μαθητές και τους σπουδαστές των τεχνικών σχολών, ιδιαίτερα ενάντια στη μεταρρύθμιση της ΝΔ στην τεχνική εκπαίδευση.

Το 1978, συνήλθε το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το πρώτο νόμιμο Συνέδριο,μετά από 27 χρόνια παρανομίας και 25 χρόνια αναγκαστικής προσφυγιάς. Το Συνέδριο έβαλε καθήκοντα στις νέες πλέον συνθήκες και έκανε τροποποιήσεις στο Πρόγραμμα που ψήφισε το 9ο Συνέδριο. Απάλειψε το καθεστώς της "Νέας Δημοκρατίας", που ανταποκρινόταν μόνο στην περίοδο της δικτατορίας, διατήρησε την ενιαία επαναστατική διαδικασία με τα δύο στάδια επαναστατικών μετασχηματισμών και καθόρισε το Πρόγραμμα, τόσο στο πρώτο στάδιο, με το καθεστώς της "δημοκρατίας του λαού", όσο και στο σοσιαλισμό. Το πρόγραμμα της δημοκρατίας του λαού ήταν στόχοι πάλης για τη συσπείρωση όλων των δυνάμεων που είχαν συμφέρον από την εφαρμογή του, αφού αυτό το καθεστώς "θα στρέφεται ενάντια στο διεθνή ιμπεριαλισμό και την ντόπια μονοπωλιακή ολιγαρχία και στους εκφραστές των συμφερόντων τους σ' όλους τους τομείς της ζωής της χώρας μας". Το Συνέδριο καθόρισε ότι "για την πραγματοποίηση του αντιιμπεριαλιστικού αντιμονοπωλιακού δημοκρατικού επαναστατικού μετασχηματισμού της χώρας επιβάλλεται να περάσει η εξουσία από τα χέρια της ντόπιας μονοπωλιακής ολιγαρχίας στα χέρια των αντιιμπεριαλιστικών αντιμονοπωλιακών δημοκρατικών δυνάμεων και να εγκαθιδρυθεί μια αντιιμπεριαλιστική αντιμονοπωλιακή δημοκρατία, μια δημοκρατία του λαού". Το συνέδριο ψήφισε, επίσης, μια σειρά αποφάσεις για τη δουλιά του Κόμματος στο συνδικαλιστικό κίνημα, στο χωριό, στους ΕΒΕ, στους επιστήμονες, στη νεολαία, στις γυναίκες, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, για την κοινοβουλευτική δουλιά, που βελτίωναν αποφασιστικά τη δράση του Κόμματος στις συγκεκριμένες συνθήκες στα διάφορα κινήματα και μέτωπα πάλης. Ταυτόχρονα, συζήτησε και πήρε απόφαση για την ανάπτυξη των γραμμών του Κόμματος, τον προσανατολισμό στην οικοδόμηση και για την αποφασιστική βελτίωση της ιδεολογικής δουλιάς.

Εξοπλισμένο το Κόμμα με τις αποφάσεις του 10ου Συνεδρίου ρίχνεται στη δουλιά μέσα στις λαϊκές μάζες. Το απεργιακό κίνημα φουντώνει, ενώ όλο και πιο έκδηλα ακούγεται το σύνθημα να φύγει η Δεξιά. Το 1980, η κυβέρνηση Καραμανλή εντάσσει την Ελλάδα, ως πλήρες μέλος της ΕΟΚ.

Στις εκλογές του 1981 το ΠΑΣΟΚ αναδείχνεται σε πλειοψηφούσα δύναμη και σχηματίζει κυβέρνηση. Στις λαϊκές μάζες κυριαρχεί η αίσθηση ότι ήρθε η ώρα της "αλλαγής", με την πεποίθηση ότι θα αρχίσουν να λύνονται λαϊκά προβλήματα. Το ΠΑΣΟΚ, έχοντας καπηλευτεί όλα τα αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα, έσπερνε αυταπάτες ότι θα εγκαθιδρύσει ακόμη και σοσιαλισμό. Γρήγορα βεβαίως, το ίδιο το ΠΑΣΟΚ αναδιπλώθηκε, προβάλλοντας σταθερά τη θεωρία του "εφικτού", με στόχο την ανακοπή των λαϊκών αγώνων, ώστε να υπηρετήσει όσο γινόταν αποτελεσματικά την άρχουσα τάξη. Το ΚΚΕ είχε προειδοποιήσει τον ελληνικό λαό ότι το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν διατεθειμένο να προχωρήσει σε βαθιές ριζικές προς όφελος του αλλαγές.

Το Δεκέμβρη του 1982, συνήλθε το 11ο Συνέδριο του ΚΚΕ.Για τη στρατηγική της άρχουσας τάξης εκτιμά ότι "Από τις εκλογές του 1977... στον ορίζοντα διαγράφηκε τότε η μελλοντική εκλογική ήττα της Δεξιάς. Την ίδια στιγμή το παραδοσιακό Κέντρο διαλυόταν και επομένως διαμορφωνόταν ένα κενό εναλλακτικής λύσης. Μπροστά σ' αυτές τις εξελίξεις, η άρχουσα τάξη συγκεντρώνει τις κύριες προσπάθειές της στο να περιορίσει το ΠΑΣΟΚ... σ' ένα ρόλο κόμματος εναλλαγής στην εξουσία, στα πλαίσια ενός δικομματικού συστήματος με το ΚΚΕ στη γωνία". "Δεν παραγνωρίζουμε, εκτιμούσε το Συνέδριο, τις πολλές και μεγάλες δυσκολίες τις νέας κατάστασης. Ομως έχουμε εμπιστοσύνη στους ταξικούς αγώνες της εργατικής τάξης, στους αγώνες όλων των εργαζομένων, έχουμε εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του ενωτικού αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού λαϊκού κινήματος και στη μαχητικότητα και στην πολιτική ωριμότητα του Κόμματός μας". Το Συνέδριο επεξεργάστηκε σ' αυτές τις συνθήκες, άμεσους στόχους πάλης "για την αντιμετώπιση της κρίσης μέσα από μια οικονομική ανάπτυξη προς όφελος του λαού", ενώ υπογράμμισε την ανάγκη έντασης της πάλης ενάντια στα πυρηνικά, που είχαν εγκατασταθεί στη χώρα, για την έξοδο από το ΝΑΤΟ και το διώξιμο των στρατιωτικών βάσεων. Το ΠΑΣΟΚ δεν άργησε να αποκαλύψει το ρόλο του. Το 1983, υπογράφει συμφωνία με τις ΗΠΑ για την παραμονή των βάσεων, εγκαταλείπει τη φραστική αντίθεση με την ΕΟΚ, προβάλλοντας τα "οφέλη" από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα και αρχίζει τις προσαρμογές στις απαιτήσεις της ολιγαρχίας. Στις εκλογές του 1985 ξανακερδίζει το ΠΑΣΟΚ πλειοψηφία, σχηματίζει κυβέρνηση και ακολουθεί τη διαβόητη "πολιτική σταθεροποίησης" (2χρονη λιτότητα του υπουργού Σημίτη), που απαγόρευε την αύξηση σε μισθούς και μεροκάματα. Ο αντιδραστικός κατήφορός του δεν έχει σταματημό. Το 1984, οι εργατοπατέρες φεύγουν από τη ΓΣΕΕ, αναπτύσσεται καλύτερη κατάσταση στο συνδικαλιστικό κίνημα, αλλά η κυβέρνηση, ένα χρόνο μετά, με δικαστική επέμβαση, καθαιρεί την εκλεγμένη διοίκηση για να ελέγξει πλήρως το όργανο. Το 1986, υπογράφεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη για την ενιαία αγορά. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εφαρμόζει πολιτική σ' αυτά τα πλαίσια.

Το Μάη του 1987, συνήλθε το 12ο Συνέδριο του ΚΚΕ που επεξεργάστηκε την πολιτική των δύο δρόμων για την ελληνική κοινωνία και τη νέου τύπου ανάπτυξη. Στην Πολιτική Απόφαση αναφέρεται: "Μπροστά μας βρίσκονται δύο δρόμοι. Ο ένας είναι ο δρόμος του δικομματισμού, που καθηλώνει την κοινωνικοπολιτική ζωή στις επιλογές της άρχουσας τάξης και υποτάσσει τις τύχες του λαού και της χώρας μας στις δυνάμεις του μεγάλου κεφαλαίου της εξάρτησης και των υπερεθνικών οργάνων της ΕΟΚ. Ο άλλος είναι ο δρόμος της Αριστεράς, για μια ανάπτυξη νέου τύπου, για αλλαγή, με κατεύθυνση το σοσιαλισμό, που θα προχωρά με ρήξεις προς το σύστημα της εξάρτησης και της μονοπωλιακής κυριαρχίας". Ταυτόχρονα, το Συνέδριο επεξεργάστηκε την πολιτική "του κοινωνικοπολιτικού συνασπισμού των δυνάμεων της αλλαγής που αποτελεί στρατηγικής σημασίας προϋπόθεση για την αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό και οργανικό στοιχείο της". Ηδη, είναι περίοδος που το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα αρχίζει να υπονομεύεται από την κυβερνητική παρέμβαση, ενώ εντείνονται ο αυταρχισμός και η πολιτική λιτότητας. Η εμφάνιση του σκανδάλου Κοσκωτά θα δημιουργήσει νέα κατάσταση στο πολιτικό σκηνικό.

Σ. Λ.

Πηγές: Ντοκουμέντα 9ου, 10ου, 11ου, 12ου Συνεδρίων του ΚΚΕ

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ