Τη νύχτα, 8 προς 9 Ιούλη του 1947, η κυβέρνηση των Αθηνών, με τη σύμφωνη γνώμη και την καθοδήγηση των Αμερικανών, εξαπέλυσε ένα πρωτοφανής έκτασης πογκρόμ εναντίον χιλιάδων κομμουνιστών, αριστερών και άλλων προοδευτικών πολιτών. Στην Αθήνα και τον Πειραιά συνελήφθησαν, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις, 2.613 άτομα. Η επιχείρηση αυτή συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕ του ΕΑΜ Δ. Παρτσαλίδης, ο Γενικός Γραμματέας της ΓΣΕΕ Δ. Παπαρήγας, ο Ν. Αραμπατζής μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο Κ. Γαβριηλίδης μέλος της ΚΕ του ΕΑΜ και ΓΓ του ΑΚΕ, ο Αλκιβιάδης Λούλης, ο Στέλιος Κρητικάς, η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη, ο αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη Χρ. Καβαφάκης, ο αρχισυντάκτης του "Ρίζου της Δευτέρας" Σ. Γρηγοριάδης και πολλοί άλλοι δημοσιογράφοι (του "Ρ" και της εφημερίδας του ΕΑΜ "Ελεύθερη Ελλάδα"), συνδικαλιστές, εργάτες, διανοούμενοι, επιστήμονες, βιοτέχνες κλπ.

Το πογκρόμ δικαιολογήθηκε από την κυβέρνηση με την επίκληση κακότεχνων μυθευμάτων, ότι, τάχα, στην πρωτεύουσα και σε άλλα αστικά κέντρα είχαν διεισδύσει αντάρτες για να πραγματοποιήσουν εξέγερση και να καταλάβουν την εξουσία στη βάση ενός δήθεν σχεδίου που έφερε την κωδική ονομασία "Φ" (στον Τύπο της εποχής, η ονομασία του σχεδίου εμφανίστηκε σχεδόν με όλα τα γράμματα της αλφαβήτου, ανάλογα με το τι άρεσε στον κάθε εντολοδόχο καλαμαρά).

Στην πραγματικότητα, το πογκρόμ ήταν η απάντηση της κυβέρνησης των Αθηνών και των Αμερικανών στις ύστατες προσπάθειες που έκαναν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ, ώστε να επιτευχθεί - έστω και την τελευταία στιγμή - ένας έντιμος συμβιβασμός, να σταματήσει ο εμφύλιος πόλεμος και να επέλθει ειρήνευση. Θυμίζουμε ότι λίγες μέρες πριν, στις 27 Ιούνη του 1947, ο Μ. Πορφυρογένης, μιλώντας από το βήμα του συνεδρίου του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Στρασβούργο, είχε διακηρύξει εξ ονόματος του ΚΚΕ ότι αν δεν επιτυγχανόταν ένας συμβιβασμός τότε στις περιοχές που είχε υπό τον έλεγχό του ο ΔΣΕ θα δημιουργούνταν "Λεύτερη Δημοκρατική Ελλάδα με δική της κυβέρνηση και δική της κρατική υπόσταση... Μένει ακόμη σαν ερωτηματικό - τόνιζε ο Μ. Πορφυρογένης - αν την τελευταία στιγμή η μοναρχοφασιστική αντίδραση θα θελήσει να πάει σε ένα συμβιβασμό. Είμαστε πάντα έτοιμοι για έναν τέτοιο συμβιβασμό, με βάση τις πιο ελάχιστες δημοκρατικές προϋποθέσεις, που είναι: Να δημιουργηθούν οι όροι, για να αποφανθεί ο λαός, πραγματικά, ελεύθερα, ανεπηρέαστα, για τις τύχες του, και με την υλική εξασφαλισμένη εγγύηση, ότι η αντίδραση δε θα μπορέσει να επαναλάβει την προδοσία και παρασπονδία της Βάρκιζας". Στην κατεύθυνση των παραπάνω, το ΕΑΜ ανέλαβε στην Αθήνα πρωτοβουλίες για συνεννόηση ανάμεσα στα πολιτικά κόμματα και την κυβέρνηση, ώστε να εξευρεθεί μια ειρηνική λύση. Κι αντί αυτή η προσπάθεια να προχωρήσει, ήρθαν τα πογκρόμ που δήλωναν ξεκάθαρα πως η ντόπια και ξένη αντίδραση, αντί της ειρήνευσης, διάλεγε τον ολοκληρωτικό εμφύλιο πόλεμο, συνελάμβανε και εκτόπιζε χιλιάδες αγωνιστές.

Για να έχει ο αναγνώστης μια ολοκληρωμένη άποψη του θέματος, παρουσιάζουμε σήμερα το μεγάλο πογκρόμ της 8ης προς 9η Ιούλη, όπως καταγράφηκε στα κυριότερα ρεπορτάζ του "Ριζοσπάστη", στο φύλλο της Πέμπτης 10 Ιούλη 1947.