"Η επιστροφή του Οδυσσέα",που θα παρουσιάσει το πρώτο κανάλι, είναι ένα συναρπαστικό αφιέρωμα στη ζωή του μεγάλου μουσικού Νίκου Σκαλκώτα.Πρόκειται για ένα δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, το οποίο επιχειρεί να κάνει μια προσέγγιση της ζωής και του έργου, του τόσο παρεξηγημένου μουσουργού στην Ελλάδα. Ο Νίκος Σκαλκώτας γεννήθηκε στη Χαλκίδα το 1904 και προερχόταν από μουσική οικογένεια. Ο προπάππος του ο Αλέκος, ήταν από τον Πύργο της Τήνου και ήταν ονομαστός λαϊκός μουσικός: τραγουδούσε, έπαιζε βιολί και λαούτο και συνέθετε τραγούδια, με λίγα λόγια ήταν προικισμένος από τη μουσική "φύση". Ο πατέρας του Νίκου, Αλέκος κι αυτός ήταν φλαουτίστας και ο αδελφός του πατέρα του, ο Κώστας, έπαιζε βιολί. Και τα δυο αδέλφια ήταν μέλη της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Χαλκίδας. Οταν ο Νίκος έγινε δύο χρόνων ήρθε στην Αθήνα με την οικογένειά του και από τα πέντε χρόνια άρχισε να μαθαίνει βιολί. Στα 1914 γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών και αποφοίτησε το 1920 με χρυσό βραβείο. Ο δρόμος προς τη δόξα ανοίγει έτσι, το 1921 πηγαίνει με υποτροφία να κάνει σπουδές στη Μουσική Ακαδημία του Βερολίνου και δένεται με στενή φιλία με τον Δημήτρη Μητρόπουλο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, δηλαδή το 1925 ο Νίκος Σκαλκώτας εγκαταλείπει το ρόλο του σολίστα και αφιερώνεται αποκλειστικά στη σύνθεση. Φυσικά, βιοποριστικοί λόγοι τον αναγκάζουν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα να παίζει σε διάφορες ορχήστρες καφενείων και κινηματογράφων. Είναι η τραγική μοίρα πολλών χαρισματικών ατόμων, είναι η μοίρα των εκλεκτών να σπαταλούν την ώρα τους από εδώ και από εκεί για να βγάλουν το ψωμί τους. Και στα 1933 ο Νίκος Σκαλκώτας επιστρέφει στη χώρα του εγκαταλείποντας όλα του τα υπάρχοντα και τις μέχρι τότε συνθέσεις του - ένα μικρό μέρος βρέθηκε αργότερα από τους μελετητές του - με την ελπίδα να βρει τη ζεστασιά της πατρίδας. Μα εδώ, στην Αθήνα τον υποδέχονται με παγερή αδιαφορία, μια αδιαφορία που θα λαβώσει την ψυχή του συνθέτη. Η υγεία του δεν είναι καλή, η ψυχολογική του κατάσταση είναι άσχημη, οι συμπατριώτες του τον αγνοούν συστηματικά. Δεν τον καταλαβαίνουν ή δεν μπαίνουν στον κόπο να τον καταλάβουν. Και εκείνος μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του θα παίζει το βιολί του. Θα εργάζεται ως σολίστ στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Το δοξάρι θα σιγήσει το Σεπτέμβρη του του 1949. Η γυναίκα του, η πιανίστα Μαρία Παγκαλή, λίγους μήνες αργότερα θα φέρει στον κόσμο τον γιο του και θα του δώσει το όνομα Νίκος.

Κατά τη διάρκεια της ταινίας "Επιστροφή του Οδυσσέα",που θα παρουσιαστεί από την ΕΤ 1 στις 20. 15 την Παρασκευή, θα παρακολουθήσουμε την Αννα Αλεξοπούλου, μια νεαρή μουσικό να κάνει μια έρευνα για το Νίκο Σκαλκώτα. Η νέα γυναίκα θα επισκεφτεί τα μέρη της καταγωγής του συνθέτη, την Τήνο του προπάππου του, τη Χαλκίδα που τον γέννησε και την Αθήνα που τον πέθανε. Θα πάει στο σπίτι του, που στην αυλή του κυριαρχεί ένας φοίνικας στη σκιά του οποίου έγραψε τις περισσότερες συνθέσεις του. Θα αναζητήσει ανθρώπους που τον έζησαν, τον αγάπησαν, τον θαύμασαν και θα μιλήσει μαζί τους. Ανάμεσά τους ο μουσικολόγος Γιάννης Παπαϊωάννου, που επί σειρά ετών μόχθησε για να συλλέξει και να διασώσει το έργο του Σκαλκώτα. Και ο γιος του Σκαλκώτα ο Νίκος, που είδε το φως της ζωής όταν ο πατέρας του είχε πια φύγει, ο μικρός Νίκος, που έχει διαμορφώσει την εικόνα του πατέρα του μέσα από τις αφηγήσεις της μητέρας του, απαντά λακωνικά: "Τι να πω εγώ για τον πατέρα μου, καλύτερα ακούστε την "Επιστροφή του Οδυσσέα", αυτή τα λέει όλα".

Ο Σκαλκώτας έγραψε συνολικά 70 έργα, τα περισσότερα στη δεκαετία του 1935 - 45 και παρ' όλα τα πολλά χρόνια που έζησε στο εξωτερικό, το έργο είναι βαθιά ελληνικό. Η μουσική του στηρίζεται στην ελληνική παράδοση και παρέμεινε πιστός στα κλασικά ιδεώδη. Εφυγε από τη Γερμανία την ώρα που ανέβαινε ο Χίτλερ, για να έρθει στην Ελλάδα που ο Κρόνος είναι πάντα όρθιος και πάντα έτοιμος να φάει τα παιδιά του.

"Το τέλος μιας μικρής πόλης", είναι ένα σημαντικό λογοτεχνικό κείμενο, που έγραψε ο Δημήτρης Χατζής, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή πριν από 17 χρόνια, στις 20 του Ιούλη. Φέτος, που συμπληρώνονται 85 χρόνια από τη γέννησή του, η ΝΕΤ γύρισε μια ταινία που επιμελήθηκαν ο Κώστας Χριστοφιλόπουλος και ο Πάνος Κυπαρίσσης, μια ταινία, αφιερωμένη στον συγγραφέα που γεννήθηκε στα Γιάννενα και έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην Ουγγαρία.

Για τα χρόνια της εξορίας, μιλούν ο πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας της Ουγγαρίας Κώστας Σιούλας και ο δημοσιογράφος Φίλιππος Παπαδόπουλος, με τον οποίον δούλεψε μαζί στην εφημερίδα "Λαϊκός Αγώνας".Για την επιστημονική του εργασία στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης, μιλούν οι καθηγητές στην έδρα Νεοελληνικής Φιλολογίας, Ιστβαν Κατιτάνφι και Βαγγελιώ Τσαρούχα - Ζαμπω. Για τις έρευνες του Δημήτρη Χατζή στα ελληνικά αρχεία της Ουγγαρίας και ειδικότερα στα αρχεία Ζαβίρα, μιλούν η ιστορικός και σύζυγός του Καίτη Χατζή και ο Ούγγρος νεοελληνιστής Τόμας Κλάζερ. Τέλος, για το δοκιμιακό έργο του Δημήτρη Χατζή, θα μιλήσει η φιλόλογος Βενετία Αποστολίδου. Ο Δημήτρης Χατζής γεννήθηκε στα 1913 και ήταν γιος του εκδότη της εφημερίδας "Ηπειρος".Μπήκε στο αριστερό κίνημα επί Μεταξά και όταν τέλειωσε ο πόλεμος πέρασε στην Αντίσταση. Εργάστηκε στον παράνομο Τύπο έως το 1944 που ανέβηκε στο βουνό και μετά τη Βάρκιζα γράφει στην "Ελεύθερη Ελλάδα".Πάει εξορία στην Ικαρία και μετά πάλι στο βουνό. Ο Δημήτρης Χατζής έζησε πολλά χρόνια στην Ουγγαρία και το 1963 διορίζεται βοηθός στην ελληνική έδρα και διδάσκει Αρχαία Γραμματική. Αργότερα, θα δημιουργήσει τρία φροντιστήρια "Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας μετά την Αττική","Εισαγωγή στη Βυζαντινολογία" και "Ιστορία της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας".Δεν έχουμε δει το αφιέρωμα, αλλά θα το παρακολουθήσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, για να μάθουμε όσα περισσότερα μπορούμε για τη ζωή και το έργο του συγγραφέα του "Διπλού βιβλίου". Ας ελπίσουμε ότι θα είναι μια αντικειμενική έρευνα, μια σωστή εκπομπή, που θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.